М?де- ??н мемлекетіні? негізін ?алаушы

5-сынып. ?аза?стан тарихынан ??гімелер

Саба?ты? та?ырыбы:  §  19. М?де- ??н мемлекетіні? негізін ?алаушы

• Саба?ты? ма?саты: Білімділік: ??натауы, «халы?тарды? ?лы ?оныс аударуында?ы» ??ндарды? р?лі, ??н мемлекеттік бірлестігіні? ?алыптасу тарихы, шаруашылы? ?мірі мен т?рмысы туралы білім беру.
• Дамытушылы?: Мемлекеттерді? калыптасуыны? ал?ышартын, оны? белгілерін аны?тай білу, карталарды саба?та тиімді пайдалана білуге да?дыландыру.
• Т?рбиелік: Тарихи а?ыз деректер негізінде балаларды ?лтжандылы??а т?рбиелеу, Орталы? Азия тарихыны? жал?асты?ын керсету, ірі саяси т?л?аны ?лгі ?ылу.

Саба?ты? т?рі: аралас ?дісі: интерактивті П?наралы? байланыс: ?дебиет, география

К?рнекілік:       1. «??ндар» картасы.

                             2. Жа?а с?здер жазыл?ан плакат.

                            3. ??ндарды? батырлы?ын, жауынгер халы? бол?анды?ын д?ріптейтін суреттер.

                            4. ??ндарды? пайдалан?ан ?ару-жарактарыны? суреті.

Саба?ты? барысы:   I. ?йымдастыру кезе?і.

                                        II. ?й тапсырмасы. ?й тапсырмасы о?ушылардан мына ретпен с?ралады.

                1. «Алтын киімді адамны?» табылу тарихы.

                2. К. А?ышевті? ?аза?стан археологиясына ?оскан ?лесі.

                3. «Алтын киімді адамны?» ?абірінен табыл?ан ?шекей заттарды атап шы?ы?дар.

                4. «Алтын киімді адамны?» ?шекей заттарына сипаттама бері?дер.

                Одан кейін ?йден осы «Алтын киімді адамны?» тарихына ?атысты жазып алып келген о?ушыларды? ?осымша деректері о?ылады.

  ?орытындылау. Са?тар кешпелілер ?ркениетіне ?зіндік ?лесін ?оса білген тамаша м?дениет жаршыларыны? бірі. Са? д?уірінен жеткен м?дениет ?лгілері одан кейінгі мем-лекеттер ?мірде ?з жал?асын тапты. Са? м?дениеті ?аза? м?дениетіні? ?айнар к?зі.

Жа?а саба?ты т?сіндіру  ?аза?тарды? ар?ы ата-бабалары ??ндар ж?ніндегі та?ырыпты о?ушылар?а о?ытуды? т?рбиелік ма?ызы зор. ??ндарды? к?шпелілер тарихында, жалпы ?лемдік тарих?а ?ос?ан ?лесін ерекше. Жа?а та?ырыпты т?сіндіруде  ?ткен параграфтарда ?арастыр?ан са?тарды? мемлекеттік, ?леуметтік-саяси к?рылымын ??ндармен салыстыра ж?не о?ушыларды? ойлау ?абілетін дамыту ма?сатында с?рактар ?оя отырып баяндаймын.

Саба? жоспары:1. ??натауы.

                               2. ??н мемлекетіні? ?рлеуі.

                               3. ??ндарды? к?ршілерімен саяси байланысы.

                               4. ??ндарды? шаруашылык ?мірі, т?рмысы.

                                 5. ??н м?дениеті.

 ??ндар -б.з.б. III ?асыр мен б.з-ды? І? ?асырында Орталы? Азияда ?оныстан?ан деп бастайды. Б.з.б. I мы?жылдыкты? ортасында Алтай, О?т?стік Сібір мен Шы?ыс ?азакстан аума?ында?ы «??н» деген атпен белгілі тайпа ода?ы ?алыптаса бастады деп картадан ??ндарды? мекендеген аума?ын к?рсетемін.

М?де шаньюйді? ??н мемлекетіні? негізін салып, «Аспан ?лы» деген ата??а ие болуы женіндегі а?ызды о?ушылар?а абзац бойынша кезек-кезек о?ытып, ?ал?ан о?ушылар оны? мазм?нын т?сіндіреді. О?ушылар?а же?іл болу ?шін оны с?ра?тар?а жауап беру ар?ылы ?йымдастыру?а болады.  ?лемдегі ірі мемлекеттерді? бірі болып табылатын ?ытаймен ?арым-катынасында ??ндарды? басымдылы?ын ?ытай императорыны? ??ндар?а жыл сайын алым-салык т?леп т?р?анынан к?руге болады. Алайда ?ытаймен арада?ы шиеленіскен ?арым-?атынас, кейін ??н мемлекетін да?дарыс?а ?шыратып, екіге б?лінуіне алып келеді. Б?л жерде о?ушылар?а м?тіннен ??н мемлекетіні? да?дарыс?а ?шырап, екіге б?лінуіні? себеп-салдарын ашу тапсырмасы беріледі.

Саба?ты? келесі кезе?і окушыларды? эстетикалык білімін ?штау?а негіз болуы тиіс. ??ндарды? шаруашылы? негізіне, со?ыс ?аруын колдану д?ст?рі жа?ынан жеткен жетістіктеріне косымша м?ліметтер келтіре отырып т?сінік беремін. Ол ойды тияна?тап, бекіту ?шін т?мендегі тапсырма орындалады. Кестені толтыр:

??н ?о?амы ?андай жетістіктерге ?ол жеткізді?

1)

2)

3)

4)

5)

6)

7)

8)

9)

Бекіту:

1.?ытай деректерінде ??ндар ?андай атпен белгілі болды?

2. ??ндарды? аты тарихта ?андай ?лемдік тарихпен ты?ыз байланысты?

3. ?ытай деректері бойынша ??ндарды? ал?аш?ы к?семі кім бол?ан?

4. Аманат дегеніміз не?

5. ??ндарды? жо?ар?ы билеушісін ?алай атады?

6. ??н ко?амында жо?ар?ы билікке ие бол?ан М?де ?андай ата??а ие болды?

7. Б.з.б. 188 жылы бол?ан ?ытайлыктар мен ??ндар арасында?ы шай?ас кімдерді? же?ісімен ая?талды?

8. Зерттеушілерді? к?пшілігіні? пікірі бойынша ??ндар кімдерді? ар?ы тегі болып есептелінеді?

9. ??н империясы ?ашан екіге б?лініп, ыдырады?

10. ??ндарды? баспанасы не болды?

11. ??ндарда ?ркениетті? ?оз?аушы к?ші бол?ан к?сіп т?рін ата.

12. ?лкен со?ыстарды? кезінде ??ндарды? ?олдан?ан жебе т?рі.

Ба?алау: