'Одағай ' Ашық сабақ

Қазақ тілі	Уақыты:21.04	Кабинет: 137			Мұғалім:Абдирова
Сабақтың атауы	Одағай
Сілтеме	Қазақ тілі оқулығының әдістемесі
Сабақтың жабдығы	Білімділік: Одағай, оның түрлері, жазылуына жаттығу,оқушылардың шығармашылықпен жұмыс жүргізуі, диалог, білім мен дәстүрді ұштастыру. Дамытушылық:Синтаксистік талдау, одағайды тауып, түрлеріне қарай талдай білуі, шығармашылықпен айналысуы, дауыс ырғағы орфоэпия заңдылығына сай одағайлы сөйлемді айта алуы, мәнерлеп оқу. Тәрбиелік: Үлкенді сыйлау, құрметтеу, ата-баба мұрасын қастерлеу, кітап оқуға құштарлығын арттыру. Көрнекілік: «Білім мен дәстүр» ойын,кестелер.қоржын, асықтар. Әдісі: практикалық шығармашылық жұмыс, сұрақ-жауап, әңгіме т.б Түрі: аралас сабақ (театрланған, диалог)
Жалпы мақсаттар
Оқыту  нәтижесі
Топқа бөлу	Түрлі фигуралардың көлеміне сай топтарға бөлу
Мұғалімнің іс-әрекеті				Оқушының іс-әрекеті
Ынтымақтастық атмосферасы	І топ. «Көктем» Біздің топтың көктем аталуы, жылдың осы мезгілі бізге қатты ұнайды. Қалың қар еріп, жерге көк шығып, талдар бүршік атып, барлық жан – жануарлар, жәндіктердің тіршілігі басталады. Мал төлдей бастайды. Адамдардың да көңіл күйлері көтеріледі. ІІ топ. «Наурыз» Наурыз - жыл басы, қазақтың жаңа жылы. Бұл күні наурыз көже пісіріліп, барлық ұлттық тағамдар дастарханға қойылып, адамдар бір – бірімен көрісетін күн. Күн мен түн теңелетін мезгіл. Өткен реніштерін ұмытып, жаңаратын күн. Біз наурыз айын ұнатамыз. ІІІ топ. «Дәстүр» Қазақтың салт – дәстүрі өте көп. Олар: бесік тойы, шілдехана, тұсау кесу, сүндет той, үйлену тойы т.б. халқымыз өз дәстүрін құрметтеп, сақтай білген. Қазақтың жаңа жылында осы дәстүріміздің бәрі де орындалады. Сондықтан біз тобымызды дәстүр деп алдық. Оқулықтағы тапсырмаларды орындау. Берілген жаттығуларды топтарға бөліп орындау. Қосымша шығармашылық тапсырмалар.
Үй тапсырмасын сұрау
Қызығушылықты ояту
Мағынаны тану Мәтінді тізбектеп оқу
Ой толғаныс	Енді «Бәйге» жарысын әрі қарай жалғастырамыз. Балалар, «Бәйге» жарысында аттар жаратылып, бәйге қосылады. Озып келген ат бәйгені алады. Біз де үш топ болып бәйгеге шабамыз, өз білімімізді көрсетеміз. Өткен сабақ бойынша тапсырмалар орындалады, оған «Орамал тастау» ойынын ойнаймыз. Ойында ойнаушылар екі топқа бөлініп, қарама – қарсы отырады. Жүргізуші бірінші топтың шеткі ойыншысына сөздің бірінші бөлігін айтып орамал лақтырады. Қағып алған ойыншы тез сөз шығатындай етіп екінші бөлігін табады. Мысалы: опыр – топыр, тарс – тұрс, маң – маң, жалт – жұлт, далбаң – далбаң, тасыр – тұсыр, шаң – шұң, арс – арс, ербең – ербең т.б. Еліктеу сөздің түрлерін атап кету 2. Еліктеу сөздерді етістіктермен тіркестір және сөйлем құра. ( ... қарау, ... күлу, ... құлау, ...жүру, ... шайнау, ... соғылу, ... секіру) Мысалы: жалт қарау. Айнұр артына жалт қарады. Жаңа сабақ. - Балалар, сіздер бәйгеге шабамыз деп шаршадыңдар ма? - Иә - Ал адамдар шаршағанда не істейді? - Уһ, аһ! - Ал қуанғанда не дейміз? - Алақай! - Көпшілігіміз жер үйде тұрамыз, малдарымыз бар. Оларды қарату үшін не істейміз? - Шақырамыз. - Міне, біздің бүгінгі жаңа сабағымыз « Одағай, оның түрлері» Толық мағынасы жоқ, сондықтан затты, құбылысты, әрекетті нақты білдірмей, тек адамның әр түрлі көңіл күйін, сезімін білдіретін немесе жан – жануарларға қаратылып айтылатын сөздер одағай сөздер деп аталады. Одағай сөздер таңырқау, қуану, шаттану, ұнату, ренжу, түңілу, өкіну, шошыну, жекіру, күрсіну сияқты көңіл күйін білдіреді немесе жан – жануарларды, малды шақыру, қуу үшін қолданылады. Мысалы: Паһ, мықты екен – ау мынау мұндар! Қап, барлық еңбектері далаға кетеді –ау! Аухау – аухау деп кешкі тымық даланы басына көтерді. Берілген мысалдардағы паһ, қап, сүйсінуді, өкінуді білдірсе, аухау – аухау сиырды шақыру үшін айтылады. Одағайда, біріншіден, лексикалық (негізгі) мағына болмайды. Екіншіден, сөйлемде одағайлар басқа сөздермен грамматикалық байланысқа түспей, оқшау айтылады. Сондықтан да одағай сөйлем мүшесі бола алмайды. Одағайлар ойға үстейтін мәніне қарай үш түрге бөлінеді: 1. Көңіл күй одағайлары шаттану, таңырқау, аңсау, ұнату, ренжу, түңілу, өкіну, шошыну, назар аудару сияқты мәнді білдіреді. Олар: пәлі, ойпырай, алақай, пай – пай, туу, уһ, әттең т.б. 2. Жекіру одағайлары жекіру, тыйым салу, бұйыру сияқты мәнді білдіреді. 3. Олар: құрау – құрау, шөре –шөре, көс – көс, айт, қош – қош, моһ –моһ, құр – құр, кә – кә, пырс т.б. Одағайлар сөйлемдегі ойға қатысты болғанымен, толық мағынасы жоқ, жеке сөздермен байланысқа түспейді, олар сөйлем мүшесі қызметін атқара алмайды. Одағай сөйлемнің басында да, ортасында да, соңында да қолданыла береді. Одағай сөйлемнің басында келсе, одан кейін үтір қойылады. Мысалы: Ту, не деген рақат еді! Одағай сөйлемнің ортасында келсе, оның екі жағынан үтір қойылады. Мысалы: Тұрсам, о тоба-ай, айнала көк шалғын! Одағай сөйлемнің соңынан леп белгісі қойылады. Мысалы: Пай –пай! Шіркін қазақтың келіндері –ай! Қайталанып айтылған одағайлар дефис арқылы жазылады: пай-пай, құрау- құрау, құр-құр т.б. Одағай сөздер өзінің мәніне сәйкес, яғни әр түрлі көңіл күйін, мәнін білдіруге байланысты диалогта, көркем әдебиетте жиі қолданылады. Диалогта кейде одағайлар осы мәндеріне лайық бір сөйлемнің орнына да жұмсала береді. Мысалы: - Жаңа бір күш біткендей болды. - Бәрекелді! - Япыр-ай, ә! Жаңа сабақ бойынша түсінбеген сұрақтарыңыз болса, сұраңыздар. Болмаса, біздің аттарымызға қарайық, бәйгеден қайсысы озып келеді екен. Бәйге ары қарай жалғасады. Келесі ойынымыз «Көкпар» ойыны. ( 6 оқушы қатысады) «Көкпар» ойынын теледидардан көріп жүрміз, күшті аттар мен қарулы жігіттер сайысады. Көкпарға серке тігіледі. 3 оқушыға карточка беріледі. Одағайларды тауып, түрлеріне қарай ажыратыңдар. Үлгі: туу – көңіл күйін білдіретін одағай. №1 - Түу, есім жаңа кірді ғой! – Ой, обал-ай! Баласын да тоса алмады. – Уһ, кішкене бел жазайыншы... –Апырай – ай, мына дүлей тіршілікте көк мұздай тас бауыр екен – ау! –Е, бәрекелді, үйірімен үш тоғыз! №2 - О-о!-деді князь боямашы тағзым жасап. О, ғажап! Жат адам қатарласа шауып, қолын шылбырға соза берген. Япырай –ай, сонау Сүйіндіктен осы араға келіп жүргені. №3 Бүгін, менің туған күнім, ой, бәле-ай! Мына адамдар неге жатыр тойламай? Банкет жасап берер едім өзім – ақ, Тәңірдің бір жарытпай-ақ қойғаны –ай! 3 оқушы тақтада сөйлем талдайды. 1 оқушы интерактивті тақтада, екі оқушы жай тақтада 1. Наурыз – көктемнің бірінші айы (морфологиялық талдау) Биыл ауыл жылы болып белгіленді (инт. тақта) 2. Наурыз шешек Қазақстанның таулы аймақтарында өседі. 3. Наурыз шешек сөзіне – математикалық жолмен фонетикалық талдау жасау. 4. Қазақтың ұлттық ойындары – Көкпар, Ханталапай, Орамал тастау. Қазақтың деген сөзге фонологиялық талдау жасау ( буын түрі, тасымал, үндестік заңы) Осы кезде І деңгейлік тапсырма. Өз бетімен жұмыс. «жаттығу жұмысы)  ІV. Топ басшылары үш тақырыпта «Көктем», «Наурыз», «Дәстүр» тақырыбына ой толғау жазады. Сабақты бекіту. Жарысымыз әрі қарай «Ханталапай» ойынымен жалғасады. Ханталапай ойынын асықпен ойнаймыз. Бұрын хандар тағына таласқан. Ал біз білімділігімізбен таласамыз. Бұл ойынға 5 оқушы қатысады. Әр оқушы екі сөзден алып, сөйлем құрайды. №1 карточка. Алақай, құрау – құрау. Осы одағайларды қатыстыра сөйлем ойла. №2 карточка. Бәрекелді, қош – қош одағайларын қатыстырып сөйлем ойла. №3 карточка Әттең, пай –пай одағайларын қатыстырып сөйлем ойла. №4 карточка Алақай, пай – пай, уһ, қап, тәйт одағайларын қатыстырып, шағын мәтін құра. №5 Әттең, ойпырай, тамаша, шөре –шөре, тек одағайларын қатыстырып шағын мәтін құра. Сабақтың бәрі баллмен бағаланады. 15 балл – 5 (қызыл түс) 10 балл – 4 (көк түс) 5 балл – 3 (сары түс) Әрбір топ басшысы балл бойынша айтып, оқушыларды бағаладым. Сынып деңгейі жақсы, оқушылар түгел қатысып отырады. Үйге тапсырма. Ережені толық оқу.
Үй тапсырмасы	Оқулықтағы тапсырмаларды орындау,ереже жаттау		Күнделіктеріне жазады
Бағалау	Бағалау парақшаларын толтыру.

Қазақ тілі	Уақыты:20.04.2017 жыл	Кабинет:208		Мұғалім:Абдирова А
Сабақтың атауы	Одағай
Сілтеме	Қазақ тілі оқулығының әдістемесі
Сабақтың жабдығы	Мақсаты: Оқушыларға одағай және оның түрлерімен  таныстыру, алғаш мағлұмат беру. Міндеттері: Білімділік. Оқушыларға жаңа сөз табы  одағай туралы мағлұмат беріп, одағайдың  түрлері, айтылу ерекшеліктері, жазылу емлесі жайлы  кеңірек түсінік беру,сөйлем ішінен тауып, түрлеріне ажыратуды үйрету. Дамытушылық. Оқушылардың  есте сақтау қабілеттері мен сөздік қорларын арттыру, өз ойларын  жүйелі түрде жеткізе білуін, таным деңгейін дамыту. Тәрбиелілік. Оқушыларды  техникалық – ақпараттық құралдармен жұмыс істеуге, сауатты жазуға баулу. Сабақтың түрі: Жаңа сабақ. Сабақтың әдіс – тәсілдері: түсіндіру, сұрақ – жауап, оза оқыту, көрнекілік. Сабақтың көрнекілігі: карточкалар, слайд, суреттер ,бағалау қағаздары Сабақтың пәнаралық байланысы:  әдебиеттік оқу, қимылды ойын.
Жалпы мақсаттар
Оқыту  нәтижесі
Топқа бөлу	Сыныпты құс атауларымен төрт топқа бөлу. 1 – топ. «Қарлығаш» , 2 - топ, «Тырна», 3 - топ, «Торғай», 4 – топ «Көкек» болып бөлінеді.
Мұғалімнің іс-әрекеті			Оқушының іс-әрекеті
Ынтымақтастық атмосферасы	1. -Сәлеметсіңдер ме, қымбатты балалар! 2. Психологиялық дайындық. - Қазір жылдың қай мезгілі? - Көктем - Көктемнің шуақты күнінде нелер келеді? -Құстар. -Қандай құстар ұшып келеді? -Қарлығаш,көкек,тырна,торғай,ләйлек т.б. Міне балалар біз сол көктемде ұшып келетін құстар атауларымен топқа бөлінеміз. - Көктемде көңілді, Құстар кеп жатқанда. Құлпыртып өңірді Гүл ектік бақтарға. Біз доспыз гүлдермен Текке оны жұлмаймыз Той күні бір - бірден Сіздерге сыйлаймыз.
Үй тапсырмасын сұрау	Біз өткен сабақта диктант жазғанбыз сондықтан мен сендерге өткен сабақты пысықтау үшін тест тапсырмасын берейін. 1.Іс- әрекеттің мезгілін,мекенін,сын- қимылын білдіретін сөз табын ....... дейміз. а. сын есім ә. есімдік б. үстеу 2.Үстеу қандай сұрақтарға жауап береді? а. қандай? қалай? қашан? ә. қалай?қашан? қайда? б. қашан?қай?нелер? 3.Көп нүктенің орнына тиісті шылау сөзді жазыңдар: Елдің болашағы... ойлаған жөн. а. үшін ә. дейін б. туралы 4. Шылау дегеніміз ... а. мағынасы бар сөйлем мүшесі ә. өз алдына толық мағынасы жоқ сөздер б. көңіл күй білдіретін сөздер 5.Дейін,шейін сөздері қандай сөздер? а. одағай ә. шылау б. қаратпа сөз
Қызығушылықты ояту	Әріпжұмбақты шешу.Әріптері бар жасырынып тұрған сөзді табайық, сонда біздің бүгінгі жаңа тақырыптың атын оқи аламыз. 1.Оқу да бар,  Жазуда жок (О) 2.Дала да бар, Жаға да жоқ (Д) 3.Шегеде жоқ, Таста бар (А) 4.Ғарышта бар, Сайыста жоқ (Ғ) 5.Шанада бар, Әнде жоқ (А) 6.Торғайда бар, Алауда жоқ (Й) Одағай сөзі шықты. -Бұрын одағай деген сөзді естідіңдер ме? - Одағай сөз дегеніміз - адамның әр алуан көңіл күйін білдіреді, басқа сөздермен байланысқа түспейді, сөйлем мүшесі болмайды. Одағайларға қатысты тыныс белгілеріне, дауыс ырғағына назар аудару керек. - Бүгінгі өтетін тақырыбыз: «Одағай» деп аталады. О-һо! Міне, қызық! Одағайдың түрлері бар. Түрлерінің өзі қызық! Одағай сөзін буынға бөлейікші! - О-да-ғай. - Неше буын бар? - 3 буын бар. - Қызықтың өзі осында. Одағай сөзінде  қанша буын болса, сонша түрі  болады. Бірінші түрі, ол -  Көңіл күй одағайлары деп аталады. Көңіл күй одағайлары қандай мағынаны  білдіруі мүмкін? - Қуану, шаттану, таңдану, жылау,армандау, өкіну, ренжу, т.б. - Ал екінші түрі - Шақыру одағайлары  деп аталады.Шақыру одағайлары нені білдіруі мүмкін. Кімнің қандай ойы бар? - Білімге шақыру, мектепке шақыру,  төлді шақыру. - Керемет! Ойларың керемет екен. Шақыру одағайлары – ол ит, құс, малды шақыру, мысалы: моһ-моһ, шөре-шөре, кә-кә, т.б. және оларды қуумен байланысты: пырс, ара. - Үшінші түрі  ол – Жекіру одағайлары. Ол – тыйым салу мағынасын білдіреді. Мысалы: тәйт, жә. Оқулықтағы тапсырмаларды орындау. Дәптерлеріне бүгінгі күнді,сынып жұмысын, тақтадағы әріпті жазу. Оо (қандай дыбыс) Олар орманға барды. Берілген жаттығуларды топтарға бөліп орындау. 1-жаттығу «Кел, оқиық!» Әр сөйлемді әр топтан бір оқушы оқиды. Пай - пай, мына аттың жүйрігін - ай! Бәрекелді, келгендерің жақсы болды! Алақай, алақай, ауылдан әжем келді! Апырай, ата қонысым еді! (Қарамен жазылған сөздердің мағынасына, тыныс белгісіне назар аудар) Ережені түсіндіру. Сөйлеушінің сөйлемде айтылған ойға қатысты әр алуан көңіл күйін білдіретін сөздерді одағай сөздер дейді. Одағайлар сөйлемдегі басқа сөздермен байланысқа түспейді, сөйлем мүшесі бола алмайды: Бәрекелді, өнерлі бала екен! Ойпырай, қауып алған жоқ па? Одағайдың түрлері Көңіл - күй одағайы --------- Жекіру – бұйыру одағайы -------- Шақыру одағайы Алақай --------------------------- тәйт ------------------------------------ шөре - шөре Шіркін --------------------------- тек --------------------------------------- құрау - құрау Әттең ----------------------------- жә -------------------------------------- көс - көс 2-жаттығу. Көшіріп жазу Шіркін, мына атқа мінер ме еді! Бәрекелді, Сүйіндік аға, оныңыз жақсы ақыл. Әттеген - ай, көре алмай қалдым - ау! Е, тәйір, күзектің шөбі бітуші ме еді? Түу, қандай тымырсық түн! (Одағайлардың мағынасын түсіндір) Қосымша шығармашылық тапсырмалар. Одағайларды мағынасына қарай орнына қой.Бұл тапсырма төрт топқа беріледі: І топқа. Күдік келтіру: ІІ топқа Таңдану: ІІІ топқа Тыйым: IV топқа Түңілу: 3-жаттығу. Берілген одағайларды қатыстырып сөйлем құрап жаз. І топқа. Па ІІ топқа Шіркін ІІІ топқа Әттең IV топқа Ойпырай 4-жаттығу. Көп нүктенің орнына тиісті одағайды қойып,сөйлемдерді көшіріп жаз. Әр топ бір сөйлемнен жазады.
Мағынаны тану Мәтінді тізбектеп оқу
Сергіту сәті	«Ойлан ,тап!» ойыны. Бұл ойын доп лақтыру арқылы ойналады. Мен допты лақтыра отырып,одағай сөздер айтамын.допты қақшыған бала сол сөзге сөйлем құрайды.Әр топқа үш одағай сөзден беріледі. І топқа. Бәсе! Тәйт! Алақай! ІІ топқа Пай-пай! Ойпырмай! Әттең! ІІІ топқа Шіркін! Әй-қойшы! Бәрекелді! IV топқа. Қап! Түу! Шөре-шөре!
Ой толғаныс	Одағай Көңіл күй-----Шақыру------Жекіру - Ендеше, балалар 5-жаттығуды үш одағайдың  түрлеріне айналдырып , көркем етіп жазалық. І топ. Алақай,Астанадан көкем келе жатыр! ІІ топ. Пай-пай, кер естінің шабысын-ай! ІІІ топ. Апырай,қарағым –ай білмейді екенсің ғой! IV топ. Бәрекелді,балалар бүгінге осы жаттыққандарыңда жетер! Деңгейлік тапсырмалар: І деңгей Төмендегі сөйлемдердегі одағайдың астын сызыңдар. 1. Әй, шырағым балам, әуелі ар жағында әкең тұр, соған сәлем бер. 2. Уа, қой деймін,бала! 3.О йпырым-ай, мынау не деп отыр өзі? ІІ деңгей Көп нүктенің орнына тиісті одағай сөздерді қойыңдар. 1. ..., әжем ауылдан қонаққа келді! 2. ..., мынау не деп тұр!- деді атам. 3. ..., ... әзер жеттім. Керекті сөздер: аһлеп, уһлеп, алақай, ойпырым-ай. ІІІ деңгей Төмендегі одағай сөздермен сөйлем құраңдар. Шіркін-ай, әй, ух, ойпыр-ай,қап. IV деңгей Кестенің бос бөлігіне одағай сөздер жаз. Қатты шаршағанда «Екілік» алып өкінгенде Каникулға шыққанда Сыныбыңның жеңісіне қуанғанда Ауыр затты көтергенде Күшігіңді шақырғанда Апаң жұмсаған жерге баруға ерінгенде 6-жаттығу.Жаңылтпашты оқып жатқа айт. Одағай сөзді тап. Қарамен жазылған сөздерді салыстыр.Қайсысы сын есім,қайсысы шылау екенін дәлелде. 7-жаттығу. Ребусты шеш. Шешуіндегі сөзді шылаулармен салыстырып,айырмашылығын тап. Ура! ҚОТЫР ТОРҒАЙ (ертегі) Бір қотыр торғай шеңгелге қонып отырса, қотырының қатпарланған аузын шеңгелдің тікенегі сыдырып кетіпті. Торғай ашуланып: – Қап бәлем, сені ешкіге айтпасам! — деп, ешкіге келіп: – Ешкі, ешкі, ана шеңгелдің сылдырмағын неге жемейсің? Ешкі: – Оны жемек түгіл, өзім лақтай алмай жатырмын. Торғай: – Қап бәлем қасқырға айтпасам! – Қасқыр, қасқыр, ана ешкіні неге жемейсің? Қасқыр: – Оны жемек түгіл, өзім байдың жабағысын жеп, тауыса алмай жатырмын. Торғай: – Қап бәлем, сені жылқышыға айтпасам! – Жылқышы, жылқышы, ана қасқырды неге ұрып алмайсың? Жылқышы: – Оны ұрып алмақ түгіл, өзім ұйқым қанбай жүр. Торғай: – Қап бәлем, сені байға айтпасам! – Бай, бай, ана жылқышыңды неге ұрмайсың? Бай: – Оны ұрмақ түгіл өзім қоспамды түгесе алмай жатырмын. Торғай: – Қап бәлем, сені тышқанға айтпасам! – Тышқан, тышқан, байдың қоспасын неге жемейсің? Тышқан: – Оны жемек түгіл, өзім інімді қаза алмай жатырмын. Торғай: – Қап бәлем, сені балаларға айтпасам! – Балалар, балалар, ана тышқанды неге ұрып алмайсыңдар? Балалар: – Оны ұрмақ түгіл, өзіміз асығымызды ойнай алмай жатырмыз. Торғай: – Қап бәлем, сендерді кемпірге айтпасам! – Кемпір, кемпір, ана балаларды неге ұрмайсың? Кемпір: – Оларды ұрмақ түгіл, өзім жүнімді сабай алмай жатырмын. Торғай: – Қап бәлем, сені құйынға айтпасам! – Құйын, құйын, кемпірдің жүнін неге ұшырмайсың? Құйын соғып, кемпірдің жүнін ұшырыпты, кемпір келіп балаларды ұрды; балалар тышқанды ұрып жіберді; тышқан байдың қоспасын тесті, бай жылқышыны ұрды; жылқышы қасқырды ұрып алды; қасқыр ешкіні жеді; ешкі шеңгелдің сылдырмағын жеді. Сөйтіп, қотыр торғай өшін алды. Сабақты қорытындылау. «Құстарға ұя жасау» тапсырмасы 1. Одағай деген не? (шаршы) 2. Қандай одағай сөздерді білесің? (үшбұрыш) 3. Одағайлардың ерекшелігі (тік төртбұрыш) 4. Сөйлем құра (шеңбер) (Фигуралардағы сұрақтарға жауап беріп, құстың ұясын құрастыру)
Үй тапсырмасы	Оқулықтағы 9-жаттығуды орындау,ереже жаттау		Күнделіктеріне жазады
Бағалау	Бағалау әр топ өз құстарына қанша дән жинады,сол дән арқылы бағаланады.

І деңгей

Төмендегі сөйлемдердегі одағайдың астын сызыңдар.

1. Әй, шырағым балам, әуелі ар жағында әкең тұр, соған сәлем бер.

2. Уа, қой деймін,бала!

3.О йпырым-ай, мынау не деп отыр өзі?

ІІ деңгей

Көп нүктенің орнына тиісті одағай сөздерді қойыңдар.

1. ..., әжем ауылдан қонаққа келді!

2. ..., мынау не деп тұр!- деді атам.

3. ..., ... әзер жеттім.

Керекті сөздер: аһлеп, уһлеп, алақай, ойпырым-ай.

ІІІ деңгей

Төмендегі одағай сөздермен сөйлем құраңдар.

Шіркін-ай, әй, ух, ойпыр-ай,қап.

IV деңгей

Кестенің бос бөлігіне одағай сөздер жаз.

Қатты шаршағанда
«Екілік» алып өкінгенде
Демалысқа шыққанда
Сыныбыңның жеңісіне қуанғанда
Ауыр затты көтергенде
Күшігіңді шақырғанда
Апаң жұмсаған жерге баруға ерінгенде

Сабақтың тақырыбы: Одағай сөздер (презентациясымен)
Сабақтың мақсаты: Одағай сөздер туралы түсінік беру. Олардың қазақ тілінде қолданылу ерекшелігін ұғындыру. Шығармаларда одағайларды табуға жаттықтыру.
Қазақ тіліндегі одағай сөздердің лексика грамматикалық ерекшелігін меңгеруін дамыту.
Адамның әр түрлі көңіл күйін ұғына білуге тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: слайдтар, кестелер, сөзжұмбақтар
Сабақтың құрылымы мен мазмұны:
1. Ұйымдастыру.
2. Психологиялық дайындық.
- Қазір жылдың қай мезгілі?
- Көктем
- Көктемнің шуақты күнінде құстар келіпті.
- Көктемде көңілді,
Құстар кеп жатқанда.
Құлпыртып өңірді
Гүл ектік бақтарға.
Біз доспыз гүлдермен
Текке оны жұлмаймыз
Той күні бір - бірден
Сіздерге сыйлаймыз.
3. Келген құстардан сауысқан, қарға, шымшық, торғай.
Қарғаның тапсырмасы. Үй жұмысы. Суретжұмбақты шешу. Шешуіндегі сөзге әңгіме құрау. «Табиғат аясында»

Торғайдың тапсырмасы. «Сұрақтарға жауап бер»
1. Шылау дегеніміз не?
2. Қандай шылауларды білеміз?
3. Шылаудың қандай ерекшелігі бар?
4. Шылауға ұқсас (тұлғалас) жалғауларды білеміз бе?
5. Шылау сөздерге сөйлем құра

4. Жаңа тақырыпты түсіндіру. Сөзжұмбақ шешу «Одағай»
1. Орман емшісі (тоқылдақ)
2. Әдемі құс (дуадақ)
3. Ол қарқылдайды (қарға)
4. Су құсы (шағала)
5. Жүйрік құс (сұңқар)
6. Бау - бақшаны қорғайды (торғай)

Сауысқанның тапсырмасы.
Көркем жазу
Алақай, жыл құстары келді!
Жыл құстарымен таныстыру (қарлығаш, лейлек, тырна, аққу)
Қарлығаштың тапсырмасы.
«Кел, оқиық!»
Пай - пай, мына аттың жүйрігін - ай!
Бәрекелді, келгендерің жақсы болды!
Алақай, алақай, ауылдан әжем келді!
Апырай, ата қонысым еді!
(Қарамен жазылған сөздердің мағынасына, тыныс белгісіне назар аудар)
Ләйлектің тапсырмасы. Ережені түсіндіру.
Сөйлеушінің сөйлемде айтылған ойға қатысты әр алуан көңіл күйін білдіретін сөздерді одағай сөздер дейді.
Одағайлар сөйлемдегі басқа сөздермен байланысқа түспейді, сөйлем мүшесі бола алмайды: Бәрекелді, өнерлі бала екен! Ойпырай, қауып алған жоқ па?
Одағайдың түрлері
Көңіл - күй одағайы --------- Жекіру – бұйыру одағайы -------- Шақыру одағайы
Алақай --------------------------- тәйт ------------------------------------ шөре - шөре
Шіркін --------------------------- тек --------------------------------------- құрау - құрау
Әттең ----------------------------- жә -------------------------------------- көс - көс

Салыстыру
Екеуі де сөз табы. Сөйлем мүшесі бола алмайды
Шылау - Сөз бен сөзді байланыстырады;
Бөлек жазылады;
Қосымша мағына үстейді

Одағай - Адамның көңіл күйін білдіреді
Басқа сөздермен байланысқа түспейді;
Жазылу ерекшелігі бар

Тырнаның тапсырмасы.
Көшіріп жазу
Шіркін, мына атқа мінер ме еді! Бәрекелді, Сүйіндік аға, оныңыз жақсы ақыл. Әттеген - ай, көре алмай қалдым - ау! Е, тәйір, күзектің шөбі бітуші ме еді? Түу, қандай тымырсық түн! (Одағайлардың мағынасын түсіндір)

Сергіту сәті
Ал, балалар, тұрайық
Алақанды ұрайық
Оңға қарай иіліп
Солға қарай иіліп
Бір отырып, бір тұрып
Бір тынығып алайық

Аққудың тапсырмасы. Өзіндік жұмыс
Па, шіркін, әттең, ойпырай. (Берілген одағайларды қатыстырып сөйлем құрап жаз)

Ребус шешу. Шешуіндегі сөзді шылаулармен салыстырып, бір - бірінен айырмашылығын айт.

Көгершіннің тапсырмасы. Шығармашылық тапсырма.
Одағайды тауып мағынасын түсіндір.
ҚОТЫР ТОРҒАЙ (ертегі)
Бір қотыр торғай шеңгелге қонып отырса, қотырының қатпарланған аузын шеңгелдің тікенегі сыдырып кетіпті. Торғай ашуланып:
– Қап бәлем, сені ешкіге айтпасам! — деп, ешкіге келіп:
– Ешкі, ешкі, ана шеңгелдің сылдырмағын неге жемейсің? Ешкі:
– Оны жемек түгіл, өзім лақтай алмай жатырмын. Торғай:
– Қап бәлем қасқырға айтпасам!
– Қасқыр, қасқыр, ана ешкіні неге жемейсің? Қасқыр:
– Оны жемек түгіл, өзім байдың жабағысын жеп, тауыса алмай жатырмын. Торғай:
– Қап бәлем, сені жылқышыға айтпасам!
– Жылқышы, жылқышы, ана қасқырды неге ұрып алмайсың? Жылқышы:
– Оны ұрып алмақ түгіл, өзім ұйқым қанбай жүр. Торғай:
– Қап бәлем, сені байға айтпасам!
– Бай, бай, ана жылқышыңды неге ұрмайсың? Бай:
– Оны ұрмақ түгіл өзім қоспамды түгесе алмай жатырмын. Торғай:
– Қап бәлем, сені тышқанға айтпасам!
– Тышқан, тышқан, байдың қоспасын неге жемейсің? Тышқан:
– Оны жемек түгіл, өзім інімді қаза алмай жатырмын. Торғай:
– Қап бәлем, сені балаларға айтпасам!
– Балалар, балалар, ана тышқанды неге ұрып алмайсыңдар? Балалар:
– Оны ұрмақ түгіл, өзіміз асығымызды ойнай алмай жатырмыз. Торғай:
– Қап бәлем, сендерді кемпірге айтпасам!
– Кемпір, кемпір, ана балаларды неге ұрмайсың? Кемпір:
– Оларды ұрмақ түгіл, өзім жүнімді сабай алмай жатырмын. Торғай:
– Қап бәлем, сені құйынға айтпасам!
– Құйын, құйын, кемпірдің жүнін неге ұшырмайсың?
Құйын соғып, кемпірдің жүнін ұшырыпты, кемпір келіп балаларды ұрды; балалар тышқанды ұрып жіберді; тышқан байдың қоспасын тесті, бай жылқышыны ұрды; жылқышы қасқырды ұрып алды; қасқыр ешкіні жеді; ешкі шеңгелдің сылдырмағын жеді. Сөйтіп, қотыр торғай өшін алды.
Сабақты қорытындылау. «Құстарға ұя жасау» тапсырмасы
1. Одағай деген не? (шаршы)
2. Қандай одағай сөздерді білесің? (үшбұрыш)
3. Одағайлардың ерекшелігі (тік төртбұрыш)
4. Сөйлем құра (шеңбер)
(Фигуралардағы сұрақтарға жауап беріп, құстың ұясын құрастыру)
Бағалау.
Үй тапсырмасын беру.
1. 4 - жаттығу.
..., емтиханнан бес алдым!..., сенің жайбасарлығыңнан қалып қойдық!..., киноактер болсам!..., сен қашан келдің
2. Одағай дегеніміз не?

Назар аударыңыз! Жасырын мәтінді көру үшін сізге сайтқа тіркелу қажет.

Кері қайту

Материал рейтингісі:

• 0

барлық дауыс бергендер: 0

Ілмек сөздер: Одағай сөздер, одағайдың түрлері, ашық сабақ қазақ тіліЖариялаған АААА   Оқылды: 20406 (рет)   |   Пікірлер: 0   Баспаға шығару    

Басқа жаңалықтарды оқу:

Одағай

Тақырыбы: Одағай

Мақсаты: Оқушыларға одағай және оның түрлерімен таныстыру, алғаш мағлұмат беру.

Міндеттері:

Білімділік. Оқушыларға жаңа сөз табы одағай туралы мағлұмат беріп, одағайдың түрлері, айтылу ерекшеліктері, жазылу емлесі жайлы кеңірек түсінік беру,сөйлем ішінен тауып, түрлеріне ажыратуды үйрету.

Дамытушылық. Оқушылардың есте сақтау қабілеттері мен сөздік қорларын арттыру, өз ойларын жүйелі түрде жеткізе білуін, таным деңгейін дамыту.

Тәрбиелілік. Оқушыларды техникалық – ақпараттық құралдармен жұмыс істеуге, сауатты жазуға баулу.

Сабақтың түрі: Жаңа сабақ.

Сабақтың әдіс – тәсілдері: түсіндіру, сұрақ – жауап, оза оқыту, көрнекілік.

Сабақтың көрнекілігі: карточкалар, слайд, суреттер ,бағалау қағаздары

Сабақтың пәнаралық байланысы: әдебиеттік оқу, қимылды ойын.

Сабақтың барысы.

І.Ұйымдастыру бөлімі: Психологиялық дайындық.

ІІ. Үй тапсырмасы: Үстеу дегеніміз не? Шылау дегеніміз не? қорытындылау/

1.Іс- әрекеттің мезгілін,мекенін,сын- қимылын білдіретін сөз табын ....... дейміз.

а. сын есім

ә. есімдік

б. үстеу

2.Үстеу қандай сұрақтарға жауап береді?

а. қандай? қалай? қашан?

ә. қалай?қашан? қайда?

б. қашан?қай?нелер?

3.Көп нүктенің орнына тиісті шылау сөзді жазыңдар: Елдің болашағы... ойлаған жөн.

а. үшін

ә. дейін

б. туралы

4. Шылау дегеніміз ...

а. мағынасы бар сөйлем мүшесі

ә. өз алдына толық мағынасы жоқ сөздер

б. көңіл күй білдіретін сөздер

5.Дейін,шейін сөздері қандай сөздер?

а. одағай

ә. шылау

б. қаратпа сөз

ІІІ. Жаңа сабақ

Дәптерлеріне бүгінгі күнді,сынып жұмысын, тақтадағы әріпті жазу.

Оо (қандай дыбыс) Олар орманға барды.

- Тақтадағы сызбаға,торкөздерге көңіл аударайық. Ерекше торкөздерден біз жаңа сөз туралы ұғым аламыз.

Әріпжұмбақты шешу.Әріптері бар жасырынып тұрған сөзді табайық, сонда біздің бүгінгі жаңа тақырыптың атын оқи аламыз.

1.Оқу да бар,

Жазуда жок (О)

2.Дала да бар,

Жаға да жоқ (Д)

3.Шегеде жоқ,

Таста бар (А)

4.Ғарышта бар,

Сайыста жоқ (Ғ)

5.Шанада бар,

Әнде жоқ (А)

6.Торғайда бар,

Алауда жоқ (Й)

Одағай сөзі шықты.

-Бұрын одағай деген сөзді естідіңдер ме?

- Одағай сөз дегеніміз - адамның әр алуан көңіл күйін білдіреді, басқа сөздермен байланысқа түспейді, сөйлем мүшесі болмайды. Одағайларға қатысты тыныс белгілеріне, дауыс ырғағына назар аудару керек.

- Бүгінгі өтетін тақырыбыз: «Одағай» деп аталады. О-һо! Міне, қызық! Одағайдың түрлері бар. Түрлерінің өзі қызық! Одағай сөзін буынға бөлейікші!

- О-да-ғай.

- Неше буын бар?

- 3 буын бар.

- Қызықтың өзі осында. Одағай сөзінде қанша буын болса, сонша түрі болады. Бірінші түрі, ол - Көңіл күй одағайлары деп аталады. Көңіл күй одағайлары қандай мағынаны білдіруі мүмкін?

- Қуану, шаттану, таңдану, жылау,армандау, өкіну, ренжу, т.б.

- Ал екінші түрі - Шақыру одағайлары деп аталады.Шақыру одағайлары нені білдіруі мүмкін. Кімнің қандай ойы бар?

- Білімге шақыру, мектепке шақыру, төлді шақыру.

- Керемет! Ойларың керемет екен. Шақыру одағайлары – ол ит, құс, малды шақыру, мысалы: моһ-моһ, шөре-шөре, кә-кә, т.б. және оларды қуумен байланысты: пырс, ара.

- Үшінші түрі ол – Жекіру одағайлары. Ол – тыйым салу мағынасын білдіреді. Мысалы: тәйт, жә.

Одағай

Көңіл күй-----Шақыру------Жекіру

- Ендеше, үш одағайдың түрлеріне бір-бір одағай айтып, көркем етіп жазалық.

Бәрекелді, шөре - шөре,тәйт. Берілген сөздерді дәптерге жазып алу.

563-жаттығу. Сөйлемдерді тиісті дауыс ырғағымен оқу. Алғашқы үш сөйлемді көшіріп жазып, одағайлардың астын сыз. Жақсы оқығандарды қол соғып құрметтеу.

Сергіту сәті

«Жаз келді, алақай!» Қимылмен көрсетіп, әнді айту.

Балақай-ау,балақай,

Жаз келеді,алақай!

Жалаң аяқ жүреміз,

Балақты да түреміз.

Сайдан жидек тереміз,

Көлден балық сүземіз,

Жалтылдатып тіземіз.

Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей

Төмендегі сөйлемдердегі одағайдың астын сызыңдар.

1. Әй, шырағым балам, әуелі ар жағында әкең тұр, соған сәлем бер.

2. Уа, қой деймін,бала!

3.О йпырым-ай, мынау не деп отыр өзі?

ІІ деңгей

Көп нүктенің орнына тиісті одағай сөздерді қойыңдар.

1. ..., әжем ауылдан қонаққа келді!

2. ..., мынау не деп тұр!- деді атам.

3. ..., ... әзер жеттім.

Керекті сөздер: аһлеп, уһлеп, алақай, ойпырым-ай.

ІІІ деңгей

Төмендегі одағай сөздермен сөйлем құраңдар.

Шіркін-ай, әй, ух, ойпыр-ай,қап.

Семантикалық карта

Одағай Көңіл күй Шақыру Жекіру

Алақай +

Тү-у +

Кә-кә +

Тәйт +

Япырай +

Шіп-шіп +

Біздің қолымыздан келеді

Практикалық тапсырмалар

- Жас «Алақай!» журналы өзін шыңдау үстінде. Өзінен біршама жас үлкен «Балдырған», «Айгөлек», «Мөлдір бұлақ» журналдары қонаққа келіп тұр. Журналдардың сендерге 1-2 тапсырмалары бар екен.

«Балдырған» журналы.

Сиқыршы бос чемоданға мысықты салып, қақпағын жапты. Біраздан кейін ашып еді, ішінен күшік шықты. Көрермендердің бет пішіні қандай болады? (таңдану)

«Айгөлек» журналы.

Жолаушы жылауықтар еліне тап болды. Біреуін жұбатса, екіншісі жылап, әбден мазасы кетті. Балалар бәрібір жылауын қоймайды. Жылауықтардың бет пішіні қандай болады? (жылау)

«Мөлдір бұлақ» журналы.

Мараттың досы бар еді. Жазғы демалыста досы ауылға кетті, Марат қалада қалды. Ол досын қатты сағынды. Бір айдан кейін досымен көшеде кездесіп қалды. Оардың бет пішішінде қандай өзгерістер болады?

(қуану).

-Балалар, одағайды күнделікті өмірде жиі қолданамыз. Тапсырмаларды орындағанда адамдардың қандай көңіл-күйлерін көрдіңдер?

-Қуану, таңдану, жылау.

Қарлы кесек ойыны. (Снежный ком)

Правила игры, сейчас у кого будет предмет, должен сказать одно слово, связанное с сегодняшней темой. Он должен передать предмет другому учащемуся, тот продолжает, например, 1. Алақай 2. Алақай ауылға 3. Алақай ауылға барамыз!. А другой учащийся записывает на доске.

Сабақты қорыту:

Сонымен, бүгінгі сабақта не өттік?

Одағай дегеніміз не?

Одағай туралы не білеміз?

Бағалау: Бағалай парағы арқылы әр оқушы өз білімдерін бағалайды.

Үйге тапсырма:

Ереже , 565-жаттығу.

1.Іс- әрекеттің мезгілін,мекенін,сын- қимылын білдіретін сөз табын ....... дейміз.

а. сын есім

ә. есімдік

б. үстеу

2.Үстеу қандай сұрақтарға жауап береді?

а. қандай? қалай? қашан?

ә. қалай?қашан? қайда?

б. қашан?қай?нелер?

3.Көп нүктенің орнына тиісті шылау сөзді жазыңдар: Елдің болашағы... ойлаған жөн.

а. үшін

ә. дейін

б. туралы

4. Шылау дегеніміз ...

а. мағынасы бар сөйлем мүшесі

ә. өз алдына толық мағынасы жоқ сөздер

б. көңіл күй білдіретін сөздер

5.Дейін,шейін сөздері қандай сөздер?

а. одағай

ә. Шылау б. қаратпа сөз

1.Іс- әрекеттің мезгілін,мекенін,сын- қимылын білдіретін сөз табын ....... дейміз.

а. сын есім

ә. есімдік

б. үстеу

2.Үстеу қандай сұрақтарға жауап береді?

а. қандай? қалай? қашан?

ә. қалай?қашан? қайда?

б. қашан?қай?нелер?

3.Көп нүктенің орнына тиісті шылау сөзді жазыңдар: Елдің болашағы... ойлаған жөн.

а. үшін

ә. дейін

б. туралы

4. Шылау дегеніміз ...

а. мағынасы бар сөйлем мүшесі

ә. өз алдына толық мағынасы жоқ сөздер

б. көңіл күй білдіретін сөздер

5.Дейін,шейін сөздері қандай сөздер?

І топқа. Күдік келтіру:

ІІ топқа Таңдану:

ІІІ топқа Тыйым:

1.Одағай деген не? (шаршы)

2. Қандай одағай сөздерді білесің? (үшбұрыш)

3. Одағайлардың ерекшелігі (тік төртбұрыш)

4. Сөйлем құра (шеңбер)

IV топқа Түңілу:

Сабақ жоспары

1.Пән аты: Қазақ тілі

2.Сыныбы: 5

3.Күні, айы, жылы: 31.01.2014ж

4.Тоқсан: ІІІ

5.Мұғалім: Шамбилова А.Ғ.

Сабақтың тақырыбы: Дауысты дыбыстар.

Сабақтың мақсаты:

1.Білімділік: тіліміздегі дыбыстардың,соның ішіндегі дауысты дыбыстардың жіктелуін оқушылардың өздерін қатыстыра отырып түсіндіру.

2.Тәрбиелік: орындалатын тапсырмалар мен жаттығулар арқылы жақсылыққа,ізгілікке тәрбиелеу,тіл құдіретін сезіне білуге,сөз мағынасын келістіре отырып,оларды дұрыс қолданып,дәл түсінуге тәрбиелеу

 3.Дамытушылық: ойлау,пайымдау қабілеттерін дамыту.Сөйлеу шеберлігіне,ой ұшқырлығына баулу.

Сабақтың типі: жаңа сабақты түсіндіру

Сабақтың әдіс-тәсілі: түсіндіру,сұрақ-жауап,жаттығу,салыстыру

Сабақтың  көрнекілігі: кестелер,үлестірмелі қағаздар,презентация

Пәнаралық байланыс: қазақ әдебиеті

Сабақтың барысы:

1.Ұйымдастыру кезеңі:

а.Оқушылармен сәлемдесу

ә.Оқушылардың сабаққа қатысын тексеру

б.Оқушылардың зейіндерін сабаққа аудару

2.Үй тапсырмасын тексеру: "Ой толғау"

1.Омонимдер дегеніміз не?

2.Синонимдерге мысалдар келтір.

3.Антонимдер дегеніміз не?

4. «Тас бауыр», «Су жүрек», «Көз ілмеу» сөз

тіркестерінің мағынасын тап.

5. «Хан, патша, садақ, жебе, қызыл әскер, отарба»

деген атаулар қандай сөздер?

6. «Жәшік, кереует, бөтелке, сөмке, тұрба»

деген сөздер қай тілден енген?

3. «Кубизм» стратегиясы

Сергіту сәті

4.Жаңа тақырыпты түсіндіру:

Ауа өкпеден кедергісіз шығып, үннен ғана тұратын дыбыстарды дауысты дыбыстар дейміз. Осы дауыстыларды тілдің қатысына қарай жуан және жіңішке, жақтың қатысына қарай ашық және қысаң, еріннің қатысына қарай еріндік және езулік деп үш топқа бөлінеді. Тіл кейін шегініп, үсті дөңестену арқылы жасалған дауысты дыбыстар жуан дауыстылар дейміз. Олар: а,о,ұ,ы,у. Тіл ілгері қарай созылу арқылы жасалған дауысты дыбыстарды жіңішке дейміз. Олар:ә,ө,ү,і,е,э,и,у. У дыбысы айтылуына қарай әрі жуан, әрі жіңішке дауыстылар тобына жатады. Жақтың кең ашылуы арқылы ашық дауыстылар жасалады. Олар: а,ә,о,е,ө,э. Жақтың тар ашылуы арқылы қысаң дауыстылар жасалады. Олар: ы,и,і,у,ұ,ү. Езудің кейін  тартылуы арқылы езулік дауыстылар жасалады. Олар: а,е,ә,ы,і,и,э. Еріннің дөңгеленіп алға қарай созылуы арқылы еріндік дауыстылар жасалады. Олар: о,ө,ұ,ү,у.

4.Жаңа тақырып бойынша түсінік тексеру.

1-тапсырма. Мына сөздердің ішінен жуан дауысты у дыбысы бар сөздерді бір бағанға, жіңішке дауысты у дыбысы бар сөздерді екінші бағанға  теріп жазу.

Үлгі: жуан у дыбысы: ТАНУ, ҚАЗУ. Жіңішке:ТІГУ, КӨРУ:

2-тапсырма. Көп нүктенің орнына тиісті дауысты дыбыстарды қойып көшіріңдер.

Үлгі: Әл...де б...лса с...лқын, б...рл...қ ж...рд... қ...р б...с...п ж...т...р. Әлі де болса салқын, барлық жерді қар басып жатыр.

5."Топтастыру"

241- жаттығу. Мына сөздердің ішінен жуан У дыбысы бар сөздерді бір бағанға,

жіңішке У дыбысы бар сөздерді екінші бағанға теріп жазыңдар.

Ашу, білу, қазу, сену, жазу, қу, беру, ілу, жолығу, кезу, сызушы, жу, көну, қону. 240-жаттығу. Мына жұмбақтарды шешіп, жуан дауысты сөздер менжіңішке дауысты сөздерді ата.

Ішіне тамақ салынған,

Есігі тастай жабылған.

Әкесі-тышқан,

Шешесі-құстан.

Қамыс құлақ, тостаған тұяқ,

Мінсең-қанат, сүті дәрі,

Еті тамақ.

6. "СЕМАНТИКАЛЫҚ КАРТАМЕН" жұмыс

7. Қорытындылау. Бекіту.

1.Дауысты дыбыстарды көрсет.

А) ы,и,а Ә) ә,в,г Б) ж,о,л В) қ,и,е

2. «Ә» қандай дыбыс?

А) дауыссыз, жуан Ә) дауысты, жуан

Б) дауыссыз, жіңішке В) дауысты, жіңішке

3. Дұрыс тасымалданбаған сөзді көрсет.

А) ө-мір Ә) ха-лық Б) өнер-паз В) сы-нып

4. Қазақ тілінің төл дауысты дыбыстары нешеу?

А) 3 Ә) 15 Б) 9 В) 5

5. Қазақ әліпбиінде қанша әріп бар?

А) 22 Ә) 18 Б) 30 В) 42

6. Жуан дауысты дыбыстар нешеу?

А) 2 Ә) 3 Б) 5 В) 4

7. Жіңішке дауысты дыбыстар нешеу?

А) 3 Ә) 4 Б) 5 В) 8

8. Үйге тапсырма:

Ережелерді қайталау.

Оқулықтың 104 - бетінде берілген

1,4,5-тапсырмаларын орындау.

Аңқаты ЖОББ мектебі

Ашық сабақ

Тақырыбы:

«Дауысты дыбыстар»

5-сынып

Пән мұғалімі: Шамбилова А.Ғ.

2013-2014 оқу жылы

Сабақ жоспары

1.Пән аты: Қазақ тілі

2.Сыныбы: 5

3.Күні, айы, жылы: 31.01.2014ж

4.Тоқсан: ІІІ

5.Мұғалім: Шамбилова А.Ғ.

Сабақтың тақырыбы: Дауысты дыбыстар.

Сабақтың мақсаты:

1.Білімділік: тіліміздегі дыбыстардың,соның ішіндегі дауысты дыбыстардың жіктелуін оқушылардың өздерін қатыстыра отырып түсіндіру.

2.Тәрбиелік: орындалатын тапсырмалар мен жаттығулар арқылы жақсылыққа,ізгілікке тәрбиелеу,тіл құдіретін сезіне білуге,сөз мағынасын келістіре отырып,оларды дұрыс қолданып,дәл түсінуге тәрбиелеу

 3.Дамытушылық: ойлау,пайымдау қабілеттерін дамыту.Сөйлеу шеберлігіне,ой ұшқырлығына баулу.

Сабақтың типі: жаңа сабақты түсіндіру

Сабақтың әдіс-тәсілі: түсіндіру,сұрақ-жауап,жаттығу,салыстыру

Сабақтың  көрнекілігі: кестелер,үлестірмелі қағаздар,презентация

Пәнаралық байланыс: қазақ әдебиеті

Сабақтың барысы:

1.Ұйымдастыру кезеңі:

а.Оқушылармен сәлемдесу

ә.Оқушылардың сабаққа қатысын тексеру

б.Оқушылардың зейіндерін сабаққа аудару

2.Үй тапсырмасын тексеру: "Ой толғау"

1.Омонимдер дегеніміз не?

2.Синонимдерге мысалдар келтір.

3.Антонимдер дегеніміз не?

4. «Тас бауыр», «Су жүрек», «Көз ілмеу» сөз

тіркестерінің мағынасын тап.

5. «Хан, патша, садақ, жебе, қызыл әскер, отарба»

 деген атаулар қандай сөздер?

6. «Жәшік, кереует, бөтелке, сөмке, тұрба»

деген сөздер қай тілден енген?

3. «Кубизм» стратегиясы

   Сергіту сәті

4.Жаңа тақырыпты түсіндіру:

Ауа өкпеден кедергісіз шығып, үннен ғана тұратын дыбыстарды дауысты дыбыстар дейміз. Осы дауыстыларды тілдің қатысына қарай жуан және жіңішке, жақтың қатысына қарай ашық және қысаң, еріннің қатысына қарай еріндік және езулік деп үш топқа бөлінеді. Тіл кейін шегініп, үсті дөңестену арқылы жасалған дауысты дыбыстар жуан дауыстылар дейміз. Олар: а,о,ұ,ы,у. Тіл ілгері қарай созылу арқылы жасалған дауысты дыбыстарды жіңішке дейміз. Олар:ә,ө,ү,і,е,э,и,у. У дыбысы айтылуына қарай әрі жуан, әрі жіңішке дауыстылар тобына жатады. Жақтың кең ашылуы арқылы ашық дауыстылар жасалады. Олар: а,ә,о,е,ө,э. Жақтың тар ашылуы арқылы қысаң дауыстылар жасалады. Олар: ы,и,і,у,ұ,ү. Езудің кейін  тартылуы арқылы езулік дауыстылар жасалады. Олар: а,е,ә,ы,і,и,э. Еріннің дөңгеленіп алға қарай созылуы арқылы еріндік дауыстылар жасалады. Олар: о,ө,ұ,ү,у.

4.Жаңа тақырып бойынша түсінік тексеру.

1-тапсырма. Мына сөздердің ішінен жуан дауысты у дыбысы бар сөздерді бір бағанға, жіңішке дауысты у дыбысы бар сөздерді екінші бағанға  теріп жазу.

Үлгі: жуан у дыбысы: ТАНУ, ҚАЗУ. Жіңішке:ТІГУ, КӨРУ:

2-тапсырма.Көп нүктенің орнына тиісті дауысты дыбыстарды қойып көшіріңдер.

Үлгі:Әл...де б...лса с...лқын,б...рл...қ ж...рд... қ...р б...с...п ж...т...р.Әлі де болса салқын,барлық жерді қар басып жатыр.

 

5."Топтастыру"

241- жаттығу. Мына сөздердің ішінен жуан У дыбысы бар сөздерді бір бағанға,

 жіңішке У дыбысы бар сөздерді екінші бағанға теріп жазыңдар.

Ашу, білу, қазу, сену, жазу, қу, беру, ілу, жолығу, кезу, сызушы, жу, көну, қону. 240-жаттығу. Мына жұмбақтарды шешіп, жуан дауысты сөздер мен жіңішке дауысты сөздерді ата.

Ішіне тамақ салынған,

Есігі тастай жабылған.

 

Әкесі-тышқан,

Шешесі-құстан.

 

Қамыс құлақ, тостаған тұяқ,

Мінсең-қанат, сүті дәрі,

Еті тамақ.

 

6. "СЕМАНТИКАЛЫҚКАРТАМЕН" жұмыс

7. Қорытындылау. Бекіту.

1.Дауысты дыбыстарды көрсет.

А) ы,и,а   Ә) ә,в,г   Б) ж,о,л   В) қ,и,е

2. «Ә» қандай дыбыс?

А) дауыссыз, жуан  Ә) дауысты, жуан 

Б) дауыссыз, жіңішке  В) дауысты, жіңішке

3. Дұрыс тасымалданбаған сөзді көрсет.

А) ө-мір   Ә) ха-лық   Б) өнер-паз   В) сы-нып

4. Қазақ тілінің төл дауысты дыбыстары нешеу?

А) 3   Ә) 15   Б) 9   В) 5

5. Қазақ әліпбиінде қанша әріп бар?

А) 22   Ә) 18   Б) 30  В) 42

6. Жуан дауысты дыбыстар нешеу?

А) 2   Ә) 3   Б)  5   В) 4

7. Жіңішке дауысты дыбыстар нешеу?

А) 3   Ә) 4   Б) 5   В) 8

8. Үйге тапсырма:

Ережелерді қайталау.

Оқулықтың 104 - бетінде берілген

1,4,5-тапсырмаларын орындау.

Сабақтың тақырыбы: Ашық және қысаң дауыстылар
Сабақтың мақсаты:
Ашық және қысаң дауыстылардың жасалу жолын меңгерту.
Оқушыларды ұқыптылыққа, жүйелілікке, өз беттерімен жұмыс істеуге дағдыландыру.
Оқушыларды сөйлем талдауға бейімдеу, сөйлеу тілін дамыту.
Сабақтың түрі: Аралас сабақ.
Сабақтың әдісі: Сын тұрғысынан ойлау, сұрақ - жауап арқылы тілдік талдау, жаттығы, сергіту.
Сабақтың көрнекілігі: Интарактивті тақта, плакат сызбалары, карточкалар, кубик.
Сабақтың барысы:
1. Ұйымдастыру бөлімін өткізу (Кластың қатысымын, даярлықтарын тексеріп өтемін).
2. Үй тапсырмасын тексеру. Жаттығуды тексеріп болып, Кубизм әдісі бойынша өткен тақырыптарды қайталау (Сұрақтар арқылы).

Сұрақтар:
1) Фонетика дегеніміз не?
2) Әліпбиді қалай түсінесің?
3) Жазу мен айтылудағы әріп пен дыбыстық өзгешелігін мысал арқылы түсіндір.
4) Дауысты дыбыс дегеніміз не және оларды ата.
5) Жуан дауыстылар қалай жасалады? Дауыстыларды ата.
6) Жіңішке дауыстылар қалай жасалады? Дауыстыларды ата.
Жаңа сабақ
Жақтың ашылуына қарай дауысты дыбыстар ашық және қысаң болып екіге бөлінеді (таблицадан көрсетемін).
Жақтың кең ашылуы арқылы жасалған дауысты дыбыстарды ашық дауыстылар дейміз.
Ашық дауыстылар: а, ә, о, ө, е, э
Жақтың тар ашылуы арқылы жасалған дауысты дыбыстарды қысаң дауыстылар дейміз.
Қысаң дауыстылар: ы, і, и, у, ұ, ү.
Жаңа сабақты бекіту.
Сөздік диктант жазу.

Ашық дауысты сөздер: жаз, орақ, еңбек, қонақ, тағалау, сәукеле.
Қысаң дауысты сөздер: күн, қызыл, Ақтөбе, күндізгі, құндыз, мыс.
Аралас сөздер: жарыс, өсімдік, түйме, инелік, былғары, қуаныш.

Осы берілген сөздердің үшеуіне әр қатардан бір оқушыдан шығарып, фонетикалық талдау жасатамын.
Орақ Құндыз Түйме
245 – жаттығуды орындатамын (тақтаға).
1қатарға 1 жұмбақты
2 қатарға 2 жұмбақты
3 қатарға карточкаға жазылған жұмбақ беремін.
Деңгейлік тапсырмалар беремін.

1 – деңгей
Көп нүктенің орнына тиісті дауысты дыбысты қойып жаз.
... депті бала, бір ж... шік алма,... лең айт, ағаш к... пір, с... р көйлек, ақша б... лт, қыран б... ркіт, бір... йір жылқы, қол... рақ.
Төмендегі сөздерді екі топқа бөліп жазып, ол сөздермен сөйлем құра.
Ашық дауыстылар / Қысаң дауыстылар
Ыссылы – суықты, ізгілікті, алажабақ, ноқта, өрмек, өрнек, хабар, тігін, тұқым, білгір.

2 - деңгей
Ашық дауысты дыбыс қатысқан 7 туыстық атау жаз. (Әке, әже, әпке, жеңге, жезде, немере, шөбере)
Қысаң дауысты дыбысы бар 5 ұлттық тағамның атын жаз. (Ірімшік, шұжық, қымыз, құрт, уыз).
3 – деңгей
Жуан және жіңішке дауыстылардан тұратын 3 мақал – мәтел тауып жаз.
«Қыс» тақырыбында шағын әңгіме жазу. (ашық және қысаң дауыстылардың астын сызу)
4 - деңгей
1) Сергіту сәті. Сөзжұмбақты шешу.
Ел ордасы қай қала?
Тіл білімінде атын тура атауға тыйым салынған сөздер қалай аталады?
«Көне» сөзінің антонимі.
Қазақ әліпбиінің 13 - әріпі.
А С Т А Н А
Т А Б У
Ж А Ң А
Й

Сабақты бекіту:
Қазақ тілінде қанша дауысты дыбыс бар?
Тілдің қатысына қарай дауысты дыбыс нешеге бөлінеді?
Жақтың қатысына қарай дауысты дыбыс нешеге бөлінеді?
Ашық дауысты дыбыстар қалай жасалады?
Қысаң дауысты дыбыстар қалай жасалады?
Үй тапсырмасын беру: 246 – жаттығу (ашық және қысаң дауыстыларды ажырату).
Бағалау

Сабақтың тақырыбы: Ашық және қысаң дауысты дыбыстар. 
Сабақтың мақсаты: 
• Білімділік мақсаты: Дауысты дыбыстар туралы алған білімдерін бекіте отырып, ашық және қысаң дауысты дыбыстардың аайтылуын, бір-бірінен ажырата білуді үйрету.
• Дамытушылық мақсаты: Алған білімдерін есте сақтауға дағдыландыру, логикалық ойлау қабілеттерін, нақты, дәлелді сөйлеу мәнерін,тіл байлығын, ой-өрісін дамыту. Халық ауыз әдебиетін білуге, жұмбақтарды жылдам, тез шеше білуге дағдыландыру.
• Тәрбиелік мақсаты: Бір-бірін тыңдауға, сыйлауға дағдыландыру, ұлы тұлғаларды құрметтеуге тәрбиелеу. 
Сабақтың түрі: дәстүрлі сабақ.
Көрнекі құралдары: интерактивті тақта, компьютер,презентация, тірек сызба, ойын тапсырмалар.
Сабақтың барысы:
І.Ұйымдастыру кезеңі: 1.Оқушылармен сәлемдесу.
2.Оқушылардың сабаққа дайындықтарын тексеру.
3.Оқушылардың зейіндерін сабаққа аудару. 
Психологиялық тренинг. «Жүректен жүрекке.» Оқушылар бір-біріне жақсы тілектер айтады. 
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру, бекіту. 
«Кім білгіш»
1. Фонетика қандай сала? 
2. Дауысты дыбыстар дегеніміз не?
3. Жуан,жіңішке дауысты дыбыстар дегеніміз не? Оларды ата.
4. Қазақ тіліне тән дауысты дыбыстарды ата.
ІІІ. Жаңа сабақ.
А) Мұғалімнің сөзі: Айтылу кезінде ауа өкпеден кедергісіз шығып, үннен ғана тұратын дыбыстарды дауысты дыбыстар дейміз деп өткен сабақта айтқан болатынбыз. Дауысты дыбыстар тілдің қатысу қалпына қарай жуан және жіңішке болып бөлінуімен танысқан болатынбыз. 
• Жуан дауыстылар: а, о, ұ, ы, у 
• Жіңішке дауыстылар: ә, е, ө, ү, і, и. 
Бүгін біз жақтың ашылу қалпына қарай: ашық және қысаң дауысты дыбыстар болып бөлінуімен танысамыз. 
• Ашық дауыстылар: а, ә, о, ө, е. 
• Қысаң дауыстылар: ұ, ү, ы, і, и.
1. Ережемен жұмыс:
- Іштей оқыту;
- Талдау 
Есіңде сақта! Ашық дыбыстар 6 дөңгелек дыбыс. (дөңгелектің ішіне жазуға келеді)
В)Дыбыс шығару
Мүшелерін жазу (топтастыру) 
Барлық әріп саны 
Дауыстылар саны
Дауыссыздар саны
Белгілер саны
ІV.Б) 
Сыныпқа тапсырма Тақтада жұмыс
Кітаппен жұмыс. -жаттығу. Мәтінді оқып,осындағы ашық дауысты дыбыстары бар сөздердің астын сызып шығу 
Аңыз сөзіне фонетикалық талдау жасау
«Сиқырлы дөңгелек» ойыны 
Дөңгелекке жазылған 6 әріптен сөздер құрайды.
Сөздер мағыналы болуы керек.
Оқулықпен жұмыс. – жаттығу «Жұмбақ адам»
Сыныпқа тапсырма Тақтада жұмыс
І нұсқа: ашық дауысты дыбысты сөздерді теріп жазу
ІІ нұсқа: қысаң дауысты дыбысты сөздерді теріп жазу

Жолдас сөзіне фонетикалық талдау жасау

« Кім тапқыр?» 
Сөзжұмбақ шешеу (Абай, бай, ай) Осы сөздермен сөйлемдер құрастыру
V.Үйге тапсырма: 
Ережені жаттау
-жаттығу. Жұмбақтарды шешу және шешуін білдіретін сөздерге фонетикалық талдау жасау

VІ.Оқушыларды бағалау.

Ашық және қысаң дауысты дыбыстар

Сабақтың тақырыбы: Ашық және қысаң дауысты дыбыстар. 
Сабақтың мақсаты: 
• Білімділік мақсаты: Дауысты дыбыстар туралы алған білімдерін бекіте отырып, ашық және қысаң дауысты дыбыстардың аайтылуын, бір-бірінен ажырата білуді үйрету.
• Дамытушылық мақсаты: Алған білімдерін есте сақтауға дағдыландыру, логикалық ойлау қабілеттерін, нақты, дәлелді сөйлеу мәнерін,тіл байлығын, ой-өрісін дамыту. Халық ауыз әдебиетін білуге, жұмбақтарды жылдам, тез шеше білуге дағдыландыру.
• Тәрбиелік мақсаты: Бір-бірін тыңдауға, сыйлауға дағдыландыру, ұлы тұлғаларды құрметтеуге тәрбиелеу. 
Сабақтың түрі: дәстүрлі сабақ.
Көрнекі құралдары: интерактивті тақта, компьютер,презентация, тірек сызба, ойын тапсырмалар.
Сабақтың барысы:
І.Ұйымдастыру кезеңі: 1.Оқушылармен сәлемдесу.
2.Оқушылардың сабаққа дайындықтарын тексеру.
3.Оқушылардың зейіндерін сабаққа аудару. 
Психологиялық тренинг. «Жүректен жүрекке.» Оқушылар бір-біріне жақсы тілектер айтады. 
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру, бекіту. 
«Кім білгіш»
1. Фонетика қандай сала? 
2. Дауысты дыбыстар дегеніміз не?
3. Жуан,жіңішке дауысты дыбыстар дегеніміз не? Оларды ата.
4. Қазақ тіліне тән дауысты дыбыстарды ата.
ІІІ. Жаңа сабақ.
А) Мұғалімнің сөзі: Айтылу кезінде ауа өкпеден кедергісіз шығып, үннен ғана тұратын дыбыстарды дауысты дыбыстар дейміз деп өткен сабақта айтқан болатынбыз. Дауысты дыбыстар тілдің қатысу қалпына қарай жуан және жіңішке болып бөлінуімен танысқан болатынбыз. 
• Жуан дауыстылар: а, о, ұ, ы, у 
• Жіңішке дауыстылар: ә, е, ө, ү, і, и. 
Бүгін біз жақтың ашылу қалпына қарай: ашық және қысаң дауысты дыбыстар болып бөлінуімен танысамыз. 
• Ашық дауыстылар: а, ә, о, ө, е. 
• Қысаң дауыстылар: ұ, ү, ы, і, и.
1. Ережемен жұмыс:
- Іштей оқыту;
- Талдау 
Есіңде сақта! Ашық дыбыстар 6 дөңгелек дыбыс. (дөңгелектің ішіне жазуға келеді)
В)Дыбыс шығару
Мүшелерін жазу (топтастыру) 
Барлық әріп саны 
Дауыстылар саны
Дауыссыздар саны
Белгілер саны
ІV.Б) 
Сыныпқа тапсырма Тақтада жұмыс
Кітаппен жұмыс. -жаттығу. Мәтінді оқып,осындағы ашық дауысты дыбыстары бар сөздердің астын сызып шығу 
Аңыз сөзіне фонетикалық талдау жасау
«Сиқырлы дөңгелек» ойыны 
Дөңгелекке жазылған 6 әріптен сөздер құрайды.
Сөздер мағыналы болуы керек.
Оқулықпен жұмыс. – жаттығу «Жұмбақ адам»
Сыныпқа тапсырма Тақтада жұмыс
І нұсқа: ашық дауысты дыбысты сөздерді теріп жазу
ІІ нұсқа: қысаң дауысты дыбысты сөздерді теріп жазу

Жолдас сөзіне фонетикалық талдау жасау

« Кім тапқыр?» 
Сөзжұмбақ шешеу (Абай, бай, ай) Осы сөздермен сөйлемдер құрастыру
V.Үйге тапсырма: 
Ережені жаттау
-жаттығу. Жұмбақтарды шешу және шешуін білдіретін сөздерге фонетикалық талдау жасау

VІ.Оқушыларды бағалау.

Ұстаздар сайты

Сыныбы: 5

Сабақтың тақырыбы: Дауысты дыбыстар. Ашық, қысаң дауыстылар.

Сабақтың мақсаты:

Білімділік: ашық, қысаң дауыстылар туралы түсінік беру. Айтылу ерекшеліктерін ұғындыру. Сөз жасау, сөйлемді дұрыс құру тәсілдерін таныстыру.

Дамытушылық: шығармашылық ойлау қабілеттерін арттыру, өз бетінше ізденуге дағдыландыру, оқушының тіл байлығын жетілдіру.

Тәрбиелік: тіл қадірін сезіне білуге, сөз мағынасын терең түсінуге, дұрыс қолдана білуге тәрбиелеу.

Сабақтың типі: білік пен дағдыны қалыптастыру

 Сабақтың түрі: Жаңа білімді меңгерту сабағы.

Көрнекілігі:   тірек сызбалар, таблицалар

Сабақтың барысы:   І. Ұйымдастыру кезеңі.

ІІ.  Қайталау –  оқу анасы. (үй тапсырмасын сұрау)

1. Фонетика нені зерттейді?

2. Дыбыс дегеніміз не?

3. Тіл дыбыстары қалай жасалады?

4. Қазақтың төл дыбыстарын ата.

5. “Әліп би” сөзінің мағынасы қандай?

6. Дауысты дыбыстар  қалай жасалады?

7. Жуан, жіңішке дауыстыларды ата.

ІІІ. Жаңа сабақ. (тірек сызбалар арқылы түсіндіріледі.)

Дыбыстар: дауысты, дауыссыз

Дауысты дыбыстыр: тілдің қатысына қарай:

 

1) жуан: а, о, ы, ұ, у

2) жіңішке: ә, ө, і, ү, е, э, и, у

Жақтың қатысына қарай:

1) ашық: а, ә ,о, ө, е, э

2) қысаң: ы, і, и, у, ұ, ү

Ерін мен езудің қатысына қарай:

1) еріндік: о, ө, ұ, ү, у

2) езулік: ә, е, і, а, и, э, ы

ІУ. Кітап-  досың , ақылшың. (оқулықпен жұмыс)

244 – жаттығу. Мәтінді оқып, ашық дауысты дыбыстарды табыңдар.

245 – жаттығу.  Мына жұмбақтардың шешуі қай дыбыс? Дауыстылардың қайсысына жатады?

246 – жаттығу. Мәтіннен ашық дауысты дыбыстарды бір бөлек,

қысаң дауысты дыбыстарды бір бөлек теріп жазыңдар.

У. Мақал – сөздің мәйегі. 1. Бірыңғай дауысты дыбыстан басталатын мақалдар айтыңдар.

2. Жалғасын тап.

Көп жасаған білмейді, ……………. көп көрген біледі

Біреуге ор қазба, ………………..өзің түсесің

Кітап — ………………………білім бұлағы

Отан үшін отқа……………….түс, күймейсің

ҮІ. Адасқан әріптер

і, м, б, л, і             білім

к, р, е, м, т, е,е,     керемет

к, т, е, м, е, т, е       текемет

с, ұ, з, а, т         ұстаз

ғ, м, л, ы, а          ғалым

ә, і, п, р          әріп

о, у, ш, қ, ы     оқушы

ҮІІ. Біліміңді байқап көр. Шығармашылық жұмыс. «Менің сүйікті жыл мезгілім» тақырыбына эссе жазу. (видео көрсетіледі)

ҮІІІ. Білімді мыңды жығар. Фонетикалық талдау.

Мыс: Оқжетпес – Көкшетаудағы ең әдемі тау

ІХ. «Жүйріктен жүйрік озар…» үш қатарға тапсырмалар беріледі.

1 қатар: Ассонансқа мысал кетіріңдер

2қатар: Метаграмма құрастырыңдар

3 қатар. Сөзден сөз тудырыңдар

Х. Жаңылдырсаң да жаңылмаймын. «Домино» ойыны арқылы жаңылтпаш беріледі. Дұрыс құрастыру керек. «Есет атам ет асатар, ет асатса бес

асатар.»

ХІ. Тест тапсырмасы

1. Қазіргі әліпбиімізде қанша әріп бар?

А) 10   Ә) 41   Б) 42

2. Қазақ әліпбиіне тән дыбыстардың саны қанша?

А) 7   Ә) 12   Б) 9

3. Тіл дыбыстарын зерттейтін тіл білімінің саласы қалай аталады?

А) синтаксис    Ә) фонетика    Б) лексика

4. Дауысты дыбыстарды тап.

А) а, ә, ө, о    Ә) б, ж, л, р     Б) қ, ғ, м, н, ң

5. Жуан дауысты дыбыстарды ажырат

А) а, ә, б, в, ң        Ә) й, п, а, о, м, л      Б) а, о, ұ, ы

6. Ашық дауысты дыбысты тап.

А) а, ө, у, ү, ұ          Ә) а, ә, о, ө, е, э    Б) ұ, ү, ы, і, и

7. Жіңішке дауысты дыбыстарды тап.

А) а, ө, у, ү, ұ   Ә) а, ә, о, ө, е, э     Б) і, и, е, э, ү

8. Қысаң дауысты дыбыстарды көрсет.

А) о, ө, ұ, ү   Ә) ы, і, и, у, ұ     Б) қ, к, с, з, д

9. Қосарлы дыбыстар қандай дыбыстар?

А) а, ө, у, ү, ұ      Ә) а, ә, о, ө, е, э      Б) ұ, э, я

10. Қазақ тілінде дыбыс саны қанша?

А) 32     Ә)28    Б)37

ХІІ.  Семантикалық карта. 12 дауысты дыбысты өз тобына орналастыру керек.

ХІІІ. Үйге тапсырма.

1.    Ереже жаттау.

2.    Өтірік өлеңдер табу немесе шығару және солардан ашық, қысаң дауыстыларды тауып келу.

Бағалау.

 

 

Тексерілді: Оқу ісінің орынбасары:               Г.А.Бердалина