Сабақ оқушыларды кеңістік фигураларының түрлерімен: цилиндр, конус, пирамида, шар және текшемен таныстыруға арналған. Оқушылар сабақта негізінен кеңістік фигурасы дегеніміздің заттың пішініне байланысты айтылатын ұғым екенін түсінуі қажет. Айналадағы заттарды көріп, байқау арқылы кеңістік фигураларының пішіндерін тани білуге жаттығады. Олардың модельдерін ермексаздан және қатырма қағаздардан құрастыра отырып, әрқайсысының ерекшеліктерін анықтай білуге үйренеді. Оқушылар фигураның әр түрімен танысу үшін әрбір топқа арнап ашықхаттар топтамасын, журналдар мен кітаптарды, альбомдарды дайындап қою. Оларда геометриялық формаларды анық көрсететіндей заттар бейнеленген болу керек. Бірінші топтағы оқушыларға цилиндрге ұқсайтын формалары бар заттар: ағаштардың діңдері, зауыттың мұржалары т.б. осыған ұқсас суреттері бар (конверттерді) тарату. Mұнда цилиндр, конус және шарды көрсететін заттардың суреттері болуын ескеру. Екінші топтағы оқушыларға конусқа ұқсайтын формалары бар заттар: мұз сүңгілер, балалардың пирамида тәріздес ойыншықтары т.б. осыған ұқсас суреттері бар конверттерді тарату. Үшінші топтағы оқушыларға шарға ұқсайтын формалары бар заттар: доптар, шыршаға ілуге арналған ойыншық шарлар, маржандар т.б. осыған ұқсас суреттері бар конверттерді тарату. Ал төртінші топтағы оқушыларға күнделікті өмірде қолданып жүрген пирамида формасындағы сүттің тетрапакеті, мысыр пирамидаларының суреттері, шайдың пирамида тәрізді кішкентай қалташалары, ертедегі үйлердің шатырларының суреттері бар конверттерді тарату. Топтарға суреттерге қарап, мынадай сұрақтар қою: — Суреттерде не бейнеленген? — Олардың ортақ белгілері қандай? Оқушылардың жауаптарын тыңдау. Суреттердегі зат пішіндерінің атауларын анықтауды өтініңіз. Егер оқушылар пішіндердің атауларын білмесе, оларға кеңістіктегі геометриялық фигуралардың ішінен оған ұқсасын тауып, сыныптағы барлық оқушыларға көрсетуді сұрау. Осы фигуралардың цилиндр, конус, шар және пирамида деп аталатынын айту және оларға мұқият қарауды ұсыну. Олардың бір-бірінен айырмашылығы туралы сұрау. Оқушылардың жауаптарын тыңдау. | Суреттен кеңістік фигуралары пішініндегі ғимараттарды тап. Тапсырма бойынша оқулықтағы Астана қаласының ғимараттарының суреттерінен таныс пішіндерді табуы керек. Интерактивті тақтаны қолданып, ғимараттардың нақты өмірдегі пішіндерін көрсету. Оқушылармен қысқаша ойын өткізу. Суреттен таныған фигураларын топтаманың ішінен не ермексаздан жасаған фигураларының арасынан тауып, оны жоғары көтеруді ұсыну. Орындап көр. Сынып ішінен шағын зерттеу жұмысын жүргізу арқылы кеңістік фигураларын табуды ұсыну. Егер жағдай болса, зерттеу жұмысын мектеп ауласында топтық серуен түрінде өткізуге болады. Сонымен қатар үйге қайту жолында немесе демалыс кезінде аулада орындауға болады. Оқушылар өз зерттеуін сурет пен фотосурет түрінде әкеліп көрсетуі керектігін тапсыру. Шығарып көр. Оқушыларға қолындағы фигураларды партаның үстінде домалатып көруді ұсыну. Цилиндрдің алға да, артқа да домалайтынын, конустың тек айналатынын, шардың барлық бағытта домалай алатынын, ал пирамиданың домаламайтынын байқайды. Оқушылардан неге олай екенін сұрап білу. Жауаптарын тыңдау. Цилиндрдің, шардың және конустің бүйір беттері тегіс, ал пирамиданың домалауына оның қырлары кедергі келтіретінін айтқызу. (Оқушыларға пирамиданың қыры деген ұғымды әзір айтпаймыз.) Оқушылармен топтамадағы қалған фигураларды қарастыру. Ол фигура қалай аталатынын сұрау. Оның текше деп аталатынын айту. Текшені домалатып көруді сұрау. Олар бұл фигураның домалай алмайтынын көреді. Оқушылардан жасаған тәжірибелері туралы сұрап пысықтау: — Неліктен текшені домалатуға болмайды? Себебі неде? — Неліктен бір фигуралар домалайды, ал кейбіреулері домаламайды? Алдында жасалған қорытындыны қайталап айту. Себебі цилиндр, конус пен шардың бүйір беттері тегіс те, текшенің қырлары бар. Сынып бөлмесіне зерттеулер жүргізіп, цилиндр, конус, шар, текше пішіндес заттарды тапқызу. Фигуралардың пішіндері мен ерекшеліктерін естерінде жақсы сақтауы үшін ермексаздан кеңістік фигураларын жасату. Оқушыларға өзара тексеру жұмыстарын жұппен жүргізуді ұсынып, бір-біріне өздері жасаған фигураларын атап, олардың қалай домалайтындарын көрсетуді ұйымдастыру. |
Оқушыларға ермексаздан жасаған кеңістік фигураларын көрсетуді ұсыну. Әр оқушы өзі жасаған фигурасын көрсетіп, оның атауын айтады. | Кеңістік фигурасы мен оның атауын сызық-пен қос. Оқушыларға өздерін қоршаған ортадан суреттегі олардың мен кеңістік фигуралардың пішініне ұқсас заттарды табуды ұсыну. Тапсырманы орындау барысында оқушылар фигураларға сәйкес келетін тірек сөздерді атайды және заттарға сызықтар арқылы қосады. Оқушылар орындауға қиналса, тапсырманың бір нұсқасын үлгі ретінде көрсетуге болады. Жауабы: цилиндр фигурасы — “цилиндр” сөзі — шыны сауыт суреті; текше фигурасы — “текше” сөзі — сыйлық қорап суреті; конус фигурасы — “конус” сөзі — балмұздақ суреті; шар фигурасы — “шар” сөзі — доп суреті; пирамида фигурасы — “пирамида” сөзі, Астанадағы пирамида. |
Бағалау | Оқушылар сабақтың соңында: шар, цилиндр, конус, пирамида, текше сияқты кеңістік фигураларымен танысты, ажыратуды үйренді. Оқушылардың жаңа тақырыпты қаншалықты меңгергенін білу үшін мынадай сұрақтар қойып, жауаптарын тыңдау: — Мына фигуралар қалай аталады? — Қандай кеңістік фигураларын білесіңдер? — Қандай кеңістік фигуралары домалайды? Неліктен? Оқушылармен жұмыс дәптеріндегі “Жетістік баспалдағымен” өзін-өзі бағалауға байланысты жұмыс өткізу. |