Саба?ты? та?ырыбы: § 34. Абай ??нанбай?лыны? (1845-1904 ж.ж.)
?мірі мен шы?армашылы?ы.
Саба?ты? ма?саты:
1.Білімділік: «?аза? ?дебиеті» п?нінен ал?ан білімдерін негізге ала отырып, о?ушыларды Абай ??нанбай?лыны? ?мір жолы ж?не ?ызметімен таныстыру. А?артушыны? б?кіл ??мырын ту?ан хал?ыны? білім к?кжиегін ке?ейтуге арнал?ан игілікті ісіне талдау жасау, оны? а?ын, философ, композитор, аудармашы, ?о?ам ?айраткері ретіндегі шы?армашылы?ы жайында жан-жа?ты ма?л?мат беру.
2.Дамытушылы?:
2.1.О?ушыларды? та?ырып бойынша ал?ан білімдерін есте са?тау ?абілетін арттыру, Абай ??нанбаев жайында ты? ма?л?маттармен білімдерін толы?тыру ж?не ал?ан білімдерін к?нделікті ?мірде пайдалана білу да?дыларын ?алыптастыру.
2.2.О?ушырды? ?деби шы?армалармен ж?мыс істеу да?дасын ?алыптастыру, авторды? айтпа?шы ойын т?сіне білуге, ?ойыл?ан с?ра??а на?ты, ж?йелі т?рде жауап ?айтара алу?а ж?не тарихи о?и?аны? мазм?ны мен сипатын тере? ??ыну?а ?йрету;
3.Т?рбиелік:
3.1.Абай ??нанбаевты? шы?армашылы?ыны? тарихи ма?ызы жайында жан-жа?ты ??гімелей отырып, о?ушыларды ?дебиет пен ?нерді с?юге, рухани ескерткіштерге ??рметпен ?арау?а т?рбиелеу;
3.2.Абайды? ?ара с?здеріндегі адамгершілік идеясын о?ушыларды? бойына сі?іру
Саба?ты? типі: аралас
Саба?ты? т?рі: жа?а білімді ме?герту
К?рнекілік: презентация, интерактивті та?та
Саба?ты? ?дісі: баяндау, с?ра?-жауап
Болжамдал?ан н?тиже: о?ушылар та?ырыпты толы? т?сініп шы?ады, білімі артады, ?зідігінен ж?мыс жасайды, интерактивті ?дістер ар?ылы тарихи санасы ?алыптасады.
Халы? а?арту саласыны? дамуында?ы негізгі ба?ыттарды ата?дар.
ХІХ ?асырды? екінші жартысында?ы білім беру ісіні? кемшілікері.
О?у-білім, ?ылым туралы ма?ал-м?телдерді жат?а айты?дар.
ІІІ. Жа?а саба?:
1. Жа?а та?ырыпты о?ытуды? жоспары:
1.1. А?ынны? балалы? ша?ы. Абай ??набай?лы 1845 жылы ?азіргі Шы?ыс ?аза?стан (Семей) облысыны? Шы??ыстау ?лкесінде д?ниеге келген. Абайды? шын аты Ибрагим. Руы Тобы?ты. ?кесі ??нанбай осы руды? басшысы, а?а с?лтан бол?ан. Абайды? зерек болып ?суіне шешесі ?лжан мен ?жесі Зерені? ?сері мол бол?ан. Абай кейіннен Семейдегі Ахмет Риза медресесінде о?ып білім алады. М?нда шы?ысты? ірі ?алымдары Фирдоуси, Низами, Науаи е?бектерімен танысады. ?алада бол?ан кезінде орыс тілін шебер ме?гереді. К?птеген орыс зиялыларымен танысып достасады. Біра? Абайды ?кесі ??нанбай ел билігіне араластыру ?шін о?уын ая?татпай ерте ?айтарып алады.
Семейде кездескен, кейінгі жылдары байланысы ?зілмеген орыс зиялы ?ауымыны? ?кілдері де Абай?а жан-жа?ты ы?пал етті. Ресей азатты? ?оз?алысыны? Семейде айдауда бол?ан біраз ?кілдері – Е.П.Михаэлис,А.В.Леонтьев, С.С. Гросс, Н.И.Долгополов, та?ы бас?алар оны? а?ынды? шы?ар-ыны? демократиялы? ба?ытта ?алыптасуына себепші болды.
1.3. Абай – а?ын, данышпан ойшыл. О?ушылар ?лы а?ынны? ?мірі ж?не шы?армашылы?ымен жа?сы таныс екені белгілі. Сонды?тан саба?ты ??гіме т?рінде ?ткізген ж?н. Абай есімі жер ж?зі халы?тары ?шін Шекспир, Гете, Пушкин есемдерімен ?атар т?р. Оны? асыл с?здері тек бір халы?ты? ?ана емес, б?кіл адамзатты? рухани ?азынасына айналды. А?ын таланты мен е?бегіне деген ?лкен ??рмет-1995 жылы ЮНЕСКО шешімімен Абайды? ту?анына 150 жыл толуыны? ?лемдік де?гейде тойлануы болды. Б?л д?ние ж?зі халы?тарыны? ?лы а?ын?а, оны? м??гі жасайтын шы?армаларына бас июі еді.
1.4.Абай ж?не халы? а?арту ісі. Абай - ?аза? жазба ?дебиетіні? негізін салушы, XIX ?асырда?ы ?аза? поэзиясыны? ірі ?кілі. Абай ?ле?деріні? ?дебиетімізде алатын орны ерекше. Орысты? алды??ы ?атарлы зиялы ?кілдерімен жа?ын араласуы Абайды? прогрестік жолына ?лкен ?сер еткен. Орыс классиктеріні? шы?армаларын ?аза? тілінде шебер с?йлете білді. Абай ?з ?ле?дері мен ?ара с?здерінде ?зі ?мір с?ріп отыр?ан ?о?амда?ы адам баласына т?н жа?ымсыз ?асиеттерді аяусыз сынап, ?зіні? талантты шы?армалары ар?ылы білім ж?не рухани т?рбие беруге баса к??іл б?лген.
1.5.Абай аудармалары. Орыс тілін жетік ме?геруі Абайды? орыс классиктеріні? шы?армаларын ?аза? тіліне аударуына жол ашады. Абай Л. Толстой, А.С. Пушкин, М.Ю. Лермонтов, М.Е. Салтыков-Шедринді аудар?ан. Абайды? талантты Ма?ауия, Акылбай, ?бдірахман атты ?лдары бол?ан. (Осы арада о?ушылар?а ??нанбай жайлы ?ыс?аша ??гімелеп беремін.)
1.6.Абай ??нанбаевты? ?аза?стан тарихында?ы орны. Абайды? ?ле?дері жастарды білімге, ?ылым?а ша?ырады, халы?ты? сол кездегі нашар ?леуметтік хал-ахуалын суреттейді. Абайды? елуге жуы? ?ара с?зіні? аса зор философиялы? м?ні бар.?аза? ?дебиеті мен ?аза? даласында?ы ?о?амды? пікірді? дамуына ?ос?ан ?лесі Абайды? ?аза? тарихында?ы орнын ай?а?тайды.
2.Терминдермен ж?мыс:
А?арту
Фольклор
Этнография
?о?ам ?айраткері
ІV.Жа?а саба?ты бекіту:
«Ми?а шабуыл» - с?ра?-жауап ж?мысы.
1.Абайды? ?аза? ?дебиетінде алатын орны.
2.Абайды? жан-жа?ты ?суіне ?сер еткен орта туралы айт.
1. Ауызша ?орындылау: Абай ??нанбай?лы ?з заманыны? ?лы кеме?гері еді. Абай шы?армаларыны? тере?, п?лсапалы? ойлы мазм?ны – ?рпа?тар?а ?ал?ан ?шпес м?ра. Абай ?аламынан ?ле?дермен ?атар, ?ара с?збен жазыл?ан ?ибратты, «Ескендір», «Мас??т», «?зім ??гімесі» дастандары д?ниеге келді. Абайды? мол м?дени м?расында аудармалары елеулі орын алады. Абайды? м?расы ?аза? м?дениеті мен ?дебиеті тіліні? дамуына ?лкен ы?пал жасады.
2. Ба?а ?ою: ?ткен та?ырып бойынша ?йге берілген тапсырма?а жауап беріп, белсенділік к?рсеткен о?ушылар?а ба?алар ?ою.
VІ.?йге тапсырма:
§34. Абай ??нанбай?лыны? ?мірі мен шы?армашылы?ы. 188 бет.
Абай ??нанбай?лыны? ?мірі мен шы?армашылы?ына байланысты о?улы?тан тыс ты? материалдар (интернет, БА?) іздестіру.
Абай ??нанбай?лыны? мектеп ба?дарламасынан б?лек бір ?ле?ін немесе бір ?ара с?зін жаттау.
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Просмотр содержимого документа
«Ашы? саба? "Абай"»
8-сынып.
Нусипбев Жансерик Куантаевич
Қазақстан тарихы
Сабақтың тақырыбы: § 34. Абай Құнанбайұлының (1845-1904 ж.ж.)
өмірі мен шығармашылығы.
Сабақтың мақсаты:
1.Білімділік: «Қазақ әдебиеті» пәнінен алған білімдерін негізге ала отырып, оқушыларды Абай Құнанбайұлының өмір жолы және қызметімен таныстыру. Ағартушының бүкіл ғұмырын туған халқының білім көкжиегін кеңейтуге арналған игілікті ісіне талдау жасау, оның ақын, философ, композитор, аудармашы, қоғам қайраткері ретіндегі шығармашылығы жайында жан-жақты мағлұмат беру.
2.Дамытушылық:
2.1.Оқушылардың тақырып бойынша алған білімдерін есте сақтау қабілетін арттыру, Абай Құнанбаев жайында тың мағлұматтармен білімдерін толықтыру және алған білімдерін күнделікті өмірде пайдалана білу дағдыларын қалыптастыру.
2.2.Оқушырдың әдеби шығармалармен жұмыс істеу дағдасын қалыптастыру, автордың айтпақшы ойын түсіне білуге, қойылған сұраққа нақты, жүйелі түрде жауап қайтара алуға және тарихи оқиғаның мазмұны мен сипатын терең ұғынуға үйрету;
3.Тәрбиелік:
3.1.Абай Құнанбаевтың шығармашылығының тарихи маңызы жайында жан-жақты әңгімелей отырып, оқушыларды әдебиет пен өнерді сүюге, рухани ескерткіштерге құрметпен қарауға тәрбиелеу;
3.2.Абайдың қара сөздеріндегі адамгершілік идеясын оқушылардың бойына сіңіру
Сабақтың типі: аралас
Сабақтың түрі: жаңа білімді меңгерту
Көрнекілік: презентация, интерактивті тақта
Сабақтың әдісі: баяндау, сұрақ-жауап
Болжамдалған нәтиже: оқушылар тақырыпты толық түсініп шығады, білімі артады, өзідігінен жұмыс жасайды, интерактивті әдістер арқылы тарихи санасы қалыптасады.
Халық ағарту саласының дамуындағы негізгі бағыттарды атаңдар.
ХІХ ғасырдың екінші жартысындағы білім беру ісінің кемшілікері.
Оқу-білім, ғылым туралы мақал-мәтелдерді жатқа айтыңдар.
ІІІ. Жаңа сабақ:
1. Жаңа тақырыпты оқытудың жоспары:
1.1. Ақынның балалық шағы. Абай Құнабайұлы 1845 жылы қазіргі Шығыс Қазақстан (Семей) облысының Шыңғыстау өлкесінде дүниеге келген. Абайдың шын аты Ибрагим. Руы Тобықты. Әкесі Құнанбай осы рудың басшысы, аға сұлтан болған. Абайдың зерек болып өсуіне шешесі Ұлжан мен әжесі Зеренің әсері мол болған. Абай кейіннен Семейдегі Ахмет Риза медресесінде оқып білім алады. Мұнда шығыстың ірі ғалымдары Фирдоуси, Низами, Науаи еңбектерімен танысады. Қалада болған кезінде орыс тілін шебер меңгереді. Көптеген орыс зиялыларымен танысып достасады. Бірақ Абайды әкесі Құнанбай ел билігіне араластыру үшін оқуын аяқтатпай ерте қайтарып алады.
1.2.Орыстың озық ойлы зиялыларымен қарым-қатынасы.
Семейде кездескен, кейінгі жылдары байланысы үзілмеген орыс зиялы қауымының өкілдері де Абайға жан-жақты ықпал етті. Ресей азаттық қозғалысының Семейде айдауда болған біраз өкілдері – Е.П.Михаэлис,А.В.Леонтьев, С.С. Гросс, Н.И.Долгополов, тағы басқалар оның ақындық шығар-ының демократиялық бағытта қалыптасуына себепші болды.
1.3. Абай – ақын, данышпан ойшыл. Оқушылар ұлы ақынның өмірі және шығармашылығымен жақсы таныс екені белгілі. Сондықтан сабақты әңгіме түрінде өткізген жөн. Абай есімі жер жүзі халықтары үшін Шекспир, Гете, Пушкин есемдерімен қатар тұр. Оның асыл сөздері тек бір халықтың ғана емес, бүкіл адамзаттың рухани қазынасына айналды. Ақын таланты мен еңбегіне деген үлкен құрмет-1995 жылы ЮНЕСКО шешімімен Абайдың туғанына 150 жыл толуының әлемдік деңгейде тойлануы болды. Бұл дүние жүзі халықтарының ұлы ақынға, оның мәңгі жасайтын шығармаларына бас июі еді.
1.4.Абай және халық ағарту ісі. Абай - қазақ жазба әдебиетінің негізін салушы, XIX ғасырдағы қазақ поэзиясының ірі өкілі. Абай өлеңдерінің әдебиетімізде алатын орны ерекше. Орыстың алдыңғы қатарлы зиялы өкілдерімен жақын араласуы Абайдың прогрестік жолына үлкен әсер еткен. Орыс классиктерінің шығармаларын қазақ тілінде шебер сөйлете білді. Абай өз өлеңдері мен қара сөздерінде өзі өмір сүріп отырған қоғамдағы адам баласына тән жағымсыз қасиеттерді аяусыз сынап, өзінің талантты шығармалары арқылы білім және рухани тәрбие беруге баса көңіл бөлген.
1.5.Абай аудармалары. Орыс тілін жетік меңгеруі Абайдың орыс классиктерінің шығармаларын қазақ тіліне аударуына жол ашады. Абай Л. Толстой, А.С. Пушкин, М.Ю. Лермонтов, М.Е. Салтыков-Шедринді аударған. Абайдың талантты Мағауия, Акылбай, Әбдірахман атты ұлдары болған. (Осы арада оқушыларға Құнанбай жайлы қысқаша әңгімелеп беремін.)
1.6.Абай Құнанбаевтың Қазақстан тарихындағы орны. Абайдың өлеңдері жастарды білімге, ғылымға шақырады, халықтың сол кездегі нашар әлеуметтік хал-ахуалын суреттейді. Абайдың елуге жуық қара сөзінің аса зор философиялық мәні бар.Қазақ әдебиеті мен қазақ даласындағы қоғамдық пікірдің дамуына қосқан үлесі Абайдың қазақ тарихындағы орнын айғақтайды.
2.Терминдермен жұмыс:
Ағарту
Фольклор
Этнография
Қоғам қайраткері
ІV.Жаңа сабақты бекіту:
«Миға шабуыл» - сұрақ-жауап жұмысы.
1.Абайдың қазақ әдебиетінде алатын орны.
2.Абайдың жан-жақты өсуіне әсер еткен орта туралы айт.
3.Абай Құнанбаев шығыстың қандай ақындарының шығармаларын оқыды.
4.«Абай-сазгер» дегенді қалай түсінесіңдер?
5.Абайдың дүниетанымдық көзқарасының қалыптасуына қандай факторлар жағымды әсер етті?
6.Абай орыстың озық ойлы интеллигенция өкілдері және саяси жер аударылғандармен қандай қарым-қатынаста болды?
7.Абай шығармаларының бүгінгі таңдағы маңызы қандай?
V.Сабақты қорытындылау және оқушыларды бағалау:
1. Ауызша қорындылау: Абай Құнанбайұлы өз заманының ұлы кемеңгері еді. Абай шығармаларының терең, пәлсапалық ойлы мазмұны – ұрпақтарға қалған өшпес мұра. Абай қаламынан өлеңдермен қатар, қара сөзбен жазылған ғибратты, «Ескендір», «Масғұт», «Әзім әңгімесі» дастандары дүниеге келді. Абайдың мол мәдени мұрасында аудармалары елеулі орын алады. Абайдың мұрасы қазақ мәдениеті мен әдебиеті тілінің дамуына үлкен ықпал жасады.
2. Баға қою: Өткен тақырып бойынша үйге берілген тапсырмаға жауап беріп, белсенділік көрсеткен оқушыларға бағалар қою.
VІ.Үйге тапсырма:
§34. Абай Құнанбайұлының өмірі мен шығармашылығы. 188 бет.
Абай Құнанбайұлының өмірі мен шығармашылығына байланысты оқулықтан тыс тың материалдар (интернет, БАҚ) іздестіру.
Абай Құнанбайұлының мектеп бағдарламасынан бөлек бір өлеңін немесе бір қара сөзін жаттау.
