« Әбілқайыр хандығы» (Өзбек хандығы)

Сабақтың тақырыбы

« Әбілқайыр хандығы» (Өзбек хандығы)

Мақсаты

Әбілқайыр хандығының құрылуы,жер аумағы,этникалық құрамы хандықтың нығаюы мен әлсіреуі туралы түсінік беру;

Күтілетін нәтижелер

Әбілқайыр хандығының пайда болу тарихын біледі; Хандықтың жүргізген жорықтары туралы айта алады;Әбілқайыр хандығының жүргізген саясатына баға бере алады.

Керектіжабдықтар

Қазақстан картасы,интерактивті тақта,түрлі тапсырмалар,суреттер,ноутбук,планшет.

Қолданылатын әдістер

Үй тапсырмасын тексеру, картамен жұмыс, деректерді анықта тапсырмасы, Едігенің тарихи портретін құрастыр тапсырмасы, жаңа тақырыпты меңгеруде «Жеке ойлану-жұпта бөлісу-топта жинақтау-ұжымда ортаға шығару» әдісі бойынша «Жарнама» жасау, бекітуде Жазба деректердегі Әбілқайыр хандығының атауы,Өзіңді тексер, Әбілқайыр хандығының әлсіреуінің себептері тапсырмалары

Сабақбарысы:

Сабақ кезең-дері

Уақы-ты

Мұғалім әрекеті

Оқушы әрекеті

Кіріспе

2 мин

10 мин

Сыныппен амандасуТоптарғабөлу(3 топ)

Үй тапсырмасы:« XIV - XVI ғасырлардағы Ноғай Ордасы.Солтүстік Қазақстан және Батыс Сібір»

А) Картамен жұмыс:

Ноғай Ордасының шекарасын анықта және астанасын көрсет.

Б) Тест жұмысы.Өзін-өзі тексеру.

1.Ақ Орданың орталығы болған қала?

А)Сарайшық Ә)Отырар Б) Сығанақ В)Шаш

2.Қай ханның кезінде Ақ Орданың Алтын Ордадан мүлдем оқшауланды?

А)Жұмадық ханның Ә)Өзбек ханның Б) Темір-Мәліктің В)Ұрыс ханның

3.Моғолстан мемлекеті қай ұлыстың орнына құрылды?

А)Жошы ұлысының Ә)Шағатай ұлысының Б) Үгедей ұлысының В) Төле ұлысының

4.Моғолстанның құрылуында басты рөл атқарған тайпа?

А)қаңлы тайпасы Ә)үйсін тайпасы Б)арлат тайпасы В) дулат тайпасы

5. «Батпақ шайқасында» кім жеңіске жетті?

А)Әмір Темір Ә)Қызыр-Қожа оғлан Б) Ілияс –ҚожаВ) Қамар ад-Дин

6.Әмір Темірдің Мауараннахрдағы билікті басып алған жылы?

А)1370 жылыӘ)1336 жылы Б)1376 жылы В)1405 жылы

7.Әмір Темір мен Тоқтамыс арасындағы Құндызша деген жердегі шайқас қашан өтті?

А)1384 жыл Ә) 1395 жыл Б)1393 жыл В)1391 жыл

8.Ноғай Ордасының іргесін кім қалады?

А)Ноғай Ә)Едіге Б)Нұрад-дин В) Жаңбыршы

9.Батыс Сібір қай жылы Әбілқайыр ханның қарамағына өтті?

А)1428 жылыӘ)1468 жылы Б)1481 жылы В)14958 жылы

10.Орыс патшасы III Иванмен өзара сауда қарым қатынасын орнатқан хан:

А)Едіге Ә)Ибақ ханБ)Ұрұс хан В)Тайбұға

В) Едігенің тарихи портретін құрастыр

«Өзбек ұлысы, Қыпшақ хандығы, Шайбани ұлысы» топтарға бөлініп отырады.

Топтық ережені еске түсіреді.

Оқушылар жауап береді.

Оқушылар жауап береді.

Тұсаукесер

2 мин

Тақырыпқа шығу «Ой қозғау»

Жетекші сұрақтар беремін. /диалогтік оқыту/

* Сібірдің ұлан-байтақ жерінде ежелден қандай тайпалар мекендеген? (Түрік)

* 1428ж. Батыс Сібірге жорыққа шығып басып алған кім? (Әбілқайыр)

Қызығушылығын ояту.

«Қазақ елі» фильмінен «Әбілқайыр хандығының құрылуы» туралы үзінді көрсету.

Жаңа сабақ тақырыбы мен мақсатын айтады.

Сабақ критерийлері:

1.Әбілқайыр хандығының құрылуы, жер аумағы.

2. Халқының этникалық құрамы.Әбілқайыр хандығының нығаюы.

3. Хандықтың ілсіреуі.

Негізгі бөлім

17

мин

Оқулықпен жұмыс. Топпен жұмыс.

Жаңа тақырыпты меңгерту үшін «Де Бононың қалпақтары» әдісін қолданамын.

Оқулықтағы мәтінмен жұмыс жасай отырып, өз ойларын жүйелейді. Топта талдап, ортаға шығарады. Тақырыпты ашып, баяндайды.

Ақ қалпақ - Фактілер

Әбілқайыр хандығының құрылуы, жер аумағы.

(Менде қандай ақпарат бар? )

Қызыл қалпақ – Түйсік

(Менің түйсіктік реакциям қандай?Менің түйсігім маған не дейді?)

Өзіңізді Әбілқайыр билеушісінен сұхбат алатын журналистпін деп ойла. Қандай сұрақ қояр едің?

Сары қалпақ - Позитив

(Жағымды тұстары қандай болды? Маған не ұнайды?)

5 маңызды оқиға, түсіндіру.

Жасыл қалпақ-Креатив

Менде қандай идеялар бар?

Қандай баламалы түрлерді ойлап таба аламын?

1468 жылы Моғол хандығына қарсы жорық кезінде Әбілқайыр хан Алматы маңында Аққыстау деген жерде қайтыс болған жоқ . Сенің көзқарасыңша бұл жағдай Қазақ хандығының пайда болу барысына қалай әсер еткен болар еді.Өз жауабыңды дәлелде.

Көк қалпақ - шолу

Мен не аштым?

Бекіту:

А) Жазба деректердегі Әбілқайыр хандығының атауы

В) Өзіңді тексер!

1. Әбілқайыр хандығының халқы негізінен қыпшақтардан тұрды –

2.Хандықтың шекарасы батыста Еділ өзенінен басталып,шығыста Балқашқа дейін созылған –

3. 1456-1457 жылдары Сығанақ қаласы түбінде Тоқа-Темір бастаған ойраттармен соғыста жеңіліп қалады-

4. Жетісуға жорық кезінде Әбілқайыр хан Алматы маңындағы Аққыстау деген жерде қайтыс болды+

5. «Батпақ шайқасы» 1365 жылы 22 маусымда болды+

6. Әбілқайыр Жошының бесінші баласы Шайбанидің ұрпағы+

7.Әбілқайырды хан сайлағанда 92 ру-тайпа өкілдері қатынасқан.-

8. 1431 жылы Әбілқайыр жауынгерлерінің Тоқа-Темір ұрпақтарына қарсы шайқасы Екіретүп деген жерде болған.+

С) Әбілқайыр хандығының әлсіреуінің себептерін ата?

С)Тақырыптық түйінді сөздер

Сөздер банкісі Қажетті сөздер

Тобыл, Өзбек ұлысы, Әмір Темір,

Әбілқайыр, Жәнібек, Ертіс, Ерзен,

Керей сұлтан, Балқаш, Махмұд-Қожа,

Мүбәрак, Ұрыс хан, Арал теңізі,

Сырдария, 92 ру-тайпа

Топ мүшелері тақырыппен танысады, жұпта түсінгендерін бөліседі

Өздеріне берілген тапсырманы орындап таныстырады.

Топтар бір-бірін «Екі жұлдыз, бір ұсыныс бойынша» бағалайды.

Қоры

тынды

2 мин

1 мин

1 мин

Топты бағалау: Қол шапалақтау, мадақтау , кері байланыс.

Үйге тапсырма: тақырыпты оқу, стикерлерге сұрақтар жазып келу§28. Әбілқайыр хандығы

«Иә», «Жоқ» тестін құрастыру.

Семантикалық карта жасау

Әбілқайыр ханның ұрпағы Мұхаммед Шайбани хан туралы деректер жинастыру.

Сабақ рефлексиясы.

Бүгінгі сабақ ұнады ма? Сен үшін ең қызықтысы, маңыздысы не болды? Бұл сабақтан қандай қорытынды шығаруға болады?

Бәйтерек парағы

Сабақ бойынша өз сезімдерімен бөліседі.