kopilkaurokov.ru - сайт для учителей

Создайте Ваш сайт учителя Курсы ПК и ППК Видеоуроки Олимпиады Вебинары для учителей

: Орта ?асырларда?ы ?аза?стан тарихы

Нажмите, чтобы узнать подробности

Кокпектинский район село Жумба

КГУ «Джумбинская основная школа»

Акашева Сауле Мураткызы

              

Сыныбы: 7

П?ні:  Орта ?асырларда?ы ?аза?стан тарихы

Саба?ты? ма?саты: 

Білімдік: Орта?асырлы? ?аза?станда?ы ?р т?рлі діни наным-сенімдер туралы, ислам дініні? таралуы, оны? м?дениетті? дамуына тигізген ?сері туралы т?сінікті ?алыптастыру.

 Дамытушылы?: ?р т?рлі діни ба?ыттарды? ерекшеліктерін т?сіндіре отырып, о?ушыларды ?зіндік ?орытынды жасай білуге ?йрету.

 

Т?рбиелік: О?ушыларды? рухани д?ниесін дамыту, адамгершілікке, имандылы??а т?рбиелеу.

.

Саба?ты? ?дісі: Ауызша баяндау, с?ра?-жауап, та?тамен ж?мыс ж?ргізу.

Саба?ты? т?рі: Аралас саба?.

Саба?ты? к?рнекілігі: Слайд презентация

Саба?ты? барысы:

І. ?йымдастыру кезе?і (3 минут)

А) О?ушылармен амандасу

В) О?ушыларды т?гелдеу

С) О?ушыларды саба??а бейімдеу

ІІ. ?й тапсырмасын тексеру.

  • ?й тапсырмасын текскру пресс-конференция т?рінде ?тетінін хабарлаймын,сынып о?ушыларын ?ш топ?а б?леді. 1- егіншілер, 2- ?ол?нерлершілер, 3- саудагерлер. М??алім журналист болып с?ра?тар ?ояды. Ал ?ал?ан бас топ ?здеріне ?атысты м?ліметтерді о?ып, жауап беруге дайын болуы тиіс. Журналисті? ?оятын с?ра?тары мындай болады:
  • 1-топ

1.?ол?нерді? ?андай т?рлері дамыды?

2.?ыш ??мыра жасайтын шаберханалар ?ай ?аладан табылды?

3.Шыны ыдыстарды жасау ?алай іске асты?

4.?сталар ?андай б?йымдар жасады?

5.Зергерлік к?сіп пен с?йек ?сату?а сипаттама бері?дер.

  • 2-топ

1.Т?тынушы,?ндіруші ??ымдарына т?сінік бері?дер

2.Айырбас сауда деген не?

3.А?шаны? ?андай т?рлері болды, олар ?андай ?алаларда шы?арылды?

5.Далалы ?лкелерге ?аладан ?андай тауарлар ?келінді?

  • 3 топ

1.Егіншілікті? дамуы неге ?ала саныны? ?сіуне байланысты болоды?

2.Егін шаруашылы?ына байланысты ?андай ??рал-саймандар жасалды?

3.Егін шаруашылы?ы дамы?ан айма?тарды картадан к?рсеті?дер.

4.?андай егін да?ылдары ?сірілді?

ІІІ. Жа?а саба? т?сіндіру.

                                     Жа?а саба? жоспары

1.       Ислам дініне дейінгі діни наным-сенімдер

2.                   Ислам дініні? таралуы

3.                   Ислам дініні? м?дениетті? дамуына тигізген ?сері

 

?ткенді еске т?сіру

 

  • Ал?аш?ы діни наным-сенімдерді? пайда болуына ?андай жа?дайлар ?сер еткен?
  • Ал?аш?ы діни наным-сенімдерді? т?рлерін ата?дар
  • ?аза? хал?ында К?к Т??ірі, К?к б?рі ??ымдары нені білдіреді?

 









 

 

v  ?а?андар К?к (Т??ір) ?мірімен билік ??р?ан

v  К?к (Т??ір) ?мірімен т?ріктер же?іске жеткен

v  Араб деректерінде: «Т?ріктер Т??ір - біреу,-

дейді, б?л «??дай жал?ыз» деген ??ымды береді деп жаз?ан

 

 

v Оша? пен балаларды? ?ам?оршысы деп есептеген

v Тонык?к жазуында: «К?к, ?май, ?асиетті Жер-Су, міне, бізге же?іс сыйла?ан-осылар»

?май?а табыну Алтайды? кейбір т?ркі тілдес халы?тарында ХІХ ?асырды? ая?ына дейін са?талып










 

 

 

 

 

 

 

 

 

                                                                                                         

 

 














 

 

 

 

v  Византия елшісі Земархты Т?рік ?а?анына кіргізуден б?рын жанып т?р?ан отты? арасынан ?ткізіп, одан кейін ?абылда?ан

v  Баба ата ?аласыны? ?амалын ?аз?анда? ?алы? к?лді? ?абаты табыл?ан

v  Отпен аластау ?лі к?нге дейін са?тал?ан

  1. (отты баспау, от?а т?кірмеут.б.)

 

 

v  ?аза?тарда Б?ріге табынуды? белгісі – оны? ?ас?ыр атын атамауы

v  Хангай тауында?ы бір ??гірдегі ?ас?ырдан  т?ріктерді? бабалары ту?ан деген а?ыз бар.

  1. Осы жерде ?а?андар жылына бір рет ??рбанды? шал?ан                                         

v  Бала?а жа?сы б?йге ат?а тіл-к?з тимеу ?шін б?ріні? тырна?, тіл, тісін та?ып ?ой?ан

 

                                                                                                                  

 

 

 

 

 

 

 

Археологиялы? ?азба ж?мыстарыны? деректері О?т?стік ?аза?стан мен Жетісу ??ірінде т?ріктер арасында ?рт?рлі  діни наным-сенімдерді? бол?анды?ын к?рсетеді. О?ан орта?асырлы? ?ала орындарынан табыл?ан ескерткіштер ?атары д?лел. М?селен, от?а табыну, жануарлар?а табыну, ?сімдіктерге табыну. ?ала орындарынан ?а?па? т?т?асы ?ош?ар м?йізіне, ??с айдарына ??сас жасал?ан ?ыш ??мыралар к?птеп кездеседі. Сыр ??ірі ?алаларынан табыл?ан ескерткіштер ?ой?а табыну салтыны? бол?анды?ын к?рсетеді. О?ыз тайпалары ?здеріні? шы??ан тегін ?оймен байланыстырып, ?ор?аушысы ретінде о?ан табынатын бол?ан. Осы кезде от?а табыну да ке? тара?ан. ?йлерді? оша?тары ерекше безендірілген. М?ны ?алымдар от?а табынуды? белгісі деп т?жырымдайды.

СОНДАЙА?, X –XII ?асырларда т?рік тайпалары арасында бас?а ?ркениеттерде пайда болып, дамы?ан діндер де ке? тарады. Б?лар  будда, зороастра, манихей (ІІІ ?. Иранда “Жары? ?стазы” негізін ?ала?ан), христиан (несторианды?  а?ым), ислам діні. М?ны да заттай деректер растап отыр. ?аза?станны? о?т?стігі мен Жетісу айма?ында табыл?ан будда ?ибадатханалары, монастырлар, будда м?сіндері (Шу а??арында?ы А? бешім, Новопакровск, Новопавловск ?алалары орындарынан табыл?ан) осыны д?лелдейді.    

Осы ауданнан ?азып алын?ан христиан шіркеулеріні? орындары, христиан діні нышандары - крест пен к?гершін бейнеленген, «Петр мен Гаврил» деп жазыл?ан керамика саптыая?тарыны? табылуы да осыны? ай?а?ы.

Сырдария мен Жетісуды? Араб Халифаты ??рамына кірмегеніне ?арамастан, м?нда м?сылмандану процесі жедел ж?рді. ?арахандар ?улетіні? негізін ?алаушы Сат?? Бо?ра хан исламды ?абылдаса, оны? ?лы М?са 960- жылы исламды ?арахан мемлекетіні? мемлекеттік діні деп жариялады. Осы кезде ?алалар мен ?ыста?тарда мешіттер к?птеп салына бастады. Зираттар адамдарды? м?сылманша жерленгендігін к?рсетеді. Адамны? басы ??была?а ?аратылып жерленген.

XII ?асырды? екінші жартысында ?ыпша?тар арасында да ислам діні ене бастады. О?ан ?ыпша? а?с?йектеріні? Хорезммен жа?ындасуы себеп болды. ?ыпша?тар орталы?ы Сы?ана? ?аласынан мешіт, медреселер орындары табыл?ан.

X-XII ?асырларда ?аза?стан жеріндегі халы?тарды? ?ылымы мен м?дениеті ед?уір жо?ары д?режеде ?ркендеген. Б??ан феодалды? ?атынастарды? ны?аюы, отыры?шы-егіншілік шаруашылы? пен ?алаларды? ?суі сия?ты жа?дайлар себеп болды.

 

Ислам діні ?ашан ж?не ?ай жерде пайда болды?

 

 

Ислам дініні? негізін салушы ж?не дінні? басты ?а?идасы

 

 

 

 

Ислам дініні? негізгі бес парызы

 

 

 

 

Ислам дініндегі елдер

 

 

 

VII ?асыр ортасында Араб елінде пайда бол?ан

 

Дінні? басты ?а?идасы-б?кіл ?лемді жарат?ан бір Алла?а бас ию. Негізін сал?ан Алланы? жал?ыз елшісі-М?хаммед Пай?амбар (?.с.с.)

 

 

 

  1. Бес мезгіл намаз о?у
  2. Ораза ?стау
  3. Сада?а беру
  4. Иман
  5. ?ажылы??а бару

 

 

 

 

Сирия, Палестина, Египет, БА?, Сауд Арабиясы, Ливан, Марокко, Эфиопия т.б.

 

 

І? .Жа?а саба?ты бекіту:

  1. Шаманды?, тотемизм дегеніміз не?
  2. Зороастризм туралы не білесі?дер?
  3. Ислам дініні? ?аза?станда таралуы туралы ?андай деректерде айтылады?
  4. Ислам діні ?алайша ?лемдік де?гейге к?терілді?
  5. Елімізде ?лемдік діни конфессиялар ?кілдеріні? жиі бас ?осуы неліктен?

 

V. Ба?алау.

 

VІ. ?й тапсырмасы: Дін ж?не м?дениет  о?у, мазм?ндау. Презентация дайындау. ?азіргі кездегі мемлекетіміздегі діндер туралы ?осымша деректер дайындау.

 

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Наладить дисциплину на своих уроках.
Получить возможность работать творчески.

Просмотр содержимого документа
«: Орта ?асырларда?ы ?аза?стан тарихы »

Кокпектинский район село Жумба

КГУ «Джумбинская основная школа»

Акашева Сауле Мураткызы

Сыныбы: 7

Пәні: Орта ғасырлардағы Қазақстан тарихы

Сабақтың мақсаты:

Білімдік: Ортағасырлық Қазақстандағы әр түрлі діни наным-сенімдер туралы, ислам дінінің таралуы, оның мәдениеттің дамуына тигізген әсері туралы түсінікті қалыптастыру.

Дамытушылық: Әр түрлі діни бағыттардың ерекшеліктерін түсіндіре отырып, оқушыларды өзіндік қорытынды жасай білуге үйрету.


Тәрбиелік: Оқушылардың рухани дүниесін дамыту, адамгершілікке, имандылыққа тәрбиелеу.

.

Сабақтың әдісі: Ауызша баяндау, сұрақ-жауап, тақтамен жұмыс жүргізу.

Сабақтың түрі: Аралас сабақ.

Сабақтың көрнекілігі: Слайд презентация

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі (3 минут)

А) Оқушылармен амандасу

В) Оқушыларды түгелдеу

С) Оқушыларды сабаққа бейімдеу

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

  • Үй тапсырмасын текскру пресс-конференция түрінде өтетінін хабарлаймын,сынып оқушыларын үш топқа бөледі. 1- егіншілер, 2- қолөнерлершілер, 3- саудагерлер. Мұғалім журналист болып сұрақтар қояды. Ал қалған бас топ өздеріне қатысты мәліметтерді оқып, жауап беруге дайын болуы тиіс. Журналистің қоятын сұрақтары мындай болады:

  • 1-топ

    1.Қолөнердің қандай түрлері дамыды?

    2.Қыш құмыра жасайтын шаберханалар қай қаладан табылды?

    3.Шыны ыдыстарды жасау қалай іске асты?

    4.Ұсталар қандай бұйымдар жасады?

    5.Зергерлік кәсіп пен сүйек ұсатуға сипаттама беріңдер.

  • 2-топ

    1.Тұтынушы,өндіруші ұғымдарына түсінік беріңдер

    2.Айырбас сауда деген не?

    3.Ақшаның қандай түрлері болды, олар қандай қалаларда шығарылды?

    5.Далалы өлкелерге қаладан қандай тауарлар әкелінді?

  • 3 топ

1.Егіншіліктің дамуы неге қала санының өсіуне байланысты болоды?

2.Егін шаруашылығына байланысты қандай құрал-саймандар жасалды?

3.Егін шаруашылығы дамыған аймақтарды картадан көрсетіңдер.

4.Қандай егін дақылдары өсірілді?

ІІІ. Жаңа сабақ түсіндіру.

Жаңа сабақ жоспары

  1.   Ислам дініне дейінгі діни наным-сенімдер

  2. Ислам дінінің таралуы

  3. Ислам дінінің мәдениеттің дамуына тигізген әсері


Өткенді еске түсіру


  • Алғашқы діни наным-сенімдердің пайда болуына қандай жағдайлар әсер еткен?

  • Алғашқы діни наным-сенімдердің түрлерін атаңдар

  • Қазақ халқында Көк Тәңірі, Көк бөрі ұғымдары нені білдіреді?


  • Ошақ пен балалардың қамқоршысы деп есептеген

  • Тоныкөк жазуында: «Көк, Ұмай, қасиетті Жер-Су, міне, бізге жеңіс сыйлаған-осылар»

Ұмайға табыну Алтайдың кейбір түркі тілдес халықтарында ХІХ ғасырдың аяғына дейін сақталып


  • Қағандар Көк (Тәңір) әмірімен билік құрған

  • Көк (Тәңір) әмірімен түріктер жеңіске жеткен

  • Араб деректерінде: «Түріктер Тәңір - біреу,-

дейді, бұл «құдай жалғыз» деген ұғымды береді деп жазған












Ұмай - ана

Көк (Тәңір)





Түркі тайпаларының

діни сенімдері







Бөрі

От



  • Византия елшісі Земархты Түрік қағанына кіргізуден бұрын жанып тұрған оттың арасынан өткізіп, одан кейін қабылдаған

  • Баба ата қаласының қамалын қазғандағ қалың күлдің қабаты табылған

  • Отпен аластау әлі күнге дейін сақталған

  • (отты баспау, отқа түкірмеут.б.)



  • Қазақтарда Бөріге табынудың белгісі – оның қасқыр атын атамауы

  • Хангай тауындағы бір үңгірдегі қасқырдан түріктердің бабалары туған деген аңыз бар.

  • Осы жерде қағандар жылына бір рет құрбандық шалған

  • Балаға жақсы бәйге атқа тіл-көз тимеу үшін бөрінің тырнақ, тіл, тісін тағып қойған
















Археологиялық қазба жұмыстарының деректері Оңтүстік Қазақстан мен Жетісу өңірінде түріктер арасында әртүрлі діни наным-сенімдердің болғандығын көрсетеді. Оған ортағасырлық қала орындарынан табылған ескерткіштер қатары дәлел. Мәселен, отқа табыну, жануарларға табыну, өсімдіктерге табыну. Қала орындарынан қақпақ тұтқасы қошқар мүйізіне, құс айдарына ұқсас жасалған қыш құмыралар көптеп кездеседі. Сыр өңірі қалаларынан табылған ескерткіштер қойға табыну салтының болғандығын көрсетеді. Оғыз тайпалары өздерінің шыққан тегін қоймен байланыстырып, қорғаушысы ретінде оған табынатын болған. Осы кезде отқа табыну да кең тараған. Үйлердің ошақтары ерекше безендірілген. Мұны ғалымдар отқа табынудың белгісі деп тұжырымдайды.

СОНДАЙАҚ, X –XII ғасырларда түрік тайпалары арасында басқа өркениеттерде пайда болып, дамыған діндер де кең тарады. Бұлар будда, зороастра, манихей (ІІІ ғ. Иранда “Жарық ұстазы” негізін қалаған), христиан (несториандық ағым), ислам діні. Мұны да заттай деректер растап отыр. Қазақстанның оңтүстігі мен Жетісу аймағында табылған будда ғибадатханалары, монастырлар, будда мүсіндері (Шу аңғарындағы Ақ бешім, Новопакровск, Новопавловск қалалары орындарынан табылған) осыны дәлелдейді.

Осы ауданнан қазып алынған христиан шіркеулерінің орындары, христиан діні нышандары - крест пен көгершін бейнеленген, «Петр мен Гаврил» деп жазылған керамика саптыаяқтарының табылуы да осының айғағы.

Сырдария мен Жетісудың Араб Халифаты құрамына кірмегеніне қарамастан, мұнда мұсылмандану процесі жедел жүрді. Қарахандар әулетінің негізін қалаушы Сатұқ Боғра хан исламды қабылдаса, оның ұлы Мұса 960- жылы исламды Қарахан мемлекетінің мемлекеттік діні деп жариялады. Осы кезде қалалар мен қыстақтарда мешіттер көптеп салына бастады. Зираттар адамдардың мұсылманша жерленгендігін көрсетеді. Адамның басы құбылаға қаратылып жерленген.

XII ғасырдың екінші жартысында қыпшақтар арасында да ислам діні ене бастады. Оған қыпшақ ақсүйектерінің Хорезммен жақындасуы себеп болды. Қыпшақтар орталығы Сығанақ қаласынан мешіт, медреселер орындары табылған.

X-XII ғасырларда Қазақстан жеріндегі халықтардың ғылымы мен мәдениеті едәуір жоғары дәрежеде өркендеген. Бұған феодалдық қатынастардың нығаюы, отырықшы-егіншілік шаруашылық пен қалалардың өсуі сияқты жағдайлар себеп болды.


Ислам діні қашан және қай жерде пайда болды?



Ислам дінінің негізін салушы және діннің басты қағидасы





Ислам дінінің негізгі бес парызы





Ислам дініндегі елдер




VII ғасыр ортасында Араб елінде пайда болған


Діннің басты қағидасы-бүкіл әлемді жаратқан бір Аллаға бас ию. Негізін салған Алланың жалғыз елшісі-Мұхаммед Пайғамбар (ғ.с.с.)




  1. Бес мезгіл намаз оқу

  2. Ораза ұстау

  3. Садақа беру

  4. Иман

  5. Қажылыққа бару





Сирия, Палестина, Египет, БАӘ, Сауд Арабиясы, Ливан, Марокко, Эфиопия т.б.




ІҮ .Жаңа сабақты бекіту:

  1. Шамандық, тотемизм дегеніміз не?

  2. Зороастризм туралы не білесіңдер?

  3. Ислам дінінің Қазақстанда таралуы туралы қандай деректерде айтылады?

  4. Ислам діні қалайша әлемдік деңгейге көтерілді?

  5. Елімізде әлемдік діни конфессиялар өкілдерінің жиі бас қосуы неліктен?


V. Бағалау.


VІ. Үй тапсырмасы: Дін және мәдениет оқу, мазмұндау. Презентация дайындау. Қазіргі кездегі мемлекетіміздегі діндер туралы қосымша деректер дайындау.




Получите в подарок сайт учителя

Предмет: История

Категория: Уроки

Целевая аудитория: 7 класс

Скачать
: Орта ?асырларда?ы ?аза?стан тарихы

Автор: Акашева Сауле Мураткызы

Дата: 11.02.2015

Номер свидетельства: 171435


Получите в подарок сайт учителя

Видеоуроки для учителей

Курсы для учителей

ПОЛУЧИТЕ СВИДЕТЕЛЬСТВО МГНОВЕННО

Добавить свою работу

* Свидетельство о публикации выдается БЕСПЛАТНО, СРАЗУ же после добавления Вами Вашей работы на сайт

Удобный поиск материалов для учителей

Ваш личный кабинет
Проверка свидетельства