kopilkaurokov.ru - сайт для учителей

Создайте Ваш сайт учителя Курсы ПК и ППК Видеоуроки Олимпиады Вебинары для учителей

Ашы? саба? АБАЙ ??НАНБАЙ?ЛЫ «?ЫС»

Нажмите, чтобы узнать подробности

Сыныбы: 4- орыс                

 П?ні: ?аза? тілі

П?н м??алімі: Кожахметова Альмира Темирболатовна

 

                         АБАЙ  ??НАНБАЙ?ЛЫ   «?ЫС»

 

 

Саба?ты? ма?саты:

 

  1. Білімділік: Абай ?лендерін ?йрету, жат?а  айту, ?ле?ді талдау ма?ынасын жетілдіру, теориялы?  ??ымдарды ме?герту.
  2. Дамытушылы?: о?ушыларды? шы?армашылы?пен ж?мыс жасауына ы?пал ету, ойлау шеберлігін, с?йлеу м?дениетін жетілдіру, есте са?тау ?абілеттерін дамыту.
  3. Т?рбиелік: о?ушылар?а эстетикалы? т?рбие беру, оларды? поэзия, саз, бейнелеу ?нері секілді к?ркем?нер д?ниесіне деген с?йіспеншілігін арттыру. Абайды? ?лылы?ы мен поэзиясян тере? ??ындырып, ?демілікті т?сінуге, таби?ат?а ?ам?орлы? жасау?а т?рбиелеу.

 

Саба?ты? т?рі: жа?а саба?.

Саба?ты? ?дісі: т?сіндіру, ??гімелеу, с?ра?-жауап, шы?армашылы? ж?мыс, баяндау.

Саба?ты? к?рнекілігі: венн диаграммасы, таби?ат к?ріністері, суреттер, кеспе-схемалар.

П?наралы? байланыс: ?дебиет, бейнелеу, сурет.

 

Саба?ты? барысы.

І. ?йымдастыру кезе?і. С?лемдесу, т?гелдеу.

О?ушыларды? назарын саба??а аудару.

Кезекші рапорты.

  • Б?гін кім кезекші? – Б?гін нешесі? – Аптаны? ?ай к?ні? – Саба?та кім жо??

ІІ. ?й тапсырмасын с?рау.

  1. Абайды? ?мірі мен шы?армашылы?ын мазм?ндап беру.
  2. С?здерді жат?а айту.
  3. Саба?ты? та?ырыбы ж?не ма?сатымен таныстыру.

 

ІІІ. Жа?а саба?.  . Абай туралы не білеміз?

 

 

 

 

 О?ушыларды? ойларыны? жиынты?ын осылайша топтастыру ?дісі ар?ылы аны?та?аннан кейін Абайды? ?мірі жайлы толы?ыра? т?сіндіріп ?темін.

- ?аза?ты? бас а?ыны – ?лы Абай 1845 жылы б?рын?ы Семей облысы, Абай ауданы, Шы??ыстау б?ктерінде д?ниеге келген. Абайды? ата-тегі, т?рбиеленіп шы??ан ортасы Тобы?тыны? шынжыр бала?, ш?бар т?с, ау?атты отбасы бол?ан. ?кесі ??нанбай а?а с?лтан, болыс болса, аталары ?скенбай, Ыр?ызбай ата?ты, ?йгілі билер атан?ан.

   ??нанбайдан ??дайберді, Т??ірберді (Т?кежан), абай, Ыс?а?, оспан, ?алиолла, Сма??л атты балалары тарады. ?жесі Зере мне анасы ?лжан – жас Абайды? ?дебиетке ??марлы?ын оят?ан жандар.

 Ауыл молдасынан сауат аш?ан Абай 10 жасында Семейге о?у?а келеді. Басында ?абул – Жаппар, кейін Ахмет Ризаны? медресесінде білім ад?ан Абай ?здік о?иды. Ол осында дін саба?ымен бірге араб, парсы тілдердін ?йреніп, м?мкіндігінше мол білім алу?а ?мтылып, Шы?ысты? ?лы а?ындары Низами, Са?ди, Фердоуси, Хафиз, Физули шы?армаларымен танысады.

   Орысты? а?ын-жазушылары ішінен – Пушкин, Лермонтов, Толстой, Салтыков-Щедрин, Некрасов, сыншыл-ойыл а?артушылардан Белинский, Герцен, Чернышевский, Добролюбов, еуропа а?ындарынан Гете, Байрон, философтардан Спенсер, Спиноза, Льюис, Дарвин, Дрепелерді, Шы?ыстан Ш?мси, Сайхали, Са?ди секілді ?лыларды? е?бектеріне ден ?ояды.

   Абай енді ?зі ?ана білім – ?ылым?а бет б?руымен шектелмейді, екінші баласы ?бдірахманды, кейіндері ?шінші баласы Ма?ауияны, ?ызы Г?лбаданды Семейдегі орыс мектебіне береді.

   1886-1889 жылдар Абайды? е? бір мол жаз?ан жемісті кезі болды. Пушкинні? «Евгений Онегин» шы?армасын осы кезде аудара бастайды.

   Абай шы?армаларын М.?уезов:

  1. Абайды? жас ша?ында?ы ?ле?дері;
  2. Абайды? лирикасы;
  3. Абайды? поэмалары;
  4. Абайды? аудармалары;
  5. Абайды? ?ара с?здері деп жіктейді. Дегенмен, біз ?ле?дері, поэмалары, ?ара с?здері деп б?лдік.

 

   ?лендері: Абайды? ал?аш?ы ?лендерінде шы?ысты? сарын аны? бай?алады. «Иузи-Р?ушан», «Физули, Ш?мши» 1858 жылы жазыл?ан деген дерек болса, ал «?ліпби» 1864 жылы жазыл?ан. Егер алды??ы ?ле?дерінде Шы?ыс а?ындарына табыну, ?згеше ??штарлы? к?рінсе, ке»інгі жазыл?ан жылы белгісіз «Сап, сап, к??ілім» ?зін-?зі тежеу, то?тату секілді.

   1888-1890 жылдарда?ы Абай айналып со?ып жазып отыр?ан таби?атты? т?рт мезгіліне арнал?ан «?ыс»,  «Жаз», «Жаз?ыт?рым»,  «К?з» ?ле?дерін жазады. Б??ан дейін таби?ат мезгілдеріне арнал?ан осынша ?сем суретті ?ле? жо?ты? ?асы еді. Абай т?рт мезгілді? ?р?айсысына то?тап, ?аза? ?шін ?айсысы ?олайлы, ?айсысы ?иын дегенді саралайды. «Жаз?ыт?рым» жадыра?ан ел жайында, «К?рі ??да ?ыс» келгенде, «Жабыр?а??ы тартар» к??ілсіз к?з кезін де баса, аша суреттейді. Осы кездерде м???а толы, тере? тол?аулы «Сегіз ая?» д?ниеге келеді.

    ... Тама?ы то?ты?,

    Ж?мысы жо?ты?,

   Аздырар адам баласын, - деп а?ыл-ке?еспен келіп ?з жайын айт?анда:

   ...Болмас?а болып ?ара тер,

   ?орлы?пен ?ткен ?у ?мір, - дей келіп:

   ...Моласындай ба?сыны?

   Жал?ыз ?алдым – тап шыным! – деп ?зіні? шын халін, м??ды ж?нін айтады.

 

   Мына с?зж?мба?ты шешіп к?релік:

  1. А?ны? аты. (?ас?ыр)
  2. «Кел, балалар, о?ылы?» ?ле?і кім жазды? (Ыбырай)
  3. Тияна?ты ойды білдіреді (С?йлем)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Осы с?зтізбекті д?рыс шешсек, торк?зді? ішіндегі тігінен жазыл?ан с?з б?гінгі саба?ымызды? та?ырыбы болып шы?ады. ?ыста не болады?

 

  IV. Ма?ынаны ажырату.  О?ушыларды? ?ыс туралы пікірлерін тында?аннан кейін Абайды? «?ыс» ?ле?ін м?нерлеп о?у.

  1. М?нерлеп о?у
  2. С?здік ж?мысы

 

?ле?дегі ?аза?ты? к?не т?рмысына, шаруашылы?  к?сіптеріне ?атысты с?здерге т?сінік беру.

 

V. Жа?а саба?ты бекіту. Жатты?улармен ж?мыс.

Алты ?анат ?й ?андай ?й? Киіз ?йді? ?анша ?анат болуы неге ?атысты? (?йді? керегесіні? санына байланысты киіз ?й 4,6,8,10 ?анатты болып келеді). Шидем к?пі (?ойды? ж?нінеп тігіп, сыртын матамен ?апта?ан киім). ??да деп кімді айтамыз? «??да – мы? жылды?, К?йеу – ж?з жылды?», «??даны ??дайындай сыйла» деген с?здерді? ма?ынасына ой ж?ргіту. Пысы?та

 

VI. ?дебиет теориясы бойынша т?сінік. «Кейіптеу» деген не? А?ын ?ысты «а? киімді, денелі, а? са?алды» кісі бейнесінде суреттеген. Жансызды жанды т?рінде бейнелеп, кейіптеу ?дісін пайдалан?ан. Абай жылды? т?рт мезгіліне де ?ле? жаз?ан а?ын. Со?ан орай, та?тада таби?атты бейнелейтін суреттер ілулі т?р. Бірінде – ?ыс, бірінде – к?ктем к?рінісі. Осы ?р мезгілді? ?зіне т?н, орта? ?асиетін атауымыз керек. 

 

 

 

 

VII. ?орытындылау.

 а) Б?гінгі саба?тан нені білдік?

 б) ?ыс мезгілінен ал?ан ?серіміз ?андай?

 

Тынымсыз жау?ан ?ар, б?р?-сар? етіп со??ан дауыл адамдарды? мазасынан ал?ан. ?уес к?ріп ж?гірген балаларды? бет-аузын ?сік шал?ан. ?аншама ?абаттап киінсе де, боран?а ?арай алмай, теріс айнал?ан малшыларды? ж?рісі. Шы??ан мал, ?ыспен бірге ?абаттасып, мал?а ауыз сал?ан аш  ?ас?ыр.

   Мінеки, ?ысты? к??ілсіз к?рінісі осындай.

 

VIII. ?йге тапсырма: Абайды? «?ыс» ?ле?ін жаттау.

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Наладить дисциплину на своих уроках.
Получить возможность работать творчески.

Просмотр содержимого документа
«Ашы? саба? АБАЙ ??НАНБАЙ?ЛЫ «?ЫС» »


Сыныбы: 4- орыс

Пәні: Қазақ тілі

Пән мұғалімі: Кожахметова Альмира Темирболатовна


АБАЙ ҚҰНАНБАЙҰЛЫ «ҚЫС»



Сабақтың мақсаты:


  1. Білімділік: Абай қлендерін үйрету, жатқа айту, өлеңді талдау мағынасын жетілдіру, теориялық ұғымдарды меңгерту.

  2. Дамытушылық: оқушылардың шығармашылықпен жұмыс жасауына ықпал ету, ойлау шеберлігін, сөйлеу мәдениетін жетілдіру, есте сақтау қабілеттерін дамыту.

  3. Тәрбиелік: оқушыларға эстетикалық тәрбие беру, олардың поэзия, саз, бейнелеу өнері секілді көркемөнер дүниесіне деген сүйіспеншілігін арттыру. Абайдың қлылығы мен поэзиясян терең ұғындырып, әдемілікті тұсінуге, табиғатқа қамқорлық жасауға тәрбиелеу.


Сабақтың тұрі: жаңа сабақ.

Сабақтың әдісі: түсіндіру, әңгімелеу, сұрақ-жауап, шығармашылық жұмыс, баяндау.

Сабақтың көрнекілігі: венн диаграммасы, табиғат көріністері, суреттер, кеспе-схемалар.

Пәнаралық байланыс: әдебиет, бейнелеу, сурет.


Сабақтың барысы.

І. Ұйымдастыру кезеңі. Сәлемдесу, түгелдеу.

Оқушылардың назарын сабаққа аудару.

Кезекші рапорты.

  • Бүгін кім кезекші? – Бүгін нешесі? – Аптаның қай күні? – Сабақта кім жоқ?

ІІ. Үй тапсырмасын сұрау.

  1. Абайдың өмірі мен шығармашылығын мазмұндап беру.

  2. Сөздерді жатқа айту.

  3. Сабақтың тақырыбы және мақсатымен таныстыру.


ІІІ. Жаңа сабақ. . Абай туралы не білеміз?




Оқушылардың ойларының жиынтығын осылайша топтастыру әдісі арқылы анықтағаннан кейін Абайдың өмірі жайлы толығырақ түсіндіріп өтемін.

- Қазақтың бас ақыны – қлы Абай 1845 жылы бұрынғы Семей облысы, Абай ауданы, Шыңғыстау бөктерінде дүниеге келген. Абайдың ата-тегі, тәрбиеленіп шыққан ортасы Тобықтының шынжыр балақ, шұбар төс, ауқатты отбасы болған. Әкесі Құнанбай аға сұлтан, болыс болса, аталары Өскенбай, Ырғызбай атақты, әйгілі билер атанған.

Құнанбайдан Құдайберді, Тәңірберді (Тәкежан), абай, Ысқақ, оспан, Қалиолла, Смағұл атты балалары тарады. Әжесі Зере мне анасы Ұлжан – жас Абайдың әдебиетке құмарлығын оятқан жандар.

Ауыл молдасынан сауат ашқан Абай 10 жасында Семейге оқуға келеді. Басында Ғабул – Жаппар, кейін Ахмет Ризаның медресесінде білім адған Абай үздік оқиды. Ол осында дін сабағымен бірге араб, парсы тілдердін үйреніп, мүмкіндігінше мол білім алуға ұмтылып, Шығыстың ұлы ақындары Низами, Сағди, Фердоуси, Хафиз, Физули шығармаларымен танысады.

Орыстың ақын-жазушылары ішінен – Пушкин, Лермонтов, Толстой, Салтыков-Щедрин, Некрасов, сыншыл-ойыл ағартушылардан Белинский, Герцен, Чернышевский, Добролюбов, еуропа ақындарынан Гете, Байрон, философтардан Спенсер, Спиноза, Льюис, Дарвин, Дрепелерді, Шығыстан Шәмси, Сайхали, Сағди секілді ұлылардың еңбектеріне ден қояды.

Абай енді өзі ғана білім – ғылымға бет бұруымен шектелмейді, екінші баласы әбдірахманды, кейіндері үшінші баласы Мағауияны, қызы Гүлбаданды Семейдегі орыс мектебіне береді.

1886-1889 жылдар Абайдың ең бір мол жазған жемісті кезі болды. Пушкиннің «Евгений Онегин» шығармасын осы кезде аудара бастайды.

Абай шығармаларын М.Әуезов:

  1. Абайдың жас шағындағы өлеңдері;

  2. Абайдың лирикасы;

  3. Абайдың поэмалары;

  4. Абайдың аудармалары;

  5. Абайдың қара сөздері деп жіктейді. Дегенмен, біз өлеңдері, поэмалары, қара сөздері деп бөлдік.


Өлендері: Абайдың алғашқы өлендерінде шығыстық сарын анық байқалады. «Иузи-Рәушан», «Физули, Шәмши» 1858 жылы жазылған деген дерек болса, ал «Әліпби» 1864 жылы жазылған. Егер алдыңғы өлеңдерінде Шығыс ақындарына табыну, өзгеше құштарлық көрінсе, ке»інгі жазылған жылы белгісіз «Сап, сап, көңілім» өзін-өзі тежеу, тоқтату секілді.

1888-1890 жылдардағы Абай айналып соғып жазып отырған табиғаттың төрт мезгіліне арналған «Қыс», «Жаз», «Жазғытұрым», «Күз» өлеңдерін жазады. Бұған дейін табиғат мезгілдеріне арналған осынша әсем суретті өлең жоқтың қасы еді. Абай төрт мезгілдің әрқайсысына тоқтап, қазақ үшін қайсысы қолайлы, қайсысы қиын дегенді саралайды. «Жазғытұрым» жадыраған ел жайында, «Кәрі құда қыс» келгенде, «Жабырқаңқы тартар» көңілсіз күз кезін де баса, аша суреттейді. Осы кездерде мұңға толы, терең толғаулы «Сегіз аяқ» дүниеге келеді.

... Тамағы тоқтық,

Жұмысы жоқтық,

Аздырар адам баласын, - деп ақыл-кеңеспен келіп өз жайын айтқанда:

...Болмасқа болып қара тер,

Қорлықпен өткен қу өмір, - дей келіп:

...Моласындай бақсының

Жалғыз қалдым – тап шыным! – деп өзінің шын халін, мұңды жөнін айтады.

Мына сөзжұмбақты шешіп көрелік:

  1. Аңның аты. (қасқыр)

  2. «Кел, балалар, оқылық» өлеңі кім жазды? (Ыбырай)

  3. Тиянақты ойды білдіреді (Сөйлем)






















Осы сөзтізбекті дұрыс шешсек, торкөздің ішіндегі тігінен жазылған сөз бүгінгі сабағымыздың тақырыбы болып шығады. Қыста не болады?


IV. Мағынаны ажырату. Оқушылардың қыс туралы пікірлерін тындағаннан кейін Абайдың «Қыс» өлеңін мәнерлеп оқу.

  1. Мәнерлеп оқу

  2. Сөздік жұмысы


Өлеңдегі қазақтың көне тқрмысына, шаруашылық кәсіптеріне қатысты сөздерге түсінік беру.


V. Жаңа сабақты бекіту. Жаттығулармен жұмыс.

Алты қанат үй қандай үй? Киіз үйдің қанша қанат болуы неге қатысты? (үйдің керегесінің санына байланысты киіз үй 4,6,8,10 қанатты болып келеді). Шидем күпі (қойдың жүнінеп тігіп, сыртын матамен қаптаған киім). Құда деп кімді айтамыз? «Құда – мың жылдық, Күйеу – жұз жылдық», «Құданы құдайындай сыйла» деген сөздердің мағынасына ой жүргіту. Пысықта


VI. Әдебиет теориясы бойынша түсінік. «Кейіптеу» деген не? Ақын қысты «ақ киімді, денелі, ақ сақалды» кісі бейнесінде суреттеген. Жансызды жанды түрінде бейнелеп, кейіптеу әдісін пайдаланған. Абай жылдың төрт мезгіліне де өлең жазған ақын. Соған орай, тақтада табиғатты бейнелейтін суреттер ілулі тұр. Бірінде – қыс, бірінде – көктем көрінісі. Осы әр мезгілдің өзіне тән, ортақ қасиетін атауымыз керек.




VII. Қорытындылау.

а) Бүгінгі сабақтан нені білдік?

б) Қыс мезгілінен алған әсеріміз қандай?


Тынымсыз жауған қар, бұрқ-сарқ етіп соққан дауыл адамдардың мазасынан алған. Әуес көріп жүгірген балалардың бет-аузын үсік шалған. Қаншама қабаттап киінсе де, боранға қарай алмай, теріс айналған малшылардың жүрісі. Шыққан мал, қыспен бірге қабаттасып, малға ауыз салған аш қасқыр.

Мінеки, қыстың көңілсіз көрінісі осындай.


VIII. Үйге тапсырма: Абайдың «Қыс» өлеңін жаттау.


Получите в подарок сайт учителя

Предмет: Начальные классы

Категория: Уроки

Целевая аудитория: 4 класс

Скачать
Ашы? саба? АБАЙ ??НАНБАЙ?ЛЫ «?ЫС»

Автор: Кожахметова Альмира Темирболатовна

Дата: 26.01.2015

Номер свидетельства: 161877


Получите в подарок сайт учителя

Видеоуроки для учителей

Курсы для учителей

ПОЛУЧИТЕ СВИДЕТЕЛЬСТВО МГНОВЕННО

Добавить свою работу

* Свидетельство о публикации выдается БЕСПЛАТНО, СРАЗУ же после добавления Вами Вашей работы на сайт

Удобный поиск материалов для учителей

Ваш личный кабинет
Проверка свидетельства