Халық әндерінің орындалу ерекшеліктері

20.02.2014жыл

Ашық сабақтың тақырыбы: Халық әндерінің орындалу ерекшеліктері.

Сыныбы: 2

Оқушы: Қонарбай Шолпан

Сабақтың мақсаты:

1. Білімділік: Қазақ халқының халық әндері туралы түсінік қалыптастыру. Әннің қадір-қасиетін ұғындыру.

2. Тәрбиелік: Халық әндерінен эстетикалық ләззат ала білуге тәрбиелеу. Қазақи мәдениетке баулу.

3. Дамытушылық: Музыкалық ырғақты дұрыс меңгере отырып, әнді жүрекпен мәнерлеп, таза орындауға үйрету. Есту қабілеті мен есте сақтау қабілетін дамыту.

Сабақтың түрі: Аралас сабақ

Сабақтың әдісі: Баяндау, сұрақ-жауап, тест, әуенді ойындар.

Көрнекілігі: Домбыра аспабы, фортепиано, халық әндерінің жалғасуына үлес қосқан әнші- компазиторлардың суреттері, ән өнері туралы қанатты сөздер.

Сабақтың барысы:

1.Ұйымдастыру кезеңі. (Оқушының сабаққа қатысуын, оқу-құралдарын тексеру.)

2.Үй тапсырмасын сұрау.

Өткен сабақтардағы өтілген материалдарды сұрақ-жауап арқылы қалай меңгергендігін тексеру.

1. Қандай халық компазиторларын білесің?

2. Мәди Бәпиұлының әндерін ата.

3. Музыкалық дыбыс қатары деген не?

4. Дыбыстардың ара-қашықтығы немен өлшенеді?

5. Қазақтың қандай музыкалық аспаптарын білесің?

6. Соль мажор гаммасын орындап бер.

7. (Оқушының дауысына жаттығу жасап, үйге берілген әндерді сұрау) «Екі ғана жирен-ай»,

3.Жаңа сабақ.

- Шолпан, Қазақ халқы әнші халық екенін жақсы білесің, яғни әнші ата-бабаларымыздың әлем халықтарына таратып жүрген әнінен үлесімізге көптеп алып, әнші халық атанғанбыз. Ән айтпайтын, «Әу» демейтін қазақ жоқ. Ал енді әнді қалай айтамыз, немен айтамыз?

- Домбыра, жетіген, сырнай, қылқобыз, шертер, адырна деген аспаптармен айтамыз.

- Дұрыс айтасың Шолпан. Әнді домбыраға немесе қазақтың басқа да ұлттық аспаптарына қосып айтамыз. Қазіргі кезде заманауи ағымға байланысты эстрадалық өңделулерде айтылып жүр.

- Халық әндері дегеніміз- осы уақытқа дейін ауыз екі айтылып, ұрпақтан-ұрпаққа жалғасып келе жатқан әндер. Халық әндері- тұрмыстық, жағдаяттылыққа байланысты айтылады. Атадан балаға ауысып келе жатқан халық әндері ғасырлар бойы қалыптасып, дамып, ән айту шеберлігі барынша жетіліп классикалық үлгіге дейін жетті.

Халықтық әншілік өнер сан ғасырлық тәжіриенің нәтижесінде ән айтудың түрлі мектептерін, ән айтуға баулудың өзіндік шеберлігін шыңдап, әннің жоғары көркемдік деңгейіне орай тыңдаушы халықтың биік талап-талғамын қалыптастырып, жүйелі арнаға түсірді. Дәстүрлі ән өнерінде халықтың салт-дәстүрі, әдеп-ғұрпы, тарихы мен өмірі, тұрмыс тіршілігі, қоғамдық әлеуметтік қатынастары, жалпы ұлттық болмысы көрініс тапқан.

Өнерлі ортада өскен жас талапкер, ұстаз жанында айлап-жылдап жүріп, шеберлігі мен бірге тәжірибесі мен орындау тәсілін үйренетін болған. Дәстүрлі әншілік өнер айтылуы және құрылымдық ерекшеліктеріне байланысты түрлі мектептерге бөлінеді.

1. Қазақстанның орталық және солтүстік өңіріне тән әншілік мектеп.

2. Оңтүстік және Жетісу өңіріндегі әншілік мектеп.

3. Батыс өңіріндегі әншілік мектеп.

4. Шығыс өңіріндегі әншілік мектеп.

5. Сыр бойындағы әншілік мектеп.

Бұл әншілік өнер әр өңірдегі өзіне тән әншілік мәнеріне, табиғат-танымына, ойын-сауық үрдістері мен тұрмыс-салт ғұрыптарына байланысты алуан түрлі. Ал халық әндері бізге Күләш, Манарбек, Құрманбек, Әміре, Жүсіпбек, Кенен сияқты әншілер арқылы жетті.

4.Ән үйрену.

1. Дауысқа арналған жаттығулар

2. Әннің сөзімен жұмыс жасау, үйрету.

3. Фраза бойынша әнін үйрету.

4. Дыбыс ырғағына қол соғу және ырғағына сызық сызу.

5. Әнді меңгергенге дейін ұзақ дыбыстарға қол соғу. Т.б жаттығулар жасау.

6. Әнді бірге орындау.

5.Ойын немесе ән айтыс

Мұғалім мен оқушы халық әндерінен айтысу. «Айғанайым», «Айқарагөз», «Әгугәй».

6.Сабақты қортындылау

Сабақты тест сұрақтары арқылы қорытындылау.

1. Әр ладтағы бірінші тұрған дыбыс:

а) тоника ә) субдоминанта б) доминанта

1. Ішекті аспап:

а) домбыра ә) сыбызғы б) асатаяқ

1. Аспапқа қосылып айтатын өнер:

а) күйшілік ә) бишілік б) әншілік

1. Халық әні:

а) «Қараторғай» ә) «Ақбақай» б) «Назқоңыр»

1. Гаммадағы тұрақты дыбыстарды бірінен соң бірін басып ойнау:

а) тональдік ә) Арпеджио б) тоника

7.Оқушының білімін бағалау, үйге тапсырма.

Үйге: Халық әні «Тобылғы сай» әнін жатқа мәнеріне келтіріп орындап келу. Өткен әндерді қайталау.