Т?рбиеші:Балалар барлы?ымыз бірге «Ж?ректен –ж?рекке» тренинг ойнайы?. Б?л тренингте бір-бірімізге мерекелік лебіздерімізді айтып шы?айы?.
ІІ. «Сын т?р?ысынан ойлау» ?дісі.«Ассамблея» та?ырыбында бейнеролик к?рсету. Осы бейнероликтен тірек с?здерді тауып, осы с?здерді байланыстыра отырып,с?йлем ??рау
ІІІ.«Ми?а шабуыл» ?дісі ( Ассамблея туралы толы? ма?л?мат беру)
Т?рбиеші с?зі?аза?стан! Бізді? ту?ан жеріміз осылай аталады. ?аза? жері ?лан – байта?. Батыста Каспий ма?ы ойпатынан шы?ыста Алтай тауына дейін 3000 км, ал солт?стіктен о?т?стікке ?арай 1600 км созылып жатыр. Осындай ке? байта? ?лкемізді? жері к?лемі- 2 млн.700 мы? шаршы километр.?аза?стан Республикасын мекен еткен 130 дан астам ?лт ?кілі к?ні б?гінге дейін ынтыма?тасты??а, бір ?йді? баласындай тату-т?тті жарасымды тіршілік кешіп келеді. Ж?зі бас?а бол?аны мен ж?регі бір, тілі бас?а бол?анымен тілегі бір, ма?сат-м?ддесі орта?, бірлігі мы?ты, досты?ы берік ?лттар ?аза? еліні? салт-д?ст?ріне, ?лтты? ??ндылы?тарына ??рметпен ?арайды, сондай-а? ?аза? хал?ыны? ?арапайымдылы?ы, ?она?жайлылы?ы, бауырмалдылы?ы ?шін ерекше ба?алайды, бастысы-?здері ?оныс тепкен ?аза?стан жеріні? барлы? ?ланымен ауыз бірлікте, туыс болуды к?здейді.
2015 жыл – «?аза?стан хал?ы Ассамблеясыны? жылы» деп жарияланды. «Ассамблея жылы дегеніміз – Ассамблеяны? жеке мерекесі емес, б?л Т?уелсіз ?аза?станны? бейбітшілік ж?не келісім саясатыны? жылы; хал?ымызды? жарасымды ынтыма?ы мен берекелі бірлігіні? ар?асында ?ол жеткізілген жемістер жылы; халы?ты? даналы?ына негізделген Н?рс?лтан Назарбаевты? келісім моделіні? жылы; бірлігі баршамызды? бойымыз?а ?уат беріп, сенімімізді ны?айтатын Т?уелсіздікті? ?лы рухы ас?а?тайтын жыл». Сонымен ?атар, ол ?аза? ханды?ыны? – 550, Ата За?ымызды? – 20, ?лы Же?істі? 70 жылды? мерейтойларын атап ?тетін жыл, деді. Елбасы Т?уелсіздікті? ?мірлік философиясы – М??гілік Ел деп жариялады. Ассамблея жылыны? басты идеясы да: «Мені? елім – М??гілік Ел» деген ??ым?а негізделген. Б?л идея бізді? хал?ымызды біріктіретін ж?не «?аза?стан-2050» Стратегиясыны? іргетасын ?алап, «Н?рлы Жол – болаша??а бастар жол» Жолдауында к?рсетілген басты ??ндылы?тарды негізге алады.
?аза?стан хал?ы Ассамблеясы - 1995 жыл?ы 1 наурызда ?аза?стан Республикасыны? Президентіні? Жарлы?ымен Мемлекет басшысы жанында?ы консультативті-ке?есші орган.Ел Президенті Н.?. Назарбаев ?аза?стан хал?ы Ассамблеясын ??ру идеясын ал?аш рет 1992 жылы Т?уелсіздікті? бірінші жылына арнал?ан ?аза?стан хал?ыны? бірінші форумында жариялады.
2008 жыл?ы 20 ?азанда ?аза?стан Республикасыны? «?аза?стан хал?ы Ассамблеясы туралы» За?ына ?ол ?ойылды. Осы за? этносаралы? ?атынастар саласында?ы негізгі принциптерді ай?ындай отырып, ?аза?стан хал?ы Ассамблеясы мен оны? ??рылымдарыны? м?ртебесін за? де?гейінде бекітті. Этносаралы? ?атынастар субъектілеріні? ж?мысыны? елімізде ж?ргізіліп келе жат?ан саяси ба?ытпен ?ндес жа?а ж?йесін ?алыптастырды.
Ассамблеяны? ма?саты ?аза? хал?ыны? топтастырушы р?лін ар?ау ете отырып, ?аза?станды? патриотизм, ?аза?стан хал?ыны? азаматты? ж?не рухани-м?дени орта?ты?ы негізінде ?аза?станды? азаматты? бірегейлікті ж?не б?секеге ?абілетті ?лтты ?алыптастыру процесінде ?аза?стан Республикасында этносаралы? келісімді ?амтамасыз ету болып табылады
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
а) Орыс халқы туралы түсінік беру: Зерттеу жұмысы ( Нұрболова Аяжан )
б) Орыс халқының мәдениеті : Зерттеу жұмысы (Есет Гүлжайна)
в) Орыс халқының ұлттық киімдері.Зерттеу жұмысы (Әбдінәби Ақмарал)
г) Орыс халқының ұлттық тағамдары: Зерттеу жұмысы. (Әбдіразақ Серік)
Y.Топтық жұмыс .
І топ-Орыс ұлтының ұлттық киімдері
ІІ топ - Орыс ұлтының тағамдары,
ІІІ топ-Орыс ұлтының салт- дәстүрлеріне
Y І Шығармашылық жұмыс
Y ІІ Сабақты бекіту ойыны;
Y ІІІ .Қорытынды
Тәрбиеші: Балалар барлығымыз бірге «Жүректен –жүрекке» тренинг ойнайық. Бұл тренингте бір-бірімізге мерекелік лебіздерімізді айтып шығайық.
ІІ. «Сын тұрғысынан ойлау» әдісі .«Ассамблея» тақырыбында бейнеролик көрсету. Осы бейнероликтен тірек сөздерді тауып , осы сөздерді байланыстыра отырып,сөйлем құрау
ІІІ.«Миға шабуыл» әдісі ( Ассамблея туралы толық мағлұмат беру)
Тәрбиеші сөзі Қазақстан! Біздің туған жеріміз осылай аталады. Қазақ жері ұлан – байтақ. Батыста Каспий маңы ойпатынан шығыста Алтай тауына дейін 3000 км, ал солтүстіктен оңтүстікке қарай 1600 км созылып жатыр. Осындай кең байтақ өлкеміздің жері көлемі- 2 млн.700 мың шаршы километр.Қазақстан Республикасын мекен еткен 130 дан астам ұлт өкілі күні бүгінге дейін ынтымақтастыққа, бір үйдің баласындай тату-тәтті жарасымды тіршілік кешіп келеді. Жүзі басқа болғаны мен жүрегі бір, тілі басқа болғанымен тілегі бір, мақсат-мүддесі ортақ, бірлігі мықты, достығы берік ұлттар қазақ елінің салт-дәстүріне, ұлттық құндылықтарына құрметпен қарайды, сондай-ақ қазақ халқының қарапайымдылығы, қонақжайлылығы, бауырмалдылығы үшін ерекше бағалайды, бастысы-өздері қоныс тепкен Қазақстан жерінің барлық ұланымен ауыз бірлікте, туыс болуды көздейді.
2015 жыл – «Қазақстан халқы Ассамблеясының жылы» деп жарияланды. «Ассамблея жылы дегеніміз – Ассамблеяның жеке мерекесі емес, бұл Тәуелсіз Қазақстанның бейбітшілік және келісім саясатының жылы; халқымыздың жарасымды ынтымағы мен берекелі бірлігінің арқасында қол жеткізілген жемістер жылы; халықтың даналығына негізделген Нұрсұлтан Назарбаевтың келісім моделінің жылы; бірлігі баршамыздың бойымызға қуат беріп, сенімімізді нығайтатын Тәуелсіздіктің ұлы рухы асқақтайтын жыл» . Сонымен қатар, ол Қазақ хандығының – 550, Ата Заңымыздың – 20, Ұлы Жеңістің 70 жылдық мерейтойларын атап өтетін жыл, деді. Елбасы Тәуелсіздіктің өмірлік философиясы – Мәңгілік Ел деп жариялады. Ассамблея жылының басты идеясы да: «Менің елім – Мәңгілік Ел» деген ұғымға негізделген. Бұл идея біздің халқымызды біріктіретін және «Қазақстан-2050» Стратегиясының іргетасын қалап, «Нұрлы Жол – болашаққа бастар жол» Жолдауында көрсетілген басты құндылықтарды негізге алады.
Қазақстан халқы Ассамблеясы - 1995 жылғы 1 наурызда Қазақстан Республикасының Президентінің Жарлығымен Мемлекет басшысы жанындағы консультативті-кеңесші орган.Ел Президенті Н.Ә. Назарбаев Қазақстан халқы Ассамблеясын құру идеясын алғаш рет 1992 жылы Тәуелсіздіктің бірінші жылына арналған Қазақстан халқының бірінші форумында жариялады.
2008 жылғы 20 қазанда Қазақстан Республикасының «Қазақстан халқы Ассамблеясы туралы» Заңына қол қойылды. Осы заң этносаралық қатынастар саласындағы негізгі принциптерді айқындай отырып, Қазақстан халқы Ассамблеясы мен оның құрылымдарының мәртебесін заң деңгейінде бекітті. Этносаралық қатынастар субъектілерінің жұмысының елімізде жүргізіліп келе жатқан саяси бағытпен үндес жаңа жүйесін қалыптастырды.
Ассамблеяның мақсаты қазақ халқының топтастырушы рөлін арқау ете отырып, қазақстандық патриотизм, Қазақстан халқының азаматтық және рухани-мәдени ортақтығы негізінде қазақстандық азаматтық бірегейлікті және бәсекеге қабілетті ұлтты қалыптастыру процесінде Қазақстан Республикасында этносаралық келісімді қамтамасыз ету болып табылады
ІY. Мағынаны тану: Орыс ұлты туралы түсінік беру
Тәрбиеші сөзі- Құрметті , ұстаздар мен оқушылар ! Бүгінгі біздің «Біздің күшіміз бірлікте» тақырыбындағы оқушылардың зерттеу жұмыстарынан орыс халқы туралы толық мағлұмат аламыз
Орыс халқы туралы түсінік беру: Зерттеу жұмысы (Дайындаған : Нұрболова Аяжан ) Орыстар (орыс.русские) - бұл атауды новгородтықтарға княздық етуге шақырылған Рюриктің варягтары (рустар-скандинавтар) өздерімен бірге әкелген. Этноним тұрғындардың екі тобын: Ежелгі және Киев Русінің халқы мен Ресей этносын біріктіреді. Орыстардың дәстүрлі шараушылығы жер өңдеу болып табылады. Жер өңдеудегі басты бағыт дәнді дақылдар (бидай, қара бидай, тары, зығыр) өсіруге бағытталған. Оңтүстікте бау-бақша өсіру жақсы дамыған. Сонымен қатар мал шаруашылығымен айналысқан. Орыстар ірі қара малын, жылқы, қой, шошқа және құс (қаз, үйрек және т.б) асыраған. Жүні майда аңдарды (тиін, түлкі және т.б.) аулау жақсы дамып, сонымен қатар жидек, саңырауқұлақ терумен де айналысқан. Дәстүрлі шаруашылықта балық аулау маңызды орын алған.
Орыс халқының мәдениеті :Зерттеу жұмысы(Есет Гүлжайна) Орыстардың дәстүрлі шараушылығы жер өңдеу болып табылады. Жер өңдеудегі басты бағыт дәнді дақылдар (бидай, қара бидай, тары, зығыр) өсіруге бағытталған. Оңтүстікте бау-бақша өсіру жақсы дамыған. Сонымен қатар мал шаруашылығымен айналысқан. Орыстар ірі қара малын, жылқы, қой, шошқа және құс (қаз, үйрек және т.б) асыраған. Жүні майда аңдарды (тиін, түлкі және т.б.) аулау жақсы дамып, сонымен қатар жидек, саңырауқұлақ терумен де айналысқан. Дәстүрлі шаруашылықта балық аулау маңызды орын алған. Сәндік-қолданбалы өнер де жақсы дамыған. Ағаш, металл, қыш шыны, сүйек, мүйіз, мата және теріні өңдеп, көркемдеген. Ағашты ойып сурет салу, мүсіндік өнер, көркемдеп жазу, матаны көркемдеу және тоқу, кесте тоқу және т.б көпке мәлім болды. Алтын мен күмістен жасалған чеканкалар, діни мазмұндағы ағаштан жасалған мүсіндер кеңінен таралды. Ыдысты көркемдеп жазу көптеген аудандарға таралып, дамыған. Лакталаған кеңістікке көк шөп пен алтын-қызыл-қара гаммалы өрнектерді бейнелеу тән болған (хохломалық көркемдеу) новгородтық шеберлердің жұмыстары ерекше белгілі болды. Оралда ашық түсті гүл шоқтары бейнелеген металл подностар кең тарады. Сонымен қатар шеберлер алтын, күмістен әшекей бұйымдар жасаған
Орыс халқының ұлттық киімдері. Зерттеу жұмысы(Әбдінәби Ақмарал)
Орыс халқының дәстүрлі киім-кешектері алуан түрлілігімен және аймақтарға байланысты бөлінуімен ерекшеленеді. Ресейдің кіші халықтарының әсері білінеді. Сонымен қатар кейбір жалпы стиль болды. Ерлер туника түріндегі және қисық жағалы жейделерді, шалбардың сыртына шығарып, белбеу тағып киген. Сыртқы киімі сол жағына қаусырылатын үшкіл шекпен болған. Көпестер мен бай шаруалар шекпен тәрізді белі бүрмелі бешпентше киген. Қисық жағалы жейде, етіктің ішіне салынған шалбармен бірге киілген поддевка 19 ғасырдың аяғындағы интеллигенция арасында сәнді болып саналған. Деревняларда шаруалар көбінесе шұғадан жасалған ұзын етек шапан армяк киіп жүретін болған. Қыста қойдың терісінен жасалған қысқа тондар мен тұлыптарды ашық түсті мата белбеумен орап буып киген. Киім-кешектердің солтүстік және оңтүстік болып бөлінуі әйелдердің киіміне ерекше тән болған. Ақ кенептен жасалған иығына ендірме салып, жағасы жинақталып келген ұзын жейделер жалпы орыстардың дәстүрлі киім үлгісіне жатады. Солтүстік аймақтарда түсі мен тігуі жағынан әр түрлі ұзын сарафандар (ұзын, жеңсіз көйлек) киген. Тұрмысқа шыққан әйелдер бастарына кестемен, маржандармен әшекейленген биік төбелі бас киім кокошник киіп жүрген. Күнделікті бастарына орамал – байлаған кішірек бөрік болған. Түсі, түрі және матасы жағынан әр түрлі байламдарды міндетті түрде байлаған. Оңтүстік аймақтардағы орыстардың киімдері кенептен, ұзын жейде мен торлы жүннен жасалған матаның тілімі поневадан тұрған. Оның сыртынан алжапқыштың бір түрі – запан киген. Кейде тұрмыс құрған әйелдер мүйіз формалы күрделі бас киім киіп жүретін болған. Нақышты жапсырмалар, інжу, маржандарыдан тұратын өрнектер, алтын, күміс бұйымдар сияқты әшекейлер ерекше алуан түрлі болған.
Орыс халқының ұлттық тағамдары: Зерттеу жұмысы. (Әбдіразақ Серік)
Орыс халқының дәстүрлі азық-түліктері негізінен ұннан жасалған тағамдары болған. Қара бидай ұнынан, қышқыл қамырдан жасалған үлкен домалақ нандар пісірген. Құймақ, жұқа құймақтардың жұқа нандардың алуан түрі пісірілген. Дәнді дақылдар жармаларынан сұйық ботқалар дайындалатын болған. Орал маңында тары жармасынан жасалған щи, оңтүстікте – бидайдан жасалған быламық ерекше cүйіп жейтін тағам болған. 19 ғасырдың аяғында күріш пайда болды. Бал немесе балы бар су қосылған үгітілмеген бидай, тары жармасынан жасалған ботқа - кутья кеңінен таралған. Бақша өсімдіктері ішінен ас үйде орамжапырақ жас күйінде де, тұздалған ашытылған күйінде де көп пайдаланған. Сонымен қатар картоп та кеңінен танымал болған, оны қуырып, пісіріп тағам жасаған. Картоп пен тұздалған қияр орыс халқының негізгі тағамдары болған. Оған қоса қара нан, ботқа және щи қосып желінетін болған. Орыс халқы сонымен бірге еттен дайындалатын тағамдар да жасаған. Негізінен олар шошқа, сиыр, қой етін сирек пайдаланған. Жылқы етін жемеген, ал, балықты тамаққа жиі пайдаланған. Сусындар қара наннан жасалған квас және сыра болған. Кейбір кездері бал мен кептірілген жидектерден сусындар дайындаған. Кисель мен компот та кеңінен таралған сусын түрлері болған. Шай 19 ғасырда пайда болды. Шайды арнайы ыдыстан (әйгілі тула самаурындары сол кезде пайда болған) қант тістеп ішкен. Ресейде күнтізбелік әдет-ғұрыптар 20 ғасырдың басына дейін сақталып қалған. Оларда халық серуендеп, сауық-сайран құратын болған. Бірінші кезекте олар қасиетті – рождестволық, жаңа жылдық мейрамдар болған. Оларды әзіл-ысқақты, көңілді ғұрыптармен өткізетін болған. Бұлардың ішінде амандық-саулық тілеп жарапазан өлең айту кеңінен мәлім болған. Жарапазаншыларға тәтті, дәмді тағамдар сыйлаған. Бұл кезде сонымен қатар бал ашу да кеңінен таралған, қыздар болашақ жұбайларының есімдерін білу үшін бал ашқан. Көшелерде күлдіргіштер, сиқыршылар шынжырға байлаған аюмен жүретін болған. Бұл цикл шоқындырумен (қасиетті сумен бүрку, кейбіреулер мұзды суда шомылған) және крест жорықтарымен аяқталаған.
Орыс Ұлтының салт-дәстүрлері: Зерттеу жұмысы. (Оразалы Ақгүлім)Орыс халқында ерекше саналатын салт-дәстүрлердің бірі – ыдыс шағу ырымы. Бұл дәстүр адам өміріндегі өзгерістерге байланысты орын алады. Сәби дүниеге келген уақытта арнайы шыны ыдыста күріштен немесе бидайдан ботқа пісіріледі. Қонақтар тамақ ішіп болған соң, дастарханға осы дәм әкелінеді. Кімде-кім ыдысқа көп ақша салса, сол адам ыдысты сындыру құрметіне ие болады. Шыны ыдыс сынған уақытта ішіндегі ботқа сол қалпында, яғни шашылмаған күйінде тұруы қажет. Бұл дәстүр отбасы бақытқа, ырысқа, байлыққа кенеледі деген мағынаны береді. Алғашқы болып астан жас босанған ана дәм татады. Егер ас келген қонақтардан артылып жатса, үй иесі қалған ботқаны малдарына, одан қалса бақшаларына шашады. Сол сияқты сәбиді аспалы немесе ағаш бесікке салып оны үш рет темір пышақпен аластайды. Егер ер бала болса, пышақ, ал қыз бала болса жастығының астына қайшы қояды. Бұл дәстүрді баланы бәле-жаладан, тіл-көзден аман болсын деп жасайды.Үйлену тойында ыдыс сындыру салтының мағынасы, егер жас келін босағаны адал аттаса, той күннің ертеңіне қайын енесі өзінің қымбат бір ыдысын сындырады. Ыдыс өте майда бөлшектерге бөлініп, ұнтақталып шағылуы тиіс. Бұл дәстүр бас қосып жатқан екі жастың өмірі молшылық пен байлыққа толы болсын деген мағынаны білдіреді.Қазақ халқындағы секілді орыс дәстүрінде де ер адам үйдің басшысы, отағасы, отбасының қорғаушы, қамқоршысы саналады. Ер адам тұтынған заттар киелі деп есептеліп, құрметпен қараған. Мәселен, үйлену тойынан кейін, қалыңдық өз ер азаматының аяқ киімін шешіп жоғары қояды, бұл ер азамат қашанда әйел адамнан жоғары тұру деген мағынаны білдірсе керек.
Орыстарда қасықтарға қатысты ерекше дәстүрлері бар. Бірнешеуіне тоқтала кетсек.Мысалы, олар ер азаматтарына құрметпен қарайтыны соншалықты күнделікті ас ішетін қасығын тағамды араластыруға пайдаланбаған. Бұлай ырымдауына себеп егер ер адам қасығын пайдаланса, сол үйден ырыс, байлық кетеді деп жорамалдаған. Сондай-ақ ер адамдардың қасығын балаларды көз тигеннен сақтандыру үшін тұтынған. Ер адам қайтыс болған соң оның қасығы киелі деп саналып, таза жерде сақталған.
Y.Топтық жұмыс .
І топ-Орыс ұлтының ұлттық киімдері
ІІ топ - Орыс ұлтының тағамдары,
ІІІ топ-Орыс ұлтының салт- дәстүрлеріне
Мұғалім : «Қиындық атаулыны жеңетін бір-ақ күш бар, ол — бірлік». Еліңді, жеріңді қорғау үшін бірлік қаншалықты қажет болса, тәуелсіздік жемістерін, бүгінгі қол жеткен табыстарымызды сақтап қалу үшін де ол сондай қажет.
«Бірлік бар жерде тірлік бар» демекші, бұл жолда да ел тұтастығы мен татулығының ықпалы мол. Қазақстанның қарымды қадамы қарыштап, бедел-абыройы шарықтап, шаңырағы шайқалмай, өзгелерден тайсалмай, теңдігі мен тұрақтылығының баянды болғаны – осы бірліктің арқасы.
Шығармашылық жұмыс. «Балғын бояу» айдары. «Достық қымбат өмірде» тақырыбына қатысты сурет салады. Салған суреттерін қорғайды.
Сабақты бекіту ойыны;
Ойын жаттығу: «Мен достықты сүйемін, себебі мен .........» деп аталатын ойын – жаттығуда оқушылар өз білім – біліктерін қолданып, ой қорытындысын жасауға мүмкіндік алады.
Y.Қорытынды
«Ақ көгершін» әні. Ән айтылып жатқанда оқушылар ақ қағаздан көгершін жасап, сол көгершінге бір-біріне тілек жазады
Тәрбиеші сөзі: Сөзімді қорытындыламас бұрын мына бір аңызға тоқтала кетейін
«Бір кісі бармақтай құсты ұстап алып торға қамап қояды. Тұтқын құс күні-түні дамыл көрмей «Отан», Отан, Отан.... » деп шырылдай береді. Құстың иесі: «Мұның да Отаны болғаны ма, ал Отаны болса қайда екен?» құсты ұшырып жеберейін де, ұшқан жағына қарап, ғажайып елге апаратын жолды біліп алайын» деп ойлайды. Сөйтіп торды ашып, құсты босатып жібереді. Құс ұшып шығып бар болғаны 10 қадам жердегі тастақты тақырдың арасында өскен жалғыз түп тікенге барып қонады. Сөйтсе, әлгі бұтада ұясы бар екен «Демек құстың Отаны - ұя салған жері болды ғой» деп ойлайды жаңағы адам. Шынында да адам түгілі құстарда ұя салып, мекендеген жеріне бауыр басып кетеді екен!
Туған жердей жат елдің болмайтыны ақиқат
Оған көңіл толмайтыны ақиқат.
Алтын торда алтын құс өсірсең де, бұлбұл құс
Өскен бағы болмаса, қонбайтыны ақиқат!
Күні кеше ғана Елбасы жолдауынан қуат алып жігерленген жұртшылық бірлік пен тірлік, бейбітшілік,достық салтанат құрғанда дана бақыт пен шаттық, ынтымақтастық орнаған да ғана болашағымыз баянды болатынынына кәміл сенеді. «Қазақта бірлік болмай, тірлік болмайды» - деген ұлағатты ұғым бар. Ендеше елімізде бейбіт өмір сүріп жатқан ұлттармен ұлыстар өкілдерінің татулығы артып, Қазақ елінің нығайып, өркендеуіне өз үлесімізді қоса берейік.
№ 4 облыстық дарынды балаларға арналған мектеп –интернат
