Дені саудың жаны сау

Бекітемін:

Тақырыбы: Дені саудың жаны сау

Күні: Сыныбы: 5 «а»
Мақсаты:
Білімділігі:  денсаулық адам баласының азбас қазынасы, асқан байлығы, өмірінің тірегі екенін түсіндіру. Жас ұрпаққа “ Қазақстан – 2030” бағдарламасының  басты  міндеттерінің  бірі – салауатты өмір салтын  қалыптастыру туралы  насихаттау, адам  денсаулығының  қымбаттылығын,  өмір  сүру  үшін қажеттілігін,  бағалы байлық  екендігін  түсіндіру;
Дамытушылығы: оқушыларды салауатты өмір сүруге және жас ұрпақты зиянды заттардан аулақ болуға үйрету. Оқушылардың  өмірге, әсіресе адамзат  ұрпағына  деген аяушылық  сезімін, аурудың алдын – алуды үйрету, жаман әдеттен  бойларын  аулақ  ұстауын, оқушының санитарлық – гигиеналық  талаптарға  сай  болуын  қалыптастыру, дамыту
Тәрбиелігі: жеке бас тазалығын сақтау ережесін қалыптастыру, күн ережесін дұрыс сақтау дағдысын қалыптастыру.  Болашақ  қоғамның  салауаттылығы  әр  адамға  байланысты  екенін, денсаулықты  сатып  алуға  болмайтынына  байланысты,  спортпен  айналысу,  таза  ауада  серуендеу, еңбек етудің пайдасы  туралы пікірлесу.
Сабақтың  түрі: тәрбие сағаты
Сабақтың әдісі: сұрақ-жауап, топтастыру,
Сабақтың көрнекілігі:  презентация, көріністер , видеомонтаж

Сабақтың барысы:

І.Кіріспе

Елбасымыз Н.Ә. Назарбаев «Қазақстан – 2030» стратегиясында: «Қазақстан азаматтары мен балаларымыздың құқығын қорғайтын, борышын биік ұстайтын азамат етіп тәрбиелеу қажет: біздің оқушыларымыз дені сау, саналы білімді, өрісі биік, денсаулығы мықты болып өтуі тиіс» - деп айтқан болатын.

Адамның денсаулығы – қоғам байлығы. Әрбір адам өз денсаулығының мықты болу

жолдарын қарастыру керек. Дені сау адамның көңіл – күйі көтеріңкі болып, еңбекке әрқашан

құлшына кіріседі. Халқымыз «дені саудың – жаны сау» деп орынды айтқан. Отанымыздың

келешегі, көркеюі, балалар, сіздердің қолдырыңызда. Сондықтан сендердің таңдауларың –

салауатты өмір салтын сақтау.

ІІ. Негізгі бөлім

Оқушылар бүгінгі сабақта 4 топқа бөлініп отырмыз. Ал, қане өз топтарыңды таныстырып өтсеңдер.

1-Білім: «Ақыл - тозбайтын тон, Білім – таусылмайтын кен»

2-Спорт: «Шынықсаң шымыр боласың»

3-Еңбек: «Еңбек — ырыстың бұлағы, Еңбек — бақыттың шырағы»

4-Денсаулық: «Денсаулық — зор байлық»

1-Білім:

Әнуар: Денсаулық ол шыныққын

Барлық денең мүшесі.

Денсаулық ол – тыныққан

Жүйке тамыр жүйесі.

Әсел: Денсаулық ол –күлуің

Көңіл-күйің жадырай,

Денсаулық ол –жүруің

Ешбір жерің ауырмай.

Ақниет: Жаңа ғасыр, жаңа заман бүгін,

Біз тілейміз ұрпақты амандығын.

Ей болашақ саулығың өз қолыңда,

Уламасын тәніңді у, санаңды мұң.

Қарақат: Нашақорлық жайлаған індет білем,

Жоймай оны жақсылық күн жоқ білем.

Күресуге ғасырдың тағдыры үшін

Оған сен де міндетті, міндетті мен.

2-Спорт:

Спорт түрлерінен үзінді

3-Еңбек:

Видео монтаж

4-Денсаулық:

Көрініс: « Шылым шегудің пайдасы»
Автор:  Саханаға бір топ балалар шығады. Алдарынан темекі шығады.
Балалар:   Сен кімсің? Қайдан шықтың?
Темекі   Мені танымайсыңдар ма?  Мен темекімін .  Мен күштімін.  Менің  пайдам  өте көп.  Мені тек мықты балалар ұстайды.  Кәне менімен кім дос болғысы келеді.
Балалар:  – Дос болайық темекімен, Мықты бала боламыз
Автор:   Балалар темекіні айнала қоршап  қол алысады.
Осыны байқап отырған ақ сақалды қария:
- Уа , балалар, маған құлақ салыңдар!  Темекі шегудің тек үш пайдасы
бар.  Біріншіден , кімде- кім темекі шексе, ол ешқашан қартаймайды.
Бала :    Неліктен?  Неге?
Қария :   себебі, ол қартаюға үлгірмейді де.  Темекі  шеккен өмірден тым ерте кетеді.  Екіншіден, оның үйіне ешқашан ұры түспейді.
Бала :  Неліктен?
Қария  :   Себебі, кімде –кім темекі шексе, оның өкпесі таза болмайды. Түні бойы төсекте төңкеріліп аударылып жатады және күндіз – түні күркілдеп қатты жөтеліп шығады. Ұрылар үй иесінің  көкжөтелін естіп, үйге жақындай да алмайды.     Үшіншіден кімде- кім темекі шексе, оны ешқашан ит қаппайды.
Бала:    Қалайша оны ит қаппайды?
Қария:   Себебі, шегетін кісі ерте жарым –жан болып қалады және жүргенде таяққа сүйеніп жүреді.  Ал, таяғы бар адамға қарағым, ең қабаған ит те жоламайды.  Қарт қулана күледі.(балалар темекіге қол сілтеп кетіп қалады.)
Ал оқушылар осы көріністен не ұқтық? /оқушылар ауызша жауап береді/

ОЙЫН  «ЖАСЫРЫНҒАН СӨЗДЕР»

Біз қазір сендермен «жасырынған сөздер» айтып ойнайық. Оқушылар  яғни, жұмбақтап сөздер айтылады. Ол сөздің қандай сөз екенін табыңыздар. Егер дұрыс тапсаңыздар сол сөздердің бірінші дыбыстарымен сөз құрауға болады. Ол қандай сөз екенін табыңыздар.                                             

 1) Іш ауырса, тіс ауырса
Анам……… береді.      (ДӘРІ)
2) Басыңнан сипап, арқаңнан қағатын аяулы жан кім?       (ӘЖЕ)
3) Талап еңбек терең ой,
Қанағат……… ойлап қой.                              ( РАҚЫМ )
4) Киіз үй шаңырағын біріктіріп көтеріп тұратын не?           (УЫҚ)
5) Тардай болып кіресің,
Таудай болып шығасың.  Ол не?           (МЕКТЕП)
6) Мықты ағаш, одан парталар жасалады.    (ЕМЕН)
7) Дастарханға бірінші қойылатын ас.     (НАН)
Осы тапқан сөздеріңнің бірінші дыбыстарынан қандай сөз шыққанын оқып шығайық. /«Дәрумен» жайлы түсінік беру Спорт тобы./

Табиғатты қорғау, оған үнемі қамқорлық жасау- әрбір адамның міндеті.Денсаулық – баға жетпейтін жалғыз ғана асыл дүние.Денсаулығың жақсы болу үшін уақытыңды, күш жігеріңді, еңбекті тіпті барлық дүниені аямау, жұмсау керек.Денсаулығы мықты адам ыстыққа да, суыққа да төзе алады.

Денсаулық тың жақсы болуы дегеніміз – ұзақ өмір сүру.   Біздің  барлығымыздың да ұзақ өмір сүргіміз келеді.

Жетеліге жеті өсиет – аңыз. Ұлықпан  Хәкім мың жасапты .   Ұлықпан  Хәкім ерекше дарынды, зерек болыпты.  Қандай кеселі болмасын емдеп жазады екен.  Күндердің күнінде сол Ұлықпан  Хәкім қатты науқастанып, төсек тартып жатып қалады.  Шәкіттері жиналып,емдеуге кіріседі.

Ұлықпан оларға:

- Қымбатты шәкірттерім, мені емдеп босқа әуре болмаңдар! Мен көз жұмғаннан соң қайғырмаңдар . Сендерге қалдырар жеті өсиетім бар.  Сол өсиетке бой ұсыныңдар, өзгелерге де тарата жүріңдер,- депті. /7 өсиетті жазу Денсаулық тобы/

Плакатпен жұмыс

1-Білім: «Денсаулық» сөзі шығатындай мақал-мәтелдер жазу

Д - Дәрі шөптен, ақыл көптен.
Е - Емнің алды - еңбек.
Н - Негізгі байлық - денсаулық.
С - Саулық - байлық негізі.
А - Ас – адамның арқауы.
У – Уланудан сақтан.
Л - Ластың досы - шыбын.
Ы - Ыдысы тазаның, ырысы таза.
Қ - Қотыр қолдан жұғады.

2-Спорт: «Дәрумендер» жайлы түсінік беру

Дінмұхаммед :  А-дәрумені жетіспегенде көру қабілеті төмендеп, шашы түсіп, денесі құрғап кетеді.
А- дәрумені тек мал өнімдерінде болады. Жұмыртқаның сары уызында сүт тағамдарында мол.

Ануар :  В-дәрумені  жетіспесе асқазан, ішек  жаралары пайла болады.
Жүйке жүйесі зақымданып адам сал болып қалуы мүмкін.
Бұл дәрумен бұршақ  өсімдіктерінде сүтте, бидай кебегінде көп.

Элзура : С-дәрумені  өсіп-өнуге ми қабаттарынаң жетілуіне қажет.
С-дәрумені жетіспегенде адамның жұмысқа қабілеі төмендейді.Ұйқысы  бұзылып тәбеті кемиді. Бұл дәрумен негізінен жеміс-жидекте болады.

Ырысбек: Тіршілікке аса қажетті дәруменнің бірі Е дәрумені. Оның жетіспеуінен бұлшық ет солып адам семе бастайды.
Е-дәрумені мал өнімдерінде, көкөністерде кеөдеседі.

Жадырасын : Д-дәрумені өсіп-өнуге әсер етеді.
Д-дәрумені балық майында болады.
3-Еңбек:
Денсаулыққа пайдалы факторлар.
Денсаулыққа кері әсер ететін факторлар.
Еңбек, еріншек, күн, жалқаулық, су, ауа, арақ, жеміс – жидек, насыбай, дұрыс дем алу, үйірмелерге қатысу, спортпен айналыспау, көп ұйықтау, ластық, дұрыс тамақтану, тамақты асығып жеу, қолды сабындап жу, дастарқан басында қисаймай түзу отыр, тамақтанып отырғанда сөйлеу, қасықты оң қолыңмен ұстау, күн тәртібін сақтамау, тамақтанып отырып сөйлемеу, ащы мен тұщы тағамдарды көп жеу. нан екі қолмен үзіп жеу, тамақтан соң аузыңды шәю, жеміс – жидектерді жумау, асқа бата беру.
4-Денсаулық:

1.   Ерте тұру.

2. орта тазалығын ұстау.

3. дене шынықтыру

4. үнемі денені таза ұстау

5. үнемі сергек жүру

6. артық тамақ ішпеу

7. көп ұйықтап жалқау болмау. 

Міне , бұлардың барлығы денсаулықты  сақтаудың  негізгі кепілі, – депті.

Балалар , осы айтылған 7 өсиетті орындау міндеттерің, сонда сендер еліміздің ішкі, сыртқы жауларынан қорғайтын  дені сау,құрыш білекті, батыл жүректі, саналы, салауатты өмір салтын орнықтыруға  дайын , толыққанды ұрпақ  болып өсейік.   Ешқашан ауырмай,өз денсаулығымызды күтейік.

ІІІ. Қорытынды бөлім

 «Дәрігер мен бала» атты әңгіме оқып берейін
Есік қағылады. Ішке бала кіреді.
Дәрігер:- қандай себеппен келдің?
Бала:- Басым, көзім ауырады, ұйқым келе береді.
Дәрігер:- Сағат нешеде тұрасың?, нешеде ұйықтайсың?
Бала:- Түнгі 2-3-терде ұйықтаймын, 11 -де тұрамын.
Дәрігер:- Асқа тәбетің қалай? қалай тамақтанасың?
Бала:- қолыма не түседі, соныжейсаламын.
Дәрігер:- Неніұнатасың?
Бала:- Теледидар көргенді, компьютерде ойнағанды ұнатамын.
Дәрігер:- Оған қанша уақыт бөлесің?
Бала:- ұйқым келгенше ойнай беремін.
Дәрігер:- Балалар, сендер қалай ойлайсыңдар, бұл бала неліктен ауырады? Себебін айтып, кеңес беріңдер. /оқушылар өз ойларын айтып қорытындылайды/

Осымен, біздің  тәрбие сағатымыз өз мәресіне жетті. « Сау дене, азат ақыл, адал көңіл –  үшеуімен бақытты болады өмір, »- деген нақыл сөзбен аяқтағым келіп келіп отыр.

1. Іш ауырса, тіс ауырса
   Анам……… береді.      
   2) Басыңнан сипап, арқаңнан қағатын аяулы жан кім?     
   3) Талап еңбек терең ой,
   Қанағат……… ойлап қой
   4) Киіз үй шаңырағын біріктіріп көтеріп тұратын не?           
   5) Тардай болып кіресің,
   Таудай болып шығасың.  Ол не?
   6) Мықты ағаш, одан парталар жасалады.    
   7) Дастарханға бірінші қойылатын ас.     
   Осы тапқан сөздеріңнің бірінші дыбыстарынан қандай сөз шыққанын оқып шығайық. /Спорт тобы/

Табиғатты қорғау, оған үнемі қамқорлық жасау- әрбір адамның міндеті.Денсаулық – баға жетпейтін жалғыз ғана асыл дүние.Денсаулығың жақсы болу үшін уақытыңды, күш жігеріңді, еңбекті тіпті барлық дүниені аямау, жұмсау керек.Денсаулығы мықты адам ыстыққа да, суыққа да төзе алады.

Денсаулық тың жақсы болуы дегеніміз – ұзақ өмір сүру.   Біздің  барлығымыздың да ұзақ өмір сүргіміз келеді.

Жетеліге жеті өсиет – аңыз. Ұлықпан  Хәкім мың жасапты .   Ұлықпан  Хәкім ерекше дарынды, зерек болыпты.  Қандай кеселі болмасын емдеп жазады екен.  Күндердің күнінде сол Ұлықпан  Хәкім қатты науқастанып, төсек тартып жатып қалады.  Шәкіттері жиналып,емдеуге кіріседі.

Ұлықпан оларға:

- Қымбатты шәкірттерім, мені емдеп босқа әуре болмаңдар! Мен көз жұмғаннан соң қайғырмаңдар . Сендерге қалдырар жеті өсиетім бар.  Сол өсиетке бой ұсыныңдар, өзгелерге де тарата жүріңдер,- депті. /7 өсиетті жазу Денсаулық тобы/

1-Білім: «Денсаулық» сөзі шығатындай мақал-мәтелдер жазу

Д -
Е –

Н -
С -
А –

У –

Л –

Ы –

Қ –

Асылзат :  А-дәрумені жетіспегенде көру қабілеті төмендеп, шашы түсіп, денесі құрғап кетеді.
А- дәрумені тек мал өнімдерінде болады. Жұмыртқаның сары уызында сүт тағамдарында мол.

Саметхан :  В-дәрумені  жетіспесе асқазан, ішек  жаралары пайла болады.
Жүйке жүйесі зақымданып адам сал болып қалуы мүмкін.
Бұл дәрумен бұршақ  өсімдіктерінде сүтте, бидай кебегінде көп.

Элзура : С-дәрумені  өсіп-өнуге ми қабаттарынаң жетілуіне қажет.
С-дәрумені жетіспегенде адамның жұмысқа қабілеі төмендейді.Ұйқысы  бұзылып тәбеті кемиді. Бұл дәрумен негізінен жеміс-жидекте болады.

Ырысбек: Тіршілікке аса қажетті дәруменнің бірі Е дәрумені. Оның жетіспеуінен бұлшық ет солып адам семе бастайды.
Е-дәрумені мал өнімдерінде, көкөністерде кеөдеседі.

Ерасыл : Д-дәрумені өсіп-өнуге әсер етеді.
Д-дәрумені балық майында болады.
3-Еңбек:
Денсаулыққа пайдалы факторлар. Денсаулыққа кері әсер ететін факторлар.
Еңбек, еріншек, күн, жалқаулық, су, ауа, арақ, жеміс – жидек, насыбай, дұрыс дем алу, үйірмелерге қатысу, спортпен айналыспау, көп ұйықтау, ластық, дұрыс тамақтану, тамақты асығып жеу, қолды сабындап жу, дастарқан басында қисаймай түзу отыр, тамақтанып отырғанда сөйлеу, қасықты оң қолыңмен ұстау, күн тәртібін сақтамау, тамақтанып отырып сөйлемеу, ащы мен тұщы тағамдарды көп жеу. нан екі қолмен үзіп жеу, тамақтан соң аузыңды шәю, жеміс – жидектерді жумау, асқа бата беру.