Утверждаю
Директор школы
__________А.А. Гарифуллин
приказ № 211-од от 31.08. 2015г.
Контрольно-измерительные материалы (диктанты)
по родному ( башкирскому ) языку для 2А класса
на 2015/2016 учебный год
Учитель: Гадиева Ильуся Асгатовна
А ңлатма яҙыу.
Диктант текстары түбәндәге йыйынтыҡтан алынды:
Сынбулатова Ф.Ш., Нурыева Р.Ф., Ғәлиуллина Г. Б. 1-4 кластар өсөн диктанттар йыйынтығы һәм тикшереү эштәре. Башҡорт теле уҡытыусылары өсөн ҡулланма. –Өфө: Китап, 2011. – 192 бит
Дәрес һаны
Үткәреү ваҡыты
Календарь буйынса
Фактик
8
21.10
Тыуған ил.
Тыуған илебеҙ бай һәм матур. Унда киң далалар һәм бейек тауҙар бар. Илемдә тәрән диңгеҙҙәр, күл-дәр һәм йылғалар күп. Үҫемлектәр һәм ағастар үҫә. Төрлө ҡоштар һәм йәнлектәр йәшәй.
Илебеҙ ҙур ҙа, матур ҙа! (33 һүҙ.) 52-се бит
Дәрес һаны
Үткәреү ваҡыты
Календарь буйынса
Фактик
15
16.12
Ҡышҡы төн.
Төн. Тышта саф һауа, тыныс. Ябалаҡлап ҡар яуа. Ул ер өҫтөнә ҡупшы балаҫ булып йәйелә. Эйтерһең дә, миңә аҡ юл, бәхеттәр теләй. Минең ошо матур төндә ҡанатланый алыҫҡа осҡом, тирә-яҡтың матурлығын байҡағым килде. (34 һүҙ.) 74-се бит
Дәрес һаны
Үткәреү ваҡыты
Календарь буйынса
Фактик
35
21.03
Март.
Март етте. Зәңгәр күктә ҡояш ялтырай. Ул һалҡын ергә үҙенең йылы нурҙарын һирпә. Иртәле-кисле әсе ел иҫә. Марттың үткер еле ҡарҙы белендермәй генә иретә. Ҡыу ағас ботаҡтарында турғайҙар сырылдаша. Көньяҡтан ҡоштар ҡайта башлай, (34 һүҙ ) 84-се бит
Дәрес һаны
Үткәреү ваҡыты
Календарь буйынса
Фактик
50
25.05
Май.
Май етте. Йылы көндәр башланды. Бөтә ер йәшәрҙе. Болондар төрлө сәскәләр менән ҡапланды.Туғайҙа муйыл аҡ сәскәгә төрөндө. Уның хуш еҫе бөтә ергә тарала. Бөҙрә талдар араһында ҡоштар һайраша. Таңдарын һандуғас тауышы тынмай. Майҙың иң йәмле көндәре килеп етте. (39 һүҙ.)
96-сы бит
Утверждаю
Директор школы
__________А.А. Гарифуллин
приказ № 211-од от 31.08. 2015г.
Контрольно-измерительные материалы (диктанты)
по башкирскому языку для 2А класса
на 2015/2016 учебный год
Учитель: Гадиева Ильуся Асгатовна
А ңлатма яҙыу.
Диктант текстары түбәндәге йыйынтыҡтан алынды:
Сынбулатова Ф.Ш., Нурыева Р.Ф., Ғәлиуллина Г. Б. 1-4 кластар өсөн диктанттар йыйынтығы һәм тикшереү эштәре. Башҡорт теле уҡытыусылары өсөн ҡулланма. –Өфө: Китап, 2011. – 192 бит
Дәрес һаны
Үткәреү ваҡыты
Календарь буйынса
Фактик
7
17.10
Дуҫтар.
Азаттың ҡулы шеште. Ул мәктәпкә бара алманы. Әсәһе эштә. Азат яңғыҙ. Дәрестән һуң дуҫтары килде. Ғәлиә иҙән йыуҙы. Хәлил утын ташыны. Айгөл һыу килтерҙе. (24 һүҙ.) 32-се бит
15
19.12
Ҡупшы сана.
Айҙарҙың атаһы тимерсе. Ул уға сана яһап бирҙе. Сана шәп килеп сыҡты. Малайға ул бик оҡшаны. Айҙар уны йәшелгә буяп ҡуйҙы.
Ҡыш килде. Малай көндә тауға сана шыуырға барҙы. Уның ҡорос аты шәп елдерә! (34 һүҙ.) 66-сы бит
25
05.03
Юл япрағы.
Юл япрағы - дарыу үләне. Уны яраға ябалар. Ул юл буйында осрай. Үләндең япраҡтары ергә һырығып үҫә. Үҙҙәре ҡаты, сыҙамлы. Шуға аяҡ табаны, тәгәрмәс ҡурҡыныс түгел. Орлоҡтары аяҡтарға эйәреп тарала. Үҫемлек юл буйында үҫә. Шуға ла юл япрағы тип атала. (39 һүҙ.)
(Ғ. Мортазин буйынса.) 80-се бит
33
14.05
Май.
Май етте. Йылы көндәр башланды. Бөтә ер йәшәрҙе. Болондар төрлө сәскәләр менән ҡапланды.
Туғайҙа муйыл аҡ сәскәгә төрөндө. Уның хуш еҫе бөтә ергә тарала. Бөҙрә талдар араһында ҡоштар һайраша. Таңдарын һандуғас тауышы тынмай. Май-ҙың иң йәмле көндәре килеп етте. (39 һүҙ.) 96-сы бит
Дәрес һаны
Үткәреү ваҡыты
Изло ж ение
Календарь буйынса
Фактик
15
10.12
Дуҫтар.
Муйнаҡ исемле эт менән Бүләк тигән бесәй йәшәгән. Улар дуҫ булған. Бер көндө Муйнаҡ дуҫын ҡунаҡҡа саҡырған. Өҫтәлгә ит, бауырһаҡ, һөт теҙгән. Бүләк күстәнәскә бәлеш, төрлө ризыҡтар алып килгән. Эт менән бесәй оҙаҡ дуҫ булғандар. (35 һүҙ.) 62-се бит
Дәрес һаны
Үткәреү ваҡыты
Календарь буйынса
Фактик
Дәрес һаны
Үткәреү ваҡыты
Календарь буйынса
Фактик
8
21.10
Эш. 1. [й] өне булған ике һүз уйлап яз.
2. Вәли, байрам һүҙҙәренең өн моделен төҙө.
3. Текстағы һөйләмдәр һанын яҙ.
Мәктәп.
Матур икән ул мәктәп. Баҡсаһы сәскәгә күмелгән. һәр бүлмәлә ҡара таҡта. Ул көҙгө кеүек ялтырап тора. Парталары шундай күп. Тәҙрәләрҙә гөлдәр. Класс эсе яҡты, таҙа. ^УГатур мәктәптә яҡшы уҡырға кәрәк. (30 һүҙ.) (А. Йдгэфэрованан.)
Эш. 1. Текстағы һөйләмдәр һанын яз.
л 2. Һөйләм тураһындағы билдәләмәнең төшөп кал-* ған һүҙен хуйып, күсереп яҙ. Һөйләм аҙағына ... куйыла.
3. Текстан хәреф һанына харағанда өндәр һаны күберәк булған һүҙзәрҙе һайлап алып яҙ.
Күсереп яҙыу.
Бөгөн байрам.
Беренсе сентябрь етте. Балалар мәктәпкә килде. Уҡытыусы апай уларҙы ҡаршы ала. Мәктәпте яңғы-ратып ҡыңғырау шылтыраны. Балалар класҡа инде-ләр. Улар һүрәт төшөрҙө, китап уҡыны. Байрам күңелле үтте. (25 һүҙ.)
Эш. 1. Сентябрь, етте, апай һүзҙәренен, өн моделен төзө.
2. Текстан халын һузынхы менән башланған өс һүз һайлап алып яҙ.
Төйлөгән.
Тауыҡ йорт алдында себештәр менән йөрөй ине. Ҡлпыл һауала өйөрөлгән төйлөгән себештәр өҫтөнә ташланды. Күҙ асып йомғансы үткер тырнаҡтары менән береһен эләктереп тә алды.
Мин бөтә көскә ҡысҡыра башланым. Ләкин һуң ине. Төйлөгән үҙенең табышы менән урманға табан осоп китте. (40 һүҙ.)
Эш. 1. Беренсе һейләмдең эйәһе менән хәбәре аҫтына һыҙ. 2. Тауык һүҙе менән һөйләм төҙөп яҙ.
Эш. 1. Беренсе һөйләмде тулыландырып яҙ.
2. Икенсе һөйләмде һорау һөйләмгә әйләндереп яҙ.
3. Икенсе һөйләмдә эйә менән хәбәргә һыҙ.
Таһир өйҙәме?
Турғай тәҙрә төбөнә ҡунды. Тырнаҡтары менән тәҙрәгә йәбеште. Өй эсенә күҙ һалды. Таһир өйҙәме икән? Турғай тағы тағараҡ янына килде. Ул шулай Таһирҙы көтә. Малай көн һайын ҡоштарға ем һибә. Таһир ҡоштарҙы, ҡоштар Таһирҙы ярата. (35 һүҙ.)
.)
Эш. 1. Тәүге һөйләмдең һыҙмаһын һыҙ.
2. Һорауға яуап яҙ. Ҡоштар ҡасан хайта?
Тере сәғәттәр.
Минең олатайым тәбиғәтте бик ярата. Уны яҡшы белә. Миңә лә тәбиғәт тураһында ҡыҙыҡлы нәмәләр һөйләй. Шуларҙың ҡайһы берҙәрен һеҙгә лә әйтәйем әле.
Аяҙ көндәрҙә һәр сәскә билдәле бер сәғәттә тажын аса, йоҡонан уяна. Мәк сәскәһе иртәнге сәғәт биштә асыла. Э киске сәғәт етелә ябыла. (44 һүҙ.)
Эш. 1. Үҙең белгән өс сәскә исемен ижеккә бүлеп яҙ. 2. Һинең ҡартатайыңдың (олатайыңдың) исеме кем?
Тест
1. Ике өндө белдергән хәрефе булған һүҙҙәрҙе бил-дәлә.
а) ҡурмас, б) юлдаш, в) уңған, г) ялбыр, ғ) еңмеш, д) терәк, е) юғалыу, ж) лётчик, з) ёлка, и) бирешмә, й) ентекле, к) шахтёр
2. Транскрипцияла бирелгән һүҙҙәрҙә я, ю, е, ё хәрефтәре менән тамғаланырға тейешле өндәрҙең аҫтына һыҙ.
[йарыш], [йэңэүсе], [тэйэш], [йурамал], [йүгэрә], [бэйә], [йэтмэш], [тэгэүсэ], [тайаныс], [тыйыла], [туйасаҡ], [майаҡ], [йэгэрмэ], [йуғалтыу], [йөрәк], [бэйэк], [сэйәлэк], [йаңылыш], [йэвәк], [тэйэн], [йурғалай], [йалҡынлы], [әсәйэм], [йуйғыс], [йэкән]
84Йәй етә.
Бына тағы сағыу ҡояшы, йәмле көндәре, хуш еҫле сәскәләре, йылы ямғырҙары менән йәй килеп етте.
Балалар мәктәптәрҙә уҡыуҙы тамамланы. Еҙ ҡың-ғырау уларҙы йәйге күңелле ялға оҙатты. Улар көҙгә көс йыйып, яңы өмөттәр, яңы пландар менән тағы уҡырға килерҙәр. (38 һүҙ.)
Эш. 1. Транскрипциялағы һүзҙәрҙе дөрөҫ итеп яз: [йалан], [йулсы], [йэләк], [йүкә], [тэйэн], [йэрэк]. 2. Текста предметтың билдәһен белдергән һүз-зәрзең аҫтына һыз.
Миләүшә.
Яҙ килде. Йәшел үлән шытып сыҡты. Ағастар япраҡ ярҙы. Бал ҡорттары алма ағасына ҡунып ҡаранылар. Ләкин ағастар сәскә атмағандар әле.
Ҡорттар ҡыуаҡ төбөндәге зәңгәр сәскәне күреп ҡалды. Был миләүшә сәскәһе ине. Ул ҡорттарҙы хуш еҫе, тәмле балы менән һыйланы. (39 һүҙ.)
Эш. 1. Тәүге ике һөйләмдең һызмаһын һыз.
2. Текста предметтың атамаһын белдергән һүззәр-зең аҫтына һыҙ.
Эш.1.Текста предметтың хәрәкәтен белдергән һүҙ-
ҙәрҙең аҫтына ике тура һызык һыд.
2. Тәүге өс һөйләмдә эйәне, хәбәрзе билдәлә.
Контроль күсереп яҙыу.
Ирәмәл.
Ирәмәл Көнъяҡ Уралдың иң бейек тауы һанала. Уның ике осло түбәһе алыҫтан ук күренә. Улар бергә ҡушылып эйәргә оҡшап тора. Ирәмәл ҡалын урман менән тсапланған. Урманында төрлө йәнлектәр йәшәй. Унда һоро айыу ҙа йыш осрай. Йәмле Ағиҙел ошо тау итәгенән башлана ла инде. (43 һүҙ.)
Эш. 1. Бирелгән һүззәрзе күсереп ал. Нәзек һузын-ҡыларзын, аҫтына бер, ҡалындарына ике һызыҡ
һыз.
олатай, өләсәй, атай, әсәй, ағай, апай, ҡусты,
һеңле, еңгә, езнә, ейән, ейәнсәр 2. Ярзамсы һүзҙәрзең аҫтына һыз.
Дуҫлыҡ.
Дуҫлыҡ булғанда донъя яҡтыра, йәмләнә, йән-ләнә. Кешенең ышаныслы таянысы булыу -- яҡшы күренеш. Таяныр кеше — дуҫ бит ул. Дуҫльгк ололар-ға ғына түгел, балаларға ла бик кәрәк. Бәләкәйҙән башланған дуҫлъгк ғүмергә дауам итә, ундай кешеләр иң бәхетлеләрҙән иҫәпләнә. (36 һүҙ.)
Эш. 1. Малай исемдәре аҫтына - бер, ҡыз исемдәренә ике һыҙыҡ һыҙ. 2. Һөйләмдәрҙең башына һыҙ.
Урманда.
Ял көнө беҙ урманға сыҡтыҡ. Көн сыуаҡ, матур. Мин еләк йыйҙым. Эсәйем бәшмәк йыйҙы. Атайым менән ағайым миндек бәйләне. Беҙ кис кенә ҡайт-тыҡ. (23 һүҙ.)
Эш. 1. Өсөнсө һөйләмдең һыҙмаһын һыҙ. 2. Өс предмет һүҙзе ижеккә бүлеп яз.
Ат ҡараусы.
Ғүмәр ағай ат ҡарай. Ул эңерҙә аттарҙы яланға алып китә. Иртә таңда алып ҡайта.
Шәүрә атаһына сәй ҡайната. Ул уңған ҡыҙ. (25 һүҙ.)
Эш. 1. Һөйләм баштарына һыз.
2. Икенсе һөйләмдә нәзек һузынхылар аҫтына һыз.
Күсереп яҙыу.
„
Беҙҙең уиындар.
Беҙ уйнарға яратабыҙ. Фәрит ат була. Айрат атты ҡыуа. Улар йүгерә. Дилә менән Зилә ҡурсаҡ уйнай. Яхъя, Самат туп тибә. Беҙгә күңелле. (22 һүҙ.)
32
Ҡоштар килде.
Мартта беҙгә ҡара ҡарғалар килде. Апрелдә сы-йырсыҡтар ҡайтты.
Оҙаҡламай һабан турғайҙары килер. Улар зәңгәр күктә һайрарҙар. Ҡоштар файҙалы. (18 һүҙ.)
ЗУР ХӘРЕФ.
Хайуан ҡушаматтары
Ерәнкәй.
Өйҙә Ерәнкәй исемле тейен йәшәй. Ул ҡулға өй-рәнде. Ерәнкәй ерән төҫтә, ҡолаҡ остары ғына ҡара. Күҙҙәре төймәләй. Улар йылтырап тора. Ерәнкәй кәнфит ярата. (25 һүҙ.)
Эш. 1. Беренсе һөйләмдең һызмаһын һыз.
2. Ерәнкәй, күҙҙәре, колаҡ һүззәренең өн моде-лен төзө.
"Каратүш.
Минең бесәйем бар. Ул аҡ ялбыр йөнлө. Түшендә ҡара таптары бар. Мин уны "Каратүш тип атаным. Ҡаратүш йылы һөт эсә. Тамағы туйғас, ҡойроғо менән уйнай. (25 һүҙ.)
Эш. 1. Һуңғы һөйләмде ижектәргә бүлеп күсереп яз. 2. Ике өндө белдергән хәреф аҫтына һыз.
Еләктә.
Дуҫым Булат менән еләккә барҙыҡ. Ҡашҡарҙы ла алдыҡ. Аҡланда еләк күп. Ҡыҙыл булып күренеп торалар. Беҙ еләк йыйғансы Ҡашҡар ҡуян ҡыуҙы. Кәрзин тулғас, ҡайтырға сыҡтыҡ. (25 һүҙ.)
Эш. 1. Эт кушаматтарын яз.
Баыгкортостан.
Башҡортостан көньяҡ Уралда урынлашҡан. Уның тәбиғәте бай һәм матур. Бында ҡалын урмандар, мул үләнле үҙәндәр, киң яландар, текә ҡаялар бар. Салауат Юлаев Уралға һоҡланған һәм уны данлаған. Бүтән сәсәндәр ҙә уны маҡтап йырлаған. (33 һүҙ.)
Эш. 1. Ялан һүҙенең өн моделен төҙө.
2. Өсөнсө һөйләмдең һызмаһын һыҙ.
3. Беренсе һөйләмде һорау һөйләмгә әйләндереп яҙ.
ЗУР ХӘРЕФ. Хайуан кушаматтары
ТСолонсатс.
Булат көн һайын атаһы янына йөрөй. Уның ата-һы ат ҡарай. Бер көндө Булат Шоңҡар исемле ат янында бәләкәй генә ҡолонсаҡ күрҙе. Ул бик шат-ланды. Ҡолонсаҡҡа Ҡлрасай тип исем ҡушты. Көн һайын уны үҙе ҡараны. (34 һүҙ.)
Эш. 1. Хайуан хушаматтарының аҫтына һыҙ.
2. Беренсе һөйләмдең һыҙмаһын һыҙ.
3. Икенсе һөйләмде ижектәргә бүлеп яҙ.
Эш. 1. Хайуан хушаматтарын ижеккә бүлеп яз.
2. Текстан ике ижекле өс һүҙ һайлап алып яҙ.
тайым Әбйәлил районында йәшәй. Уның Йон-доҙ ҡушаматлы ҡолоно бар. Ҡолон ҡышты яланда үткәрҙе. Йәй еткәс, уны болонға сығарҙылар. Бына Йондоҙ хәтфә болонда уйнаҡлай. Ул рәхәтләнеп саба, һикерә. Унан һутлы үлән утлай. Ашап туйғас, кеш-нәй. "Колонға болонда иркен шул. (38 һүҙ.)
Эш. 1. Беренсе һөйләмдең һыҙмаһын һыҙ.
2. Баш хәреф менән яҙылған ер-һыу атамаһын, кеше исемен язып ап. Улар янына 2-шәр шундай һүзҙәр өҫтәп яҙ.
3. Район, яланда һүҙҙәренең өн моделен төҙө.
Эш. 1. Транскрипцияла бирелгән һүҙҙәрзе дөрөҫ итеп хәрефтәр менән яз. Орфограммаларзы һыз. [әлэйә], [һәзэйә], [сәрэйә], [әкэйәт]
2. Дүрт һүҙзең береһе менән һөйләмдәр уйлап яз.
3. Предметтың атамаһын белдергән һүззең өн моделен төзө, транскрипцияла яз: кояш, кыяр,
Эш. 1. Беренсе һейләмде һорау һөйләмгә әйләндереп яз.
2. Әсөнсө һөйләмдең һызмаһын һыз.
3. Һорауға яуап яз. Һинең уҡытыусың кем?
Күсереп яҙыу.
Яҙ килә.
Яҙ килә. Көндәр йылыны. Яйлап ҡына ҡар ирей. ТСар көндән-кен йоҡара. "Кыйыҡтан тамсы тама. Кискә ҡарай көн һыуына. "Карҙың өҫтө ҡата. Тамсы-лар тамыуҙан туҡтай. Улар туңып, тынып тсалалар. Иртән тағы ҡояш сығыр. Яҙғы матур күренештәр ҡабатланыр. (37 һүҙ.)
Йәй етә.
Бына тағы сағыу ҡояшы, йәмле көндәре, хуш еҫле сәскәләре, йылы ямғырҙары менән йәй килеп етте.
Балалар мәктәптәрҙә уҡыуҙы тамамланы. Еҙ ҡың-ғырау уларҙы йәйге күңелле ялға оҙатты. Улар көҙгә көс йыйып, яңы өмөттәр, яңы пландар менән тағы уҡырға килерҙәр. (38 һүҙ.)
Эш. 1. Транскрипциялағы һүҙдәрҙе дөрөҫ итеп яз: [йалан], [йулсы], [йэләк], [йүкә], [тэйэн], [йэрэк]. 2. Текста предметтың билдәһен белдергән һүҙ-зәрзең аҫтына һыз.
Миләүшә.
Яҙ килде. Йәшел үлән шытып сыҡты. Ағастар япраҡ ярҙы. Бал ҡорттары алма ағасына ҡунып ҡаранылар. Ләкин ағастар сәскә атмағандар әле.
Ҡорттар ҡыуаҡ төбөндәге зәңгәр сәскәне күреп ҡалды. Был миләүшә сәскәһе ине. Ул ҡорттарҙы хуш еҫе, тәмле балы менән һыйланы. (39 һүҙ.) Эш. 1. Тәүге ике һөйләмдең һызмаһын һыз.
2. Текста предметтың атамаһын белдергән һүззәр-зең аҫтына һыз.
Эш. Ч.Текста предметтың хәрәкәтен белдергән һүҙ-зәрҙең аҫтына ике тура һызыҡ һыз. 2. Тәүге өс һөйләмдә эйәне, хәбәрҙе билдәлә.
Контроль күсереп яҙыу.
Ирәмәл.
Ирәмәл Көньяҡ Уралдың иң бейек тауы һанала. Уның ике осло түбәһе алыҫтан уҡ күренә. Улар бергә ҡушылып эйәргә оҡшап тора. Ирәмәл ҡалын урман менән ҡапланған. Урманында төрлө йәнлектәр йәшәй. Унда һоро айыу ҙа йыш осрай. Йәмле Ағиҙел ошо тау итәгенән башлана ла инде. (43 һүҙ.)
Эш. 1. Бирелгән һүҙҙәрҙе күсереп ал. Нәзек һузын-хыларзың аҫтына бер, ҡалындарына ике һызыҡ
һыз.
олатай, өләсәй, атай, әсәй, ағай, апай, ҡусты,
һеңле, еңгә, еҙнә, ейән, ейәнсәр 2. Ярҙамсы һүззәрҙең аҫтына һыз.
Дуҫлыҡ.
Дуҫлыҡ булғанда донъя яҡтыра, йәмләнә, йән-ләнә. Кешенең ышаныслы таянысы булыу -- яҡшы күренеш. Таяныр кеше — дуҫ бит ул. Дуҫлыҡ ололар-ға ғына түгел, балаларға ла бик кәрәк. Бәләкәйҙән башланған дуҫлыҡ ғүмергә дауам итә, ундай кешеләр иң бәхетлеләрҙән иҫәпләнә. (36 һүҙ.)
