Татарстан Республикасы Арча районы Г.Тукай исемендәге Ашытбаш урта гомуми белем мәктәбе
“ Тукай һәм музыка”
Эшләде : Бикулова Иллария Ильяз
кызы, 7 класс укучысы.
Җитәкчесе: Рахматуллина Рузалия
Риф кызы
I. Тукай иҗатында халык җырлары.
II. Тукай һәм татар балеты
III. Тукай сүзләренә иҗат ителгән вокаль музыка.
IV. Тукай һәм инструменталь музыка.
I. Кереш
Максат :
Г.Тукайның музыка сәнгатенә булган мөнәсәбәтен , аның үсешенә керткән өлешен ачыклау;
Г.Тукай әсәрләренең музыка сәнгате әһелләре иҗатында тоткан урынын
билгеләү;
II . Төп өлеш
“ Халык җырлары
бабаларыбыз
тарафыннан калдырылган
иң
кадерле вә бәһале мирастыр...
Халык җырлары халкыбыз
күңеленең
һич тә тутыкмас
вә күгәрмәс саф
вә раушан көзгеседер”.
Г.Тукай
Габдулла мәдрәсәдә укыганда ук халык авыз иҗаты белән кызыксына.Халык әкиятләрен ,халык җырларын җыя.Ун яшендә чакта ук 48 битле җырлар дәфтәре төзеп,28 төрле көй өчен җырлар туплый .
“ ҖЫРЛАР ДӘФТӘРЕ” – Уральскидә яшәгән чагында Габдулла Тукайның үз кулы белән төзелгән җырлар җыентыгы.
Бу җыентыкның кулъязма оригиналы 1946 елда табыла. Оригинал Казанда Г.Ибраһимов исемендәге институт архивында Г.Тукай фондында (9-ф., 1-тасв., 21-с. б.) саклана. Зәңгәр тышлы гади мәктәп дәфтәре тышлыгына Тукайның үз кулы белән русчалап «Тетрадь для списывания ученика 1–го класса А. М. Тукаева» дип язылган. Җыентык 27 җыр текстыннан тора. («Эчтәлек»тәге исемлектә барлыгы 28 җыр булып, 17 нче сан астында торган «Хан кызы» бәете ертып алынган.)
1910 елда ул “Шүрәле” псевдонимы белән “Халык моңнары” исемендә фольклор җыентыгын бастыра. Анда ул 51 кыска җыр, озын көйләргә җырлана торган 14 җыр, “ Сак-Сок” бәете урнаштырылган
“ Әллүки»
“ Милли моңнар”
“ Зиләйлүк”
“ Эштән чыгарылган татар кызына”
“ Тәфтиләү”
“ Өзелгән өмид”
” Тукайның бөтен язганы җыр рухында, музыкаль... Тукай иҗатын мин шигырь-җыр дип атар идем. Мин шигырьнең,җырның башында Тукай торуына шатланам. Җыр миндә “Тәфтиләү”ләр, “Туган тел”,”Зиләйлүк”, “Әллүки”ләр булып калды. Җырларның яхшыларын мин шулардан санап китәргә өйрәндем,шуларга өсти бардым. Җыр турында кайчан гына сүз бармасын, шуларга әйләнеп кайтырлар.Үрнәкләр,үлемсез,мәңгелек җырлар...
Сибгат Хәким
Тукай һәм татар балеты
Тукай әкиятләре
Ф. Яруллин
“ Шүрәле “
балеты
1945 ел
Р. Гобәйдуллин
“ Кисекбаш”-1959
Ә.Бакиров.
“ Алтын тарак”-1956
“ Су анасы”- 1970
З.Хәбибуллин
Әкият –балет “Раушан”
Тукай сүзләренә иҗат ителгән вокаль музыка
Тукай җыры,Тукай моңы белән
Шаулап тора һаман иртәләр
Олы җыр ул – матур тормыш яме
Олы җырга юк ул киртәләр
“ Бала белән күбәләк”
“ Туган авыл”
Бишек җыры
“ Пар ат”
“ Туган тел”
А. Монасыйпов “ Тукай аһәңнәре”
Тукай һәм инструменталь музыка
З. Яруллин Тукай
истәлегенә “Тукай
маршын яза
Ә.Бакиров “Тукай”
операсын иҗат итә
Ургый-ургый Казан артын ,Кырлайны да
Бар дөньяга талгын ярсу моң агыла.
Диңгез-таулар, урман-кырларны да ашып,
Гизеп йөри моңлы-дәртле Тукай маршы
Нәҗип Җиһанов “Кырлай “
симфониясе
Мансур Мозаффаров
“ Тукай истәлеге”
симфоник поэмасы
Юк үлмәде Тукай. Ул безнең күңелләрдә мәңге яши...
Еллар үткән саен Габдулла Тукайның зурлыгы,бөеклеге арта гына бара...
III. Йомгаклау
Игътибарыгыз өчен зур рәхмәт!