?лы Абай есімі барлы?ымыз?а жа?сы таныс. ?дебиет – Абай, Абай – ?дебиет.. ??дды бір егіз ?озыдай. Екеуін бірін – бірісіз елестете алмайсы?.
Абай - ?лтты? ?дебиетімізді? классигі. Осыншама «?лмейт??ын артына с?з ?алдыр?ан» Абайды? рухын ?лді деуге бола ма ойла?даршы»! Абай ?о?амымызды? ?лы т?л?асы десек ?ателеспейміз.
Мен жазбаймын ?ле?ді ермек ?шін,
Жо?-барды, ертегіні термек ?шін.
К?кірегі сезімді, тілі орамды,
Жаздым ?лгі жастар?а бермек ?шін, -деп ?лы атамыз Абай ??нанбаев жырла?андай, д?ние есігін аш?ан ?рбір жан Абай ?ле? –жырларын бойына сі?іріп ?сетінін еш?ашан жасыра алмаймыз. Жа?сы с?зді жанына азы? еткен ?рб?р ?аза? хал?ы Абай ?ле?деріні? ж?йелі с?здеріне то?тап орнын тап?ан екі ауыз с?зін ер ??нымен те? к?рді. ?лы дананы? ?ай шы?армасын алса?та, рухани д?ниесіне тере? бойлап, оны? ?лылы?ыны? ты? ?ырларын ашып, жа?а сырларына ?аны? боласы?.
«Абайды таныту ар?ылы біз ?аза?станды ?лемге танытамыз, ?аза? хал?ын танытамыз. Абай ?р?ашан бізді? ?лтты? ?ранымыз болуы тиіс» деп Н.?.Назарбаев айт?андай, ?рбір ?аза? баласы Абайды тануы, білуі парыз. Абайды Абай еткен шы?армашылы?ы мен кейінгі ?рпа??а ?алдыр?ан ізі.
Абай ?зіні? ту?ан хал?ымен м??гі жасайды, ?асырлар бойы ?аза? елін жа?а биіктерге, ас?ар асулар?а ша?ыра береді. А?ын шы?армалары ?аза? ?дебиетінде орны ерекше классик а?ын екендігін д?лелдейді. М.?уезовты? Абайды «?аза?ты? классик ?дебиетіні? атасы, ?аза? поэзиясыны? к?ншуа?ты ас?ар биігі», деп атауы да жайдан-жай емес. Олай болса ?лы Абайды жан-жа?ты сан ?ырынан тани аламыз.
Абай- данышпан, Абай – кеме?гер. Ол орыс ?дебиеті классиктеріні?, Еуропаны? бірталай а?ындары мен ?алымдарыны? ежелгі заман даналарыны? туындыларымен танысады. Солар ар?ылы ?зіні? ?деби шы?арамшылы? білімін, д?ниеге деген к?з?арасын ке?ейте т?седі. Абай - ?дебиеттегі шебер аудармашы. Себебі, ?зге тілден аударыл?ан 70-80 ша?ты аудармалары бар. А?ын не??рлым данышпан болса, со??рлым таби?атпен тере? араласып, о?ан ??ша?ын ке? жайды. Абай?а дейін ?аза? ?дбиетінде болма?ан ?лгі – Абайды? ?арас?здері.
Абайды? ?арас?здері – к?ркем шы?арма т?рінде емес, а?ынны? ?мір саба?тары туралы ойларын ке? ?амты?ан. Абайды? жалпы ?арас?здеріні? саны – 45. Абайды? ?арас?здері ?з кезі ?шін де, б?гін де ба?асы зор. Абайсыз ?аза?ты, ?аза?сыз Абайды к?з алдымыз?а елестетуді? ?зі ?иын. Жалпа? ж?ртты жа?сылы??а ?йретіп, жаманды?тан жиренткен ?аза? хал?ыны? кеме?гер а?ын, шешені, ке? тал?ар дана к?семі Абай біртуар ?лы а?ын ?ана емес, кемел ойлы ?алым, кенен дарынды жазушы, тере? білімді тарихшы, ?уез ?лемін жа??ырт?ан сазгер, халы?ты? ?амын ойла?ан ?айраткер, я?ни, бір с?збен айт?анда сегіз ?ырлы, бір сырлы бітімі б?лек т?л?а. Абай шын м?ніндегі жа?ашыл т?л?а. Ол ?амтыма?ан сала жо? сия?ты. Атап айтса? поэзия, ?нер, философия, тарих, музыка, этика, эстетика,педагогика,дін та?ы да бас?а салаларды ме?герген.
Абайды? м?раты, Абай арманы,Абай ?ні адамды адамгершілік, кісілік жа?ынан жетілдіру ар?ылы ?о?амды жетілдіру, ілгері дамы?ан м?денетті елдер ?аатарына ?осу. ?лы ойшыл ?аза? хал?ыны? к?зін ашумен болды.
Абай – ?аза? еліні? к?шбастаушысы, к?регені, ?ам?оры, а?ылг?йі, матанышы. Абай ?аза? хал?ыны? рухани ?лемін тере? ма?ыналы ?рі ?уендік ??рылымы жа?ынан да ыр?а??а ??рыл?ан романсты? сипатта?ы ?ле?дерімен байытты. Абай музыканы? ?зіне композитор болып атсалысты. ?ле? с?зді? нелер патшасын тудыр?ан а?ын – ?н ?нерінде де «??ла?тан кіріп бойды алар», сан алуан шы?армалар ?алдыр?ан. Абайды? «Айттым с?лем, ?алам?ас», «К?зімні? ?арасы» ?ндерінде жасты? ша?ты? албырт сезімі естілсе, «Сегіз ая?», «Бойы б?л?а?» ?ндерінде ?леуметтен ?ділетсіздікті, наданды?ты музыка ?німен жеткізген. Абай – ?ле? с?зді? патшасы. А?ынды? ?рнекті, ?уендік ?нерді, Абайдан асып ешкім бейнелей ал?ан жо?. Абай те?десі жо? а?ын, аса дарынды, дара ту?ан, ас?а? ойшыл философ, ?ай жа?ынан да ал?анда да жа?ашыл, д?ниеж?зілік м?дениет тарихынан ерекше орын ал?ан топжар?аны.
Абайды к?птеген а?ын – жазушылар М.?уезов, Ш.??дайбердиев, М.Ж?мабаев, А.Байт?рсынов, М.Дулатов та?ы да бас?алар зерттеп, ?здеріні? ба?аларын берді.
А.Байт?рсынов «?аза?ты? бас а?ыны – Абай ??нанбаев. Онан бас?а б?рын?ы – со??ы заманда ?аза? даласында біз білетін а?ын бол?ан жо?» деген екен.
М.Дулатов «Абай сынды а?ынны? ?адірін білмеу ?аза? ха?ыны? зор кемшілігін к?рсетуге толы? жарайды» деген екен. Абайдай данаг?й ?ажайып т?л?аны ?адірлей алмаса?, б?л – елдігімізге сын. ?аза? жеріні? а?ыны, данышпаны к?п бол?анымен, Абайы біреу-а?.
Сонды?тан да Абай с?здері тарихты? м?лкі емес, рухани ??ралы болып ?ала береді.
?семпаз болма ?р неге,
?нерпаз болса?, ар?алан.
Сен де - бір кірпіш, д?ниеге
Кетігін тап та, бар ?алан! –деп Абай атамыз айт?андай ?р?айсымыз б?л ?мірді? бір кірпіші болып ?аланайы?!
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Ұлы Абай есімі барлығымызға жақсы таныс. Әдебиет – Абай, Абай – әдебиет..... Құдды бір егіз қозыдай. Екеуін бірін – бірісіз елестете алмайсың.
Абай - ұлттық әдебиетіміздің классигі. Осыншама «өлмейтүғын артына сөз қалдырған» Абайдың рухын өлді деуге бола ма ойлаңдаршы»! Абай қоғамымыздың ұлы тұлғасы десек қателеспейміз.
Мен жазбаймын өлеңді ермек үшін,
Жоқ-барды, ертегіні термек үшін.
Көкірегі сезімді, тілі орамды,
Жаздым үлгі жастарға бермек үшін, -деп ұлы атамыз Абай Құнанбаев жырлағандай, дүние есігін ашқан әрбір жан Абай өлең –жырларын бойына сіңіріп өсетінін ешқашан жасыра алмаймыз. Жақсы сөзді жанына азық еткен әрбәр қазақ халқы Абай өлеңдерінің жүйелі сөздеріне тоқтап орнын тапқан екі ауыз сөзін ер құнымен тең көрді. Ұлы дананың қай шығармасын алсақта, рухани дүниесіне терең бойлап, оның ұлылығының тың қырларын ашып, жаңа сырларына қанық боласың.
«Абайды таныту арқылы біз Қазақстанды әлемге танытамыз, қазақ халқын танытамыз. Абай әрқашан біздің ұлттық ұранымыз болуы тиіс» деп Н.Ә.Назарбаев айтқандай, әрбір қазақ баласы Абайды тануы, білуі парыз. Абайды Абай еткен шығармашылығы мен кейінгі ұрпаққа қалдырған ізі.
Абай өзінің туған халқымен мәңгі жасайды, ғасырлар бойы қазақ елін жаңа биіктерге, асқар асуларға шақыра береді. Ақын шығармалары қазақ әдебиетінде орны ерекше классик ақын екендігін дәлелдейді. М.Әуезовтың Абайды «Қазақтың классик әдебиетінің атасы, қазақ поэзиясының күншуақты асқар биігі», деп атауы да жайдан-жай емес. Олай болса ұлы Абайды жан-жақты сан қырынан тани аламыз.
Абай- данышпан, Абай – кемеңгер. Ол орыс әдебиеті классиктерінің, Еуропаның бірталай ақындары мен ғалымдарының ежелгі заман даналарының туындыларымен танысады. Солар арқылы өзінің әдеби шығарамшылық білімін, дүниеге деген көзқарасын кеңейте түседі. Абай - әдебиеттегі шебер аудармашы. Себебі, өзге тілден аударылған 70-80 шақты аудармалары бар. Ақын неғұрлым данышпан болса, соғұрлым табиғатпен терең араласып, оған құшағын кең жайды. Абайға дейін қазақ әдбиетінде болмаған үлгі – Абайдың қарасөздері.
Абайдың қарасөздері – көркем шығарма түрінде емес, ақынның өмір сабақтары туралы ойларын кең қамтыған. Абайдың жалпы қарасөздерінің саны – 45. Абайдың қарасөздері өз кезі үшін де, бүгін де бағасы зор. Абайсыз қазақты, қазақсыз Абайды көз алдымызға елестетудің өзі қиын. Жалпақ жұртты жақсылыққа үйретіп, жамандықтан жиренткен қазақ халқының кемеңгер ақын, шешені, кең талғар дана көсемі Абай біртуар ұлы ақын ғана емес, кемел ойлы ғалым, кенен дарынды жазушы, терең білімді тарихшы, әуез әлемін жаңғыртқан сазгер, халықтың қамын ойлаған қайраткер, яғни, бір сөзбен айтқанда сегіз қырлы, бір сырлы бітімі бөлек тұлға. Абай шын мәніндегі жаңашыл тұлға. Ол қамтымаған сала жоқ сияқты. Атап айтсақ поэзия, өнер, философия, тарих, музыка, этика, эстетика,педагогика,дін тағы да басқа салаларды меңгерген.
Абайдың мұраты, Абай арманы,Абай үні адамды адамгершілік, кісілік жағынан жетілдіру арқылы қоғамды жетілдіру, ілгері дамыған мәденетті елдер қаатарына қосу. Ұлы ойшыл қазақ халқының көзін ашумен болды.
Абай – қазақ елінің көшбастаушысы, көрегені, қамқоры, ақылгөйі, матанышы. Абай қазақ халқының рухани әлемін терең мағыналы әрі әуендік құрылымы жағынан да ырғаққа құрылған романстық сипаттағы өлеңдерімен байытты. Абай музыканың өзіне композитор болып атсалысты. Өлең сөздің нелер патшасын тудырған ақын – ән өнерінде де «құлақтан кіріп бойды алар», сан алуан шығармалар қалдырған. Абайдың «Айттым сәлем, Қаламқас» , «Көзімнің қарасы» әндерінде жастық шақтың албырт сезімі естілсе, «Сегіз аяқ», «Бойы бұлғаң» әндерінде әлеуметтен әділетсіздікті, надандықты музыка үнімен жеткізген. Абай – өлең сөздің патшасы. Ақындық өрнекті, әуендік өнерді, Абайдан асып ешкім бейнелей алған жоқ. Абай теңдесі жоқ ақын, аса дарынды, дара туған, асқақ ойшыл философ, қай жағынан да алғанда да жаңашыл, дүниежүзілік мәдениет тарихынан ерекше орын алған топжарғаны.
Абайды көптеген ақын – жазушылар М.Әуезов, Ш.Құдайбердиев, М.Жұмабаев, А.Байтұрсынов, М.Дулатов тағы да басқалар зерттеп, өздерінің бағаларын берді.
А.Байтұрсынов «Қазақтың бас ақыны – Абай Құнанбаев. Онан басқа бұрынғы – соңғы заманда қазақ даласында біз білетін ақын болған жоқ» деген екен.
М.Дулатов «Абай сынды ақынның қадірін білмеу қазақ хақының зор кемшілігін көрсетуге толық жарайды» деген екен. Абайдай данагөй ғажайып тұлғаны қадірлей алмасақ, бұл – елдігімізге сын. Қазақ жерінің ақыны, данышпаны көп болғанымен, Абайы біреу-ақ.
Сондықтан да Абай сөздері тарихтың мүлкі емес, рухани құралы болып қала береді.
Әсемпаз болма әр неге,
Өнерпаз болсаң, арқалан.
Сен де - бір кірпіш, дүниеге
Кетігін тап та, бар қалан! –деп Абай атамыз айтқандай әрқайсымыз бұл өмірдің бір кірпіші болып қаланайық!
