Конституциялық құқықтар міндеттер

02.-03.2017ж.

03.03.217ж.

Сынып: 10А,Б,Г,В

10 сынып

4 күн

2 сабақ

Сабақтың тақырыбы

Конституциялық құқықтар мен міндеттер

Жалпы мақсаты

Адам құқықтарының  түрлерін білу, Қазақстан Республикасының азаматтығын растайтын құжаттардың қажеттілігін түсіну, заңдардың қолданылуы мен қорғалу жолдарын білу, Мемлекеттің басты заңы ретінде Констиуцияда мемлекеттің аса маңызды талаптарын орындай білу.

Күтілетін нәтиже

ҚР-ның азаматтығын алу, ҚР азаматтығына қабылдау, ҚР азаматтығынан шығу, айырылу ұғымдарын түсінеді. Заңдардың қолданылуы мен қорғалу жолдарын біледі, өздерінің конституциялық құқықтары мен міндеттерінің маңыздылығын түсінеді.

Негізгі идеялар

 Конституциялық құқықтары мен міндеттерінің қолданылуы туралы оқып біледі.

Тапсырмалары

Сұрақ-жауап

Сыни тұрғыда ойлауға сұрақтар «Миға шабуыл»

Топтық жұмыс «Мәтінмен жұмыс»

Сұрақ-жауап «Түртіп алу»

Жұмыс дәптері

Сабақтың барысы

Кезең

Мұғалімнің іс-әрекеті

Оқушылардың іс-әрекеті

1

(1 мин)

Оқушылармен амандасу. Түгендеу. Сабаққа дайындығын тексеру.

Мұғаліммен амандасу. Сабақта кім жоқ екенін анықтау.

2

(8 мин)

Ең алдымен өткен тақырыпты еске түсіру үшін келесі сұрақтар қойылады.

1. Саясаттың пайда болуы қалай қалыптасты? Саясаттың мәні неде?

1. Демократия сөзін алғаш қолданған  кім? «тарихтың атасы» атанған.

1. Референдум дегеніміз не?

4.ҚР Президенті Н.Ә.Назарбаев «Қазақстан – 2050» стратегиясы  қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» атты өзінің Қазақстан халқына жолауында не жайлы айтылған?

1. Қоғамның рухани құндылықтары дегеніміз не?
2. Рухтандырушылық дегеніміз?
3. Тұлғаның адамгершілік қағидалары?

             8. Діни төзімділік дегеніміз?

1.Жекеменшіктің пайда болуы қоғам өміріне көптеген жаңалықтар әкелді.

 Саясаттың мәні оның әртүрлі мүдделерді үйлестіре алатын, әлеуметтік қатынастарды реттеп, қоғамның тұтастығын қамтамасыз ететін қабілетінде жатыр.

2. Геродот

3. Референдум - аса маңызды мем-тік мәселе бойынша тұтас елдің пікірін анықтау үшін өткізілетін бүкілхалықтық дауыс беру.

4.Мем-тік басқарудың жаңа типін қалыптастыру, оның бейорталықтандыруын іске асыру, жергілікті өзін – өзі басқаруды дамыту, т.б.

5.Азаматтың өз тарихи уақыты барысында жинаған бірегей рухани байлығы.

6. Адамның ішкі қасиеті.

7. Барлық этикалық ілімдер мойындайтын адамгершілік заңдары.

8. Бір дінді ұстанушылар қауымның өзге діни-конфессиялық қауымдар мен олардың өкілдеріне төзімділік танытуы.

3

(3мин)

Жаңа тақырыпты меңгертудің жоспары:

Оқушылар мәтінді оқып шығады. Әркім өзі жеке-жеке оқиды. Оқып болған соң топ ішінде талқылайды. Ортақ түсініктерімен бөліседі.

Оқушылар мұғалімнің әңгімесі мен оқулықтың мәтінін пайдалана отырып, тақырыпты меңгереді.

4

(7-8 мин)

Алған мағұлматтарды қолдана отырып, кесте және жорамал диктантты толтырады.

Топ мүшелері түсініктеме береді.

5

(2мин)

Рефлексия.

Сабақты қорытындылау үшін оқушыларға келесі сұраұтар қойылады:

1. Бүгінгі сабақта не білдіңдер? 2) Сабақ несімен қызықты болды?

Оқушылар сұрақтарға жауап бере отырып сабақты қорытындылайды.

Бүгінгі сабақта Конституциялық құқықтарымызбен міндеттерімізді білдік.

6

(2 мин)

Әр топқа ұпай санын белгілеу үшін бағалау парақшасын таратамын.

Оқушылардың белсенлілігіне қарай топ басшысы бағалау бетшесіне ұпайларын көрсетеді.

7

(2 мин)

Үйге §24. Баптарды ережелерді жаттап келу.

Үйге берілген тақырыпты күнделіктеріне жазып алады.

1. Конституция-Қазақстан мемлекетінің негізгі заң, ол халықтың еркін білдіреді, мемлекеттің құқықтық негізін, азаматтардың құқықтық жағдайын анықтайды және мемлекеттің халықты басқару қызметін айқындап береді.

Конституция бөлімдері:

1. Жалпы ереже
2. Адам және азамат
3. Қ.Р.Президенті
4. Қ.Р.Парламенті
5. Қ.Р.Үкіметі
6. Сот және сот әділдігі
7. Қ.Р.Конституциялық Кеңес
8. Өзін-өзі басқару және мемлекеттік басқару
9. Қорытынды бөлім.

Азаматтың конституциялық міндеті республиканың заңын сақтау болып табылады. Бірінші жағынан, заң талаптарын бұзбау, қылмыс істемеу, әкімшілік жүктелген міндетті орындау. Екінші жағынан-өзіне жүктелген міндетті орындау деген сөз.

1. Азаматтың басқа бір конституциялық міндеті-басқа адамдардың да құқығын, бостандығын, қадір-қасиетін құрметтеу.
2. Мемлекеттің, барлық адамдардың мемлекет қаржыландыратын ұйымдар мен мекемелердің өмір сүруі қаражатқа байланысты болғандықтан, мемлекет салық төлеу, салық жинау жұмыстарының маңыздылығына үлкен мән береді.
3. Меншікті пайдалану. Меншіктің екі түрі бар: мемлекеттік меншік және жеке меншік. Мүліктік меншік дегеніміз құнды дүниелер және ол сапалы түрде пайдаланып отыру үшін жасалады.

Жеке меншік иесі өзінің мүлкін өз еркінше пайдалануға құқылы.

1. Қазақстан Республикасын қорғау-ресрублика азаматтарының конституциядық қасиетті міндеті. Барлық азаматтары өздерінің әскери борышын өтеуге міндетті. Әскери қызмет-мемлекетке қызмет етудің ерекше түрі, ол республика азаматтарының Қарулы Күштер қатарында болып, тиісті әскери борышын өтеуімен де байланысты.

КОНСТИТУЦИЯНЫҢ  19-БАБЫНДА: “Әркімнің өзінің қай ұлтқа, қай партияға және қай дінге жататынын өзі анықтауға және оны көрсету-көрсетпеуге хақылы”

КОНСТИТУЦИЯНЫҢ 39-БАБЫНДА: “адамдардың құқықтары мен бостандықтарына қоғамдық тәртіпті, адамның құқығы мен бостандығы, халықтың денсаулығын қорғау мақсатында ғана шектеу қойылуы мүмкін екендігі көрсетілген”

КОНСТИТУЦИЯНЫҢ 13-БАБЫНДА: “әр адамның өзінің бостандығы мен құқығын сот арқылы қорғай алатыны көрсетілген”

1. Сабақты бекіту.

1. Берілген жағдайларды талқылау.

Бала туған кезде ата-анасының екеуі де ҚР-ның азаматы болса, ол туған жеріне қарамастан ҚР-ның азаматы болып табылады ма? (ия)

• Ивановтар отбасы ҚР-ның елшілігіне оларға азаматтық беру туралы өтініш берді. Өздері еш уақытта Қазақстан жерінде тұрмаған, бірақ бұл жерде көп жыл бойы кәрі ата-анасымен отағасының ағасы тұрады
• Ивановтар отбасының азаматтық алу мәслесі қалай шешіледі? (ҚР-ның азаматығы туралы заңнамасына сәйкестшетелдіктер және азаматтығы жоқ адамдар олардың өтініштері бойынша ҚР азаматтығына қабылдануы мүмкін).
•  

• Балалар үйінің жанынан нәрестелі бала табылды, оның ата-анасын анықтау жұмысы нәтиже бермеді.

Бала кім болып танылады: азаматтығы жоқ; ҚР-ның азаматы; шетел азаматы? (ҚР-ның азаматы)

• Қазақстан азаматы Мусин басқа елдің заң органына қызметке тұрды.
• Оның азаматтық мәселесі қалай шешіледі? (ҚР азаматтығынан айырылады).

• Бір бай егде жасқа келген адам Аргентинадағы ҚР-ның елшілігіне келіп, азаматтық алу туралы өтініш береді. Тексере келе келесі жағдай анықталады: ол ІІ дүниежүзілік соғыс кезінде Франция тұрғындарына қатысты қылмыстары үшін халықаралық сотпен өмір бойға сотталған нацистік қылмыскер екендігі анықталған. Оған азаматтылық беріледі ме? Жоқ

• Израилдік бизнесмен Израил азаматтығымен қатар Қазақстан азаматтығын беруді сұраған. Ол іс сапарлармен Қазақстанға жиі келіп, ұзақ мезгіл осында жұмыс істейді. Алайда ол бизнесіне кедергі келтірмес үшін израилдік азаматтылығынан бас тартқысы келмейді. Оған азаматтылық беріледі ме? Жоқ

Малика Түркия азаматына тұрмысқа шықпақшы. Ал оның ата-анасы оған қарсы. Себебі, олардың ойынша Малика ҚР азаматтылығынан айрылып қалады және оның өз жанұясымен араласуы қиындауы мүмкін деп қобалжуда. Осы пікірмен келісесіңдер ме?

1. Сабақты қорытындылау

1. Жорамал диктант

1.ҚР-да азаматтық мәселелер жөнінде шешім қабылдайтын лауазымды адам ҚР-ның Президенті болып табылады. 2.Адамның және азаматтың құқықтары ҚР-сы Конституциясының «Адам және азамат» бөлімінде іргелі көрініс тапты.  3.Заңның 1-бабында айтылған еліміздің конституциялық құрылымының маңызды негіздерінің бірі: «адам және адамның өмірі, құқықтары мен бостандықтары  - мемлекеттің ең қымбат қазнасы» бекітілген.  4.Адам жөнінде сөз болған жерде Конституцияда  «әркімнің құқығы бар» тіркесі қолданылады.  5. Конституциялық мазмұнына қарай үш топқа бөлінеді: жеке құқықтар мен бостандықтар; әлеуметтік-экономикалық және мәдени; саяси құқықтар мен бостандықтар.

 6. Конституциямен бекітілген және мемлекет кепілдендірген адамның ең құнды жеке бостандығы игілігін: өмір сүру құқығы, жеке қауіпсіздігі және жеке өміріне қол сұғылмау құқығын қолдану мүмкіндігі бар.

1. Қоғамда өмір сүретін адамдардың  өздерін ұстау ережелерінің жинтығын..... деп атаймыз.  2. Адам тәртібінің  конвенционалды нормалары  деп..... айтамыз. 3.Құқықтың пайда болуы...... пайда болуымен байланысты.   4.Мемлекет тарапынан заңдандырылған  және қорғалатын, жалпыға бірдей міндетті нормалар жүйесін.... деп атаймыз.    5...... – мемлекеттің  негізгі заңы.    6.Нормативтік құқықтық актілерге.... жатады.

            Қажетті сөздер: 1.Этикет.  2.Әлеуметтік нормалар   3.Мемлекеттің.

4. Мораль        5. Нормативтік  актілер.   6.Құқық

1. Кесте толтыру

Азаматтардың құқықтары мен бостандықтары

Азаматтардың өзіндік құқықтары

Саяси құқықтар мен бостандықтар

Экономикалық, әлеуметтік құқықта

1.  Кесте толтыру

Қазақстан Республикасының азаматтығы

Азаматтық алу

Азаматтығын тоқтату

Азаматтыққа қабылдама

Жорамал диктант

1.ҚР-да азаматтық мәселелер жөнінде шешім қабылдайтын лауазымды адам...........................2. Адамның және азаматтың құқықтары ҚР-сы Конституциясының .........   бөлімінде іргелі көрініс тапты.

3. Заңның 1-бабында айтылған еліміздің конституциялық құрылымының маңызды негіздерінің бірі: ...................................бекітілген.

4. Адам жөнінде сөз болған жерде Конституцияда ...........

 тіркесі қолданылады.

5. Конституциялық мазмұнына қарай......  бөлінеді:..................................

6. Конституциямен бекітілген және мемлекет кепілдендірген адамның ең құнды жеке бостандығы игілігін:....................

.........................

Жорамал диктант

1.ҚР-да азаматтық мәселелер жөнінде шешім қабылдайтын лауазымды адам...........................2. Адамның және азаматтың құқықтары ҚР-сы Конституциясының .........   бөлімінде іргелі көрініс тапты.

3. Заңның 1-бабында айтылған еліміздің конституциялық құрылымының маңызды негіздерінің бірі: ...................................бекітілген.

4. Адам жөнінде сөз болған жерде Конституцияда ...........

 тіркесі қолданылады.

5. Конституциялық мазмұнына қарай......  бөлінеді:..................................

6. Конституциямен бекітілген және мемлекет кепілдендірген адамның ең құнды жеке бостандығы игілігін:....................

..........................