Cайыс

Дайындаған: тарих пәні мұғалімі

Аманжолова С.А.

Сайыс сабақтың тақырыбы: “Білгенге маржан”

Сабақтың мақсаты: Халқының бостандығы мен тәуелсіздігі үшін күрескен батырдың ерлігін дәріптей отырып, оқушылардың жеріне, еліне , Отанына деген сүйіспеншілігін арттыру.Жан-жақты ізденіске талпынысқа тәрбиелеу, алған білімдерін ұштастыру,өз көзқарасын дәлелдей алатын қоғамның саяси дамуын түсінетін,демократикалық қоғамның мүшесін тәрбиелеу.

1. Таныстыру

2. Білгенге маржан

(сұрақ-жауап)

5. Сөздің көркі-мақал

” Ойлы болсаң,тауып көр”

Тарихқа байланысты сөздер құрау

3. “Жылдар да сөйлейді” ойын

7. Білекті бірді жығады,

  Білімді мыңды жығады. 

4. Кубок лақтыру

Таныстыру

Б ілім қуған талапкерлер бүгінгі, Назар салған білім атты сайысқа. Талапкерлер түсті бүгін жарысқа, Таныстырсын енді міне топтарын.

“ Білгенге маржан”

(сұрақ – жауап )

XVII ғ. аяғы мен XVIII ғ. басында Орталық Азиядағы халықаралық қатынастарда қай хан үлкен рөл атқарды?

Тәуке хан

Орталық Қазақстанның минерал-шикізат байлықтарын зеттеген академик?

Н.С.Курнаков

1726 жылы қазақ әскері жоңғарларға ойсырата соққы берген жер:

Бұланты шайқасы

Әбілқайырдың жұмсауымен қазақтардың Ресейге қосылуы туралы келісімін жүргізген елшілер?

С.Қойдағұлұлы,

Қ. Қоштайұлы

Қазақтардан ант алуға Ресейдің орыс елшілігін кім басқарып келді?

Тевкелев

Е.Пугачев бастаған

шаруалар соғысына қатысқан қазақ жүздері?

Орта, Кіші жүздері

1783-1797 жж. Кіші жүз қазақтарының көтерілісін кім басқарды?

Сырым Датұлы

Сібір қазақтарының Жарғысы қабылданған жыл?

1822 жылы

“ Қуыршақ хан”

деп кімді атады?

Нұралы хан

Нұралы хан қайтыс

болған жыл

1790ж.Уфада

” Жылдар да сөйлейді”

ойыны

” Жылдар да сөйлейді” ойыны

1847 ж.

1872 ж.

1723-1727 жж.

Райым (қазіргі Қазалы)

бекінісі салынған жыл

Омбыда мұғалімдер семинариясы ашылған жыл

“ Ақтабан шұбырынды,алқакөл сұлама” жылдары

” Жылдар да сөйлейді” ойыны

1920ж.20тамыз

1835-1865жж.

1773-1775жж.

Қазақ АКСР-н құру туралы декрет шықты

Шоқан Уәлихановтың өмір сүрген жылдары

Е.И.Пугачев бастаған шаруалар соғысы

Кубик ла қтыру

Кубик ла қтыру

1937 жылы КСРО Жоғары кеңесіне депутаттыққа сайланған мұнайшы

Кубик ла қтыру

Кубик ла қтыру

Кубик ла қтыру

  1870 жылы Маңғыстауда болған көтерілістің антифеодалдық сипатының әлсіз болу себебі:  

Кубик ла қтыру

Сырым Датұлы бастаған көтерілістің басты қозғаушы күші:

Кубик ла қтыру

Кубик ла қтыру

  1916 ж.ұлт-азаттық қозғалысқа желеу болған себеп

Сөздің көркі - мақал

Шебер болсақ, тіл байып,

Шешендіктер бір ғайып.

Мақал – мәтел үйпеніп,

Тілімізді шыңдайық.

Ер үмітін ер ақтар, 

Ер атағын ел сақтар .

Батыр мақтанса,  Жауға шапқанын айтар  

Қу мақтанса,  Алдап қаққанын айтар.

Қылышынан қан тамған батырды  

Тілінен бал тамған ақын алады

Толған ел тарихын таспен жазады, 

Тозған ел тарихын жаспен жазады. 

Ер жігіттің өлгені  Ессіз болса алғаны.   

Әділ бидің өлгені  Сөзінің болса жалғаны. 

Ұлтарақтай болса да  Ата қонысы жер қымбат. 

Ат төбеліндей болса да  Туып өскен ел қымбат.

Жат елдің жақсысы болғанша,   

Өз еліңнің сақшысы бол. 

Ел барда ер қор болмас, 

Ер барда ел қор болмас .

Азған елдің баласы бірін-бірі жамандар, 

Қақпан құрып алдына құлатуға амалдар.

Елге берсең асыңды  Ел қадірлер басыңды.

Итке берсең асыңды ит мүжиді басыңды

” Ойлы болсаң,тауып көр”

Тарихқа байланысты сөздерді құрау

Маңғыстаулықтар

Білекті бірді жығады,

  Білімді мыңды жығады.  

Тест сұрақтары

І- топ

1.Орбұлақ шайқасы болған жыл:

• 1628 B) 1630 C) 1640 D) 1642 E) 1643

2. Қожа Ахмет Иассауи кесенесінің биіктігі:

А) 18,5 м В) 20,5 м С) 15,5 м D) 21,5 м Е) 37,5 м

3. «Үш жүз» аңызы бойынша қазақ халқы ру-тайпаларының өз таңбаларын салған жері:

А) Таңбалы Еділ В) Таңбалы Есіл С) Алтын Орда D) Ноғай Ордасы Е) Таңбалы Нұра

4. 714 жылы алған араб қолбасшысы:

А) Күтейба ибн Муслим В) Насыр ибн Сейяр С) Хаукәл D) Фадлан Е) Масуди

5.“Тат”сөзінің мағынасы

А) Бай В) Бек С) Бұйрықтар D) Құл Е) Салық жинаушылар

6. Алғашқы егіншілік қалыптаса бастаған дәуір

А) Ерте палеолит. В) Орта палеолит. С) Энеолит. D) Қола дәуірі. Е) Мезолит

7. Алтын Орданың негізін қалаған хан

А) Шыңғыс В) Берке С) Өзбек D) Мөнке Е) Батый

8. Қазақ хандығының алғашқы территориясы:

A) Іле өзені B) Жайық өзені C) Шу мен Талас өзендері маңы D) Дешті Қыпшақ жері

E) Сарыарқа

9. Жәңгір хан 600 жауынгерімен жоңғардың 50 мың жауынгеріне қарсы тұрған шайқас:

A) Аңырақай B) Аягөз C) Қалмақ қырылған D) Орбұлақ E) Бұланты

10. 1728 жылы қазақ жасақтарының жоңғар әскерлеріне күйрете соққы берген жер:

A) Аягөз маңы B) Сарысу өзені C) Бұланты өзені D) Балқаш көлі E) Жетісу аймағы

11.Ішкі Бөкей ордасында хандық билік сақталды

• 1840 ж. дейін B) 1845 ж. дейін C) 1842 ж. дейін D) 1844 ж. дейін.E) 1841 ж. дейін.

12. Ұлы Отан соғысы жылдарында 18 жасар ең жас қазақстандық Кеңес Одағының Батыры атанды:

А)Ж.Елеусізов B) Қ.Қайсенов C) Т.Бигелдинов D) Қ.Аухадиев E) Р.Қошқарбаев

13. 1913-1917 жылдарда «Қазақ» газетінің редакторы болған қайраткер

A) М.Дулатов B) Ш.Құдайбердіұлы C) А.Байтұрсынұлы D) Ә.Бөкейханов E) С.Торайғыров

14. 1916 жылғы қазандағы Үндеу хатында «Тыңдаңыздар, қан төкпеңіздер, қарсыласпаңыздар», - деп жазды:

A) Байтұрсынов, Бөкейханов, Бокин. B) Байтұрсынов, Бөкейханов, Жангелдин

C) Байтұрсынов, Бөкейханов, Дулатов. D) Байтұрсынов, Бөкейханов, Рысқұлов.

E) Байтұрсынов, Бөкейханов, Сейфуллин.

15. 1960 жылдардың ортасынан бастап 80 жылдардың ортасына дейінгі мерзімнің шартты атауы:

A) «Ұлы нәубет жылдары» B) «Ұжымдастыру жылдары»

C) «Қуғын-сүргін жылдары» D) «Индустияландыру жылдары»

E) «Тоқырау жылдары»

ІІ - топ

1. Тәуке ханның заңдар жинағы:

A) «Жеті жарғы» B) Заңдар жинағы C) Далалық заңдары D) «Жылнамалар жинағы»E) Хан жарлығы

2. 1913-1917 жылдарда «Қазақ» газетінің редакторы болған қайраткер

А)М.Дулатов B) Ш.Құдайбердіұлы C) А.Байтұрсынұлы D) Ә.Бөкейханов E) С.Торайғыров

3. 1938 ж Өзбекстаннан неандертальдық баланың сүйегі табылған үңгір

А) Шақпақ ата В) Арыстанды С) Бөріқазған D) Шабақты Е) Тесіктас

4. "Қазақ" апталық газетінің тұңғыш редакторы

А)А. Байтұрсынов. B) С. Сейфуллин C) М. Жұмабаев D) Ә.Бөкейханұлы E) М. Дулатұлы

5. 1836-1838 ж.ж. Ішкі Ордада шаруалар көтерілісін басқарған қолбасшылар:

A) Наурызбайұлы, Жанболатұлы. B) Нұралыұлы, Байжанұлы. C) Жәнібек Қандыбайұлы.

D) Исатай Тайманұлы, Махамбет Өтемісұлы. E) Еділұлы, Тайсойғанұлы.

6. 1916 жылғы ұлт-азаттық қозғалысының негізгі қозғаушы күші:

A) Дінбасылары B) Болыстар .C) Қарапайым көшпенділер.

D) Қазақ жұмысшылары, қолөнершілері, шаруалары. E) Лауазымды адамдар.

7. ''Қалмақтардың аңырауы мен боздауы'' деп аталатын жоңғарлар мен қазақ жасақтарының

арасындағы ''Аңырақай шайқасы'' қашан болды?

• 1724 жылы. B ) 1731 жылы. C ) 1727 жылы. D ) 1728 жылы. E ) 1729 жылы.

8. 1934 ж. ашылған жоғары оқу орны.

• Қазақ мемлекеттік университеті. B) Ауыл шаруашылық институты.

C) Зоотехникалық-малдәрігерлік институты. D) Қазақ педагогика институты. E) Медицина институты.

9. Қазақстан Республикасы Президентінің сайлану мерзімі:

• 4 жыл. B) 6 жыл. C) 5 жыл. D) 3 жыл. E) 7 жыл.

10. 1965 жылы өзінің алғашқы мұнайын берген:

A ) Мұнайлы. B ) Теңіз. C ) Қарашығанақ. D ) Сұңқар. E ) Өзен.

11. 1916 жылы Қарқарадағы көтерілістің басшысы, түрмеде у беріп өлтірілген.

• Ж.Мәмбетов.

B) Т.Бокин.

C) А.Иманов.

D) Б.Әшекеев.

E) А.Қошанов.

12. Қазақстандағы азамат соғысы жылдары:

А)1918-1920 жж.

B) 1917-1919 жж.

C) 1917-1920 жж.

D) 1918-1919 жж.

E) 1917-1918 жж.

13. 1916 жылғы 25 маусымдағы жарлық бойынша қара жұмыс істеуге шақырылған ер азаматтардың жасы:

А)19-дан 44-ке дейін.

B) 19-дан 40-қа дейін.

C) 19-дан 42-ге дейін.

D) 19-дан 43-ке дейін.

E) 19-дан 41-ге дейін.

14. "Алаш" партиясы қашан құрылды?

A) 1919 ж. B) 1916 ж. C) 1917 ж. D) 1913 ж. E) 1918 ж.

15. Қазақстан Республикасында ұлттық валюта - теңге енгізіл ген уақыт:

A) 1991 ж . қараша B) 1994 ж . қараша C) 1992 ж. қараша

D) 1993 ж. қараша E) 1990 ж. қараша

Қорытынды.

Жүзден жүйрік,

мыңнан тұлпар.

Жас ұрпаққа білім мен тәрбие

беруде үнемі жаңалыққа ұмтылайық!

Дұрыс жауап:І-топ 1. E 2.Е 3.Е 4.А 5.Д 6.Е 7.Е 8.С 9.Д 10.С 11.В 12.А 13.С 14.С 15.Е

Дұрыс жауап:ІІ-топ 1. А 2. С 3. Е

4. А 5. Д 6. Д 7. Е 8. Д

9. Е

10.Е 11.Д 12.А

13.Д 14.С

15.Д