«Домбыра дастан» ашы? саба?

Алматы облысы

Жамбыл ауданы

«А?терек ауылында?ы орта мектеп

МДШО ж?не Жаманты бастауыш мектебімен»КММ

?арымбай Марина Темирбек?ызы

музыка п?ні м??алімі

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
««Домбыра дастан» ашы? саба?»

Сабақтың тақырыбы: «Домбыра дастан»

Мақсаты: Оқушыларды халық музыкасын, мәдениеті мен өнерін түсініп,

бойына сіңіре білуге дағдыландыру.

Коррекциялық: Оқушылардың таным қызметін түзету, ой-өрісін

жетілдіру, эмоциялық-ерік саласын түзету;

Дамыту: Ырғақты сезіну, биік дыбысталуды есту, музыканы

еске сақтау қабілетін дамыту;

Тәрбиелік: Оқушы бойына музыкалық тәрбие қалыптастырумен қатар,

адам өміріндегі музыканың әсерін оқушы бойына музыка

тілімен жеткізу;

Сабақ түрі: Аралас сабақ

Көрнекілік құралдар: слайд, карточкалар, күй таспа, музыкалық аспаптар, плакат.

Сабақ жоспары:

1. Ұйымдастыру кезеңі

2. Өткен сабаққа шолу

3. Жаңа сабақ:

4. Жаңа сабақты бекіту

5. Қорытындылау

6. Үй тапсырмасын беру

Сабақтың өту барысы:

I. Ұйымдастыру кезеңі.

Оқушылармен сәлемдесу, түгендеу

Психологиялық ахуал туғызу.

Балалар сәлемдескеннен Қазақстан Республикасының Мемлекеттік

Әнұранын орындайды.

II. Өткен сабаққа шолу:

Балалар, енді біздер өткен сабаққа шолу жасаймыз.

1. Ән дегеніміз не?

2. Ән дегеніміз – музыкалық шығарма.

3. Ән неден тұрады?

4. Ән музыка және сөзден тұрады.

5. Ән қандай тақырыпта жазылады?

6. Күй дегеніміз не?

-Ендеше, балалар, бүгінгі біздің жаңа сабағымыздың тақырыбы осы күй

орындалатын музыкалық аспапқа байланысты болмақ.

III. Жаңа сабақ

Оқушылар, біз бүгін сабағымызда қазақ халқының ұлттық музыкалық аспабы – Домбыра аспабы жөнінде түсінік аламыз.Ең алғаш пайда болған аспаптар – домбыра және қобыз аспабы. Уақыт өте келе аспаптың басқа түрлері де шыға бастайды: сыбызғы, үскірік, тоқпақ, дауылпаз,сазген, жетіген, сырнай, сазсырнай және т.б.

Халық арасында кеңінен тараған ең танымал аспап – домбыра аспабы. Домбырада әртүрлі музыкалық шығармалар орындалады. Ән, күй, терме, жыр, толғау, тіпті классикалық шығармаларды да орындауға болады.

Бұрын ел арасында небір әнші, жыршылар мен күйшілер өмір сүрген. Олар ел аралап, домбырамен тойларда ән салып, халықтың көңілін көтерген. Жаугершілік соғыс кездерінде домбырадан төгілген күй адамға рух беріп, еңсесін көтерген екен. Аты аңызға айналған ержүрек батыр Махамбет те домбырада ән салып, күй тарта білген. Ал ұлы күйшілер, күй өнерінің негізін қалаған Құрманғазы, Дина, Дәулеткерей, Тәттімбеттердің домбыра аспабында ойнау шеберлігі туралы сөз басқа.

Домбыра аспабы, бір сөзбен айтқанда, қазақ халқымен бірге жаралған деп айтуға болады. Қазіргі заманда бұл аспапта ойнауды арнайы оқу орындарында үйретеді.

Қазіргідей ғылым мен техника дамыған заманда, домбыра – ұлттық болмысты бейнелейтін символ, ұлттық музыка өнерінің жаршысы болмақ.

Домбыраның құрылымы

Домбыра негізгі үлкен үш бөліктен тұрады:

шанағы(кеудесі), мойны және басы;

-Шанақта дауыс шығаруға арналған ойық, үлкен тиек және ішекті тартып

тұратын түйме орналасқан ;

-Мойын пернелерге бөлінген;

-Басында ішекті тартып бұрауға арналған екі құлақ бар. Құлаққа екі ішек тағылады. Құлақ домбыраның күйін келтіруші роль атқарады.

- Балалар, енді осы домбыра аспабында ойналып қаралы қайғыны естірткен күй туралы аңызды тыңдаңыздар.

Аңыз күй «Ақсақ құлан»

Ертеде ел билеген Хан өмір сүріпті. Бір күні оның жалғыз баласы әкесінің тілін алмай, құлан аулауға шығады. Құлан аулап жүріп, хан баласы ұзап кеткенін байқамай қалады.

Біршама уақыт өтеді. Жазық далада бір топ құлан жайылып жүр. Хан баласының атқан оғы үйірді бастап жүрген басшы құланды жаралайды. Жараланып ызаланған құлан аңшыға қарсы шауып келіп, баланы теуіп өлтіреді. Хан бір сұмдықтың болғанын сезіп, баласы туралы жаман хабар әкелген адамның көмейіне қорғасын балқытып құйдырамын деп уәде береді. Халық не істерін білмей қиналады. Сол кезде елге танымал күйші келіп, домбыраны алады да, бір күйді ойнай жөнеледі. Күйді тыңдап отырғанда, аңшылық көрініс, ашулы құландардың шабысы, хан баласының өлімі көз алдыңыздан өтіп жатады. Хан болған жағдайды түсінеді. Күйші болған жағдайды күй арқылы жеткізеді. Хан берген уәдесінен таймас үшін өзіне қайғылы хабар жеткізген домбыраға қорғасын ертіп құйдырады... Міне,күй құдіреті деп осыны айт!

Домбыраның шанағындағы ойық осылай пайда болған екен деседі.

Міне, балалар, қазақ халқының ұлттық музыкалық аспабы – домбыра туралы айтылар аңыз да, шертілер сыр да өте көп. Біз бүгін сабақта ол туралы біраз мағлұмат алдық.

Енді осы күйді тыңдап көрейік. Күй «Ақсақ құлан» деп аталады.

(Үнтаспадан күй тыңдалады.)

б) Сергіту сәті: «Кім жылдам?» ойыны ойналады. Үш оқушы тақтаға

шығып қағаздан қиылып әзірленген домбыра суретінің қиылған

бөлшектерінен домбыраны құрастырады.

Балалар біздер өткен сабақтарда ноталардың жазылуын үйренгенбіз. Бүгін сол ноталарды қайталай отырып До-мажор(C-dur) гаммасын дауыстап айтып үйренеміз.

Оқушылар арнайы әзірленген сауытты тақтаға ноталарды орналастырады.

-До-дан басталып келесі –до-ға дейін қатарласқан дыбыс қатарын До-мажор гаммасы деп атаймыз. Кез келген әнді, музыкалық шығарманы қағаз бетіне түсіру үшін осы ноталарды пайдаланамыз.

IY. Жаңа сабақты бекіту

1. Қандай қазақ ұлттық аспаптарын білесіңдер?

2. Ең кеңінен таралған музыкалық аспап қалай аталады?

3. Домбыра аспабының құрылымын атаңдар.

4. Домбырада не орындалады?

5. Аңыз күй қалай аталады?

6. «Ақсақ құлан» мен «Көңіл ашар» күйінің айырмашылығы неде?

7. Жеті нотадан құралған музыкалық дыбыстардың қатары не деп аталады?

Y. Қорытындылау

Бағалау

YI. Үйге тапсырма :

Предмет: Музыка

Категория: Уроки

Целевая аудитория: 5 класс.
Урок соответствует ФГОС

Скачать
«Домбыра дастан» ашы? саба?

Автор: ?арымбай Марина Темирбек?ызы

Дата: 13.01.2016

Номер свидетельства: 276046

Похожие файлы

Лексикадан ?ткенді ?айталау саба?ы

object(ArrayObject)#863 (1) {
  ["storage":"ArrayObject":private] => array(6) {
    ["title"] => string(62) "Лексикадан ?ткенді ?айталау саба?ы"
    ["seo_title"] => string(33) "lieksikadanotkiendikaitalausabagy"
    ["file_id"] => string(6) "298128"
    ["category_seo"] => string(13) "vsemUchitelam"
    ["subcategory_seo"] => string(5) "uroki"
    ["date"] => string(10) "1456296439"
  }
}

Лексикадан ?ткенді ?айталау саба?ы

object(ArrayObject)#885 (1) {
  ["storage":"ArrayObject":private] => array(6) {
    ["title"] => string(62) "Лексикадан ?ткенді ?айталау саба?ы"
    ["seo_title"] => string(34) "lieksikadanotkiendikaitalausabagy1"
    ["file_id"] => string(6) "298129"
    ["category_seo"] => string(13) "vsemUchitelam"
    ["subcategory_seo"] => string(5) "uroki"
    ["date"] => string(10) "1456296445"
  }
}

Бандама:?аза? тілі мен ?дебиет саба?тарында тіл дамыту ж?мыстарын халы?ты? педагогикамен ?штастыру.

object(ArrayObject)#863 (1) {
  ["storage":"ArrayObject":private] => array(6) {
    ["title"] => string(179) "Бандама:?аза? тілі мен ?дебиет саба?тарында тіл дамыту ж?мыстарын халы?ты? педагогикамен ?штастыру. "
    ["seo_title"] => string(112) "bandama-k-azak-tili-mien-diebiiet-sabak-tarynda-til-damytu-zhu-mystaryn-khalyk-tyk-piedaghoghikamien-u-shtastyru"
    ["file_id"] => string(6) "162545"
    ["category_seo"] => string(7) "prochee"
    ["subcategory_seo"] => string(7) "prochee"
    ["date"] => string(10) "1422368049"
  }
}

?аза? тілі мен ?дебиет саба?тарында тіл дамыту ж?мыстарын халы?ты? педагогикамен ?штастыру.

object(ArrayObject)#885 (1) {
  ["storage":"ArrayObject":private] => array(6) {
    ["title"] => string(164) "?аза? тілі мен ?дебиет саба?тарында тіл дамыту ж?мыстарын халы?ты? педагогикамен ?штастыру. "
    ["seo_title"] => string(104) "k-azak-tili-mien-diebiiet-sabak-tarynda-til-damytu-zhu-mystaryn-khalyk-tyk-piedaghoghikamien-u-shtastyru"
    ["file_id"] => string(6) "162546"
    ["category_seo"] => string(10) "vneurochka"
    ["subcategory_seo"] => string(12) "meropriyatia"
    ["date"] => string(10) "1422368779"
  }
}

Ашы? саба? "Айтып ?ткен а?ында арман бар ма?"

object(ArrayObject)#863 (1) {
  ["storage":"ArrayObject":private] => array(6) {
    ["title"] => string(76) "Ашы? саба? "Айтып ?ткен а?ында арман бар ма?""
    ["seo_title"] => string(37) "ashyksabakaitypotkienakyndaarmanbarma"
    ["file_id"] => string(6) "300842"
    ["category_seo"] => string(16) "nachalniyeKlassi"
    ["subcategory_seo"] => string(5) "uroki"
    ["date"] => string(10) "1456813260"
  }
}

«Домбыра дастан» ашы? саба?

Просмотр содержимого документа ««Домбыра дастан» ашы? саба?»

Похожие файлы

Полезное для учителя

Просмотр содержимого документа
««Домбыра дастан» ашы? саба?»