Шылау. Септеулік шылау.

Ақтөбе облысы

Мұғалжар ауданы

Қандыағаш қаласы

№2 орта мектебінің

қазақ тілі және әдебиеті пәнінің мұғалімі

Усенбаева Адия Исембаевна

Сабақтың тақырыбы: Шылау. Септеулік шылау.

                                          Ұлттық тағамдар.

Мақсаты:

Шылау. Септеулік шылау туралы түсінік беру.

 Қазақ халқының  ұлттық тағамдары  туралы білімдерін кеңейту.

Тындаушылардың ауызекі сөйлеу, есте сақтау, өз ойларын еркін жеткізуге, қабілеттерін,ұлттық тағамдар туралы

Сабақтың барысы:                                       гимн.

            I Ұйымдастыру кезеңі:

а) Амандасу,  тексеру.   Ай,күн, апта.

ә)Психологиялық дайындық жүргізу.

- Бүгін наурыз айының нешесі?

 -Көктемде қандай өзгерістер бар?

 -Бұл айда қандай мерекелер бар?

-Наурыз мейрамы қалай тойланады?

-Наурыз айында ойналатын ұлттық ойындар туралы не білесің?

-Наурыз тойына қалай дайындалудасың?

б)Сабақтың тақырыбың, мақсатын, жоспарын таныстыру.                

         II  Үй тапсырмасы.

1.  Грамматикалық сұрақтар.                                                                 

 1. Үстеу дегеніміз не?

 2. Үстеудің лексика-грамматикалық белгілері.

 3. Үстеудің  құрамына қарай түрлері.

 4. Үстеудің жасалу жолдары.

 5. Үстеудің мағыналық түрлері.

 6. Мекен, мезгіл үстеулер.

 7. Мөлшер, сын-бейне үстеулер

 8. Күшейткіш, мақсат, себеп-салдар үстеулер

2.Пысықтау тапсырмалар.                                                                               

1тапсырма: Негізгі үстеу мен туынды үстеуді ажыратып жазыңыз.      

     Кеше, қазақша, бүгін, қыстай, төмен, жоғары, нағыз, тым, ерте, таңертең, кейін, күзде, айына, бұрын, жылдам, қазір, жорта, ақшалай, күніне, артқа.

2тапсырма: Керекті көп  нүктенің орнына үстеулерді жазыңыз.

     Марат  ауылдан. келді. Жаңбыр бір апта. жауды. Құстар бұлттан. ұшады. Саят-. дарынды студент. Нағашым. әдеттегісінен кешігіп келеді. Асан екеуміз. әңгімелесіп келеміз.  Мен. келдім.

 3тапсырма: Берілген  үстеулерден  сөйлемдер құраңыз.

      Бүгін, кейін, ақырын, мұнша, керемет, әдейлеп, амалсыздан.

4тапсырма:Мына сөздерден үстеу жасап, орыс тіліне аударыңыз.

    1) сенің, ағылшын, ескі, қазақ, жаңа;

    2) теңіз, құс, әке, біз, жас;

    3) түн, күн, осы, орта, жаны;

    4) төмен, жат, алыс, күні, ал, жат, жылы;

    5) алды, қыры, оң, жоғары;

5тапсырма: Сөз құрамына талда.

    Өткенге қарап, ертеңінді түзе. Күні-түні мен үшін көз ілмеген. Ертең ауылға қонақтар келетін болыпты. Жазда Абай ауылына келді. Бүгін -Ұлыстың ұлы күні.

6тапсырма: Тест тапсырма.

1. Мөлшер үстеуді тап.

    а) анағұрлым       ә) жылдам         б)қыстыгүні

2. Туынды үстеуді тап.

    а)  ерте                   ә)   жылдам        б)бағана

3.Дұрыс жазылған үстеуді тап.

    а) қазір                  ә)  қазыр              б)кәзір

4.Күрделі үстеу.

    а) орасан зор         ә)орасан              б)жаздыгүні

5.Қалай сұрағына жауап беретін үстеу.

    а) мекен үстеу         ә)сын-қимыл үстеу        б)мезгіл үстеу

6.Арба кейін шегінді. «кейін» сөзі қандай үстеу.

   а) мезгіл          ә) мекен       б)мақсат

7.Үстеуден үстеу тудырушы жұрнақ арқылы жасалған туынды үстеу.

  а)баяу              ә)балама       б)жаздыгүні

8.Үстеу қатысқан сөйлем.

   а)көктем келді   ә)жақында құстар жылы жақтан оралды

   б)мерекеңіз құттыболсын!

9.Негізгі үстеуді тап.

  а) бүгін              ә)биыл              б)ертең

10. Антоним  үстеулерді тап. 

      Жоғары-              Емін-                         Жорта –

3.Лексикалық тақырып.

Ұлттық тағамдар.

          Қазақтың ұлттық дастарқанында мынандай тамақ түрлерін көруге болады. Ет тағамдары:қазы, қарта, жал, жая, қуырдақ. Сүт тағамдары:қымыз, шұбат, айран, қаймақ, ірімшік, құрт, сүзбе. Нан тағамдары:бауырсақ,таба нан, күлше нан, шелпек.

         Ең негізгі ұлттық тамақ-қазақша ет. Оны кейбір кісілер «бесбармақ» дейді. Ең құрметті қонақтарға, жасы үлкен қарттарға бас беріледі. Қызға жілік, күйеу балаға төс береді. Етті майлы сорпаға піскен нанмен қосып жейді. Тамақтан соң жасы үлкен, құрметті кісі бата береді.

Мәтінмен жұмыс.

а)  мәтінді түсініп оқып, аудару;

ә)  мәтінге жоспар құру;

б)  мәтінді сұраулы сөйлемге айналдырыңыз.;

в)  диалог құру;

д ) суреттермен жұмыс;

ж)  Лексика.       О. С. А.    

з)

Мақал-мәтелдер.

«Ет –етке, сорпа-бетке».

«От мяса наливается тело, бульон румянит щеки».

«Шай ішіп үйренген, қымыз деп қыстамайды».

«Любитель чая кумыс не просит».

« Қонақ келсе құт келер ».

« Гость  приносит в дом счастье».

 «Ас адамның арқауы».

«Здороая пища-основа жизни».

 «Адамдықтан үлкен ат жоқ,

  Наннан үлкен ас жоқ».

«Самое главное имя-человека,

   самая главная еда-хлеб».

Бата –тілек айту

Сөзден сөз шығарыңыз.

РАФТ  -хат, эссе,

Оқушы нені білуі тиіс:

1. Шылаулар, олардың айтылуы, жазылуын білу.

2. Шылау сөздердің ерекшеліктерін, түрлерін білу.

3. Лексикалық тақырыпқа байланысты сөздерді, сөйлемдерді дұрыс қолдана     

    білу, сауатты жаза білу.

Оқушы нені үйренуі қажет:

1.Лексикалық тақырыпқа байланысты жаңа сөздерді, сөйлемдерді дұрыс  

  айтуға, сауатты жазуға үйрету.

 2. Шылаулар сөздердің ерекшеліктерін, түрлерін білу.

            Қорытынд

Бағалау.

Өзін – өзі бағалау

Үйге тапсырма.