д) Әдіс – тәсілдері: Топтық жұмыс, сұрақ – жауап, әңгімелесу, пікір алмасу, баяндау, саз тыңдау, ән үйрету.
III .Сабақ жоспары: Ұйымдастыру кезеңі
Үй тапсырмасын сұрау
Жаңа сабақ
Жаңа сабақты бекіту
Білімдерін бағалау
Үйге тапсырма бер
Ұйымдастыру кезеңі: а) Сәлемдесу
Сәлемтпе балалар ---Сәлеметсизбе мұғалім
Көңіл-күйіміз қалай? ------Өте жақсы мұғалім
Оқу-құрал дайынба?--------- Бәрі дайын мұғалім
Сабағымызды бастайық -------Бастайықшы мұғалім.
ә) Оқушылар назарын сабаққа аудару
б) Оқу – құралдарын алғызу, түгендеу.
в) Оқушыларды топқа бөлу.
Үй тапсырмасын сұрау: «Ой толғау» сұрақ –жауап алмасу.
Өткен сабақта үйге тапсырма ретінде «Күйге тіл бітірген - Қазанғап» тақырыбын бердім. Енді өткен сабақты сұрақ – жауап алмасу арқылы қайталап өтеміз.
Күй дегеніміз не? (Күй қазақ халқының аспапта орындайтын музыкасы)
Қазанғаптың туып- өскен жері? (Ақтөбе облысы Шалқар ауданы Арал теңізі маңындағы Ақбауыр деген жер)
Қазанғап ең алғаш күйді кімдерден үйренді? (Төреш,Орынбай,Құрмантяз,Үсен төре)
Ол қай жерлерді аралап күйшілік өнердің алуан түрлі қыр-сырын үйренген? (Маңғыстау,Ақтөбе,Ырғыз,Қостанай,Орынбор,Үстірт)
Оның қандай күйлері бар? («Ақжелең»,»Қаратас», «Бөгелек», «Домалатпай», «Күй басы», «Құс қайтару», «Шырылдатпа», «18 жасар Балжан қыз», «Көкіл» т.б.)
Қандай күйімен танстық? (Көкіл)
«Көкіл» күйін сахналау.
Сабақ топтық түрде өтеді. Балалар бүгін танысатын тақырыпқа өздері алдын-ала дайындалып келеді. Балалады 2 топқа бөлу үшін арнайы аспаптардың,күйші-композиторлардың суреттері қойылады,балалар өздері таңдап алады. Аспаптарды таңдағандар 1топ,композиторларды таңдағандар 2топ. Аспаптарды таңдағандар-Н.Тілендиев жайлы мағлұматтар айтады,композиторларды таңдағандар А.Қоразбаев жайлы айтады. Екі композиторды да үйге дайындап келуге берілген. Сабақты балалар көбіне өздері жүргізеді, мен тек бағыт-бағдар беріп тұрамын.
Жаңа сабақ:
Сазгерлерге мағлұмат беру.
Әндерімен таныстырып, әндерінің қалай шыққанын баяндау.
Сергіту сәті:Кім жылдам? «Жасырын әнді тап»(екі топ бір-біріне сурет салу арқылы ән жасырады)
Әндерін орындату.
Жаңа сабақты бастамас бұрын мен сендерге мынандай жұмбақтар жасырамын.
1.Тамаққа қандай нотаны салады? 2.Қандай кілт еш нәрсені ашпайды?3.Ноталардың қандай үйлесімі бақшада өсіріледі?4. 2 нота, 2 әріп, бәрін қосқанда- ойын,оны балалар ойнғанды жақсы көреді.5.Ән шығару үшін қанша нота қажет? Музыкалық туындыларды кім жазады?6. Ән шығаратын адамды кім деп атайды?
Біздің танысатын сазгеріміз .Қазақ өнеріндегі Алтынбек Қоразбаевтың орны қандай? Айталық: 1990 жылдардың басында, қаймана қазаққа қалқан боп тұрған Кеңес Одағы құлап, бұрынғы өнер-мәдениет атаулы құнсызданып, қазақтың ұлттық бояуы басым әндері ескіріп, Абай атамыз айтқандай, танымайтын жаңа дүниенің табалдырығына келіп тірелгенімізде, көне мен жаңаның арасын жалғап осы Алтынбек шықты емес пе?!. Шындығын айтқанда, Еуропа жақтан аққан селдей құлап келе жатқан делқұлы музыканың жынды ырғағына елти жөнелген ессіз халықты, елең еткізіп, жар жиегіне әкелгенде, құлап бара жатқан қазақ өнерін етегінен ұстап қалған осы Алтынбектің әндері емес пе еді.Қайран Алтекем, ел ақша қуып, дала кезіп жүргенде, халқымның әні қысырап қалмасын деп, әнді бірінен соң бірін жұмыртқадай домалаттың-ау. «Сырғалымы» қандай еді. «Айхай жиырма бес», «Әгугай домбыра», «Үш қоңыр» осы әндері арқылы Алтынбек сонау бағзыдан бері бар Жамбыл, Кенендердің мектебін жалғастырды.Тәуелсіздіктің алғашқы жылдарындағы қазақ сазының бренді – Алтынбек болды. Дәл қазір Қазақстан Сазгерлер Одағына мүше барлық музыканттарды таразының бір басына нығап салып, келесі басына Алтынбекті сап-сары алтындай ғып, жалғыз өзін қояа салсаңыз, аналарды сопаң еткізіп, басады да қалады. Қазақша айтқанда, шопақ құрлы көрмейді. Құдай-ау Алтынбекті шығарып тастаған бұл Одақ орнына Амантай қажыны ала ма сонда. Мүмкін… соқыр атқа, қотыр ат үйір деген.Алтынбек әнші-сазгер ғана емес, керемет ұйымдастырушы, ұстаз адам. Қазіргі қазақ өнерінің көгінде қалықтап жүрген Тоқтар Серікев, Мейрамбек Беспаевтар тура айтқанда, тұмсығынан сыпырып тауып алған төл шәкірттері. Дәл осы екеуіне татитын шәкірт тәрбиелеген кім бар.
Келесі танысатын сазгеріміз Нұрғиса Атабайұлы Тілендиев – қазақ композиторы,дирижер,домбырашы Қазақстанның халық әртісі,Қзақстан Мемлекеттік сыйлығының иегері,халық қаһарманы.Нұрғиса Тілендиев 1925 жылы, 1сәуірде Алматы облысы,Іле ауданы,Шилікемер селосында,ән-жырдан хабары бар отбасында дүниеге келді.Әкесі асқан домбырашы,анасы әдемі ән салған.1937 жылы жас шәкірттің талабын байқаған композитор Ахмет Жұбанов Нұрғисаны ұлт-аспаптар оркестріне алып келеді.Ұстаз бен шәкірт арасындағы достық ұзаққа созылады.1943 жылы 18 жасында соғысқа аттанған Нұрғиса Германияның астанасы Берлинге дейін жетті. «Ерлігі үшін», «Берлинді алғаны үшін» медальдарымен марапатталған жас офицер соғыс аяқталған соң,Берлинде қалып,әскери қызметін бейбіт жағдайда атқарады. Ол 1947 жылы елге оралады да,Алматы мемлекттік консерваториясына оқуға түседі.1953 ж Мәскеудің П.И.Чайковский атындағы консерваториясының дирижерлік факультетін бітірді. 1953-61 жылдары қазақтың халық аспаптар оркестрінде дирижер қызметін атқарады.1968ж «Қазақфильм» киностудиясы музыка редакциясының бас редакторы болды.
Әннің сазын тыңдап үйренеміз, хормен бірнеше рет орындаймыз.
Әр топ өзі дайындап келген композиторлардың әндерін топтастырып тақтаға жазады.
Сергіту сәті:
Жасырын әндерді тап( екі топ бір-біріне сурет салу арқылы ән жасырады)
Шыгармашылық жұмыс
Н.Тілендиевтің «Аққу» күйін тыңдатып көз алдарына не елестегенін 1топ: сурет салу арқылы: 2топ: ой толғау күйдің мазмұнын, бейнесін ашу.
ммииитт
Жаңа сабақты бекіту: «Кім жылдам»
Сонымен бүгінгі сабақ кімдерге арналды? Қандай ән үйрендік? Қандай шығармаларды тыңдададық? Естіген әуендерді есімізде сақтаймыз ба? А.Қоразбаевтың тәрбиелік мәні зор қандай әндері бар? А.Қоразбаевтың шәкірттері туралы не білесің? Н.Тілендиев кім? Онын қандай күйін тыңдадық? Ол күйден қандай әсер алдыңдар?Сабақ несімен ұнады? Сабақтан не білдік?
1топ: сурет салу арқылы: 2топ: ой толғау күйдің мазмұнын, бейнесін ашу.
