Саба?ты? та?ырыбы: Лексикадан ?ткенді ?айталау
Саба?ты? ма?саты:
1.Білімділігі:
На?ты мысалдар келтіре отырып, лексика тарауына ?ткенді ?айталау ар?ылы о?ушы білімін сарап?а салу.
2.Дамытушылы?ы:
О?ушыны? шы?армашылы?,ойлау ?абілетін дамыту.
3.Т?рбиелілігі:
А?ын жазушыны? шы?армаларымен ж?ргізе отырып,т?рбиелі та?ылымдарынан ?лгі алдыру.
Саба?ты? ?дісі: бекіту, тіл дамыту, с?ра?- жауап.
Саба?ты? т?рі: жарыс саба?.
Саба?ты? к?рнекілігі: к?нтізбе тест, т?рлі кеспелер.
П?наралы? байланыс: ?дебиет,биология, т.б.
Саба?ты? барысы:
I.?йымдастыру
Амандасу,сынып тазалы?ын ?ада?алау,о?ушыларды т?гендеп,назарларын саба??а аудару.
-О?ушылар,біз б?гінгі саба?ымызда лексикадан ?ткенді ?айталай отырып,тіл ?старту ж?мысымен айналысамыз.Б?л саба?ымызда к?ндегіше сайыс т?рінде ?теді. Сынып о?ушыларын «М?рагер», «Мирас» деген екі топ?а б?лемін, топ басшыларын сайлап аламын.
-Б?гінгі саба?ымызды? ма?саты – а?ын жазушылырымызды? шы?армаларын ж?мыс ж?ргізе отырып талдаймыз.
-Саба? «Аптаны? жеті к?ні» деген атпен сайыс т?рінде ?теді. «?р к?нгі» жина?ан ?пайларды к?нтізбеге салып отырамыз.
I.Д?йсенбі:
Д?йсенбі - басы аптаны?,
Жал?ау боп енді жатпа?ын.
Лексиканы пысы?тап,
?айтала, ?ане, а?парын.
1.Лексика ?ылымы нені зерттейді?
2.Омоним нендей с?здер?
3.Синоним нендей с?здер?
4.Антоним нендей с?здер?
5.Диалект с?з дегеніміз?
6.Ма?ал- м?тел дегеніміз не?
7.Табу дегеніміз не?
8.Эвфемизм,дисфемизм нендей с?здер?
9.Т?ра?ты тіркес туралы не білесіндер?
10.Кірме с?здер дегеніміз не?
11.К?сіби с?здер туралы не білеміз?
II.Сейсенбі:
Сейсенбіге келейік,
Домбыра – дастан ?рейік.
Т?ра?ты с?з тіркесіні?,
Ма?ынасын ашып к?рейік.
Д?рыс жауап кім айтса,
?пайды со?ан берейік.
«Мирас» тобына:
1-тапсырма: Хандар ашу ша?ырса,
Халы?тан ?шін алады.
Б?лт?а сілтеп ?ылышын,
Найзасын к?кке тіреген.
?ан т?гуге ??мартып,
К?нде со?ыс тілеген.
(«К?р??лы» дастаны) ?зіндіден к?нерген с?зді тауып,к?нерген с?зді? ?ай т?ріне жататынын айты?ыз.
2-тапсырма: Т?ра?ты с?з тіркесіні? ма?ынасын ашу
Базары тар?ады- Бес сауса?тай білу- ?адал?ан жерінен ?ан алу- Аузыны? салымы бар- ?а?арына міну-
«М?рагер» тобына:
1-тапсырма: М?ны к?ріп ?теген,
К??ілі тасып ?уанып,
С?з с?йлейді жосыла:
«Жа?сылы? ?ылса? – жа?сылы?,
Жетеді деген басы?а!
Жаманды??а – жаманды?,
Бір келеді тосыла.
Жала?ор болса жігіттер,
Д?шпаны? т?гіл, бой тартып,
Досы? келмес ?асы?а.
?ибрат болсын кейінге,
?лкен -кіші, жасы?а !»
(«?теген батыр» дастаны) ?зіндіден антоним с?здерді тап.
2-тапсырма: Т?ра?ты с?з тіркестеріні? ма?ынасын ашу:
Ж?лдызы о?ынан туу – ??ла??а ?р?ан танадай – ?аба?ы кірбі? тартты – Исі м?рнына кірмейді – Ж?зікті? к?зінен ?ткендей –
III. С?рсенбі:
С?рсенбі деген с?тті к?н,
Білімді сынар с?т б?гін,
Тая?шаны к?теріп,
Жауапты жылдам тапты кім?
1.Атам бір ?айтты д?ниеден,
Бес жаста жетім ?алдырды,
Басыма ?ай?ы салдырды.
Анам к?рді жесірлік,
?зім к?рдім жетімдік.
?зіндіден эвфемизмді тап.
2.?уелде ??дай ?лшеп берген дене,
?аншама зорла?анмен артылмапты.
?аза?та: «?лін білмес жек» деген,
Осындай ?уре бол?ан жаннан ?апты.
?зіндіден м?телді тап.
3.Д?ниеден м?ннан к?ншіл кем-ді Ба?а!
Зорланды ?арнын керіп, енді Ба?а.
Шыдамай ж??а ?арын керуіне,
Жарылып сол арада ?лді Ба?а.
?зіндіден дисфемизмді тап.
4.Жарлыны к?рсе мыс?ылдап,
Кесесін с?збен ыс?ылап,
«Аузы ?исы? болса да,
Бай баласы с?йлесін !»-
Орынсыз с?йтіп к?ш ?ылады.
?зіндіден ма?алды тап.
5.Дастархан жайып ??рметтеп,
Т?кті т?рлі жемісті
Жез самаурын ?айнаулы,
Сою?а ба?лан байлаулы.
?зіндіден кірме с?зді тап.
6.?орасында мал толы
?йінде ішер та?ам жо?.
Та?ам жо?тан жаман жо?.
К?ре т?рып ішпеген.
Рахатсыз біткен мал
?й?ыда к?рген т?с деген.
Асты сызыл?ан с?зге омоним болатын с?з ойлап жаз.
IV. Бейсенбі:
Бейсенбі келді ?арайы?,
?демі жазу жазайы?,
Сауатты о?ып кітапты,
Ж?не бір серігіп ?алайы?!
221-жатты?у. «Кесел» с?зіні? синонимін табы?ыздар.
Кесел –
V. Ж?ма:
?асиетті ж?ма к?ні келгесін,
Топ басшысы намысты ?олдан бермесін.
Суретке ?арап м?тін ??рап к?рсетсін,
Білім шы?ын биіктерге ?рлетсін.
VI. Сенбі:
Жаны жайса? жайдары,
?ам?ор к??ілі, жай жаны.
Тест ?ткіз деп пайдалы,
Жазып берген, біздерге!
Танимыз ба, балалар?
Суреттегі апайды!
Сенбі келді ойшылдар?а сенейік,
С?ра?тар?а д?рыс жауап берейік.
Ал?ырларды? ?атарынан к?рініп,
Ал, ?анеки, тест орындап к?рейік.!
VII. Жексенбі: Демалу
Ала?ай, келді жексенбі,
Демалыста тез келді.
Лексиканы талдап біз,
Байытты? біраз с?здерді.
Ба?алау.
?йге тапсырма: м?тін ??рау. К?сіби с?здер, синоним, т?ра?ты с?з тіркесі болуы керек.
Просмотр содержимого документа
«Лексикадан ?ткенді ?айталау саба?ы»
Асылтас Тунгатарова Түйешиевна
Есір Айшуақұлы атындағы
орта мектептің мұғалімі.
Маңғыстау облысы,
Маңғыстау ауданы,
Жыңғылды ауылы.
Сабақтың тақырыбы: Лексикадан өткенді қайталау
Сабақтың мақсаты:
1.Білімділігі:
Нақты мысалдар келтіре отырып, лексика тарауына өткенді қайталау арқылы оқушы білімін сарапқа салу.
2.Дамытушылығы:
Оқушының шығармашылық,ойлау қабілетін дамыту.
3.Тәрбиелілігі:
Ақын жазушының шығармаларымен жүргізе отырып,тәрбиелі тағылымдарынан үлгі алдыру.
Сабақтың әдісі: бекіту, тіл дамыту, сұрақ- жауап.
Сабақтың түрі: жарыс сабақ.
Сабақтың көрнекілігі: күнтізбе тест, түрлі кеспелер.
Пәнаралық байланыс: әдебиет,биология, т.б.
Сабақтың барысы:
I.Ұйымдастыру
Амандасу, сынып тазалығын қадағалау,оқушыларды түгендеп, назарларын сабаққа аудару.
-Оқушылар,біз бүгінгі сабағымызда лексикадан өткенді қайталай отырып, тіл ұстарту жұмысымен айналысамыз. Бұл сабағымызда күндегіше сайыс түрінде өтеді. Сынып оқушыларын «Мұрагер», «Мирас» деген екі топқа бөлемін, топ басшыларын сайлап аламын.
-Бүгінгі сабағымыздың мақсаты – ақын жазушылырымыздың шығармаларын жұмыс жүргізе отырып талдаймыз.
-Сабақ «Аптаның жеті күні» деген атпен сайыс түрінде өтеді. «Әр күнгі» жинаған ұпайларды күнтізбеге салып отырамыз.
I .Дүйсенбі:
Дүйсенбі - басы аптаның,
Жалқау боп енді жатпағын.
Лексиканы пысықтап,
Қайтала, қане, ақпарын.
Лексика ғылымы нені зерттейді?
Омоним нендей сөздер?
Синоним нендей сөздер?
Антоним нендей сөздер?
Диалект сөз дегеніміз?
Мақал- мәтел дегеніміз не?
Табу дегеніміз не?
Эвфемизм,дисфемизм нендей сөздер?
Тұрақты тіркес туралы не білесіндер?
Кірме сөздер дегеніміз не?
Кәсіби сөздер туралы не білеміз?
II.Сейсенбі:
Сейсенбіге келейік,
Домбыра – дастан өрейік.
Тұрақты сөз тіркесінің,
Мағынасын ашып көрейік.
Дұрыс жауап кім айтса,
Ұпайды соған берейік.
«Мирас» тобына:
1-тапсырма: Хандар ашу шақырса,
Халықтан өшін алады.
Бұлтқа сілтеп қылышын,
Найзасын көкке тіреген.
Қан төгуге құмартып,
Күнде соғыс тілеген.
(«Көрұғлы» дастаны) Үзіндіден көнерген сөзді тауып,көнерген сөздің қай түріне жататынын айтыңыз.
2-тапсырма: Тұрақты сөз тіркесінің мағынасын ашу
Базары тарқады-
Бес саусақтай білу-
Қадалған жерінен қан алу-
Аузының салымы бар-
Қаһарына міну-
«Мұрагер» тобына:
1-тапсырма: Мұны көріп Өтеген,
Көңілі тасып қуанып,
Сөз сөйлейді жосыла:
«Жақсылық қылсаң – жақсылық,
Жетеді деген басыңа!
Жамандыққа – жамандық,
Бір келеді тосыла.
Жалақор болса жігіттер,
Дұшпаның түгіл, бой тартып,
Досың келмес қасыңа.
Ғибрат болсын кейінге,
Үлкен -кіші, жасыңа !»
(«Өтеген батыр» дастаны) Үзіндіден антоним сөздерді тап.
2-тапсырма: Тұрақты сөз тіркестерінің мағынасын ашу:
Жұлдызы оңынан туу –
Құлаққа ұрған танадай –
Қабағы кірбің тартты –
Исі мұрнына кірмейді –
Жүзіктің көзінен өткендей –
III. Сәрсенбі:
Сәрсенбі деген сәтті күн,
Білімді сынар сәт бүгін,
Таяқшаны көтеріп,
Жауапты жылдам тапты кім?
1.Атам бір қайтты дүниеден,
Бес жаста жетім қалдырды,
Басыма қайғы салдырды.
Анам көрді жесірлік,
Өзім көрдім жетімдік.
Үзіндіден эвфемизмді тап.
2. Әуелде Құдай өлшеп берген дене,
Қаншама зорлағанмен артылмапты.
Қазақта: «Әлін білмес жек» деген,
Осындай әуре болған жаннан қапты.
Үзіндіден мәтелді тап.
3.Дүниеден мұннан күншіл кем-ді Бақа!
Зорланды қарнын керіп, енді Бақа.
Шыдамай жұқа қарын керуіне,
Жарылып сол арада өлді Бақа.
Үзіндіден дисфемизмді тап.
4. Жарлыны көрсе мысқылдап,
Кесесін сөзбен ысқылап,
«Аузы қисық болса да,
Бай баласы сөйлесін !»-
Орынсыз сөйтіп күш қылады.
Үзіндіден мақалды тап.
5.Дастархан жайып құрметтеп,
Төкті түрлі жемісті
Жез самаурын қайнаулы,
Союға бағлан байлаулы.
Үзіндіден кірме сөзді тап.
6.Қорасында мал толы
Үйінде ішер тағам жоқ.
Тағам жоқтан жаман жоқ.
Көре тұрып ішпеген.
Рахатсыз біткен мал
Ұйқыда көрген түс деген.
Асты сызылған сөзге омоним болатын сөз ойлап жаз.
IV. Бейсенбі:
Бейсенбі келді қарайық,
Әдемі жазу жазайық,
Сауатты оқып кітапты,
Және бір серігіп қалайық!
221-жаттығу. «Кесел» сөзінің синонимін табыңыздар.
Кесел –
V. Жұма:
Қасиетті жұма күні келгесін,
Топ басшысы намысты қолдан бермесін.
Суретке қарап мәтін құрап көрсетсін,
Білім шыңын биіктерге өрлетсін.
VI. Сенбі:
Жаны жайсаң жайдары,
Қамқор көңілі, жай жаны.
Тест өткіз деп пайдалы,
Жазып берген, біздерге!
Танимыз ба, балалар?
Суреттегі апайды!
Сенбі келді ойшылдарға сенейік,
Сұрақтарға дұрыс жауап берейік.
Алғырлардың қатарынан көрініп,
Ал, қанеки, тест орындап көрейік.!
VII. Жексенбі: Демалу
Алақай, келді жексенбі,
Демалыста тез келді.
Лексиканы талдап біз,
Байыттық біраз сөздерді.
Бағалау.
Үйге тапсырма: мәтін құрау. Кәсіби сөздер, синоним, тұрақты сөз тіркесі болуы керек.
