«Математика – халы? ауыз ?дебиетінде»

Ма?саты: Халы? ауыз ?дебиеті ар?ылы о?ушыларды? логикалы? ойлау ?абілеттерін, шапша?ды?ын, тап?ырлы?ын арттыру.

Міндеттері:

Білімділік: Математикадан ал?ан білімдерін халы? ауыз ?дебиетінде ?олдану;

Дамытушылы?: о?ушыларды? халы? ауыз ?дебиетіне ой- ?рістері мен с?здік ?орларын ке?ейтіп, тілдерін дамыту:

Т?рбиелік: Халы? ауыз ?дебиетін ??рметтейтін білімді, сауатты азамат т?рбиелеу.

П?наралы? байланыс: ?дебиет

?ткізілу барысы:

?йымдастыру кезе?і:

а) сайысты? та?ырыбымен ж?не барысымен таныстыру

1. Топтарды таныстыру

2. Ма?ал –м?тел білеміз бе?

3. «Абай » ауылына жетемін ба?

4. Логикалы? есептер

5. ?орытынды

?) Топ м?шелерін ж?не ?діл- ?азыларды таныстыру

2. Таныстыру сайысы: ?рбір топты? топ басшысы ?з тобын таныстырады

3. Ма?ал- м?тел білеміз ба?

1) Алтау ала болса,

Ауызда?ы кетеді

Т?ртеу т?гел болса,

Т?бедегі жетеді

2) Жал?ауды? екі досы бар: бірі - ?й?ы, бірі – к?лкі

3) Білгені? бір то?ыз,

Білмегені? то?сан то?ыз.

4) Отыз тістен шы??ан с?з,

Отыз елге тарайды

5) ?ыры? кісі бір жа?

?ы?ыр кісі бір жа?

6) Бір т?йір д?нде,

Бір тамшы тер бар

7) Жеті атасын білмеген,

Жетімдікті? белгісі.

8) Он екі м?ше? сау болса,

?ара басы? ханмен те?

9) Алдына бір ?араса?,

Артына он ?ара

10) Бір ??мала?,

Бір ?арын майды шірітеді

4. «Абай ата » ауылына ?алай жетемін?

1-6 ж?мба?тар:

Доп емес, д??гелек емес,

??сас біра? достарым.

Фигура ол е? негізгі,

Д?л жауапты ?остадым. (Ше?бер)

Б?тін сан, б?лшек сандар,

Барлы?ы да бар онда.

Б?л ?андай сан айты?даршы

О?, теріс сан б?рі осында

(Рационал сандар)

?ос ??ла?ты ж?з тісті,

Ж?зінен бір а? із т?сті.(Ара)

Б?лб?лды? 2 ??ла?, 1 басы бар

Салдыра?ан 8 жерден та?басы бар.

Б?лб?лды жол?а салып айда?анда,

Салатын неше т?рлі жор?асы бар.

(Домбыра)

5) 64 б?лмеде

32 т?р?ын бар.

А?, ?ара ?ып б?лгенде

Бірін-бірі ?у?ындар

Ханы ?шін де, жаны ?шін де

Бермейді олар намысын.

(Шахмат)

6) 1 а?ашты? 12 б?та?ы бар

?р б?та?ында 30-дан жапыра?ы бар.

Жапыра?ты? бір жа?ы а?,

Бір жа?ы ?ара к?неки ойлан тап? (жыл, ай, т?улік, к?н мен т?н)

7-10 байыр?ы ?аза? ?лшемдерінен.

7. Халы? арасында жыл?ы?а байланысты ?андай ?ашы?ты?ты, уа?ытты, ?алы?ды?ты білдіретін ?лшемдік м?ні бар с?здер жиі айтылады?

( «ат шаптырым жер», «бие сауым уа?ыт», «екі елі ?азы»)

8.А?ылшынны? дюйм (голландша – ?лкен сауса?) ?лшемі ?аза? хал?ыны? байыр?ы ?андай ?лшеміне с?йкес келеді?

(«барма?»)

9. С?? сауса?ты? еніне те? ?зынды? бірлігі (шамамен 2 см). ?азы майыны? ?алы?ды?ы, ою-?рнекті? м?лшері, т.б.. ?лшенген. (Елі)

10. Иы? де?гейіне с?йкес кере созыл?ан екі ?ол ?шыны? арасына те? ?зынды? бірлігі? (??лаш)

11,12,13 Абай ?мірбаяны.
11. Абай ауылда?ы ?абитхан молдадан сауатын ашады да, 10 жас?а тол?ан со? 3 жыл Семейдегі ?ай медреседе о?иды? (Ахмет Риза)

12.Абайды? ?ара с?здеріні? бірнешеуі е? ал?аш 1918 ж. Семейде шы??ан ?андай журналда жары? к?рді?

(Абай)

13. «Атымды Адам ?ой?ан со? ?айтып надан болайын» деп артына ізін ?алдырып кеткен, Абай атамызды? ?ара с?здері ?анша? (45)

14-19 ?асиетті сандар.

14. ?ш із,?ш ма?сат,?ш алыс.

?ш із: бала, байлы?, ба?ыт – білім.

?ш алыс: жер мен к?к, жас пен к?рі, жа?сы мен жаманны? арасы.

?ш ма?сат: Саудагер ма?саты – ?ту, жол м?раты – жету, дау м?раты – біту.

15. Т?рт т?л?а, Т?рт ??была, Т?рт к?н?.

Т?рт т?л?а: от, су, жел, жер.

Т?рт ??была: Шы?ыс, батыс, о?т?стік, солт?стік.

Т?рт к?н?: Алла?а к?м?н келтіру, на?а?тан ?ан т?гу, ата-ана?а тіл тигізу, ?тірік ку? болу.

16. Бес ?ару,Бес ?сиет,Бес ?атер.

Бес ?ару: сада?, мылты?, найза, ?ылыш, айбалта.

Бес ?сиет: топас?а сенбе, жау?а иілме, ?р?ашан са? ж?р, аш ?йге ?онба, жарлыдан сый алма.

Бес ?атер: от, жау, борыш, ауру, с?з.

17. "Жеті" с?зімен байланысты хал?ымызда ?андай с?здер бар?

(жеті ?азына, жеті к?н, жеті ж?рт, жеті жо?, жеті ж?т, жеті ?алам, жеті ?ат к?к, жеті ?ашы? )

18. Жеті ?азына, Жеті ата, Жеті жетім.

Жеті ?азына: ер жігіт, с?лу ?йел, берен мылты?,, а?ыл, білім, ж?йрік ат, ?ыран б?ркіт, ж?йрік тазы.

Жеті ата: ?ке, бала, немере, ш?бере, ш?пшек, немене, туажат.

Жеті жетім: Ты?дама?ан с?з жетім,
Киюсіз тоз?ан б?з жетім,
Иесіз ?ал?ан жер жетім,
Басшысы жо? ел жетім,
А??у-?азсыз к?л жетім,
Жерінен айырыл?ан ер жетім,
Замандасы ?алмаса –
Б?рінен де сол жетім.

19.Хал?ымызды? ?асиет т?татын та?ы да бір саны - ?ыры?. "?ыры?" с?зімен байланысты ?андай ырым,д?ст?р,сенімдерді білесі?дер?

(Н?рестені? мойны бекіп, ?ыры? к?н тол?анда "?ыры?ынан шы?ару“

деген ырымы бар. ?лген адамны? "?ыр?ын беру" д?ст?рі де бар.

Хал?ымыз келген ?она?ты "?ыры?ты? бірі - ?ыдыр" деп ?арсы алу

т.б.

20-22 уа?ыт ?лшеуіштеріне

20. 1са? 5мин минут ар?ылы ?рнекте.

(65минут)

21. 1т?ул 3са?., са?ат ар?ылы ?рнекте.

(27са?ат)

22. 1жыл 7ай, ай ар?ылы ?рнекте.

(19 ай)

5. Логикалы? есептер.

Айжан мен Маржанны? ?келеріні? аттарын ата. Айжан мен Маржан – Ас?ар мен М?ратты? ?ыздары. Айжан Ас?арды? ?ызынан ?ш жас кіші болса, б?ларды? ?р?айсысыны? ?келеріні? аты кім?

(Айжан – М?ратты?, Маржан – Ас?арды? ?ызы)

2. Олар ?андай ба?а алды?

?сем, Арда?, Анар, ?шеуі математикадан ба?ылау ж?мысынан ?андай ба?а ал?анын с?ра?анда, м??алім:

- Еш?айсысы? жаман ба?а ал?ан жо?сы?дар, біра? ?р?айсысы?ны? ба?а? ?р т?рлі. ?семні? ба?асы «3» емес, ал Анарды? ба?асы «3»-те «5»-те емес деді. Сонда ?ркім ?андай ба?а ал?ан?

(?сем – «5», Анар - «4», Арда? – «3» ал?ан).

6. ?орытынды. ?діл- ?азылар сайысты ?орытындылап, ?ай топ ал?а шы??анын жария етеді.

?олдаушылар ?ауымына ?ызы?ты ойындар:

Мына ?ызы?ты ?ара?ыз:

1) ?олы?ыз?а калькулятор алы?ыз.

2) ?ялы телефоны?ызды? бастап?ы 3 санын енгізі?із (коды ?ажет емес, мысалы: 8702452* болса, 452 деп аламыз).

3) 80-ге к?бейтеміз.

4) 1-ді ?осамыз.

5) 250-ге к?бейтеміз.

6) Н?мірді? со??ы 4 цифрын ?осамыз.

7) Со??ы 4 цифрды та?ы да ?осамыз.

8) 250-ді азайтамыз.

9) 2-ге б?леміз.

10) Жайлааааап, та??ала бастаймыз)))

С?ра?тар

Т?рт шахматшы бір-бірімен бір-а? партиядан ойнап, турнир ?ткізіпті. Сонда барлы?ы неше партия ойна?ан?(6)
?азір ?зім 32, балам 7 жаста. Сонда балам менен неше жылдан кейін екі есе кіші болады? (18)
Суы??а е? т?зімді ?андай ??стар, олар неше градус аяз?а шыдайды?(?аз бен ?йрек)
?андай тропикалы? а?аш к?н т?улігіне 1 метрге дейін ?сіп отырады? (бамбук)

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
««Математика – халы? ауыз ?дебиетінде» »

Тақырыбы: «Математика – халық ауыз әдебиетінде»

Мақсаты: Халық ауыз әдебиеті арқылы оқушылардың логикалық ойлау қабілеттерін, шапшаңдығын, тапқырлығын арттыру.

Міндеттері:

Білімділік: Математикадан алған білімдерін халық ауыз әдебиетінде қолдану;

Дамытушылық: оқушылардың халық ауыз әдебиетіне ой- өрістері мен сөздік қорларын кеңейтіп, тілдерін дамыту:

Тәрбиелік: Халық ауыз әдебиетін құрметтейтін білімді, сауатты азамат тәрбиелеу.

Пәнаралық байланыс: әдебиет

Өткізілу барысы:

Ұйымдастыру кезеңі:

а) сайыстың тақырыбымен және барысымен таныстыру

1. Топтарды таныстыру

2. Мақал –мәтел білеміз бе?

3. «Абай » ауылына жетемін ба?

4. Логикалық есептер

5. Қорытынды

ә) Топ мүшелерін және әділ- қазыларды таныстыру

2. Таныстыру сайысы: Әрбір топтың топ басшысы өз тобын таныстырады

3. Мақал- мәтел білеміз ба?

1) Алтау ала болса,

Ауыздағы кетеді

Төртеу түгел болса,

Төбедегі жетеді

2) Жалқаудың екі досы бар: бірі - ұйқы, бірі – күлкі

3) Білгенің бір тоғыз,

Білмегенің тоқсан тоғыз.

4) Отыз тістен шыққан сөз,

Отыз елге тарайды

5) Қырық кісі бір жақ

Қыңыр кісі бір жақ

6) Бір түйір дәнде,

Бір тамшы тер бар

7) Жеті атасын білмеген,

Жетімдіктің белгісі.

8) Он екі мүшең сау болса,

Қара басың ханмен тең

9) Алдына бір қарасаң,

Артына он қара

10) Бір құмалақ,

Бір қарын майды шірітеді

4. «Абай ата » ауылына қалай жетемін?

1-6 жұмбақтар:

Доп емес, дөңгелек емес,

Ұқсас бірақ достарым.

Фигура ол ең негізгі,

Дәл жауапты қостадым.

(Шеңбер)

Бүтін сан, бөлшек сандар,

Барлығы да бар онда.

Бұл қандай сан айтыңдаршы

Оң, теріс сан бәрі осында

(Рационал сандар)

Қос құлақты жүз тісті,

Жүзінен бір ақ із түсті.(Ара)

Бұлбұлдың 2 құлақ, 1 басы бар

Салдыраған 8 жерден таңбасы бар.

Бұлбұлды жолға салып айдағанда,

Салатын неше түрлі жорғасы бар.

(Домбыра)

5) 64 бөлмеде

32 тұрғын бар.

Ақ, қара қып бөлгенде

Бірін-бірі қуғындар

Ханы үшін де, жаны үшін де

Бермейді олар намысын.

(Шахмат)

6) 1 ағаштың 12 бұтағы бар

Әр бұтағында 30-дан жапырағы бар.

Жапырақтың бір жағы ақ,

Бір жағы қара кәнеки ойлан тап?

(жыл, ай, тәулік, күн мен түн)

7-10 байырғы қазақ өлшемдерінен.

7. Халық арасында жылқыға байланысты қандай қашықтықты, уақытты, қалыңдықты білдіретін өлшемдік мәні бар сөздер жиі айтылады?

( «ат шаптырым жер», «бие сауым уақыт», «екі елі қазы»)

8.Ағылшынның дюйм (голландша – үлкен саусақ) өлшемі қазақ халқының байырғы қандай өлшеміне сәйкес келеді?

(«бармақ»)

9. Сұқ саусақтың еніне тең ұзындық бірлігі (шамамен 2 см). Қазы майының қалыңдығы, ою-өрнектің мөлшері, т.б. .. өлшенген.

(Елі)

10. Иық деңгейіне сәйкес кере созылған екі қол ұшының арасына тең ұзындық бірлігі?

(Құлаш)

11,12,13 Абай өмірбаяны.
11. Абай ауылдағы Ғабитхан молдадан сауатын ашады да, 10 жасқа толған соң 3 жыл Семейдегі қай медреседе оқиды?

(Ахмет Риза)

12.Абайдың қара сөздерінің бірнешеуі ең алғаш 1918 ж. Семейде шыққан қандай журналда жарық көрді?

(Абай)

13. «Атымды Адам қойған соң қайтып надан болайын» деп артына ізін қалдырып кеткен, Абай атамыздың қара сөздері қанша?

(45)

14-19 қасиетті сандар.

14. Үш із,Үш мақсат,Үш алыс.

Үш із: бала, байлық, бақыт – білім.

Үш алыс: жер мен көк, жас пен кәрі, жақсы мен жаманның арасы.

Үш мақсат: Саудагер мақсаты – ұту, жол мұраты – жету, дау мұраты – біту.

15. Төрт тұлға, Төрт құбыла, Төрт күнә.

Төрт тұлға: от, су, жел, жер.

Төрт құбыла: Шығыс, батыс, оңтүстік, солтүстік.

Төрт күнә: Аллаға күмән келтіру, нақақтан қан төгу, ата-анаға тіл тигізу, өтірік куә болу.

16. Бес қару,Бес өсиет,Бес қатер.

Бес қару: садақ, мылтық, найза, қылыш, айбалта.

Бес өсиет: топасқа сенбе, жауға иілме, әрқашан сақ жүр, аш үйге қонба, жарлыдан сый алма.

Бес қатер: от, жау, борыш, ауру, сөз.

17. "Жеті" сөзімен байланысты халқымызда қандай сөздер бар?

(жеті қазына, жеті күн, жеті жұрт, жеті жоқ, жеті жұт, жеті ғалам, жеті қат көк, жеті ғашық )

18. Жеті қазына, Жеті ата, Жеті жетім.

Жеті қазына: ер жігіт, сұлу әйел, берен мылтық, , ақыл, білім, жүйрік ат, қыран бүркіт, жүйрік тазы.

Жеті ата: әке, бала, немере, шөбере, шөпшек, немене, туажат.

Жеті жетім: Тыңдамаған сөз жетім,
Киюсіз тозған бөз жетім,
Иесіз қалған жер жетім,
Басшысы жоқ ел жетім,
Аққу-қазсыз көл жетім,
Жерінен айырылған ер жетім,
Замандасы қалмаса –
Бәрінен де сол жетім.

19.Халқымыздың қасиет тұтатын тағы да бір саны - қырық. "Қырық" сөзімен байланысты қандай ырым,дәстүр,сенімдерді білесіңдер?

(Нәрестенің мойны бекіп, қырық күн толғанда "Қырықынан шығару“

деген ырымы бар. Өлген адамның "Қырқын беру" дәстүрі де бар.

Халқымыз келген қонақты "Қырықтың бірі - қыдыр" деп қарсы алу

т.б.

20-22 уақыт өлшеуіштеріне

20. 1сағ 5мин минут арқылы өрнекте.

(65минут)

21. 1тәул 3сағ., сағат арқылы өрнекте.

(27сағат)

22. 1жыл 7ай, ай арқылы өрнекте.

(19 ай)

5. Логикалық есептер.

Айжан мен Маржанның әкелерінің аттарын ата. Айжан мен Маржан – Асқар мен Мұраттың қыздары. Айжан Асқардың қызынан үш жас кіші болса, бұлардың әрқайсысының әкелерінің аты кім?

(Айжан – Мұраттың, Маржан – Асқардың қызы)

2. Олар қандай баға алды?

Әсем, Ардақ, Анар, үшеуі математикадан бақылау жұмысынан қандай баға алғанын сұрағанда, мұғалім:

-- Ешқайсысың жаман баға алған жоқсыңдар, бірақ әрқайсысыңның бағаң әр түрлі. Әсемнің бағасы «3» емес, ал Анардың бағасы «3»-те «5»-те емес деді. Сонда әркім қандай баға алған?

(Әсем – «5», Анар - «4», Ардақ – «3» алған).

6. Қорытынды. Әділ- қазылар сайысты қорытындылап, қай топ алға шыққанын жария етеді.

Қолдаушылар қауымына қызықты ойындар:

Мына қызықты қараңыз:

1) Қолыңызға калькулятор алыңыз.

2) Ұялы телефоныңыздың бастапқы 3 санын енгізіңіз (коды қажет емес, мысалы: 8702452**** болса, 452 деп аламыз).

3) 80-ге көбейтеміз.

4) 1-ді қосамыз.

5) 250-ге көбейтеміз.

6) Нөмірдің соңғы 4 цифрын қосамыз.

7) Соңғы 4 цифрды тағы да қосамыз.

8) 250-ді азайтамыз.

9) 2-ге бөлеміз.

10) Жайлааааап, таңғала бастаймыз)))

Сұрақтар

Төрт шахматшы бір-бірімен бір-ақ партиядан ойнап, турнир өткізіпті. Сонда барлығы неше партия ойнаған?(6)
Қазір өзім 32, балам 7 жаста. Сонда балам менен неше жылдан кейін екі есе кіші болады? (18)
Суыққа ең төзімді қандай құстар, олар неше градус аязға шыдайды?(қаз бен үйрек)
Қандай тропикалық ағаш күн тәулігіне 1 метрге дейін өсіп отырады? (бамбук)