«Тіл бар жерде ?мір бар»

Та?ырыбы: «Тіл бар жерде ?мір бар»

Ма?саты: Жас ?рпа?ты ана тіліні? ?адір-?асиетін т?сіне білуге ша?ыру.

Ана тілін с?юге, ана тілін арда?тай білуге т?рбиелеу.

К?рнекілігі: ?ла?атты с?здер, ма?ал-м?телдер.

?дісі: М?нерлеп о?у, ма?ал-м?тел айтып, жарыс т?рінде ?ткізу.

Барысы:

М??алім:

О?ушылар, ?азіргі та?да ана тілін білу, ?йренуді? ?ажеттілігі жайлы орасан зор ж?мыстар ж?ргізілуде.

1989 жылы, 22 ?ырк?йекте т???ыш рет ?аза? КСР-ні? «Тілдер туралы» за?ы ?абылданып, онда ?аза? тіліне «Мемлекеттік тіл» м?ртебесі берілді. 1997 жылы 11 шілдеде ?аза?стан Республикасыны? «Тіл туралы» Ата За?ы ?абылданды. За?да ?аза? тілі-мемлекеттік тіл деп на?ты атап к?рсетілген.

Б. Момыш?лы атамыз: «Тілін білмеген-т?бін білмейді» деген. Шынында, тілін білмеген адам ?з хал?ыны? тарихын, д?ст?рін, м?дениетін ?з тілінде сезініп, тере? бойлай алмаса, ол ?асіретемес пе? Сонды?тан ?р адам ана тілін к?зіні? ?арашы?ындай са?тау?а, білуге тиіс. Болаша?ымызды баянды етер ?аруымыз - тіліміз. Ана тілімізді ??рметтей білейік.

Армысыздар, ??рметті ?стаздар мен о?ушылар! Б?гінгі «Тіл бар жерде ?мір бар» атты ма?ал - м?тел сайысын ашы? деп жариялаймын!

Тілім мені?-тірлігім,

Тіл жайында тол?анбайтын кім б?гін?

Тіл жайында ?гіттейді кімді-кім?

Тілім мені?, тілім мені?-тірлігім!

?рине, тілімізді? та?дыры ?шін к?ресте хал?ымыз ?ам-?аперсіз бол?ан емес. Б?гін де ана тіліні? та?дырына ала?дайтын азаматтар баршылы?. Кім тілдер туралы айтыл?ан ?лыларды? ?ла?атты с?здерін біледі? ?лылардан ?ал?ан ?лы с?здерге ??ла? асайы?.

1-о?ушы: «Ана тілін білмейтін адам бір ?олы жо? шола? адам секілді».?. М?стафин.

2-о?ушы: «Ана тілін ?мыт?ан адам ?з хал??ыны? ?ткенінен де, болаша?ынан да ?ол ?зеді.» ?. М?сірепов.

3-о?ушы: «?рбір саналы, м?дениетті азамат?а ана тілі мен сол ана тіліндегі ?дебиетті? ?адірін білмеу-м?дениетсіздік». М. ?уезов.

4-о?ушы: «Анамызды? а? с?тімен бойымыз?а дары?ан тілімізді ?мыту-б?кіл ата-бабамызды, тарихымызды ?мыту».Б. Момыш?лы.

5-о?ушы: Жары? к?рмей, жатса? да ?за?, сен тілім,

Таза, тере?, ?ткір, к?шті, ке? тілім.

Тарап кеткен балалары?ды бауырына

А? к??ілмен тарта аларсы?, сен тілім.

Ж?ргізуші : Тілім мені? тірегім, дінім мені?,

Тілсіз ?андай болады к?нім мені?.

?з хал?ыма жетеді ?з м?нінде

?з тілімде о?ылса жырым мені?

6-о?ушы: М?хтар Шаханов. «Т?рт ана».

Та?дыры?ды тамырсызды? індетінен ?ал?ала.

?р адамда ?з анасынан бас?а

Жебеп ж?рер, демеп ж?рер ар?ада

Болу керек ??діретті т?рт ана:

Ту?ан жері-т?п ?азы?ы, айбыны,

Ту?ан тілі-сатылмайтын байлы?ы,

Ту?ан д?ст?р, салт-санасы-тірегі

Ж?не ту?ан тарихы, еске алу?а ?аншама

Ауыр ?рі ?асиетті болса да.

Т?рт ана?а ?нін жолдай алма?ан

Пенделерді? басы ?айда ?алма?ан?

Т?рт анасын ?ор?ама?ан халы?ты?

Еш?ашан да ба? ж?лдызы жанба?ан.

Ж?ргізуші: ?аза?ым тілі?менен жана берші.

?уендетіп, ?німе сала берші.

М??гі да??ы? т?спесін-?аза? тілі.

К?кейімде жатталып ?ала берші.

Ж?ргізуші: Тіл! Тіл-??рал! ?сіресе, егер ол ?з ана тілін немесе ту?ан тілі? болса, ?рбір ?лтты? ?зіні? ?лтты? тілі болады. Сол ?лтты? тілді ?рбір адам ?ор?ай білуі ?ажет. Сол сия?ты ?лтты? тілді ?ор?ау-бізді? міндетіміз.

7-о?ушы: Ана тілім-тірлігімні? тірегі,

Тілмен ?ана кірер адам ре?і.

Тілсіз ?о?ам-?лі мынау д?ние,

Т?сініксіз тылсымменен бір еді.

Ана тілім-?рекетім азы?ы,

Бар ?аламды танушылы? ?азы?ы,

Ой-сананы? ?суіні? к??сі,

?асырларды? кейінгіге ?з ?ні.

Ж?ргізуші: ?аза? тілім-?з тілім, ана тілім,

Абай, М?хтар с?йлеген дана тілім.

?астерлейді ?л-?ызы? м??гі сені

Болаша?ым, ба?ытым, дара тілім.Бізде 2 топ сайыс?алы отыр, 1тобымыз С???ар, 2тобымыз Т?лпар.

Ма?ал-м?телдер сайысына то?талайы?,

I кезе? Мы?ты болса?, тауып к?р:

1-топ?а ж?не 2-топ?а кезекпен ?ойылады.

Тіл тас жарады,. ( тас жармаса бас жарады).
Тіл буынсыз. (ой т?псіз).
Тіл тіліп т?сер наркескен,. (с?з ?ткір жебе тау кескен).
Тілден бал да тамады,. ( у да тамады).
Тіземнен с?ріндірсе?,с?ріндір. (тілімнен с?ріндірме).
Зекетсізді? тілі арам, (Тілсізді? дауы арам).
Бас кеспек болсада,. (тіл кеспек жо?).
Ат ж?йрігі ас?а,. ( ат ж?йрігі бас?а)

II кезе?. Ж?йрік болса?, шауып к?р.

Б?л кезе?де берілген с?з тіркесін тауып, ма?ал ??растыру керек.

?ылыш,балта, ат, мал с?здерін тіл с?зімен байланыстыра отырып, ма?ал ??рау керек. (Тіл ?ылыштан ?ткір).
?азына, м?рат, с?з, ар?ан с?здерінен тілмен байланысатын с?зді тауып, ма?алды ??растыр. (Тілден ас?ан ?азына жо?).
Т?пкір, шет, ?иыр,ханды байланыстырып,ма?алды жал?астыр.

(Тіл жетпейтін т?пкір жо?).

Жетім, тама?,г?л, шешен с?здерін тілі с?зімен байланыстырып, ма?алды ??растыр.. (Жетім баланы? тілі ащы).
Хан, ?нер, кісі, мал с?здерінен тіл с?зімен байланысатын ма?алды ??растыр. (?нер алды ?ызыл тіл).
Ана с?ті бой ?сіреді,. (ана тілі ой ?сіреді).

III кезе?.Ойлы болса?, о?ып к?р.

Берілген с?з тіркесін тауып, ма?ал ??растырып, ма?ынасын аш.

Мидан, бас?а,?азан, жер с?здерін тілмен байланыстырып, ма?ал ??растырып, ма?ынасын аш. ( Бас?а п?ле тілден).

?рбір с?зі?ді ойланып, абайлап с?йле деген ма?ынада.

?ара,ой,ат, ?азы? с?здерін тілмен байланыстыр, ма?ал ??рап, ма?ынасын аш.(Ат ж?йрігі айырады,Тіл ж?йрігі ?айырады.) Адамны? тіл байлы?ы, шешендігі туралы.

Білім,хан, ой, би с?здерін тілмен байланыстырып, ма?ал ??ра, ма?ынасын аш.( Тіл буынсыз, ой т?псіз).

Тіл мен ойды? шексіздігі деген ма?ынада.

М??алім: «Тіл –ата-баба аманаты. ?асырдан ?асыр?а, ?рпа?тан ?рпа??а ?лас?ан, бабадан бала?а жал?ас?ан ?лы м?раларды? ?лысы алдымен ?р ?лтты? тілі ?ой. Ендеше ата-баба м?расын жал?астыру, оны? м?ртебесін к?теру - мына баршамызды? міндетіміз, парызымыз» дей келе б?гінгі сайыста е? жо?ары ?пай санын жина?ан топ?а I орын, екінші топ?а II орынды ма?тау ?а?аздарымен марапаттаймыз!

О, адамдар, ?адіріне жеті?дер!

Ана тілі?-ана?. Сыйлап ?ті?дер!

Ту?ан тілін таныма?ан к?рсо?ыр,

Болып ?тер ерте? м??гі ?кінер.

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
««Тіл бар жерде ?мір бар» »

Тақырыбы: «Тіл бар жерде әмір бар»

Мақсаты: Жас ұрпақты ана тілінің қадір-қасиетін түсіне білуге шақыру.

Ана тілін сүюге, ана тілін ардақтай білуге тәрбиелеу.

Көрнекілігі: ұлағатты сөздер, мақал-мәтелдер.

Әдісі: Мәнерлеп оқу, мақал-мәтел айтып, жарыс түрінде өткізу.

Барысы:

Мұғалім:

Оқушылар, қазіргі таңда ана тілін білу, үйренудің қажеттілігі жайлы орасан зор жұмыстар жүргізілуде.

1989 жылы, 22 қыркүйекте тұңғыш рет Қазақ КСР-нің «Тілдер туралы» заңы қабылданып, онда қазақ тіліне «Мемлекеттік тіл» мәртебесі берілді. 1997 жылы 11 шілдеде Қазақстан Республикасының «Тіл туралы» Ата Заңы қабылданды. Заңда қазақ тілі-мемлекеттік тіл деп нақты атап көрсетілген.

Б. Момышұлы атамыз: «Тілін білмеген-түбін білмейді» деген. Шынында, тілін білмеген адам өз халқының тарихын, дәстүрін, мәдениетін өз тілінде сезініп, терең бойлай алмаса, ол қасіретемес пе? Сондықтан әр адам ана тілін көзінің қарашығындай сақтауға, білуге тиіс. Болашағымызды баянды етер қаруымыз - тіліміз. Ана тілімізді құрметтей білейік.

Армысыздар, құрметті ұстаздар мен оқушылар! Бүгінгі «Тіл бар жерде әмір бар» атты мақал - мәтел сайысын ашық деп жариялаймын!

Тілім менің-тірлігім,

Тіл жайында толғанбайтын кім бүгін?

Тіл жайында үгіттейді кімді-кім?

Тілім менің, тілім менің-тірлігім!

Әрине, тіліміздің тағдыры үшін күресте халқымыз қам-қаперсіз болған емес. Бүгін де ана тілінің тағдырына алаңдайтын азаматтар баршылық. Кім тілдер туралы айтылған ұлылардың ұлағатты сөздерін біледі? Ұлылардан қалған ұлы сөздерге құлақ асайық.

1-оқушы: «Ана тілін білмейтін адам бір қолы жоқ шолақ адам секілді».Ғ. Мұстафин.

2-оқушы: «Ана тілін ұмытқан адам өз халқөының өткенінен де, болашағынан да қол үзеді.» Ғ. Мүсірепов.

3-оқушы: «Әрбір саналы, мәдениетті азаматқа ана тілі мен сол ана тіліндегі әдебиеттің қадірін білмеу-мәдениетсіздік». М. Әуезов.

4-оқушы: «Анамыздың ақ сүтімен бойымызға дарыған тілімізді ұмыту-бүкіл ата-бабамызды, тарихымызды ұмыту».Б. Момышұлы.

5-оқушы: Жарық көрмей, жатсаң да ұзақ, сен тілім,

Таза, терең, өткір, күшті, кең тілім.

Тарап кеткен балаларыңды бауырына

Ақ көңілмен тарта аларсың, сен тілім.

Жүргізуші : Тілім менің тірегім, дінім менің,

Тілсіз қандай болады күнім менің.

Өз халқыма жетеді өз мәнінде

Өз тілімде оқылса жырым менің

6-оқушы: Мұхтар Шаханов. «Төрт ана».

Тағдырыңды тамырсыздық індетінен қалқала.

Әр адамда өз анасынан басқа

Жебеп жүрер, демеп жүрер арқада

Болу керек құдіретті төрт ана:

Туған жері-түп қазығы, айбыны,

Туған тілі-сатылмайтын байлығы,

Туған дәстүр, салт-санасы-тірегі

Және туған тарихы, еске алуға қаншама

Ауыр әрі қасиетті болса да.

Төрт анаға әнін жолдай алмаған

Пенделердің басы қайда қалмаған?

Төрт анасын қорғамаған халықтың

Ешқашан да бақ жұлдызы жанбаған.

Жүргізуші: Қазағым тіліңменен жана берші.

Әуендетіп, әніме сала берші.

Мәңгі даңқың түспесін-қазақ тілі.

Көкейімде жатталып қала берші.

Жүргізуші: Тіл! Тіл-құрал! әсіресе, егер ол өз ана тілін немесе туған тілің болса, әрбір ұлттың өзінің ұлттық тілі болады. Сол ұлттық тілді әрбір адам қорғай білуі қажет. Сол сияқты ұлттық тілді қорғау-біздің міндетіміз.

7-оқушы: Ана тілім-тірлігімнің тірегі,

Тілмен ғана кірер адам реңі.

Тілсіз қоғам-өлі мынау дүние,

Түсініксіз тылсымменен бір еді.

Ана тілім-әрекетім азығы,

Бар ғаламды танушылық қазығы,

Ой-сананың өсуінің күәсі,

Ғасырлардың кейінгіге өз үні.

Жүргізуші: Қазақ тілім-өз тілім, ана тілім,

Абай , Мұхтар сөйлеген дана тілім.

Қастерлейді ұл-қызың мәңгі сені

Болашағым, бақытым, дара тілім.Бізде 2 топ сайысқалы отыр, 1тобымыз Сұңқар, 2тобымыз Тұлпар.

Мақал-мәтелдер сайысына тоқталайық,

I кезең Мықты болсаң, тауып көр:

1-топқа және 2-топқа кезекпен қойылады.

Тіл тас жарады, ... ( тас жармаса бас жарады).
Тіл буынсыз... (ой түпсіз).
Тіл тіліп түсер наркескен,... (сөз өткір жебе тау кескен).
Тілден бал да тамады,... ( у да тамады).
Тіземнен сүріндірсең ,сүріндір ... (тілімнен сүріндірме).
Зекетсіздің тілі арам, (Тілсіздің дауы арам).
Бас кеспек болсада,... (тіл кеспек жоқ).
Ат жүйрігі асқа, ... ( ат жүйрігі басқа)

II кезең. Жүйрік болсаң, шауып көр.

Бұл кезеңде берілген сөз тіркесін тауып, мақал құрастыру керек.

Қылыш,балта, ат, мал сөздерін тіл сөзімен байланыстыра отырып, мақал құрау керек.... (Тіл қылыштан өткір).
Қазына, мұрат, сөз, арқан сөздерінен тілмен байланысатын сөзді тауып, мақалды құрастыр... (Тілден асқан қазына жоқ).
Түпкір, шет, қиыр,ханды байланыстырып,мақалды жалғастыр....

(Тіл жетпейтін түпкір жоқ).

Жетім, тамақ,гүл, шешен сөздерін тілі сөзімен байланыстырып, мақалды құрастыр. ... (Жетім баланың тілі ащы).
Хан, өнер, кісі, мал сөздерінен тіл сөзімен байланысатын мақалды құрастыр.... (Өнер алды қызыл тіл).
Ана сүті бой өсіреді,... (ана тілі ой өсіреді).

III кезең.Ойлы болсаң, оөып көр.

Берілген сөз тіркесін тауып, мақал құрастырып, мағынасын аш.

Мидан, басқа,қазан, жер сөздерін тілмен байланыстырып, мақал құрастырып, мағынасын аш. ( Басқа пәле тілден).

Әрбір сөзіңді ойланып, абайлап сөйле деген мағынада.

Қара,ой ,ат, қазық сөздерін тілмен байланыстыр, мақал құрап, мағынасын аш.(Ат жүйрігі айырады,Тіл жүйрігі қайырады.) Адамның тіл байлығы, шешендігі туралы.

Білім,хан, ой, би сөздерін тілмен байланыстырып, мақал құра, мағынасын аш.( Тіл буынсыз, ой түпсіз).

Тіл мен ойдың шексіздігі деген мағынада.

Мұғалім: «Тіл –ата-баба аманаты. Ғасырдан ғасырға, ұрпақтан ұрпаққа ұласқан, бабадан балаға жалғасқан ұлы мұралардың ұлысы алдымен әр ұлттың тілі ғой. Ендеше ата-баба мұрасын жалғастыру, оның мәртебесін көтеру - мына баршамыздың міндетіміз, парызымыз» дей келе бүгінгі сайыста ең жоғары ұпай санын жинаған топқа I орын, екінші топқа II орынды мақтау қағаздарымен марапаттаймыз!

О, адамдар, қадіріне жетіңдер!

Ана тілің-анаң. Сыйлап өтіңдер!

Туған тілін танымаған көрсоқыр,

Болып өтер ертең мәңгі өкінер.