?нім де сен, жырым да сен Жан а?а! ?деби кеш.

Мақсаты: М.Мақатаевтың ақындық өмірін оқушыларға насихаттау, поэзия әлеміне, сөз өнеріне сүйіспеншлікке, жастадың өзара тұлғалық қарым- қатынастың құндылығы жеке даралық дүниетанымның қалыптасуына ықпалдастығын арттыру.

Көрнекілігі: М.Мақатаевтың суреті, тақырып пен нақыл сөздері.

Әдісі: Әдеби кеш.

1-ж: Мұқағали Мақатаевтың кітаптары библиографиялық зәрулікке айналып барады. Сол зәру қазынаның бір асылы- «Аққулар ұйықтағанда» жинағы жарыққа шыққанда автордың жолыға кетпесі бар ма? Сергек ажарлы, жүрген кезі екен.

- Аққуларымды ұшырдым. Енді өле берсем де болады, - деді. Кейде тұлпар таланттың қысқа ғұмырын ойлап өкінсем де, сол бір ауыз сөзін есіме алып көңіліме медеу етем.

Бір кездескенде Еркін Ібітановқа осылай деген екен.

1-ж: Туған жерің.

2-ж: Ұланымын Қарасаз деп аталатын ауылдың.

1-ж: Туған жылың.

2-ж: 1931. Құрдасымын шәмілдің.

1-ж: Жынысың кім?

2-ж: Еркекпін ғой, еркекпін!

Және тағы тәуірмін...

1-ж: Партияда барсың ба?

2-ж: Жоқпын.

Бірақ, коммунистік көзқараспен қараймын.

1-ж: Шыққан тегің?

2-ж: Шаруамын.

Бар тірліктен бағалы оны санаймын.

1-ж: Білімің ше?

2-ж: Орташа ғой.

Алайда оны жоғары бағалаймын.

1-ж: Ана тілің?

2-ж: Қазақша

Қысылғанда орысша да, немісше тағы бар.

1-ж: Қайда жұмыс істедің?

2-ж: Мынау еңбек кітапшамнан танып ал,

Оқымаған дипломсыз демесең,

Бір басымнан бір мамандық табылар.

1-ж: Міндеттімісің әскерге?

2-ж: Міндеттімін.

Біздің әлі жас кеуде,

Жауынгердің ұлымын ғой.

Жанын қиған Мәскеуге.

1-ж: Сөгіс алып көрдің бе?

2-ж: Ол жағынан періштемін деп айта алмаймын

Мен мүлде,

Ойлы- қырлы бұл өмірде болады ғой мүлт кету,

Ол өзі бір еншісі ғой ездің әрі ердің де...

1-ж: Шетелдерде болдың ба?

2-ж: Болғамын жоқ

Олар маған тұрған да жоқ қол бұлғап.

Қалсам болды, өлсем болды жәйіммен

Осы отырған орнымда- ақ.

1-ж: Мекен –жайың.

2-ж: Мекен- жайым- жер менің,

Жерде өскен ақын деген пендемін.

Қалам, қағаз, уақыт бер тек аздаған.

Мен өмірді жырлау үшін келгенмін

2-ж: Кеш жарық, құрметті ұстаздар, оқушылар! Жыл керуені алға жылжыған сайын Мұқағали Мақатаевтың артына қалдырған өшпес мұрасы жарық жұлдыздың қараңғы түн қойнауынан құпия сәулесін шашқандай жарқырай, өркендей өсіп, айшықтала түсуде, Абай үндес Мұқағалидің перзенті бар халық- бақытты халық. емес- пе.

1-ж: Бүгін біз қазақ поэзиясының ақиық ақыны Мұқағалидің туғанына 80- жыл толуына байланысты , ақын поэзиясының өткір де тұщымды тіл құралының құндылығы мен өзектілігіне мән бере отырып, қалам шеберінің туындыларының « Менің жүрегімдегі орны, менің тұлғалық болмысымның қалыптасуындағы ықпалы қандай?» деген сұрақтарға бүгінгі кеш табуға мүмкіндік жасайды.

2-ж: Ия, Мұқағали- ғажайып, ақиық, сыршыл, гуманист, ақын. Ол- бізге көрінбейтін сиқыр бояулардан, бізге естілмейтін құпия дыбыстардан тоят алатын жұмбақ ақын.

1-ж: Ей, күнәдан пәк жандар.

Қапелімде қателікке баспаңдар!

Қосыларсың қол ұстасып, саспаңдар,

Махаббатпен ойнағанды тастаңдар,

Ей, күнәдан пәк жас жандар!

2-ж: Сырым да- осы,

Жырым да- осы,

Алдында.

Байқашы бір,

Бықсыдым ба , жандым ба?

... Махандар жоқ,

Махандардың сарқыты-

Мұқағали Мақатаев бар мұнда!

1-ж: О, Махаббат !

Сен әлі тірімедің?

Көзімнен ғайып болған күнім едің,

Гүлім едің...

Елтіген түнім едің,

О,Махаббат!

Сен әлі тірі ме едің?

Махаббатты дәріптеу тұрғысындағы Мұқағали шығармаларының танымалдылығын бағалап, тәрбиелік мазмұнының кеңдігін түсініп білу мақсатында 7-8-9-10-11 сынып оқушыларын ортаға шақырамыз.

2- ж: О,Махаббат!

Сен әлі тірі ме едің?

Тірі ме едің...

Мен де енді тірілемін!

Ақ періште, алдында жүгінемін .

... Қолдай гөр, ғашықтардың пірі, мені!

1-ж: Сайыстың бірінші бөлімі оқушыларға ақынның бір өлеңі беріледі, сол өлеңді нақышына келтіріп, оқиды.

Осы сайыскерлерге қазы болатын мұғалімдер мен таныс болыңыздар.

Осы оқылған өлеңдерінің оқу техникасын басты назарда ұстаңыздар.

2-ж: Поэзия !

Менімен егіз бе едің?

Сен мені сезесің бе, неге іздедің?

Алауыртқан таңдардан сені іздедім,

Қарауытқан таулардан сені іздедім... дей келе келесі кзекті поэзия жанрына береміз.

7- сынып

8- сынып

9- сынып

10- сынып

11- сынып

1-ж: Ақиық ақын Мұқағали өзінің күнделігінің бір бетінде « Сүйікті балаларым, менің. Ақылсыз болмаңдар! Өмір тола қауіп, абай болыңдар! Өмірдің әрбір құбылысына байыппен, ақылмен қараңдар. Жөні жоқ мейірбан, жұмсақ болмаңдар. Өмір берде жауыздық та бар. Мейірбандықпен, жұмсақтықпен жауыздықты жеңуге болмайды ... Бір сөзбен айтқанда, сүйе де, жек көре де біліңдер, бірақ әрқашанда адам қалыптарында қалыңдар! Балаларым менің, Егер сендер түсінсеңдер ғой мені... » деп бір үзік сыр қалдырған. Енді осыны жүзеге асыру үшін...

Келесі сайысымыз «Менен сұрақ- сенен жауап». – деп аталады.

7- сынып.

... Алдыңа келу қандай қиын маған,

О, менің ақ бақытым бұйырмаған!

Саусағыңның ізіне көзің салшы,

Шым- шытырық шимаймен шиырлаған,

О, менің ақ бақытым бұйырмаған. – осы өлеңінің аты қалай? / Сен /

8- сынып.

Сен менің көтерілген еңсем бе едің?

Армандадым, өзіңді көрсем дедім,

Бақыт іздеп жүр едім, сол сен бе едің?

Арманым жоқ алдында өлсем сенің. / Сен бе едің? /

9- сынып.

Мен сені ұнатамын,

Бірақ, бірақ....

Мейіріңді қайтейін жылап сұрап.

Ұнатамын дегенім- жасандылық,

Саған деген жүрегім құрақ, құрақ.... / Мен сені ұнатамын /

10 -сынып.

Махаббат менен кеткен,

Бөлекте жүр.

Мен де бір, жасын түскен терек те бір,

Тіршілік махаббаттан таралған ғой,

Шәміл- ау!

Енді маған керек пе өмір? / Шәмілге жазған хаттардан /

11- сынып.

Адамның сезімінен сезіктен бе,

Сезімді сезіне біл, төзіп, көн де,

Ақыл менен парасат бұғынады,

Шынайы шын сезімге кезіккенде. / Сезім /

1. ж:

• Құс боп ұшып жоғалсам, не етер едің?

• Сені іздеумен мәңгілік өтер едім.

• Отқа түсіп өртенсем, не етер едің?

• Күл боп бірге соңыңнан кетер едім.- деп ақынның махаббатсыз өмірдің бос екенін көрсеткен. Сондықтан келесі кезекті ғышықтар арасындағы диолог бөліміне береміз.

7- сынып.

8- сынып.

9- сынып.

10- сынып.

11- сынып.

1-ж. Сая болып жаныңа емен, терек,

Жетер енді жатқаның көлеңкелеп.

Өгейсінбей өзі боп қалу үшін,

Өнер керек ұрпаққа, өмір керек!- деген Мұқағали өлең жолдарында. Келесі кезекте әр сыныпқа 3- сұрақтан беріледі.

7- сынып.

1. Ақынның туған жері.

2.Ақынның жұбайы.

3. Мен тілейін, жарқыным сен де тіле. Қай өлеңінен алынған

8- сынып.

1. « Қазақ жырының құдіреті» деп М.Мақатаевқа баға берген кім?

2. Сен әлі тірі ме едің? Деп қай сезімді айтады.

3. Өмірде ақындардың бәрі жалғыз – деген жолдары кімге арналған?

9- сынып.

1. М. Мақатаевтың әжесі. / тиын /

2. Ақынның туған жері. / Алматы обл. Райымбек ауданы. Қарасаз ауылы /

3. Ақынның мұражайы қай жерде орналасқан. / қарасаз/

10- сынып.

1. Ақын қанша жас өмір сүрді. / 45 жыл/

2. М. Мақатаев ескерткіші Алматы қаласына қай жылы қойылды. / 2002 жыл /

3. Сарыжайлау әнін қазақ эстрадасында кім орындады? / Н. Нүсіпжанов /

11- сынып.

1. Дариға жүрек әнін кім орындайды? / М.Арынбаев /

2. Ақынның әсем әндері. / Сарыжайлау, Бақыт, Сағыныш бесігі т.б./

3. Ақынның туған жылы. / 1931ж, 9 ақпан /

2-ж: Ән сал, жаным!

Әніңмен тербет мені.

Бір сәтке,

Тынсын тірлік жер- көктегі,

Дала ұйысын,

Дамылдап таулар жатсын,

Таулар жатсын мәңгілік жөргектегі ,- деп келесі кезекті ақынның әсем әндеріне береміз.

7- сынып.

8- сынып.

9- сынып.

10- сынып.

11- сынып.

1- ж: Қарасаз, қара шалғын өлеңде өстім,

Жыр жазсам, оған жұртым елеңдестің.

... Өлсе өлер Мұқағали Мақатаев,

Өлтіре алмас алайда өлеңді ешкім.

2-ж: Ия, өлең өлмейді. Ендеше оны жазған ақын да өлмейді. Олай болса, Мұқағали Мақатаев та көз жұмған жоқ.

1- ж: Сыныптардың ақынды жырлауындағы бағасын беру үшін, қазылар алқасына сөз кезегін береміз.

2-ж: Мына күн де, мына аспан да, дала анау,

Бәрі бізден, бәрі бізден қалады- ау,

Өмір дейтін тағатсыз бір қозғалыс,

Өмір дейтін- өлемін деп қарамау.- Қазақ халқының бір ғана Абайы болса, Мұқағалиы да жалғыз. Сол шындықты шын жүректен түсінсек қана тарлан талант, жыр жампозым. Мақатаев ұлттық

Бірге : мақтанышымыз екенін мойындаймыз.

Әдеби кеш.

Өткізген: Сейдахметова Сымбат

Есенкелдіқызы