Тіл жүйрікте кім жүйрік?

Сыныптан тыс сайыс сабағы

Сабақтың тақырыбы: Тіл жүйрікте кім жүйрік?

Мақсаты:

Оқушылардың қазақ тілі мен әдебиеті пәнінен білімдік деңгейлерін байқау, саралау. Ана тілі арқылы оқушылардың рухани дүниесін, шығармашылық қабілетін арттыра отырып, еңбексүйгіштік, адалдық борыш, ар-ұят секілді адами қасиеттерге тәрбиелеу.
Құндылқтар: Тарихтың, мәдениет пен тілдің біртұтастығы.

Мұғалім:
– Армысыздар, құрметті ұстаздар мен оқушылар! Бүгінгі жастар халқымыздың болашағы, еліміздің ертеңі. Оқушылардың ой-өрісін кеңейтіп, есте сақтау қабілеттерін шыңдайтын білімді жастарды анықтатын, білімге қызығушылығын арттыратын «Тіл жүйрікте кім жүйрік?» атты сайысымызға қош келіпсіздер!
Білімді адам ешнәрседен қорықпайды, мазаланбайды.Әр уақытта да батыл.
Өмірдің өзі адамды тірестірген,
Бірі жаңа жарыстың бірі ескірген.
Айнала отырып- ап исі қазақ
Азаматты өзара күрестірген-дей отырып бүгінгі сайысымызды бастаймыз!

Әнұран айтылады.

Алдымен сайысқа қатысып отырған топтармен таныстырып өтейін.

І топ «Достық тобы»

Ұраны: Жауап беріп сұрақтарға дәл, анық, 
Достықтың жеңетіні дәл, анық. 

ІІ топ «Жұлдыз тобы»

Ұраны: Бірігіп жарыса топта, 
Жеңімпаз атанымыз бұл сайыста. 

- Сайысқа төрелік айту үшін қазылар алқасымен таныстырып өтейін. Қазақ тілі мен әдебиеті пәндерінің мұғалімдері:

Әр бөлімнен кейін қазылар алқасы бағалап, түсінік беріп, ұпай сандарын көтеріп отырады.
- Ана тілі қазағымның қаймағы,
Тілің сенің өміріңнің айғағы.
Бүгін міне, тіл туралы сайысқа,
7 «Г» сыныптың білгірлерін сайлады.
– Бүгінгі біздің сайысымыз 7 бөлімнен тұрады:

І Таныстыру

ІІ Мақал- мәтел жарысы

ІІІ Өлең өрнегі
ІҮ Бой сергіту
Ү Шешуін тап
ҮІ Өнер көрсету

ҮІІ. Жаңылтпаш айтып жарысу

І кезең. Таныстыру. Бұл бөлімде әр топ өз тобының атымен және ұрандарымен таныстырады.
ІІ кезең. Мақал- мәтел жарысы. «Сөз болаты-мақал» деп бұрынғылар айтқандай мақал-мәтелдер-ата-бабамыздан қалған өшпес мұра. Уақыт өткен сайын мағынасы тереңдеп, құны артып, қымбат қазынаға айналып келеді. «Мақал-сөздің атасы» демекші сайысымызды жалғастырамыз. ІІ кезең бойынша сайыскерлер, сендерге тақтада көрсетілген ұяшықтарды таңдап, ұяшықта жасырынған тақырыпқа мақал- мәтелдерді айтып жарысасыздар.

– Құрметті әділ қазылар ұпай сандарын көтерсеңіздер.
ІІІ кезең. “Өлең- сөздің патшасы, сөз сарасы” -дей отыра, бұл сайыста әр топтың сайыскерлері шығып тіл туралы тақырыпта қазақша өлеңдер оқиды. Олар өлеңді мәнерлеп оқып беруі тиіс. Бұл кезеңде тілдің машықтығы, оқудың тазалығы бағаланады.

«Атамекен» әнін орындайды.

ІҮ Бой сергіту.

- Интерактивті тақтада көрсетілген 4 тақырып бойынша cұрақтарға жауап беру.
Ұлттық тағамдар:
1. Қазақтың ұлттық дастарқанының негізгі тамақ түрлері қандай?
2. Наурыз көже дегеніміз не?
3. Мақалды толықтырыңыз
Еңбектің ... тәтті,
Жалқаудың жаны тәтті
Қазақтың салт- дәстүрлері:
4. Қазақ халқының салт-дәстүрлерін атаңыздар.
5. Бата дегеніміз не? Оны кім береді?
6. Суретте бейнеленген дәстүр қалай аталады?
Ұлттық киімдер:
7.Ұлттық киімдерге нелер жатады?
8. Қалындықтың бас киімі қалай аталады?
Ұлттық аспаптар:
9.Ұлттық аспаптарды атаңыздар.
10. Суреттегі музыкалық аспапты ата
11. Жеті ішектен тұратын музыкалық аспапты атаңыз.

(әділқазыларға сөз) 

Ү кезең. Шешуін тап
Жұмбақ шешу сайысы, жұмбақтың шешуін тапқаннан кейін орысша, ағылшынша аудармасын айту: 
1. Қақпақты тарс тарс жабады, 
Терезені қағады. 
Уілдейді ысқырып, 
Қорқытады баланы. (жел-ветер) 
2. Тілі бар, үні жоқ, 
Өзін адам түсінген. 
Жүрегі бар, қаны жоқ, 
Сөйлеп тұрған ішінен. (кітап-книга) 
3. Қабат қабат қаттама, 
Ақылың болса аттама. (кітап-книга) 
4. Қимылдаса көп шебер, 
Қыруар қыруар іс бітер.(қол-рука) 
5. Жүз мүйізі бар, 
Үстінде киізі бар. (киіз үй-юрта) 
6. Дауысы бар, жаны жоқ, 
Шертсең күйі әні көп. 
Құлағын он бұра, 
Ол не? (домбыра-домбра) 
7. Өзі ащы, 
Бірақ дәмді етер асты. (тұз-соль) 
8. Қара сиырым қарап тұр, 
Қызыл сиырым жалап тұр. (қазан-казанок) 
9. Жылт жылт етеді, 
Жылғадан өтеді. (су-вода) 
10. Қолы жоқ сурет салады, 
Тісі жоқ тістеп алады. (аяз- мороз) 
ҮІ кезең. Өнер көрсету.

Әр топ өз өнерлерін көрсетеді.

ҮІІ кезең. Жаңылтпаш айтып жарысу.

Тез, дұрыс айту. 
1. Тақпақ жаттап, Айтсақ жақсы ақ. 
Жатқа тақпақ, жатта тақ тақ. 
2. Ата мен әже, ана да, 
Алма мен алмұрт тереді. 
Ауылға Арман бала да, 
Арбамен тасып береді. 
3. Баланың жаман баға алмағаны, 
Мұғалім ағаның жаман болмағаны. 
4. Бар, май шайқа, 
Байқа, жай шайқа. 
-Бүгіні сайысымызды қортындылап, жеңімпаз топты анықтау үшін қазылар алқасына сөз береміз.

Мұғалімнің қорытынды сөзі:
- Міне, біздің бүгінгі ««Тіл жүйрікте кім жүйрік?»» атты білім сайысымыз да өз мәресіне жетті, сайыс болған жерде, әрине, жеңіс болады, жеңіліс болады, онда, бүгінгі сайысымыздың да жеңімпаз тобын анықтау қажет. Әділқазылар алқасы қоржындағы әр топтың жинаған ұпай санын шығарғанша кезекті әнге берейік.
«Жаса қазақ тілі!» әні
Осымен сыныптан тыс сабағымыз аяқталды!
Әділқазылар алқасына сөз береміз.