"Тәртіпке бас иген құл болмайды" 8 сынып

Тақырыбы: «Тәртіпке бас иген құл болмайды»
Мақсаты: Заңды әркім білуге міндетті екендігін, сонымен қатар өз құқығын қорғай білуге, өз санасында құқықтық саланы қалыптастыруға тәрбиелеу. Оқушының саяси саналығы мен таным белсенділігін арттыру. Өз іс-әрекетіне жауап беретіндей ой-өрісін кеңейту. Оларға құқықтық тәрбие бере отырып, рухани мықтылыққа, саналы ойлауға, адамгершілікке баулу.
Көрнекілігі: Видеоролик, плакат, маркер
Өту барысы: 
І. Рефлекция.
ІІ. Сергіту сәті. 
ІІІ.Таныстыру. Әр топ 4 оқушыдан өз топтарын құрады, өз атымен ұранымен таныстырады.
ІV.Ассоциация «Тәртіп»
V. «Тікелей сұрақтар» - әр топқа заң, құқық тақырыптарына қатысты 15 сұрақ қойылады. Әрбір дұрыс жауап 1 ұпаймен есептеледі.
YI.Адасқан әріптерді орналастыр.
YII.Ой жалғау кезеңі.Сөздің жалғасын тап.
YIII. «Ой елегінен өткіз»
IX.Шытырманды шешу./Ситуациялар/
X.Қорытынды.
І. Рефлексия. «Улыбка» әуені орындалып тұрады. 
Оқушылар дөңгелектеп тұрып, барлығы келесі шумақты хормен айтады: 
Мейірімді жүрекпен, 
Ақпейілді тілекпен, 
Амандасып алайық, 
Бір жадырап қалайық!
ІІ. Сергіту сәті. 
Құрметті оқушылар, бүгін мен сіздерге «Тәртіпке бас иген құл болмайды, тәртіпсіз ел болмайды»атты тәрбиелік шара өткізгелі отырмын. Енді балалар, сендердің де құқықтық білімдеріңді кеңейтуге уақыт келді. Шарамызды бастамас бұрын жақсы көңіл-күймен сергіту мақсатында бәріміз ортаға шығып «Атом молекула» ойынын ойнайық. Жақсы, рахмет! Көңіл-күйімізді нешеге бағалаймыз. 
Орташа болса 3, жақсы болса 4, өте жақсы болса 5 баллмен бағалаймыз. Өте жақсы!
ІІІ.Таныстыру. Әр топ өз топтарын құрады, өз атымен ұранымен таныстырады.
І топ «Заңгерлер»
ІІ топ «Ақиқат»
ІV.Ассоциация «Тәртіп»
Ендеше, балалар «тәртіп деген не?» қалай ойлайсыздар? (Ассоциация құру)
Ал, жақсы балалар тәртіптің не екенін білдік. Ал осы тәртіп қай кезде бұзылады? Осы сұраққа жауап іздеп көрелік.
Алдымен мына видеороликті көріп алайық.
Бала құқықтары туралы халықаралық Конвенциядан: 
Мемлекет әрбір баланың аман – сау өсіп, жан – жақты дамуын қамтамасыз етеді; 
Бала өмірге келе салысымен тіркеуге алынады және өзіне есім мен азаматтық алуға құқылы; 
Әрбір бала өз отбасында, ата – анасымен бірге өмір сүруге құқылы; 
Отбасында әкесі мен анасы өз алдына дербес өмір сүрумен, баланы ата – анасымен ажыратуға ешкім құқықты емес; 
Бала мектепте кінәлі болғанда да оны ешкімнің ұрып жазалауға, кемсітіп қорлауға құқығы жоқ; 
Бала тынығуға және мәдени демалуға құқылы; 
Әрбір баланың ой – пікір, ар - ождан және дін еркіндігіне құқығы бар; 
Бала өзі қалаған спорт түрімен шұғылдануға құқылы; 
Бала денсаулығын сақтауға, емделуге құқылы; 
Бала өз ойын еркін айтуға құқылы. 
V. «Тікелей сұрақтар» - әр топқа заң, құқық тақырыптарына қатысты 15 сұрақ қойылады. Әрбір дұрыс жауап 1 ұпаймен есептеледі.
І топ сұрақтары.
1. «Конституция» сөзінің аудармасы қалай? (Латынның «constitutio»-құрылым, өкілім)
2. Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік биліктің бірден –бір бастауы. (халық)
3. Республика заңдары қай кезде күшіне енеді? (Президент қол қойғаннан кейін)
4. Егемендік алғаннан кейін Қ. Р –да Конституция қанша рет қабылданды? (2 рет, 1993, 1995 ж)
5. Республикадағы жоғарғы заң шығарушы орган (Парламент)
6. Қ. Р. азаматтары еңбек етуге міндетті ме? (Міндетті емес)
7. «Қасым ханның қасқа жолы» қанша тараудан тұрады? (5 тараудан)
8. Қ. Р өзін қандай мемлекет ретінде орнықтырады? (демократиялық, зайырлы, құқықтық, әлеуметтік)
9. Қазақстан Республикасында қабылданған қандай заңдарды білесіңдер?
10. Қ. Р –ның тәуелсіздігі туралы заң қашан қабылданды? (1991 жыл, 16 желтоқсан)
11. «Демократия грек тілінен аударғанда қандай мағына білдіреді? (халық билігі)
12. Адам құқығының жалпыға бірдей Декларациясы қашан қабылданды? (1948, 10 желтоқсан)
13. Қ.Р-ның басқару нысаны қандай? (Президенттік республика)
14. Халық пен мемлекет атынан билік жүргізуге кімнің құқығы бар? (Президент пен Парламенттің)
15. Қ.Р «Мемлекеттік нышандары туралы» заң қай жылы қабылданды? (1992 ж, 4 маусым)
ІІ топ сұрақтары:
1. «Құқық» дегеніміз не? (мемлекет тарапынан заңдастырылған және қорғалатын, жалпыға бірдей міндетті нормалар жүйесі)
2. Қ.Р-ның Конституциясы қанша бөлімнен және қанша баптан тұрады? (9 бөлім, 98 баптан)
3. Қ.Р-да билікті иемденіп кетуге кімнің құқы бар? (ешкімнің құқығы жоқ)
4. Қ.Р-да ресми түрде қолданылатын тіл (орыс тілі)
5. Қ.Р-да «Баланың құқықтары туралы» Заң қай жылы күшіне енді? (2002 ж, 8 тамыз)
6. Қ.Р-ның теңгесі қашан қолданысқа енгізілді? (1993 ж 12 қараша)
7. Қ.Р әкімшілік құрылымы жағынан қандай мемлекет? (унитарлы мемлекет)
8. Қ.Р қазіргі Конституциясы қай елдің Конституциясына ұқсас? (Францияның)
9. «Жеті жарғыда» бір құнның мөлшері қанша? (мың қой)
10. Дүние жүзіндегі тұңғыш Конституция қай елде пайда болды? (АҚШ-та 1787 жылы)
11.Қ.Р-ғы «Баланың құқығы» туралы заң қанша баптан, қанша тараудан тұрады. (10 тарау, 53 бап)
12. 1998 жыл қандай жыл болып аталып өтті? (Халық бірлігі мен тарих жылы)
13. 17 - желтоқсан қандай күн? (Демократиялық жаңару күні)
14. «Жеті жарғыны» қабылдаған қазақ ханы кім? (Тәуке хан)
15. Балалар құқықтарының Конвенциясы қашан қабылданды. (1989 ж)
YI.Адасқан әріптерді орналастыр.
1. Өттөлжқұ-ТӨЛҚҰЖАТ –азаматтық куәландыратын құжат

2. Ентезприде-ПРЕЗИДЕНТ –мемлекет басшысы
3. Азң –ЗАҢ-қоғамдық қатынастарды реттейтін нормативтік-құқықтық акт.

4. мықысл-ҚЫЛМЫС-қоғамға қауіпті іс-әрекет
5. Уатра-ТАУАР-айырбас үшін арнауы өндірілетін өнім
6. рпаелмант-ПАРЛАМЕНТ-заң шығарушы орган
7. ЕКОНЮС-ЮНЕСКО-бұұ-ның білім, ғылым және мәдениет жөніндегі ұйым
8. лемтмеке-МЕМЛЕКЕТ-ерекше саяси ұйым
YII.Ой жалғау кезеңі.Сөздің жалғасын тап.
1. Заңның құрығы-..................../бәрінен ұзын/
2. Өш алғаннан гөрі ................../кешірген жөн/
3. Тура биде............/туған жоқ/
4. Ақырын жүріп............./анық бас/
5. Асыл тастан, ................/өнер жастан/
6. Ұрлық түбі ................/қорлық/
7. Жазасын тартпайтын ................. /жамандық болмайды/
8. Әдепті бала-................../арлы бала/
Әдепсіз бала- ............../сорлы бала/
9. Тәрбие ......../отбасынан басталады/
10. Әділ істің......-/арты игі/
YIII. «Ой елегінен өткіз» Ойлан артығы бар ма?Тапсаң сызып таста.
1. Оқушы неге құқылы?
Білім алуға, емделуге, демалуға, ұрлық жасауға, қоршаған ортаны ластауға, өз сыныптастарына кедергі жасауға.
2. Оқушы неге міндетті?
Білім алуға, ата-анасын тыңдауға, басылымдарға жазылуға, оқулықтарын таза ұстауға, мектеп тәртібін сақтауға, үй тұрғызуға.
IX.Шытырманды шешу./Ситуациялар/
Бұл бөлімде әр түрлі оқиғалар айтылады. Осы болған оқиғаның ішіндегі қылмыс түрін табу және ол кімге қарсы бағытталған?
1. Әскери авиация оқу орнының студенті 5-курста оқып жүрген кезде АҚШ-тан келген танысына оқуы жайында, яғни авиация құпиялары туралы әңгімеледі. (Мемлекет қауіпсіздігіне қарсы бағытталған)
2. Сауле деген адам басқа жердегі туысқанының үйінде ақша алып кетіп, өз пәтерін жөндеуге жұмсады.
(Алаяқтық, жеке адамға қарсы бағытталған) 
3. Әскери азамат, өзіне әлімжеттік жасалған соң, қолына қару алып, басқа жаққа кетіп қалған. 
(Әскери қылмыс, өз міндетін орындаудан бас тарту)
4. Жолда МАИ қызметкерлері тұр. Жүргізушілерді тоқтатып, 200 т ақша ұстап отырған. 
(Қызмет бабын пайдалану арқылы жемқорлықпен айналысу)
5. Автобусқа ауыр сөмкесімен қарт адам отырды. Жанында отырған жас жігіт сөмкеден әмиянды алып, келесі аялдамадан түсіп қалды. 
(Ұрлық, жеке адамға қарсы)
6. Жексенбі күні жастар демалуға тауға барды. Сауық-сайран жасайды. Сөндірілген темекінің тұқылынан үлкен өрт болып, тау өртенеді. 
(Қоғамның қауіпсіздігіне қарсы)
7. Бір топ оқушы қарсы кездескен оқушыны таяққа жықты. Ол қатты жарақаттанып, ауруханаға түсті. 
(Бұзақылық, жеке адамға қарсы) 
8. Түнгі сағат 12-де көп қабатты үйдің бір бөлмесінде жиын болып жатыр. Дабырлап сөйлеу, өлең айту, қатты музыка дауысты құлақты жарады. Көршілер бірнеше рет ескерту жасады. Қалай баға бересіңдер? 
(Қоғамдық тәртіпке, қоғамның қауіпсіздігіне қарсы іс-әрекет) 
Х. Қорытынды. 
-Балалар, бүгінгі «Тәртіпке бас иген құл болмайды» тақырыбында тәрбие сағатымызда заң, құқық тақырыптарында алған білімдерімізді жинақтап, ортаға салдық.
Бұл білім бізге келешекте, өмірде де қажет болады, себебі біз ҚР құқықтық мемлекетпіз.
Міне, бүгінгі сайысымызда айтылғандарды саралай келе, еліміздің өркениетті ел ретінде болашақта қарқынды дамуы, қымбатты оқушылар, болашақ жастар сендердің өз қолдарыңда.
Жандарыңа сапалы білім мен салауатты ақылды серік етіп, үйлестіріп мемлекетті алдыңғы уақытта дамытатын сіздер мен біздер. Ендеше М. Әуезов атамыз айтқандай «Ел боламын десең, бесігіңді түзе» дегендей, құрметті өрен атаның емес, адамның баласы болу керектігін осы бастан ой-зерделеріңе салыңдар.
Ендеше, балалар, «Жеңіс бар жерде жеңіліс бар»-демекші, сөз кезегін әділқазыларға береміз.

№5 мектеп-лицей

Тақырыбы:

«Тәртіпке бас иген құл болмайды»

Өткізген: 8 сыныптар

Сынып жетекшісі :Қадырбе Г.Қ.

2022-2023 оқу жылы