Д?ст?рлі ?ншілік ?нер. А?ан Сері, Біржан Сал, Сегіз Сері
Жарияланды 15-01-2015, 13:27 Категориясы: Музыка
Та?ырыбы: Д?ст?рлі ?ншілік ?нер. А?ан Сері, Біржан Сал, Сегіз Сері
Саба?ты? ма?саты: О?ушылар?а д?ст?рлі ?ншілік ?нерді? ?ыр - сырын тере? ??ындыру, ?лтты? болмысымызды д?ріптеу. Келер ?рпа??а д?ст?рлі ?нерімізді жеткізу.
Саба?ты? к?рнекі ??ралдары: Д?ст?рлі ?ншілерді? суреттері. Плакаттар. Аспаптар: домбыра, баян.
Саба?ты? т?рі: Топты? саба?.
Саба?ты? барысы:
I. ?йымдастыру.
II. ?й тапсырмасын с?рау
III. Жа?а саба?.
IV. Музыка ты?дату.
V. Плакатпен ж?мыс
VI. Жа?а саба?ты ?орытындылау
VII. Ба?алау, ?йге тапсырма беру.
1) Амандасу, т?гелдеу.
О?ушыларды 4топ?а (?й тапсырмасы бойынша) б?лу:
I. ?ыр?ыз
II. Т?жік
III. ?збек
IV. Т?ркімен тобы
?й тапсырмасы: Орта Азия халы?тарыны? музыкасы. Аспаптары.
Т?рт топ ?з атауларында?ы халы?тар бойынша ??гімелейді. ?лтты? аспаптарын, оларды? ?алай ойналуын, ??рылысын жеке - жеке таныстырады.
?р топты ба?алау.
Сергіту, ?ара жор?а биін билеу.
Жа?а саба?: ?аза?ты? вокалды ?н айту ?нері, Д?ст?рлі ?ншілік ?нер.
М??алім: Д?ст?рлі ?ншілік ?нер ?аза? хал?ында 19 ?асырларда ке? етек жая бастады. ?аза?станда ??ірлерге байланысты д?ст?рлі ?ншілік мектептер бар. Мысалы:
(Слайд к?рсету)
Д?ст?рлі ?ншілік мектептер:
1. Орталы? ж?не Солт?стік ?ншілік мектебі
2. О?т?стік ??ірі ?ншілік мектебі.
3. Батыс ??ірлік ?ншілік мектебі.
4. Шы?ыс ??ірлік ?ншілік мектебі.
5. Сыр бойы ?ншілік ?нер мектебі.
19 ?асырда д?ст?рлік ?нерді? жолына т?скен к?птеген ?ншілер болды. Олар: Абай, ?кілі Ыбырай, Жаяу М?са, М?хит, Естай, А?ан Сері Біржан Сал та?ы бас?алары.
Б?гін біз А?ан Сері, Сегіз Сері, Біржан Сал ?мірі мен шы?армашылы?ымен танысамыз. А?ан Сері шын есімі - А?жігіт. Ел аралап, ?ас атып, а? аулап, саят ??рып, елді? еркесіне айналады. Халы? оны А?ан Сері деп атап кеткен. А?ан Серіні? к?птеген ?ндері бар.
(Слайд к?рсету.)
А?ан ?ндері:
1. Сырымбет
2. Ма?ма?гер
3. ??лагер.
4. ?аратор?ай
5. Бал?адиша.
6. Ма?пал.
7. А?то?ты т. б.
Келесі д?ст?рлі ?ншіміз - Сегіз Сері. Сегіз Серіні? шын есімі - М?хамед?анапия. Ол да халы?ты? ?ошеметіне б?ленген, жастайынан ?н айтып, ??с атып, мергендігімен, сегіз ?ырлы, бір сырлылы?ымен к?зге т?седі. Халы? еркелетіп Сегіз Сері деп атап кеткен. Ол ел аралап, жиын тойда ?н айтып, той бас?арып ж?реді. Бір к?ні ?останай ??іріндегі Шы??ыс болысты? балалы болу тойына т?седі. Шілдехананы ?зі бас?арып, ?й иесіні? ал?ысын алып, баласыны? есімін М?хамед?анапия ?ояды. Ол бала ?йгілі Шо?ан У?лиханов атамыз болатын. Шо?анны? шын есімі - М?хамед?анапия.
(Слайд к?рсету)
Сегіз Сері ?ндері:
1. Жылыой
2. А?ба?ай.
3. Гайхартас.
4. Елигай т. б.
Келесі д?ст?рлі ?ншіміз - Біржан Сал. Ол да халы?ты? ы?ыласына б?ленген. Біржан? а сал есімі беріледі. Біржан - заманыны? лирик ?ншісі. Оны? ?ндері:
(Слайд к?рсетіледі)
1. Жанбота.
2. Жоныпалды.
3. Л?йлім Шыра?.
4. Теміртас т. б.
?нтаспадан А?ан Серіні? - Бал?адиша, Сегіз Серіні? - Гаухартас, Біржан Салды? - Теміртас ?нін ты?дату.
Балалар плакатта?ы: не білдім? Не білемін? Не білгім келеді? С?ра?тарына жауап береді.
Саба?ты ?орытындылау. ?р топ?а с?ра?тар беріледі.
1. Д?ст?рлі ?нші болу ?шін не істеу керек?
2. Д?ст?рлі ?ншілерді дайындау керек пе? ?алай?
3. Д?ст?рлі ?н мен эстрада ?ніні? айырмашылы?ы ?андай?
4. ?азір ?андай д?ст?рлі ?ншілерді білеміз?
5. ?йге тапсырма беру. Д?ст?рлі ?н ?нері.
?йге тапсырма беру. Д?ст?рлі ?н ?нері. А?ан Сері, Біржан Сал, Сегіз Сері туралы м?ліметтер дайындап келу.
Саба??а ?атысып отыр?ан о?ушыларды ба?алау.
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
«Сал – серілік дәстүр және кәсіби музыка» мәтіні оқылады.
Әннің қасиетін қазақ халқы бағалай білген. Ойларын «Жігітке өнер де өнер, өлең де өнер», «Өнерлінің өзегіталмас», «Өнерлінің өрісі ұзақ» деген сияқты данышпандық сөздермен айтып кеткен.
Ақын – жыршылар, әнші – күйшілер қазақ тарихының әр кезеңінде өмір сүрген. Олар халқының шын жанашыры, нағыз жоқтаушысы болған.
Тілге шешен, сөзге тапқырлығымен, әншілігімен атағы жайылған Ақан сері, Біржан сал, Сегіз сері, Үкілі Ыбырай, Шашубай, т. б. тарихта өнерімен аты қалған адамдар.
Музыка тыңдау: Ақан серінің «Құлагер» әні.
Құлагер, кішкентайдан керім едің,
Нағашым сұрағанда беріп еді.
Асына арғын, қыпшақ қоықанымда,
Алдында алпыс аттың келіп едің.
Құлагер, жаз жайладым, күз жайладым,
Тұсына қызды ауылдың көп байладым.
Қлгенін Құлагердің көргенімде,
Жұлдым да сақалымды ойбайладым.
Ор болып қалушы еді шапқан жерің,
Шаттанып тұрушы еді қосқан елің.
Атығай – қарауылға олжа салған,
Бота тірсек, қыз сағақ сандал керім.
Е. Брусиловский «Жалбыр» операсынан үзінді.
Халық әні «Айнамкөз».
А. В. Затаевич «Айнамкөз» (фортепианоға арналып өңделген).
Үш шығарманы тыңдай отырып, оқушылар домбыра аспабымен айтылған ән мен симфониялық оркестр үнін және фортепианолық музыканы салыстырады. Халық әні мен кәсіби музыканың байланысын, ерекшелігін байқайды. Қазақ кәсіби музыкасының қалыптасып, дамуына халық әндері мен күйлері негіз болғанына көз жеткізеді. Бұл шығармалардан қазақ халқының ұлттық музыкалық өнерінің сыры, құрылысы, тембр ерекшелігі, ғажайып иірімдері, ашық та айқын әуезділігі анық байқалады.
Ән үйрену: К. Дүйсекеев «Ана тілін сүйеміз».
Ән өлшемде жазылған. Әннің әуені жұмсақ, вальс екпінінде орындалады. өлшемді дирижерлауды еске түсіру.
Шығармашылық жұмыс: Тіл туралы мақал – мәтелдер.
Тіл – қылыштан өткір.
Өнер алды – қызыл тіл.
Қызыл тіл – жанның мияты,
Абырой – ердің қуаты.
Сабақты қорыту:
Оқулықтағы сұрақтарға жауап Бере отырып, берілген кесте толтырылады.