Ашық сабақ: "Әбілқайыр хандығы"

Қазақ жеріндегі дербес мемлекеттің мемлекеттік құрылымын анықтау мақсатында өткізілген ашық сабақ

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«Ашық сабақ: "Әбілқайыр хандығы"»

Ыбырай Алтынсарин атындағы ЖОББМ

2016-2017 оқу жылы

Тақырыбы: Әбілқайыр хандығы (Көшпелі өзбек хандығы)

Сыныбы:10б

Мұғалімі:Айбекова М.Ю.

Сабақтың тақырыбы: Әбілқайыр хандығы (Көшпелі өзбек хандығы)

Мақсаты:

Білімділік:

Қазақ жеріндегі дербес мемлекеттің мемлекеттік құрылымын анықтау;

Дамытушылық:

Оқушыларды логикалық ойлау, шығармашылық қабілеттерін шыңдау, дүниетанымдарын дамыту;

Тәрбиелік:

Өз Отанының тарихына құрметпен қарауға тәрбиелеу.

Үй тапсырмасын тексеру

І топ Картадан Ноғай Ордасы орналасқан жерді көрсетіңдер. Оның астанасын атаңдар.Негізін қалаған кім? «Бектердің бегі», «ұлы әмір» атанған кім?

ІІ топ

1.Алтын Орданың ыдырауы мен Ақ Орданың әлсіреуі кезінде пайда болған мемлекет?

2.Жайық пен Еділ өзендері арасындағы ең ірі тайпа?

Ноғай Ордасы

«Маңғыт жұрты»

3.Ноғай Ордасы кімнің тұсында Алтын Ордадан оқшауланған бөлек иелікке

айналды?

Шыңғыс әулетінен болмағандықтан

Едіге

4.Едігені неліктен хан лауазымына сайламады?

ІII топ

1.Едіге қаза тапқаннан кейін таққа отырған кім? Нұраддин(1425-1440)

2.Едігенің тұсында Алтын Орда неше бөлікке аттанды?Оларды атаңыз...Батыс және шығыс

3.Этникалық жағынан ноғайлар өздерін қалай атады?Маңғыттар

1419 жылы

Едіге қай жылы қаза тапты?

Жаңа сабақ: Әбілхайыр хандығы (Өзбек хандығы)

Сабақ жоспары:

1. Әбілқайыр хандығының құрылуы;

2. Халқының этникалық құрамы;

3. Әбілқайыр хандығының нығаюы;

4. Хандықтың әлсіреуі.

Қызығушылығын ояту.

«Қазақ елі» фильмінен «Әбілқайыр хандығының құрылуы» туралы үзінді көрсету.

«Қазақ елі» фильмінен «Әбілқайыр хандығы» туралы үзінді көрсету.

«Қазақ елі» фильмінен «Әбілқайыр хандығының әлсіреуі» туралы үзінді көрсету.

1.Әбілқайыр хандығының құрылуы. Оқулықпен жұмыс.

Оқушылар мәтінмен танысып, негізгі мәліметтерді жинақтайды және Әбілқайыр ханға мінездеме береді.

Ақ Орданың ыдырауынан кейін Қазақстан жерінде тәуелсіз иеліктер пайда болады. Осы тәуелсіз иеліктер тайпаларының билеушілерінен қолдау тапқан Әбілқайыр тартыста жеңіп шығып, 1428 жылы хан сайланады.

Тарихи жазба деректерде «Өзбек ұлысы», «Өзбек хандығы», «Шайбани ұлысы», «Әбілқайыр ұлыс» деп аталады.

Әбілқайыр-Жошы ханның бесінші ұлы Шайбани ханның ұрпағы. Әбілқайыр жастайынан жетім қалып, Жұмадық ханның қолында өскен. Хан оны жас кезінен жорықтарға өзімен бірге алып жүрген. Жұмадық хан маңғыттарға шабуыл кезінде қаза болып, 16 жасар Әбілқайыр тұтқынға түседі. Бірақ маңғыт билерінің шешімі бойынша тұтқынан босатылады. Сол жорықта ерлігімен көзге түскен Әбілқайырды 17 жасында екі жүзден астам ақсүйек-шонжарлар хан сайлайды.

Әбілқайыр хандығының жер аумағы. Картадан Әбілқайыр хандығының территориясын көрсетеді.

Әбілхайыр хандығы батысында - Жайық, шығысында- Балқаш, оңтүстігінде- Арал мен Сырдарияның төменгі ағысы, солтүстігінде- Тобыл мен Ертістің орта ағысына дейінгі аумақты алып жатты. Хандықтың астанасы алғашында Батыс Сібірдегі Тура (Тара, Чимги Тура. ) болып, кейін, 1446 жылы, Сыр бойындағы Сығанаққа көшірілді.

2. Халқының этникалық құрамы.

“Тоқсан екі баулы өзбек” шежіресіне қарағанда, Әбілқайыр хандығы 92 ру-тайпадан тұрған.

Таришы Рузбиханның жазуы бойынша, бұл хандық негізгі үш халықтан-шайбанилерден, қарақалпақтардан, қазақтардан тұрған. Олардың ішінде ең көбі және ержүректері қазақтар еді дейді.

Топтастыру құру.

І топ

Хандықтың қақтығыстары

ІІ топ

Хандықтың әлсіреуі

ІII топ

Хандықтың құрылуы

Жаңа сабақты бекіту.

І топ Кім шапшаң?

Әбілқайыр қашан хан атағын алды?
Әбілқайыр хандығы алып жатқан жерлерді ата?
Әбілқайыр хандығының аты қалай өзгерді?
Әбілқайыр хандығына қандай тайпалар кірді?
Қашан Сығанақ қаласы хандықтың орталығы болды?
Әбілқайыр- хан 1456-1457 жж кімнен жеңіліс тапты?
Әбілқайыр неше жасында қан сайланды және қанша тайпаның өкілдері қатысты?
Әбілқайыр- хан қай жерде қайтыс болды?

ІІ топ Кесте толтыру. «Қашан? Қайда? Не болды?»

Қашан ?	Қайда?	Не болды?
1428 жыл	Әбілқайыр хандығында	17 жасар Әбілқайырды хан сайлады.
1446 жыл	Қаратау алқабы мен Сырдария жағалауындағы	Созақ,Сығанақ,Аркөк,Аққорған,Үзкент сияқты қамалды қалаларды өз мемлекетіне қосып алды.
1468жыл	Моғолстанға	Жорық кезінде Әбілқайыр хан қаза табады
1457 жылдары	Сығанақ қаласы түбінде	Үз-Темір бастаған ойраттардан Әбілқайыр хан жеңіліп қалды.

ІII топ Тест.

1. Әбілқайыр хан кімнің ұрпағы болған?

А. Шайбани. Б. Шағатай. В. Бату. Г. Орда – Ежен.

Д. Темір.

2. Әбілқайыр хан билік жасаған жылдар:

А. 1418-1438 жж. Б. 1428-1458 жж. В. 1438-1478 жж.

Г. 1428-1468 жж. Д. 1438-1468 жж.

3. Әбілқайыр мемлекетінің алғашқы орталығы болған қала:

А. Түмен. Б. Тура. В. Алмалық. Г. Сарайшық. Д. Сарай

4.1446 жылдан кейін орталық болған қала:

А. Сығанақ. Б. Сайрам. В. Созақ. Г. Аққорған.

Д. Үзгенд.

5.Екі рет Әбілқайыр – хан Тоқа–Темір ұрпақтарына қарсы шайқасқа шыққан жыл:

А. 1430 ж. Б. 1431 ж. В. 1432 ж. Г. 1433 ж. Д. 1435 ж.

6.1446 ж. Әбілқайыр басып алған қала:

А. Бухара. Б. Ташкент. В. Самарқанд. Г. Түркістан. Д. Сығанақ.

7.1456-1457 жж Әбілқайыр .... күйрете соққы алып, жеңілді.

А. ноғайлардан Б. монғолдардан В. ойраттардан

Г. қазақтардан Д. қарақалпақтардан

8. Жәнібек пен Керейдің Әбілқайырдан бөлініп кетіп, орналасқан мемлекеті:

А. Ақ Орда. Б. Ноғай Ордасы. В. Өзбек хандығы. Г. Сібір хандығы.

Д. Моғолстан.

9.Әбілқайыр Моғолстанға жорығын мына мақсатпен орындады:

А. Жәнібек пен Керейді жазалау Б. Ойраттар билеушісі Үз-тайшыдан өшін алу В. Есен-Бұғадан кегін алу үшін Г. Сырдария бойындағы қалаларды қайтарып алу Д.Моғолстанды өз билігіне қарату.

10.Әбілқайыр қанша жыл хандық етті?

А.20 жыл Б.40 жыл В.35 жыл Г.60 жыл Д.65 жыл

Жауабы:

1.А

2.Г

3.Б

4.А

5.Б

6.В

7.В

8.Д

9.А