Баяндама "

Білм берудегі иновациялық технолгияларды пайдану

Әлемдік  білм  беру  жүйесі  жеке  тұлғаны  қалыптасыруға  негізделген. Бұл 

негіздеме  Қазқстан  Республикасының  Білм  туралы  заңында  жан­жақты 

айқындалған:  “Білм  беру  жүйесінң  басты  міндеті  – ұлттық  және  жалпы 

адмзаттық  құндылқтар,  ғылм  мен  практика  жетісктері  негізінде  жеке 

адамды  қалыптастыруға  және  кәсіби  шыңдауға  бағытталған  білм  алу  үшін қажетті  жағдайлар  жасау,  оқытудың  жаңа  технолгияларын  енгізу,  білм беруді ақпартандыру, халықаралық ғалымдық комуникациялық желі

лілерге шығу.” 

Бүгінгі  таңда  білм  берудің  мемлекеттік  стандартына  сай  мектептегі 

тәрбиелу  және  оқыту  нақты  өзгеріп,  оқушының  пәндік  білм,білкті  және 

дағылар  жиынтығымен  дәріс  беру  ған  емс,  оқушының  оқу­ танымдық  әректін дұрыс  ұйымдастыру  негізінде  жеке  тұлғаны  қалыптастыру  мақсаты  қойылып отыр. 

Ұстаздың  ең  басты  міндеті  ­ оқушыларғ  кез­  келген  білім  саласын 

меңгртудің  тиімді  жеңіл  жолдарын  қарастырып,  шығармашылық  жұмыс  істеуге дағыландыру.Білміді  дайын  қалпында  қабылдамай,  өздігімен  құрастырлған білмнің ұзақ есте сақталатындығы бүгінгі күні дәледеніп отыр-ғаны белгілі.

Жеке  тұлғаның  тек  қана  білімді  болуы  жеткілксіз.  Білім 

беру  мен  алу  жүйесіндегі  басты  қағида өзіне сеп  беру,  ой­ әрекеттерін  саралай  білу,  өзін­өзімен  өзгені  бағалай  білетін,  өз  мүмкіндіктері  мен  қабілеттерін жүзеге асыратын,өз  өмірін,іс­әрекеттерін нақтылай  отырып  жоғары жаупкершілгі бар жеке тұлға қалыптасуына мүкіндгінше тиімді 

жағдй жасау.

Мектеп  ­ халықтың  ұрпақтын  ұрпаққа  жалғасқан  адамгершілік  ізгі 

қасиеттерін  жас  жеткіншек  бойына  сіңретін  орта. Мектеп ­ жеке  тұлғаның қалыптастын  жері.  Заман  ағымына  сәйкес  сабақ  өткізуді  жетілдру  әдістері мен  жолдары  жаңарып  өзгеруде. Мектеп  өмірінің  өзгеріске  ұшырау  жағдайында оның  ішінде  оқыту  үрдісінің  негіздері  оқушылардың танымдық әректеріне сәйкес білімді қажетсінуге қарай әдістер мен құралдар қарастырлуда.

Қазіргі  ғылми  техникалық  прогрес  заманындағы  нарықтық 

қатынастрдың  талабына  сай  бизнес  пен  комерцияның,  коператив  пен  жеке кәсіпорының  әртүрлі  формалрын  қарқынмен  дамытудың  қажеттілігі  болашақ кадрлардан  жаңаша  ойлауға  бейімділікті, тапқырлық  пен  іздемпаздықты,  шебрлік пен іскерлік қасиеттерді талап етеді.

Мұндай  эконмикалық  және  әлеуметтік  маңызы  зор  істі  мектептен  бастап, жас өрендерге өнертапқыштық шығармашылқтың негізін үйретуіміз 

қажет.Мектптегі оқыту үрдіснің жаңаша дамуы оқушының білімінің, 

дағдысын көтеру қажетілгімен ғана емес,оқушының танымдық әректінің 

көтерілуіне байланысты.Оқушылардың  өз  бетінше  білім  алып,өз  білімін  бағлауға, өзіндік  әрекетте  бейімдеу болып  саналады.Танымдық  әрекет  өзіндік  әректтің  бір  құрамы  ретінде ерекшеленеді.Өзіндік  әректі жүзеге  асыруға  қажетті тәсіл –әдістерді таныстыру  және оны  игеру  үшін  дербес  тапсырмалрды  орындату  қажет.Бұл  міндетті  мұғалім 

жүзеге  асырады.Ол  үшін  мұғалім  оқушыда  өзіндік  әректтердің  нақты 

мақсаттарын  қалыптастыруы  қажет.Сондықтан  оқу  тәрбие  үрдісінде  саналы түрде ретімен қолдануға болатындай мақсаттар жүйесінің негіздемсі қажет болады.

Мұндай  мәселерді  шеуде  мұғалім  өте  жоғары  дәрежелі  психолгиялық – педагоикалық құзырлы  дайындықпен  келуі  қажет.Білм  беру  саласының  алдына қойған  міндеттерді  шешудің  жолы­  оқушылардың  нақты  оқу  әрекеті  арқылы өз  оқу  үрдісін  жетілдіру  болып  табылады.  Сондықтан  өзіндік  жұмыстарды орындау өте маңызды. 

Қарқынды  өзгеріп  жатқан  әлемде  білім  саласының  алдына  қойып  отырған  басты және негізгі  сұрақ  – «ХХІ  ғасырда  нені  оқыту  керек?» және  «Мұғалімдер  оқушыларды ХХІ  ғасырға  қалай  дайындайды?».  Осыған  орай заманауи  тәсілдің  ен негізгі  ерекшелігі 

оқушылардың алған білімдерін жай ған иеленіп қоймай, оларды орынды жерде қолдана білуіне басты назар аудару қажет. «Оқушы үнемі білім мен 

толтыра беретін ыдыс емес, «Әрбір бала бір жұлдыз, жарқырауына көмектессе!» ­деген  ұстанымды  ескеру  қажет. 

Тек  білімді  меңгеріп  қана  қоймай,  оны  терең  түсініп,  алған  білімдерін  сыныптан  тыс жерде,  кез  келген  жағдайда  тиімді  пайдалана  білуін  қамтамасыз ету.  Ендеше оқу мен оқытудағы әдістерді өзгертудің қажеттілігі, оқушылардың 

функционалдық сауаттылығын дамыту  туралы  мәселердің  мемлекеттік  деңгейде  күн  тәртібіне  қойылуы  –уақыт күттірмейтін заман талабы болды. 

Оқушыларға  білім  беруде  әлемдік  білім  алу  деңгейіне жету үшін  замнауи талпқа  сәйкес  білм  беру үрдісін  жақсартудың бір  жолы  бар. Сабққа  ғылми ізденіс  элемнттерін  енгізу  мұғалімнің  оқыту  үрдісіне  жаңаша  көзқарспен қаруына  және  әрекеттерді  оқушылармен  күнделікті  іске  асыру  қажеттілігі туындайды.

Ендігі  жерде  өз тәжірибемізді  толықтыра  отырп  мектп  өмірнде  білм  беру  існ 

жаңарту жолдарын жүргізу деп ойлаймын. Cондықтан да өзіндк педагоикалық таңдағн 

тақырп бойынша зерттеу  жүргізуді; педагоикалық  және  оқыту  үрдіснің  тиімді 

әдістерін игеру,  кәсіби  педагоикалық ұзіретілк  деңгйін  артыру, оқушылардың 

функционалдық  саутылғын  дамыту,  оқыту  методикасымен  мазмұныа  тың 

идеялар  енгізу,  білм  берудегі  Кембридж  тәсілнің  теориялық  негіздерімен 

таныстыру,  оқушынң  жек  тұлғалық  келшегіне  негізделген  оқушы  мұғалім 

арсындағы қарым –қатынастың озық үлгіерін тартуды  мақсат етіп алдым.

Оқу  үрдіснде  нақты  нәтиже жетудің  жолдары деп  мына  негіздемлерді 

айтар  едім. Білм  берудегі  жаң  тәсілдерді  меңгру  мен  АКТ  құралдарын  орынды 

пайдалну қажетілгін түсіну.

Кембридж  бағдрламсынң  оқыту  жүйесінң  негізгі  жеті  бағыт  бойынша 

баларды  жаң  әдіс  тәсілдерді  қолдану  негізнде  дамыта  оқытуға  үлкен  мән 

берілуде.Жүргізлген бақылаулары менің мақстарым мен  міндетрімнің орындалуы үшін 

жаң  тәсілдердің  маңыздылғы  айқынды.  Білмді  оқушылардың  қабылдап 

меңгруі олардың өзінің оқуы үшін жаупты екні ұғындырды.

Бұндай үлкен жаупкершілкті оқушы мұғалімнің сабқ беру барыснда жасйтын 

ортадғы  іс­әректеріне  қабылдайды. Жек  тұлғаның  жан –жақты  дамуы  үшін 

әрдайым мұғалім  ретінде  өз  шебрліктерімді  шыңдап  дамытып  отыру  қажетілгін 

ұғындым.

Қазіргі  заманауи  оқыту  жүйесінде  сыни  тұрғыдан  ойлау  мұғалімге  арналғн 

нұсқаулықта «ойлау тралы ойлану» деп сипатлады (1,43).

Х  ғасырда  сыни  әлеуметік  теорияның  мектбін  Франкфурт  қалды.  Білм  беру 

салсындағы осындай зертеуді бастған Джон Дьюи алғашқылардың бірі болды.Өз  практикамда  ойлау  дағысн  қолдану  себім  осы  уақытқа  дейін 

баларға  тек  дайын  күйінде  білм  беріп  ойлануына  жағдай  жасмағандықтан.

Ол ойлау дағыларын қалыптасыру тек оқушы үшін ғана емес, демократиялық қоғамдық 

құрылс үшін де тиімді жолын бағытау екнін сендір. 

Эдвард  Глейзр болжған  сыни  тұрғыдан  ойлудың  үш  элемнті  ескріп 

оқи  отырп  кейбір  мәселерді  шешу  кезінде  өз  тәжірибемді  қалыптасыруда  ойлау 

үдерісн жүзеге  асырдым. 

Сыни  тұрғыдан  ойлау  ақпартты  ойлауға,  бағалауға,  талдауға  және  синтездуге 

арналғн тәсіл деп ойлаймын. Одан әрі әрект жасуға негіз болатындығна сенімдімін

Оған  қадағалу,  интерпетация,  талдау  қорытнды  жасау  , бағалау,  түсіндру 

Мен тану жатады. Сыни тұрғыдан ойлау негізнде адмнын өз ойын бағлауы, оны жүзеге 

асыруы,  өзі мен  өзінң  пікріне  снімен  қарауы, және  шешім  қабылдауы  қажет  екнін 

түсіндім

Сын  тұрғысына  ойлаудың  осы  әректтерін  ұстанбайтындар  жалқау,  нем құрайлы, 

тәкпар,  өзгенің  пікріне  снбейтін  адмдар.  Ойлаудың  бұл  әректі ығрықа  тіреуі 

мүкін.

Ойлау дағыларынң негізне қолданылатын иерахиялық моделін 1956 жыл 

Б. лумның  басшылғымен  білм  беру  комитеті  әзірлеген  белгі.  Олай  болса 

Блум  таксонмиясынң  оқытудың  тұтас  нысаны  құру  негізнде  педаготардың 

барлық ынтасын ,күшін барлық үш салға тударды.

Олар  танымдық,  эмоционалдық,  психомторлық  жағына  оқушыларды  оқыту 

негіздемсінің  тізмін  жасауға  мүмкіндк  береді.  Білім  таксонмиясынң  әрбір

деңгйінің  өз  еркшелігі  бар. Білм,  түсінк,  қолдану  бөлімнде  оқушылар  мұғалім 

жетістігіне  сүйенді. Ал  Блум  таксонмиясының  шарықтау  шегі  оқушы  іс–әректін 

алдыңғы  қатарға қойады. Анализ, синтез, бағалау  бөлімдері  нәтижесі  оқушынң  жек 

белснділгімен  жүзеге  асады.  Оқушылардың  мазмұнды  салы  ойлауы  мен  сөйлеу 

әректіне  әкеледі.  Осыған  байланысты  оқушынң  әректі  өзінң  игерген  білмін  сыни 

көзбен  қарп,  өзінң  білмді  меңгруде  жетіспеушілк  жақтрын  сезініп,  қатесін  тауып, 

өзіне  баға  беруді  үйретеді.  Оқытудың  бұл  әдіс  оқушынң  тапсырманы  орындауында, 

ойлануына,  ізденуіе,  ықпал  етеді.  Бұл  оқушылардың  өзара  әректесу  дағдылары 

арқылы топтық жұмыстағы іс­әректерінің бірі болып табылады. 

Әрине,  оқушынң  дербес  іс­әректі  блімді  өз  іденістерімен  алу  қажетілгін 

түсіндім.Сабқтарда  мына  талптарды  ескерілуіне  толық қосыламын.Ол  сабақ 

мақстын  болуы.Мақстынң  түгел  орындалуы,сабқтың  ұғымдылғы,  пән  аралық 

байланыстың болуы, сабқта  туындайтын  проблемалр, оқушынң  танымдық  дамуы, 

оқушынң  жек  еркшелік  қасиетін  ескру,  өз  бетрімен  орындайтын 

тапсырмалрды ұғындыру, білмді бағлау жинақту қажетілгі ескріледі.

Білм ен білк  дағысн  механикалық  түрде өзгерт салу емс, танымдық абілетпен 

іс­әрекет  арқылы  жеке  тұлға  бойындағы  қасиеті  ескре  отырып,  ақыл­ойын  кеңейту 

арқыл оқыту. Сыни ойлау оқушылардың қай нәрсеге болса детерң ойымен қарап салыстыра талдау 

жасап, көзқарсын білдіру, өзіндк пікрін қалыптасыру деп ойлаймын.

Ойлау арқылы  бала  көп нәрсеге  қол жеткізуі  мүкін. Жалпы  айтатын болсақ  сыни 

ойлау дегенімз ­балны ойлауға үйрету.

Дегенмен  сыни  ойлауды  дамытатын  оқу  шартарын,  яғни  оқушыларға  ойланып­

толғануға,  ойын  ашық  айтуға  рұқсат  беру,  әр  түрлі  идеялар  мен  пікрлерді  қабылдау, 

оқушылардың  оқу  үрдісндегі  белснділктерін  мадақтау,  оқушыларға  мысқылсыз  еркін 

атмосферада жұмыс  ітейтіндіктеріне  кепілдк  беру,  сыни  ойлау  тәжірибесі  үшін  уақыт 

пен мүмкіндктер қамтамсыз ету болып табылады.

Кез­келгн  оқушының  сыни  шешімді  қабылдай  алатын  қабілетіне  сенімділк 

білдіру, сыни ойлауды бағлау, оқыту үрдісне блсенді қатысуға, басқлардың пікрлерін 

сыйлауға  мүкіндк  беру.Білм  беру  мен  білм  алудағы  жаңша  тәсілдермен  білм 

беру  бүгін  күн  талбына  сәйкес  бәсекеге  қабілеті  жек  тұлғарды 

қалыптастыру болып табылады. 

Сыни  тұрғыдан ойлау  ­технолгия емес, ол­терең  философия.  Сыни  тұрғыдан 

ойға  жүгінетін  болсақ ,белестерді  бағындыра аламыз  деп  ойлаймын.Осы  жағын 

дұрыс ойланып қолға алсақ, өзімздің дұрыс жолда екенімзді сезінетін боламыз. 

Сабқта  сыни  тұрғыдан  ойлау  технолгияларын  пайдалну  үнемі  табысқа 

жетелейтін анық.

Оқушылардың  сыни ойлау қабілетрімен  қатар,  сөздік қоры  кеңейіп  арт үседі. 

Ең бастысы ­біз осы мақсатты оқушынң қажетілгі мен қабілетіне сәйкестіндірп ше 

алдық па? Сабақта оқушылар арсында ынтымақтсық атмосферасы орнайды.

Оқушылар  бірн  – бір  тыңдауға,  өзіндк  пікрін  ашық  айтып,  өз­дерін 

бағлай  білуге  дағыланды. Топтық  жұмыста  оқушылар  бір­бірмен  сыйластықта 

болып  жаупкершілктері  артды.  Балардың  бір  –бірн  күту  шыдамдылғы,  сөйлеу 

дағылары  қалыптасды.Топта  барлық  мүшелрінң  бір­бірн  тыңдауы және  мұғалім 

мен оқушынң топ ішнде сөйлеу еркіндгі брдей дәрежде болады

Терең  түсінк  пен  ойлаудың  дамуы  арқылы  оқушынң  сөйлеу  дағылары 

дамытып.Жұмыс  жасау  кезінде  топ  мүшелрінң  қабілетіне, олардың  бір­бірне  дұрыс 

көзқарспен  қарап,  ойларын  құрметуге  машықтанды.  Бір­бірне  көмектсіп, 

ойларын ортаға салып, өздерінң пікрін көтермелйді.

Мұғалімен оқушылар асында тығыз байланыс қалыптаса ды. Сабқтарда 

мұғалім  тек  ұйымдастырушы,  бағытаушы,  сарптаушы  ретінде  көрінп,  бар 

жаупкершілкті  оқушылардың  өз  тізгендеріне  өздеріне  беріп,  үлкен  жаупкершілкті 

cезінтеді.Бір  сынп  ішндегі  әр  жылдардағы  оқушылардың  бірыңғай  оқытылуы 

жас еркшеліктеріне сай оқыту деп түсіндм.

Бір  сынпта  оқығасын  олардың  жас  еркшеліктері  бойынша айырмашылғы 

байқалмайтын сияқты. Меніңше, бастуышта жас еркшелігі айқын көрінп тұрады, яғни алты  жастағы  бала мен  алты  жарым  жастғы  балның  қабылдауы  мен  дамуында 

айырмашылқ болады деп ойлаймын.

Диалогтік  әдістер  әрі  мұғалім  пайдалнатына  сенімдімен,  сабақ  басталғанан 

аяқталана дейін болады, басқаша сбақ өтпейді ғой. 

Тек  әдіст  мұғалімнің  орынды  пайдална  білу  шебрлігне  байланысты 

қолданылады. Мұнда сұрақтар деңгйіне қарай ажыратылады.

Олар  төменгі  деңгей,  орта  деңгей,  жоғары  деңгей  сұрақтры  екндігі  белгілі

 СТО­да да бір­бірне сұраққа жуап алады емес пе?

Оқушылар мұғаліммен, оқушылар оқушылармен сөйлесуі, сұрақ қойып жауап беруі 

осы  салда  жүзеге  асетын  белгі.  Білм  беруде  ақпарттық  – комуникациялық 

технолгияларды  пайдалнудың  мүкіншілгі  зор. Оқушынң  өз  бетімен  жұмыс аз

уақыта көп білм алып уақыты үнемдеуі жүзеге асады. 

Білм­білік  дағыларын  тез  тапсырмалры  арқылы  тексеру, қашықтықтан  білм 

алу  мүкіндгі  туындайды.Қажетті  ақпартты  жедел  түрде  алу  мүкіндгі, іс­әрект 

қимылды  қажет ететін  пәндер  мен  тапсырмалрды  оқып  үйрену  қажетілгі 

туындайды.

Оқушынң  ой­өрісін  дүние  танымын  кеңейтуге  де  ықпалы  зор  деп 

есптеймін. Мұғалімнің  мақсаты  әрбір  оқушының  дарындылғын  табиғи  саласын 

анықтап, оның өсіп жетілуне қолайлы жағдай жасу.

Өзімз  бағлаудың  тиімді  әдісн  таңдап  алсақ,  оқушыларда  жаупкершілк 

қалыптасады. Оқушы үлгерімн қалыптасыруда бғалудың маңызы өте зор.

Менің  түсінгеім  жіберілген  қателіктерді  түзетуге ешқашн  кеш  емс  тек,  осы 

мақстқа жету жолында тлай жұмыс атқаруымыз керек деп есептеймін.

Әр адм бір тұлға деп есептеп,п ікрін, ойын бағлау керек. Қолданған әдіс тәсілдер 

арқылы  нәтижеге  жетуге  болатына  көзім  жетті.  Дұрыс  па,  бұрыс  па  деген  ұғымды 

ұмыту  керек  пе  деймін.  Курстың  да  мақсты  да  осы  емес  пе?  Үлгі  бойынша  жұмыс 

жасауды ұмыту керек.

Кембриджік тәсілдң оқушыларға да, мағанда  болашақта игізер пайдасы зор 

екеніе  снімдімн.  Білм  беру  үдеріснде жаңаша  әдіс­тәсілдерді  қолдан  отырып,  білм 

беруді негіздеу арқылы өзім жақсы әсерде қалдым