Ашы? саба?: "Сыр санды?"

Саба?ты? та?ырыбы: С. Сейфуллин „Сыр санды?” ?ле?і.
Саба?ты? ма?саты: С?кен Сейфуллинні? ?мірі мен шы?армашылы?ыжайлыт?сініктерінке?ейту, ?ле?ні?та?ырыбы мен идеясынашуар?ылыс?з?неріні???пиясырынтаныту.
Саба?ты? міндеттері: 1. М?тінменж?мысжасайотырып «Сыр санды?» ?ле?іні? мазм?нын ме?герту;
2. ?ле? м?тініар?ылыо?ушыларды?адамгершілік?асиеттеріні?к?зінашаотырып, руханиба?дар беру;
3. О?ушыны?тілбайлы?ы мен д?ниетанымындамытып, шы?армашылы??абілеттерін?штау.
Саба?ты? т?рі:жа?асаба?.
Саба?ты? ?діс-т?сілі:с?ра?- жауап, т?сіндіру, талдау
К?тілетін н?тиже: С?кен Сейфуллинні? ?мірінен ?лгі алады, адал досты? пен жал?ан досты?ты? ара жігін ажырата алады, с?з ?неріні? ??діретін т?сінеді.
Саба?ты? барысы:
І. ?йымдастыру кезе?і:
а) С?лемдесу
б) Сынып о?ушыларын т?гелдеу;
в) О?ушылар назарын саба??а аудару.
ІІ. ?й тапсырмасына шолу
а) C. Торай?ыровты? ?мірі мен щы?армашылы?ы жайлы с?раймын.
?) ?ала?ан ?ле?ін жат?а с?раймын.

б) ?осымша с?ра?тар ар?ылы ?ткен та?ырыпты ?орытындылаймын.

в) О?ушыларды? берген жауаптарына ?арай білімдерін ба?алаймын.

ІІІ. Жа?а саба?
И?, т?уелсіздік, еркіндік – ежелден ел тілегі. Т?уелсіздік хал?ымызды? бостанды?ы мен дербес даму жолында?ы сан ?асырлы? к?ресі, тарихты? н?тижесі.
Б?гінгі ?аза?стан - ?лем назарында, ?зіні? болаша?ынан ?лкен ?міт к?ттіретін жері бай, хал?ы бай ел.
Б?гінгі т?уелсіздікке хал?ымыз о?айлы?пен жеткен жо?. Ата – бабамыз ?з жерін, Отанын, хал?ын ?ор?аймын деп талай тарихи о?и?аларды бастарынан кешірді.
1465 жылы ?аза? ханды?ы ??рылды. Ханды?ты? іргесін ?ала?ан ?аза?ты? ал?аш?ы хандары Керей мен Ж?нібек.
1723-26 жыл?ы «А?табан ш?бырынды,Ал?ак?л с?лама», жылдары ?аза? хал?ы тарих бетінен жойылып кетуге аз а? ?алды.
1916 жыл?ы ?лт – азатты? к?теріліс пен 1917 жыл?ы А?пан ж?не ?азан т??керістері кезінде шаруашылы? к?йзеліске ?шыра?анды?тан 950 мы? ?аза? ашаршылы??а ?шырап апат болса, 300 мы? ?аза? отбасы елден кетуге м?жб?р болды.
1918 жылы ?аза?станда Ке?ес ?кіметі ??рылды.
1937 жылы ?аза? хал?ыны? зиялы ?ауымыны? ?кілдері ?у?ын-с?ргінге ?шырап, хал?ым, елім деп ж?ріп «халы? жауы» атанды. Оларды? 105 мы?ы аба?ты?а жабылып, 27 мы?нан астамы атылды
?аза? хал?ыны? е? со??ы ?ліп – тірілуі – бізді? хал?ымызды? ?ай?ы- ?асыретіне, сонымен бірге ма?танышына айнал?ан 1986 жыл?ы Желто?сан о?и?асы.
?ара?шы ?алт етпес са? па екен,
?амы?ып ?алды ?ой шат мекен.
А? иы? а? с???ар С?кенді?
?ай жендет жас?анбай атты екен?- деп а?ын жырла?андай б?гінгі саба?ымыз дауылпаз а?ын С?кен Сейфуллинні? рухына арналады.
Заманны? а?ымына ?арай ой-пікірді ашы?, д?лелді на?ты с?йлеу XXI ?асырды? жастарыны? міндеті.
Олай болса, саба?ымызды бастамас б?рын :
?мірде жан екенсі? ?ия алмайтын,
?ле?ні? ??ша?ына сия алмайтын.
«?аза?ы? к?не?»- десе, «Мінеки!»- деп
К?рсетсе жер ж?зіне ?ялмайтын,- деп а?ын Сырбай М?уленов жырла?ан С?кен кім? Естеліктерге назар аударайы?.
– Осындай сырты с?лу жанны? іші де с?лу. Ішкі жан с?лулы?ынан
шы??ан ?ле?деріні? бірі – «Сыр санды?».
Балалар, жан с?лулы?ы дегенді ?алай т?сінесі?дер?
?ле?ні? та?ырыбын ашайы?.
«Сыр санды? » с?зіні? ма?ынасын ашайы?.
«Сыр» деген не?
«Санды?» деген не? О?ан ?андай заттар саламыз?
Ал, «адамны? сыр санды?ы» дегенді ?алай т?сінесі?дер?
Олай болса, С?кен а?аны? айтайын деген сыр санды?ы адамны? ішкі ??пиясы, жан д?ниесі екен.
?ле?ні? негізгі мазм?ны туралы м??алім с?зі:
Б?л «Сыр санды?» ?ле?і 1926 жылы жазыл?ан. А?ын ?ле?ін «Дос?а жазыл?ан хат» деп ата?ан. ?ле? а?ын ?міріндегі 1923 жылы ?ызылжар ?аласында бол?ан жа?дай?а байланысты ту?ан. Халы? комиссары С?кенді бір сапарында вокзалдан к?ткен досы Ш?ріпжан Тотаев ая?ын сындырып алады. Біра?, кейінгі та?ы бір кездесуде С?кенді танымайды,ша?ырт?анына келмепті.Сонда к??ілі ?ал?ан С?кен а?ын: «?лкен шенділерге табын?ыш, жарамса?. Былтыр к?тіп, ая?ын сындыр?ан доссыма?ым ?лы? болсам шыр? айналар со?ыр тауы? бол?аны ма?» дегенді ойлапты.?рине,б?л дерек фил.?ыл.докторы С?йділ Талжановты? С?кен туралы естеліктерінде осылай са?талын?ан (электронды о?улы?тан ты?дату).
«Сыр санды?» ?ле?ін м?нерлеп о?у. Сынып о?ушылары топпен ж?мыс жасайды. ?р топ ?ле?ді композициялы?, сюжеттік ??рылымына с?йкес о?ып, мазм?ндайды.
о?ушылар жауабы: Жал?ан достар ?олы?да жемі? болса,сені шыр? айналып,?асы?нан кетпейді. Ал ?олы?нан билік кетсе, жемі? таусылса,ол жалт береді. Ол дос емес, жал?ан дос. На?ыз достар сырын а?тарып,бірін-бірі ??ынып,сыр т?йінін берік са?тайды. Ондай достарды? жан сарайы, ж?регі- берік ?ойма т?різді. Оны а?тару?а кез- келгенні? ?олы жете бермейді. Тек досты? досы ?ана а?тара алады.
о?ушылар жауабы: С?кен де са?ына сырласатын на?ыз дос іздейді. Шын досыны? ішкі сырын мысал етіп жырлайтынын ескертеді. А?ын досыны? ішкі сырын Сарыар?аны? биік шы?дарына,оны? ?алы? нулы орманы,м?з б?ла?тары мен таби?и байлы?ына те?ейді. Мені?ше, б?л суреттеме- досыны? жан д?ниесі.
о?ушылар жауабы: Сол тауда биік шы? бар, шы? басында ?ойма бар, онда ?ымбат жасау бар, сол асыл б?йым, ?ажап перне, сен оны? кілтін тауып аш та,сым пернені басып ?ара, д?рыс басса? ?ана сырын а?тара аласы?. А?ынны? суреттеген ?оймасы- досыны? жан д?ниесі, ж?регі. Адамны? ж?регі- алтын ?ойма, оны? жайын сезе білетіндер ?ана кілтін тауып аша алады.

Ол- шынайы досы?, жаны?ды ??атын жан.
С?кен б?л ?ле?інде шынайы адал досты?ты тілге тиек еткен. ?мір, досты? туралы тере? тол?ан?ан а?ынны? жаны таза, ешкімге ?иянаты жо?. Адалды? пен арамды?, мансап пен ар-?ждан, досты? пен ?асты?ты? ара жігін аша жазып,адам ?шін ??нды байлы?-досты?ты жырлайды. Дос к??ілін шы?да?ы ?ойма?а,алтын сарай?а балайды. Лирикалы? кейіпкер а?ынны? ?зі досты? сезімін ??зды шы??а,нулы шат?ал?а, м?лдір су?а, ?ымбат жасау?а ??сатады. Жанама, жа?ымсыз достарды ?аламайды. Алтын сарай- шын досты??а на?ыз дос ие болады дегенді айтады. С?лу пернелер-адам бойында?ы жа?сы, жа?ымды ?асиеттер. Адамда?ы асыл ?асиеттер шын досты??а жеткізетінін а?ын тебірене жырлайды.

?ле?ді ?дебиет теориясы бойынша сатылы кешенді талдау.
о?ушы: ?ле?ні? та?ырыбын, идеясын, жанрын аны?тайды;
о?ушы: ?ле?ді ??рылысына ?арай талдайды;
о?ушы:: ?ле?ні? тіліне талдау жасап, с?з айшы?тарын табады.
«Сыр санды?» ?ле?і сатылай комплексті талдау
1.Авторы: С. Сейфуллин 1894-1938 жылдары
?мір с?рген а?ын, ?о?ам ?айраткері;
2.Та?ырыбы: Адал досты? пен жанама досты?;
3. Идеясы: Адамгершілік асыл ?асиеттерді д?ріптеу,
адалды??а, шынайылы??а ?ндеу;
4. Жанр т?рі: Лирика (к??іл- к?й лирикасы);
Лирикалы? кейіпкер: а?ынны? ?зі;
5. Шума? саны: 21;
6. Тарма? саны: 84;
7. Буна? саны: 2;
8. Буын саны: 7- 8 буынды;
9. ?й?ас т?рі: шалыс ?й?ас;
10. ?деби- теориялы? ??ымдар: Троп- с?зді ??былту.
а) Эпитет: На?ыз дос, сымбатты тау, ??зды шат, а??ан су, сылдыра?ан
б?ла?, шы? басы, алтын жазу, ?ымбат жасау, асыл сым,алтын сарай, с?лу
сым, м?з б?ла?, берік ?ойма, т.б.
?) Омоним, к?п ма?ыналы с?здер: ?ол, кілті, беті, жасау, т.б.
б) Еспе ?айталау:
Сыр санды?ты ашып ?ара, ашып ?ара, сырласым,
Сым пернені басып ?ара, басып ?ара, жырласын.
в) Т?сіндірме с?здік: сыр- ?ркімні? ?зіне т?н, ?згеге белгісіз ойы;
санды?- ?р т?рлі б?йым салу?а арнал?ан, а?аштан жасал?ан ?й жи?азы;
зе?гір ??з- биік жартас, т???иы? шы?ырау.
ІV. Сергіту с?ті.
V. Та?тамен ж?мыс.ма?ал- м?телді? жал?асын табу.
VІ. Бекіту. Тест тапсырмасы.
1. С?кен бас?ар?ан журналды? аты
а) «?дебиет майданы» ?) «Ай?ап» б) «Абай»
2. С?кенні? шын есімі?
а) Ибра?им ?) М?хамедханафия б) С?дуа?ас
3. С?кен досты? туралы ?ай ?ле?інде жазды?
а) «Т?лпарым» ?) «Сыр санды?» б) «Далада»
4.С?кентанушы ?алым кім?
а)Т. К?кішов ?) С. ?ирабаев б) А. Байт?рсынов
5. С?кенні? ту?ан жерін ата?
а)Жетісу ??ірі ?) А?мола облысы б) Павлодар облысы
6. С?кен Сейфуллин ?ашан а?талды?
а) 1917 жылы ?) 1980 жылы б) 1956 жылы
7. С?кен Сейфуллин кім?
а) Лирик а?ын, композитор.
?) Суретші, ?алым.
б) К?йші, педагог.
8. С?кенні? ?ле?дер жина?ын ата.
а) «?ткен к?ндер» ?) «Шолпан» б) «Оян, ?аза?!»
9. С?кенні? анасыны? аты кім?
а) Г?лба?рам ?) Жамал б) Д?меш
10. ?ш б?йтеректі ата
а) Абай, Шо?ан, Ыбырай ?) Ахмет, Ма?жан, Міржа?ып б) С?кен, Ілияс, Бейімбет
11. «Мен таны?ан С?кен Сейфуллин ?аза?станны? бір б?лшегі сия?ты». Кімні? с?зі?
а) Б. Кенжебаев ?) С. ?ирабаев б) Г. Серебрякова
VІІ. ?орытынды:
«Сыр санды?» ?ле?і ой мен сезімтере??абыс?ан, ?мір, досты?, адамта?дырытуралы?лкен тол?аныстан ту?ан шы?арма.
А?ын тек ?зжайын, ?збасыны?м??ын, ?зіні?арманын?анаайтыпотыр?анжо?, жалпыадамзаттытол?андыратын, жалпыадамбаласынойландыратын??ндылы?тардыжырлапотыр.
«Кімгеобалым, айты?даршы
?аным ?айда т?гілген?
Атдегенкім? Ат?ан ?айсы??
?абірім ?айда ?рілген».
Б?л- С?кена?аны?даусы. ?кінішкеорай, б?лс?ра??аалды??ы тол?ын а?а?рпа? та, кейінгітол?ынбіз де жауапбере… алмаймыз!…Біра?, бірн?рсеаны?. На?а?танк?йіпкеткенС?кендейасыла?аларымызды?обалы – «басы?аб?лтт?нсе» іздептабаалмайтын «к?ле?ке- доссыма?тарда». Оларды?бойындаоянбай?ал?анадамды??асиеттерінетамызы?болыпояту – бізді?азаматты?парызымыз. Осы жолда пана болар, алдымыз?асалара?амыз бар.
Ол – ?алы?за??ар, ??здышат?ажарас?антіп-тікшы?дайт?ні де с?лу, жаны да с?лу, С?кена?а, Сізсіз!
Б?гінгі саба?та С?кена?ын?анаемес, сазгерекенін де айтакеліп, «Тау ішінде», «К?кшетау», «Бізді?жа?та», «А?са?киік» т.б. ?ндері бар екенінестері?ізгесалайын. Саба?со?ынсыршыла?ынС?кенСейфуллинні? «Тау ішінде» ?німеная?таса?.
?н: «Тау ішінде».
VІІ. ?йгетапсырма: С.Сейфуллинні? ?мірі мен шы?армашылы?ы ж?не «Сыр санды?» ?ле?інен ?зінді жаттау.
VІІІ. Ба?алау.

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«Ашы? саба?: "Сыр санды?"»

Сабақтың тақырыбы: С. Сейфуллин „Сыр сандық” өлеңі.
Сабақтың мақсаты: Сәкен Сейфуллиннің өмірі мен шығармашылығы жайлы түсініктерін кеңейту, өлеңнің тақырыбы мен идеясын ашу арқылы сөз өнерінің құпия сырын таныту.
Сабақтың міндеттері: 1. Мәтінмен жұмыс жасай отырып «Сыр сандық» өлеңінің мазмұнын меңгерту;
2. Өлең мәтіні арқылы оқушылардың адамгершілік қасиеттерінің көзін аша отырып, рухани бағдар беру;
3. Оқушының тіл байлығы мен дүниетанымын дамытып, шығармашылық қабілеттерін ұштау.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ.
Сабақтың әдіс-тәсілі: сұрақ- жауап, түсіндіру, талдау
Күтілетін нәтиже: Сәкен Сейфуллиннің өмірінен үлгі алады, адал достық пен жалған достықтың ара жігін ажырата алады, сөз өнерінің құдіретін түсінеді.
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі:
а) Сәлемдесу
б) Сынып оқушыларын түгелдеу;
в) Оқушылар назарын сабаққа аудару.
ІІ. Үй тапсырмасына шолу
а) C. Торайғыровтың өмірі мен щығармашылығы жайлы сұраймын.
ә) Қалаған өлеңін жатқа сұраймын.

б) Қосымша сұрақтар арқылы өткен тақырыпты қорытындылаймын.

в) Оқушылардың берген жауаптарына қарай білімдерін бағалаймын.

ІІІ. Жаңа сабақ
Иә, тәуелсіздік, еркіндік – ежелден ел тілегі. Тәуелсіздік халқымыздың бостандығы мен дербес даму жолындағы сан ғасырлық күресі, тарихтың нәтижесі.
Бүгінгі Қазақстан - әлем назарында, өзінің болашағынан үлкен үміт күттіретін жері бай, халқы бай ел.
Бүгінгі тәуелсіздікке халқымыз оңайлықпен жеткен жоқ. Ата – бабамыз өз жерін, Отанын, халқын қорғаймын деп талай тарихи оқиғаларды бастарынан кешірді.
1465 жылы қазақ хандығы құрылды. Хандықтың іргесін қалаған қазақтың алғашқы хандары Керей мен Жәнібек.
1723-26 жылғы «Ақтабан шұбырынды,Алқакөл сұлама», жылдары қазақ халқы тарих бетінен жойылып кетуге аз ақ қалды.
1916 жылғы ұлт – азаттық көтеріліс пен 1917 жылғы Ақпан және Қазан төңкерістері кезінде шаруашылық күйзеліске ұшырағандықтан 950 мың қазақ ашаршылыққа ұшырап апат болса, 300 мың қазақ отбасы елден кетуге мәжбүр болды.
1918 жылы Қазақстанда Кеңес үкіметі құрылды.
1937 жылы қазақ халқының зиялы қауымының өкілдері қуғын-сүргінге ұшырап, халқым, елім деп жүріп «халық жауы» атанды. Олардың 105 мыңы абақтыға жабылып, 27 мыңнан астамы атылды
Қазақ халқының ең соңғы өліп – тірілуі – біздің халқымыздың қайғы- қасыретіне, сонымен бірге мақтанышына айналған 1986 жылғы Желтоқсан оқиғасы.
Қарақшы қалт етпес сақ па екен,
Қамығып қалды ғой шат мекен.
Ақ иық ақ сұңқар Сәкенді?
Қай жендет жасқанбай атты екен?- деп ақын жырлағандай бүгінгі сабағымыз дауылпаз ақын Сәкен Сейфуллиннің рухына арналады.

Заманның ағымына қарай ой-пікірді ашық, дәлелді нақты сөйлеу XXI ғасырдың жастарының міндеті.
Олай болса, сабағымызды бастамас бұрын :
Өмірде жан екенсің қия алмайтын,
Өлеңнің құшағына сия алмайтын.
«Қазағың кәне?»- десе, «Мінеки!»- деп
Көрсетсе жер жүзіне ұялмайтын,- деп ақын Сырбай Мәуленов жырлаған Сәкен кім? Естеліктерге назар аударайық.
– Осындай сырты сұлу жанның іші де сұлу. Ішкі жан сұлулығынан
шыққан өлеңдерінің бірі – «Сыр сандық».
Балалар, жан сұлулығы дегенді қалай түсінесіңдер?
Өлеңнің тақырыбын ашайық.
«Сыр сандық » сөзінің мағынасын ашайық.
«Сыр» деген не?
«Сандық» деген не? Оған қандай заттар саламыз?
Ал, «адамның сыр сандығы» дегенді қалай түсінесіңдер?
Олай болса, Сәкен ағаның айтайын деген сыр сандығы адамның ішкі құпиясы, жан дүниесі екен.
Өлеңнің негізгі мазмұны туралы мұғалім сөзі:
Бұл «Сыр сандық» өлеңі 1926 жылы жазылған. Ақын өлеңін «Досқа жазылған хат» деп атаған. Өлең ақын өміріндегі 1923 жылы Қызылжар қаласында болған жағдайға байланысты туған. Халық комиссары Сәкенді бір сапарында вокзалдан күткен досы Шәріпжан Тотаев аяғын сындырып алады. Бірақ, кейінгі тағы бір кездесуде Сәкенді танымайды,шақыртқанына келмепті.Сонда көңілі қалған Сәкен ақын: «Үлкен шенділерге табынғыш, жарамсақ. Былтыр күтіп, аяғын сындырған доссымағым ұлық болсам шырқ айналар соқыр тауық болғаны ма?» дегенді ойлапты.Әрине,бұл дерек фил.ғыл.докторы Сәйділ Талжановтың Сәкен туралы естеліктерінде осылай сақталынған (электронды оқулықтан тыңдату).
«Сыр сандық» өлеңін мәнерлеп оқу. Сынып оқушылары топпен жұмыс жасайды. Әр топ өлеңді композициялық, сюжеттік құрылымына сәйкес оқып, мазмұндайды.
оқушылар жауабы: Жалған достар қолыңда жемің болса,сені шырқ айналып,қасыңнан кетпейді. Ал қолыңнан билік кетсе, жемің таусылса,ол жалт береді. Ол дос емес, жалған дос. Нағыз достар сырын ақтарып,бірін-бірі ұғынып,сыр түйінін берік сақтайды. Ондай достардың жан сарайы, жүрегі- берік қойма тәрізді. Оны ақтаруға кез- келгеннің қолы жете бермейді. Тек достың досы ғана ақтара алады.
оқушылар жауабы: Сәкен де сағына сырласатын нағыз дос іздейді. Шын досының ішкі сырын мысал етіп жырлайтынын ескертеді. Ақын досының ішкі сырын Сарыарқаның биік шыңдарына ,оның қалың нулы орманы,мұз бұлақтары мен табиғи байлығына теңейді. Меніңше, бұл суреттеме- досының жан дүниесі.
оқушылар жауабы: Сол тауда биік шың бар, шың басында қойма бар, онда қымбат жасау бар, сол асыл бұйым, ғажап перне, сен оның кілтін тауып аш та,сым пернені басып қара, дұрыс бассаң ғана сырын ақтара аласың. Ақынның суреттеген қоймасы- досының жан дүниесі, жүрегі. Адамның жүрегі- алтын қойма, оның жайын сезе білетіндер ғана кілтін тауып аша алады.

Ол- шынайы досың, жаныңды ұғатын жан.
Сәкен бұл өлеңінде шынайы адал достықты тілге тиек еткен. Өмір, достық туралы терең толғанған ақынның жаны таза, ешкімге қиянаты жоқ. Адалдық пен арамдық, мансап пен ар-ұждан, достық пен қастықтың ара жігін аша жазып,адам үшін құнды байлық-достықты жырлайды. Дос көңілін шыңдағы қоймаға,алтын сарайға балайды. Лирикалық кейіпкер ақынның өзі достық сезімін құзды шыңға,нулы шатқалға, мөлдір суға, қымбат жасауға ұқсатады. Жанама, жағымсыз достарды қаламайды. Алтын сарай- шын достыққа нағыз дос ие болады дегенді айтады. Сұлу пернелер-адам бойындағы жақсы, жағымды қасиеттер. Адамдағы асыл қасиеттер шын достыққа жеткізетінін ақын тебірене жырлайды.

Өлеңді әдебиет теориясы бойынша сатылы кешенді талдау.
оқушы: Өлеңнің тақырыбын, идеясын, жанрын анықтайды;
оқушы: Өлеңді құрылысына қарай талдайды;
оқушы:: Өлеңнің тіліне талдау жасап, сөз айшықтарын табады.
«Сыр сандық» өлеңі сатылай комплексті талдау
1.Авторы: С. Сейфуллин 1894-1938 жылдары
өмір сүрген ақын, қоғам қайраткері;
2.Тақырыбы: Адал достық пен жанама достық;
3. Идеясы: Адамгершілік асыл қасиеттерді дәріптеу,
адалдыққа, шынайылыққа үндеу;
4. Жанр түрі: Лирика (көңіл- күй лирикасы);
Лирикалық кейіпкер: ақынның өзі;
5. Шумақ саны: 21;
6. Тармақ саны: 84;
7. Бунақ саны: 2;
8. Буын саны: 7- 8 буынды;
9. Ұйқас түрі: шалыс ұйқас;
10. Әдеби- теориялық ұғымдар: Троп- сөзді құбылту.
а) Эпитет: Нағыз дос, сымбатты тау, құзды шат, аққан су, сылдыраған
бұлақ, шың басы, алтын жазу, қымбат жасау, асыл сым,алтын сарай, сұлу
сым, мұз бұлақ, берік қойма, т.б.
ә) Омоним, көп мағыналы сөздер: қол, кілті, беті, жасау, т.б.
б) Еспе қайталау:
Сыр сандықты ашып қара, ашып қара, сырласым,
Сым пернені басып қара, басып қара, жырласын.
в) Түсіндірме сөздік: сыр- әркімнің өзіне тән, өзгеге белгісіз ойы;
сандық- әр түрлі бұйым салуға арналған, ағаштан жасалған үй жиһазы;
зеңгір құз- биік жартас, тұңғиық шыңырау.
ІV. Сергіту сәті.
V. Тақтамен жұмыс. мақал- мәтелдің жалғасын табу.
VІ. Бекіту. Тест тапсырмасы.
1. Сәкен басқарған журналдың аты
а) «Әдебиет майданы» ә) «Айқап» б) «Абай»
2. Сәкеннің шын есімі?
а) Ибраһим ә) Мұхамедханафия б) Сәдуақас
3. Сәкен достық туралы қай өлеңінде жазды?
а) «Тұлпарым» ә) «Сыр сандық» б) «Далада»
4.Сәкентанушы ғалым кім?
а)Т. Кәкішов ә) С. Қирабаев б) А. Байтұрсынов
5. Сәкеннің туған жерін ата?
а)Жетісу өңірі ә) Ақмола облысы б) Павлодар облысы
6. Сәкен Сейфуллин қашан ақталды?
а) 1917 жылы ә) 1980 жылы б) 1956 жылы
7. Сәкен Сейфуллин кім?
а) Лирик ақын, композитор.
ә) Суретші, ғалым.
б) Күйші, педагог.
8. Сәкеннің өлеңдер жинағын ата.
а) «Өткен күндер» ә) «Шолпан» б) «Оян, қазақ!»
9. Сәкеннің анасының аты кім?
а) Гүлбаһрам ә) Жамал б) Дәмеш
10. Үш бәйтеректі ата
а) Абай, Шоқан, Ыбырай ә) Ахмет, Мағжан, Міржақып б) Сәкен, Ілияс, Бейімбет
11. «Мен таныған Сәкен Сейфуллин Қазақстанның бір бөлшегі сияқты». Кімнің сөзі?
а) Б. Кенжебаев ә) С. Қирабаев б) Г. Серебрякова
VІІ. Қорытынды:
«Сыр сандық» өлеңі ой мен сезім терең қабысқан, өмір, достық, адам тағдыры туралы үлкен толғаныстан туған шығарма.
Ақын тек өз жайын, өз басының мұңын, өзінің арманын ғана айтып отырған жоқ, жалпы адамзатты толғандыратын, жалпы адам баласын ойландыратын құндылықтарды жырлап отыр.
«Кімге обалым, айтыңдаршы
Қаным қайда төгілген?
Ат деген кім? Атқан қайсың?
Қабірім қайда өрілген».
Бұл- Сәкен ағаның даусы. Өкінішке орай, бұл сұраққа алдыңғы толқын аға ұрпақ та, кейінгі толқын біз де жауап бере… алмаймыз!…Бірақ, бір нәрсе анық. Нақақтан күйіп кеткен Сәкендей асыл ағаларымыздың обалы – «басыңа бұлт төнсе» іздеп таба алмайтын «көлеңке- доссымақтарда». Олардың бойында оянбай қалған адамдық қасиеттеріне тамызық болып ояту – біздің азаматтық парызымыз. Осы жолда пана болар, алдымызға салар ағамыз бар.
Ол – қалың заңғар, құзды шатқа жарасқан тіп-тік шыңдай тәні де сұлу, жаны да сұлу, Сәкен аға, Сізсіз!
Бүгінгі сабақта Сәкен ақын ғана емес, сазгер екенін де айта келіп, «Тау ішінде», «Көкшетау», «Біздің жақта», «Ақсақ киік» т.б. әндері бар екенін естеріңізге салайын. Сабақ соңын сыршыл ақын Сәкен Сейфуллиннің «Тау ішінде» әнімен аяқтасақ.
Ән: «Тау ішінде».
VІІ. Үйге тапсырма: С.Сейфуллиннің өмірі мен шығармашылығы және «Сыр сандық» өлеңінен үзінді жаттау.
VІІІ. Бағалау.