Просмотр содержимого документа
«"?біл?айыр ханды?ы" ашы? саба? презентация»
7“А” сыныбы
Ашық сабақ тақырыбы: “Әбілқайыр хандығы”
Білімділік: Ақ Орданың ыдырауына байланысты құрылған Әбілқайыр хандығының жер аумағы, халқының құрамы, ішкі-сыртқы саяси жағдайы туралы мағлұмат алу. Хандықтың әлсіреу, ыдырау себептерін ашу.
Дамытушылық: Қазақстан аумағында құрылған мемлекеттердің ұқсастығы мен ерекшеліктерін ажырата білуге, қорытынды шығара білуге үйрену.
Тәрбиелік: Отансүйгіштікке, адамгершілікке тәрбиеле н у.
Үй тапсырмасын тексеру
“Ноғай Ордасы және Сібір хандығы”
Әр топқа жекелеме тапсырма беру арқылы тексеріледі
Венн диаграммасы:
Ноғай Ордасы мен Сібір хандығының ұқсастықтары мен айырмашылығын салыстыру.
Жабық тест:
1. Алтын Орда құлап, Ақ Орданың әлсіреуі барысында Қазақстанның солтүстік-батысында құрылған мемлекет:
А) Ақ Орда; В) Ноғай Ордасы; С) Моғолстан; Д) Темір мемлекеті.
2. Ноғай Ордасы Алтын Ордадан бөлектеніп, тәуелсіз феодалдық иелікке айналған кездегі басқарған билеуші:
А) Поладшы; В) Батый; С) Ноғай; Д) Едіге.
3. Едіге әскерінде қыпшақ жасақтарынан басқа орыс кінәздерінің жасақтары одақтасып, қарсы күрескен ел:
А) Литва; В) Польша; С) Венгрия; Д) Хазар елі.
4. Ноғай Ордасындағы көшпелі ақсүйектердің рөлін нығайтып, хандық билікті әлсіретуге бағытталған саясатты жүргізген басшы:
А) Ноғай; В) Батый; С) Едіге ; Д) Поладшы.
5. XVI ғ. соңында Ноғай Ордасының астанасы Сарайшықты басып алып, жойып жіберді:
А) Алтын Орда хандары; В) Әмір Темір басқыншылары;
С) Жоңғарлар; Д) Дон және Еділ казктары.
Ашық тест
1. Ноғай Ордасының негізгі аумағы ........... мен ........ арасындағы далада орналасты, орталығы ... ......... қаласы болды.
2. Сарайшық қаласының негізін ....................... Жошы ұрпақтары қалады.
3. Ноғай Ордасындағы биліктің жоғарғы органы……………………………………………………. болды.
4. XVI ғ. 50-жылдарында …….. және ……………… хандықтары Ресейге қосылғаннан кейін Ноғай Ордасы бірнеше дербес иеліктерге бөлінді.
5. Монғол шапқыншылығынан кейін Батыс Сібір мен Солтүстік Қазақстан жерлері Жошы ұлысының құрамына еніп, ……………… әулетіне тиесілі болды.
6. Сібір хандығы қазақ хандары ….............. және …………пен одақ құрды.
Ұқсастықтары:
Екі мемлекетте де түркі тілдес тайпалар болған
Екеуі де Қазақстан жерінде мекендеген
Айырмашылықтары:
Жер аумағы;
Басқару жүйесі;
Қоғамдық құрылысы;
Этникалық құрамы;
Астаналары;
Саяси жағдайлары;
Шаруашылықтары.
Жабық тест:
1. Алтын Орда құлап, Ақ Орданың әлсіреуі барысында Қазақстанның солтүстік-батысында құрылған мемлекет:
А) Ақ Орда; В) Ноғай Ордасы; С) Моғолстан; Д) Темір мемлекеті.
2. Ноғай Ордасы Алтын Ордадан бөлектеніп, тәуелсіз феодалдық иелікке айналған кездегі басқарған билеуші:
А) Поладшы; В) Батый; С) Ноғай; Д)Едіге.
3. Едіге әскерінде қыпшақ жасақтарынан басқа орыс кінәздерінің жасақтары одақтасып, қарсы күрескен ел:
А) Литва; В) Польша; С) Венгрия; Д) Хазар елі.
4. Ноғай Ордасындағы көшпелі ақсүйектердің рөлін нығайтып, хандық билікті әлсіретуге бағытталған саясатты жүргізген басшы:
А) Ноғай; В) Батый; С) Едіге; Д) Поладшы.
5. XVI ғ. соңында Ноғай Ордасының астанасы Сарайшықты басып алып, жойып жіберді:
А) Алтын Орда хандары; В) Әмір Темір басқыншылары;
С) Жоңғарлар; Д) Дон және Еділ казактары.
Ашық тест
1. Ноғай Ордасының негізгі аумағы ... (Еділ) мен ... (Жайық) арасындағы далада орналасты, орталығы ... (Сарайшық) қаласы болды.
2. Сарайшық қаласының негізін ... (XIII ғ. II жартысында) Жошы ұрпақтары қалады.
3. Ноғай Ордасындағы биліктің жоғарғы органы … (Үлкен кеңес) болды.
4. XVI ғ. 50-жылдарында … (Қазан) және … (Астрахан) хандықтары Ресейге қосылғаннан кейін Ноғай Ордасы бірнеше дербес иеліктерге бөлінді.
5. Монғол шапқыншылығынан кейін Батыс Сібір мен Солтүстік Қазақстан жерлері Жошы ұлысының құрамына еніп, … (Шайбани) әулетіне тиесілі болды.
6. Сібір хандығы қазақ хандары … (Керей) және … (Жәнібекпен) одақ құрды.
Семантикалық карта
№
1
Оқиғалар
Сарайшық қаласының іргесі қаланды
2
XVғ.
I ж.
Маңғыт жұртының бекуі аяқталды
XVғ.
3
Ноғайлар «өзбектердің» аумағын басып алды
4
XVғ. соң.
XIIIғ.
IІ ж.
5
Орыс мемлекетімен қатынасы нығайды
Ноғай Ордасында құлдырау басталды
6
XVIғ. соң.
Сібір хандығының астанасы Іскер қаласына көшірілді
7
XVIғ. бас.
Шайбани ұрпақтарының тармағы өз тарихын аяқтады
8
XVғ.
II ж.
Орыс-түрік бірлестігі пайда болды
XVIғ.
II ж.
№
1
Оқиғалар
Сарайшық қаласының іргесі қаланды
XVғ.
I ж.
2
Маңғыт жұртының бекуі аяқталды
3
XVғ.
Ноғайлар «өзбектердің» аумағын басып алды
4
XVғ. соң.
+
Орыс мемлекетімен қатынасы нығайды
5
XIIIғ.
IІ ж.
Ноғай Ордасында құлдырау басталды
+
XVIғ. соң.
6
XVIғ. бас.
+
Сібір хандығының астанасы Іскер қаласына көшірілді
7
Шайбани ұрпақтарының тармағы өз тарихын аяқтады
XVғ.
II ж.
8
+
Орыс-түрік бірлестігі пайда болды
XVIғ.
II ж.
+
+
+
+
Мағынаны тану.
Білімді кеңейту.
Тақырыпты ашу.
Әбілқайыр жастайынан
батылдығымен танылып,
дарынды әскербасы және білгір
саясаткер болды.
• 1 428 жылы үш жүздің қазақтары
бас қосқан құрылтайда билер мен
батырлар бірауыздан
Әбілқайырды Қазақ хандығы
әскерінің бас қолбасшысы етіп
сайлады.
• Әбілқайырдың жүргізген саясаты
қазақ мемлекетінің қалыптасуы
мен дамуы жолында маңызды
рөл атқарды.
І бөлім: сұрақ - жауап
Әбілқайыр хандығы қалай құрылды?
“ Тоқсан екі баулы өзбек” деген шежірені қалай түсінесің?
Хандық не себепті әлсіреді?
Әбілқайыр хандығының аумағы Жайықтан Балқашқа дейінгі, Сырдарияның төменгі ағысы мен Ертіске дейінгі жерлерді алып жатыр.
1428 жылы Әбілқайыр хан болып сайланды.
Шығыс Дешті Қыпшақтың халқы қазақтар деп аталды.
Әбілқайыр дербес хандық құрып, 30 жыл бойы билікті ұстай алды.
Сығанақ мемлекеттің жаңа астанасына айналды.
6. Әбілқайыр әскерлері мен ойраттар арасындағы шайқас 1455 жылы Сығанаққа жақын жерде болды.
7. Жәнібек пен Керей сұлтандар бастаған тайпалардың бір бөлігі Әбілқайырдан батыс Мауараннахрға көшіп кетті.
8. Әбілқайыр хан 1468 жылы қайтыс болды.
9. 1500 жылы Мұхаммед Шайбани Самарқанд пен Бұхараны басып алды.
10. Мауараннахр XV ғасырдың соңына дейін Әбілқайыр
