Та?ырыбы: Дені сауды? – жаны сау
Ма?саты: дені сау ?рпа? т?рбиелеу, о?ушыларды тазалы??а т?рбиелеу.
О?ушыларды? к?нделікті денсаулы?ын шыны?тыру, к?н т?ртібін д?рыс ?йымдастыруын ?амтамасыз ету.
О?ушылар?а салауатты ?мір салтын насихаттап, ?з денсаулы?ын к?те білуге, зиянды ?деттерден аула? болу?а баулу, елімізді? болаша?ы жастарды? ?олында екенін айта отырып болаша??а деген к?з?арасын ?алыптастыру.
Саба?ты? к?рнекілігі: Денсаулы? туралы на?ыл с?здер жазыл?ан плакаттар, ма?ал – м?телдер, жа?даятты? с?ра?тар.
Сайыс саба?.
- Таныстыру.
- Денсаулы? туралы ?ле? шума?тары.
- Ма?ал –м?тел.
- Д?рыс тама?тану дегеніміз не?
- «?мірді? ?зі сахна» К?рініс.
- ?ол к?ресі – білек к?штерін сынау.(2 о?ушы)
- «Денсаулы? –зор байлы?» с?ра? –жауап аялдамасы.
- Ж?мба?.
- «Тап?ырлы?» «Денсаулы?» с?зінен бірнеше с?з ??рау.
- Суреттерін ?ор?ау.
«Дені сау адам –таби?атты? е? ?ымбат жемісі»
(Томас Карлейль)
М??алім: - ??рметті о?ушылар, ?стаздар! «Дені сауды? -жаны сау» деген ма?ал тегін айтылмаса керек. Денсаулы? болса б?ріде болады. Денсаулы? – таби?атты? адам?а сыйла?ан ??нсыз сыйлы?ы. ?йтсе де денсаулы? адам?а ?мірлік болып берілмеген, сонды?тан оны са?тау керек. Адамны? денсаулы? жа?дайы адамны? тама?тану ?детіне, к?сібіне, ?мір с?ру салтына, ?зіне тікелей байланысты.
Біз б?гін балаларды? денсаулы?ты ?аншалы?ты ?адірлейтіндерін, денсаулы?ты са?тау ?шін не істеу керек екендігін ?аншалы?ты білетіндерін білу ?шін екі топты орта?а ша?ырамыз.
1. Таныстыру.
- «Салауаттылы?» тобы ?раны – Салауатты ?мір салтын са?тайы?,
Ел ?мітін а?тайы?.
- «Денсаулы?» тобы. ?раны: - Дені? сау болса, жарлымын деме,
Жолдасы? к?п болса жал?ызбын деме.
2. Ал енді балаларды? денсаулы? туралы ?ле? шума?тарына кезек берелік
«Денсаулы?» тобы:
І о?ушы:
Уа, хал?ым, назар аудар денсаулы??а,
?мірде ба?ыттысы? дені? сауда.
«Денсаулы?-тере? ба?ыт» деген с?зді,
??ры айтпа?ан ?лы Абай данамызда.
Дені? сауда к?штісі? б?л ?лемде,
Дені? сауда с?лусы? б?л ?лемде.
Сол мы?ты денсаулы?ты? ар?асында,
Жетерсі? ?лі талай ба?ыттар?а.
Денсаулы?ты са?тап т?зу ?сесі?,
К?н?дан п?к ж?ннат ?мір кешесі?.
К?рген к?ні? ?ара??ы ?ой дерт шалса,
Харамменен т??ірді улап не етерсі??
Жаман ?дет к?п шектірер ?асірет,
Са?та ?зі?ді, жа?сылы??а жетерсі?.
ІІ о?ушы:
Денсаулы?ты са?тайы?,
Шыны?айы?, баптайы?,
Жаны сауды? –дені сау,
Жаман жол?а баспайы?.
Т?н саулы?ы –тазалы?,
Таза бала болалы?,
Бойымызды к?теміз,
?алсын бізде шалалы?.
«Салауаттылы?» тобы
І о?ушы
Бала?ай!
Болса? да ?лі ?аршадай,
Ойнау ?шін шаршамай.
О?у ?шін мектепте,
Ашу ?шін т?бет те,.
??ру ?шін сен сауы?,
Керек жа?сы денсаулы?
Денсаулы?-ол шыны??ан,
Барлы? дене м?шесі.
Денсаулы? - ол тыны??ан,
Ж?йке тамыр ж?йесі.
Денсаулы? – ол к?луі?,
К??іл к?йі? жадырай
Денсаулы? - ол ж?руі?,
Ешбір жері? ауырмай.
ІІ о?ушы:
«Басты байлы? –денсаулы?» -
Баба? айт?ан даналы?
Са?та жолын сен тауып,
Осы ша?тан балалы?.
Болар барлы? м?ше? сау,
Ж?рсе жылдар бойында.
Баяндал?ан осынау
Ережелер ойы?да.
3. ?р адам ?з денсаулы?ын са?тау?а ж?не ??мырын ?зарту?а жауапты. Денсаулы?ты? жа?сы де?гейіне жету ж?не жайлы болуына жету – б?л на?ты ?мірлік ?станыммен т?ртіптен т?ратын ?зіліссіз ?деріс.
Денсаулы? – ба?ытты болуды? ал?ы шарты.
«Ма?ал – с?зді? м?йегі»
Ма?ал – м?тел айтайы?.
«Денсаулы?» тобы:
«Сау дене, азат а?ыл, адал к??іл,
?шеуімен ба?ытты болады ?мір.»
«Ауруды? б?рі ж?рекке тиеді»
«Ескі ауруды емдеу ?иын»
«Демі барды?, емі бар»
«Шымырды? сезімі сергек»
«Дені сау болса, жарлымын деме.
Жолдасы? к?п болса, жал?ызбын деме»
«Салауаттылы?» тобы
«Дені сауды? – жаны сау».
«Іші? ауырса, аузы?ды тый.
К?зі? ауырса, ?олы?ды тый».
«Тісі сауды? –іші сау»
«Ауруды? б?рі ж?рекке тиеді»
«Ескі ауруды емдеу ?иын»
«Ас –адамны? ар?ауы»
«Денсаулы? байлы?тан ?ымбат».
«Ауырып ем іздегенше, ауырмайтын жол ізде»
4. Балалар, б?гінгі т?рбие са?атыны? «Дені сауды? –жаны сау» аталуы тегін емес «Ас – адамны? ар?ауы» дейді хал?ымыз, балалар, ?алай ойлайсы?дар, д?рыс тама?тануды? денсаулы??а пайдасы бар ма?
- Ал, д?рыс тама?тану дегенді ?алай т?сінесі?дер?
- Тама?ты уа?ытында ішу;
- А? нанды м?мкіндігінше сирек жеу;
- Дастархан?а тама? ішерде ?ана отыру;
- Тама?ты асы?пай ?бден шайнап жеу;
- Тама? м?зірі ?рт?рлі болуы керек;
- Суды м?лшерден тыс ішпеу керек.
- ?олды жууды ?мытпау керек.
- Жемістер мен к?к?ністерді жумай жемеу керек.
5. К?рініс. «Д?рігер мен о?ушы» - «Салауаттылы?» тобы
Жал?аубек: - С?леметсіздер ме? Сіздерде керемет саба? ?тіп жат?анын естіп, балалармен бірге мен де тама?тану ??пиясын білейін деп келдім ж?не ??р келмедім. Балалар?а базарлы? ретінде т?тті сусын, са?ыз, чипсы ?келдім.
(С?мкесінен ?келген заттарын шы?арады)
- ?ялмай алы?дар, балалар, сендерге ?келдім б?рін.
О?ушы: - Жал?аубек, асы?па. Бізбен бірге отыр. ?азір сені? ?келген тама?тары? туралы д?рігерден с?райы?.
-??рметті д?рігер, газды сусын, са?ыз, чипсиді тама? ретінде ?олдану?а бола ма?
Д?рігер: - Газды сусынны? ??рамына т?рлі консерванттар, боя?ыш пен ароматизаторлар - д?м беретін, иіс беретін заттар кіреді, олар аз?азан мен ішек жолына жа?ымсыз ?сер етеді. Газды сусында?ы к?п м?лшердегі ?ант тіс ??ртыны? пайда болуына себепкер болады. Ж?й т?тті газды сусын ??рамында баланы? а?засына ?ажетті витаминдер не болмаса минералды заттар жо?.
О?ушы: - Ал, к?п балалар жа?сы к?ретін са?ыз туралы не айтасыз?
Д?рігер: - ?антты? тіс ??ртыны?, я?ни тіс ауруыны? басты себебі екенін мамандар ертеден-а? д?лелдеген. Ал са?ызды? ??рамында ?ант бар. Д?рігерлерді? т?жірибесінде іш ауруы мазала?ан баланы? ішегінен тас болып ?атып ?ал?ан са?ызды ал?ан, са?ызды абайсызда ж?тып ?ою ?те ?ауіпті. А?за?а еш пайдасы жо?, арты? жайсызды?тар?а ?келетін са?ызды? не керегі бар.
О?ушы: - Чипсы, я?ни ?уырыл?ан картоп денсаулы??а зиян емес пе?
Д?рігер: - Балалар, ?алымдар ?уырыл?ан картоп пен чипсиді? ??рамынан бірнеше зиянды заттарды тап?анын білесіздер ме ж?не пластмасса мен бояу ?ндіруде ?олданылатын заттар да тап?ан. Б?л заттар ж?йке ж?йесіне улы ?сер етеді. Газды сусын, чипси, к?мпит жейтін балаларда витамин жетіспейді, тама? ??рамында витаминні? жетіспеуі о?ушыны? о?у ?лгеріміні? т?мен болуына, т?ртіпті? б?зылуына себеп болуы ?бден м?мкін дейді ?алымдар.
1- о?ушы: - Балалар, Жал?аубекті? ?сын?ан тама?ын ?абылдаймыз ба? (Жо?)
2 - о?ушы: - Ал ?андай тама? пайдалы?
-??рамында д?румендер бар тама?тар пайдалы
3 - о?ушы: - Ал, витамин(д?румен) дегенні? не екенін білесіздер ме?
- Витамин адам а?засына ?ажетті зат, vito - ?мір, amin – ?ажетті деген латын с?зінен т?рады. Егер витамин жетіспесе адам ауырып ?алуы м?мкін.
1-о?ушы: - Балалар, д?рыс ?сіп, жа?сы к?ру ?шін ж?не тістері? мы?ты болсын десе?дер А витамині керек. Ол с?бізде, ?ызана?та, балы? етінде кездеседі.
2-о?ушы: - Сендер мы?ты болу ?шін, болмашы жа?дай?а ренжіп к??ілсіз ж?рмеу ?шін В витамині ?те ?ажет. Оны к?ріштен, б?рша?тан, сырмен наннан алу?а болады.
3-о?ушы: Егер суы? тимесін десе?дер, ?немі сергек ж?ру ?шін С витамині керек. С витамині ?ара?атта, итм?рында, лимон мен пиязда, бол?ар б?рышында, капустада, шиеде к?п кездеседі.
Д?рігер : - Д?рыс айтасыздар, к?к?ністер мен жеміс-жидек – пайдалы тама?. Оларды? ??рамында иммунитетті ны?айтатын, к?шейтетін, к?птеген ауруларды? алдын алатын витаминдер бар.
О?ушы: - Міне, к?рді? бе, Жал?аубек, б?дан былай ?андай тама? пайдалы екенін біліп ж?р.
М. Дулатовты? «Байлы?» ??гімесі бойынша к?рініс – «Денсаулы?» тобы
Автор:
- Ертеде бір жас жігіт ?зіні? кедейлігін айтып, ?рдайым м??ын ша?удан жалы?пайды екен.
Жас жігіт:
- Шіркін –ай, егер мені? байлы?ым к?п болса, ?андай жа?сы болар еді. Онда мен асып- тасып ?мір с?рер едім, -деп, зарлауын ?оймайды.
Автор:
- Бір к?ні жігітті? лашы?ыны? ?асынан ?арт тас ?алаушы ?тіп бара жатып, зарлап отыр?ан ?лгіні? ?асына келіп:
?арт:
- Са?ан не болда сонша жыланып? Сен на?ыз бай адам емессі? бе?
Жігіт:
- Мен баймын ба? ?ане, ?айда ол байлы?.
?арт:
- Сен мына ?олы?ды мы? сом?а кестіруге р??сат етер ме еді??
Жігіт:
- ??дай са?тасын! Он мы? сом?а да кестірмеспін.
?арт:
- ?анша?а берер еді? жары? д?ниені к?рет??ын ?ыра?ы к?здері?ді, са? ??ла?тары?ды, мы?ты ая?тары?ды?
Жігіт:
- Оны? не? Мен б?ларды д?ниені? малына да айырбастамас едім.
?арт:
- ?алайша енді осынша байлы??а ие бола т?рып, жарлымын дейсі??
Автор:
- Достар, е? ?лкен байлы? денсаулы? екен. Сонды?тан денсаулы?ымызды к?тейік.
6. Салауатты ?мір салтын са?тайы?,
Ел ?мітін а?тайы?.
?ол к?ресі- білек к?штерін сынау. Орта?а екі топтан бір - бір баладан шы?ады.
7. «Денсаулы? – зор байлы?» с?ра? жауап аялдамасы (О?ушылар жауабы.)
«Салауаттылы?» тобына
1.Денсаулы? дегенді ?алай т?сінесі?дер?
Денсаулы? дегеніміз- адам ?міріндегі е? ?лкен байлы?ты? бірі, денсаулы?ты? ар?асында адам е?бек етіп,жетістікке жетеді ж?не жа?сы ?мір с?реді.Денсаулы?ты са?тап, оны ны?айту?а ?рбір адамны? ?зі?е ?ана байланысты. Денсулы? салауатты ?мір салты туралы ?ылым.
2.Денсаулы?ты са?тау ?шін ?андай ережелерді орындау керек?
Жеке бас гигенасын са?тау к?н т?ртібін орындау. Дене шыны?тырумен ш??ылдану, д?рыс тама?тану, организмді шы?дау, белсенді, ?айырымды ж?не а?жар?ын болу.
3. Салауатты ?мір с?ру дегеніміз не?
Ол ?луметтік т?рмысты жа?сарту, бос уа?ытты тиімді пайдалану, денсаулы?ты са?тау ж?не ны?айту, сапалы тама?тану, зиянды ?деттерден аула? болу.
«Денсаулы?» тобына
1.Та?ерте?гілік жатты?у жасау не ?шін ?ажет?
Байымызды сергітіп, шымыр болып ?су ?шін.
2. Денсаулы??а не зиян?
К?н т?ртібін б?зу, жеке бас гигенасын са?тамау, аз ?оз?алу, жа?ымсыз ?деттерге ?уес болу,
3.Біз не ?шін тама?танамыз?
Адам ?немі к?ш ?уатты ж?мсайды, соны ?алпына келтіру ?шін д?рыс тама?тана білу тиіс.Д?рыс тама?тану-денсаулы? негізі.?мір с?ру ?шін тама?танамыз.
8. Ж?мба?. Екі топ?а орта?.
Оны к?ткен адамдар
?за? ?мір с?реді.
?адірін білген жарандар
Байлы? осы деседі. (Денсаулы?)
9. Тап?ырлы? ( «Денсаулы?» с?зінен бірнеше с?з ??рау,)
«Денсаулы?» (саулы?,сау,ы?,ен,ес, ?ыл, су,ау,суы?, ла?, ?ыс, сан, ?ан, ал, а?, а?ыл,
?ас,уы?,?ал, дау, дауыс, дауыл, да?, да?ыл т.б) 23 с?з.
10. Балалар енді ?здері сал?ан суреттеріні? та?ырыбын айтып, не себебті сал?андарын т?сіндіріп ?тсін.
?орытынды с?з ?діл ?азы ал?асына беріледі.
Матапаттау.
