Просмотр содержимого документа
«Қазақ халқының қалыптасуы»
ТАРАУ. ҚАЗАҚ МЕМЛЕКЕТІНІҢ ҚҰРЫЛУЫ МЕН ДАМУЫ
§ 26.Қазақ халқының қалыптасуы
1. Қазақ халқының халық болып қалыптасу барысын бұзған қандай оқиға?
А) ХІІІ ғасыр басындағы монғол шапқыншылығы
В) ХVІІ ғасырдағы жоңғар шапқыншылығы
С) Орта Азия елдерімен болған қақтығыс
Д) ХV ғасырда көрші мемлекеттердің шапқыншылығы.
Е) Қазақстанға көрші елдерден әртүрлі тайпалардың көшіп келуі
2. Қазақ халқының этникалық жағынан қалыптасуында басты рөл қай тайпалар атқарды?
А) Ноғайлар
В) Ақ Орда тайпалары
С) Моғолдар
Д) Яғма тайпалары
Е) Оғыздар
3. Жәнібек, Керей хандармен бірігіп көшкен ру-тайпалар алғашқы кезде қалай аталған?
А) «Өзбек-қазақтар»
В) «Монғол-татарлар»
С) «Маңғыт-ноғайлар»
Д) «Түркілер»
Е) «Қимақтар»
4. Жәнібек, Керей хандармен бірігіп көшкен ру-тайпаларға біртіндеп қандай атау тұрақтанды?
А) Өзбек
В) Қазақ
С) Ноғай
Д) Қимақ
Е) Дулат
5. Шығыс Дешті Қыпшақта «қазақ» атауы әлеуметтік мағынада қолданылған:
А) ІХ-Х ғасырда
В) VІІ-VIII ғасырда
С) VІ-VII ғасырда
Д) X-ХІ- ғасырда
Е) ХII-XIV ғасырда
6. ІХ-Х ғасырларда «қазақ» атауы әлеуметтік мағынада қолданылған жер:
А) Жетісуда
В) Түркістанда
С)Шығыс Дешті Қыпшақта
Д) Алтын Ордада
Е) Египетте.
7. Өзбек ұлысында (ХV ғ.) үш халықтың болғандығы, оның ішінде ең көбі, ержүректері «қазақ» екені жайлы хабар айтқан:
А) В.Рубрук
В) Ш.Уәлиханов
С) Б.Е.Көмеков
Д) Рузбихан
Е) М.Дулатов.
8. «Алаш» сөзі шамамен қай ғасырларда алғаш рет айтылды:
А) VІІ-VІІІ ғғ.
В) VІІІ-ІХ ғғ.
С) ІХ-Х ғғ.
Д) Х-ХІ ғғ.
Е) ХІ-ХІІ ғғ.
9. Қазақ жүздерінің құрылу себебін жазған ғалым:
А) А.Құнанбаев
В) Ы.Алтынсарин
С) Ш.Уәлиханов
Д) Левшин
Е) С.Торайғыров.
10. ХІІІ ғасырға дейін «қазақ» атауының қолданып келген мағынасы:
А) Еркін адамдар
В) Жауынгерлер
С) Көшпелілер
Д) Егіншілер
Е) Бақташылар.
11. Қазақ халқының құрамына енген ру-тайпалар өздерінің ен-таңбаларын салған жартас:
А) Жетісу
В) Таңбалы Нұра
С) Алтын Орда
Д) Арыстан баб кесенесі
Е) Ноғай ордасы
12. «Алаш» сөзін жиі кездестіретін қазақ халқының аңызы:
А) «Жошы ханның жортуылы»
В) «Қорқыт ата»
С) «Алаша хан»
Д) «Ақсақ құлан»
Е) «Оғызнама»
13. Қазақ халқының құрылымына байланысты «қазақ» атауы біржола этникалық сипатқа ие болған уақыт:
А) ХІVғасырдың ІІ жартысында
В) ХІV ғасырда
С) ХV ғасырда
Д) ХV ғасырдың ІІ жартысы
Е) ХV ғасырдың І жартысында
14. Ежелгі Сібір тайпалары тілдерінде «қазақ» сөзінің мағынасы:
А) зор, күшті, көшпелі.
В) еркін, азат, алып.
С) мықты, берік, алып.
Д) көшпелі, алып, еркін.
Е) күшті, еркін, мықты.
15. «Қазақ» сөзі этникалық мағынаға ие бола бастаған ғасыр:
А) ХVІІ ғасыр.
В) ХVІ ғасыр.
С) ХVІІІ ғасыр.
Д) ХІV ғасыр.
Е) ХV ғасыр.
16. «Қазақ» сөзі көне түрік дәуірінде пайда болып, ХІІІ ғасырға дейін қандай мағынада қолданылып келген:
А) «Еркін адамдар»
В) «Алаш»
С) «Алып»
Д) «Мықты»
Е) «Берік»
17. «Қазақ жүздерінің құрылу себебі, олар (қазақтар) көшіп-қонып жүрген жерлерінде өз құқықтарын қорғау үшін одақтар құрған. Ол одақ – қазақ жүздері», - деп жазған қазақ ғалымы:
А) Ш.Уәлиханов
В) Ә.Марғұлан
С) К.Ақышев
Д) Х. Алпысбаев
Е) А.Байтұрсынов
18. Қашан қазақ тілі өзіне тән ерекше белгілері бар, дербес тілге айналды:
А) ХV ғасырда
В) ХVІ ғасырда
С) ХVІІ ғасырда
Д) ХІV ғасырда
Е) ХІІІ ғасырда
§ 27.Қазақ хандығының құрылуы
564. Қазақ хандығының құрылуына қай екі мемлекеттің ішкі-сыртқы жағдайындағы оқиғалар әсер еткен:
А) Әбілқайыр хандығы мен Моғолстан
В) Ноғай Ордасы мен Әбілқайыр хандығы
С) Моғолстан мен Хиуа хандығы
Д) Алтын Орда мен Әмір Темір мемлекетінің
Е) Ноғай Ордасы мен Моғолстан
565. Қазақстанның оңтүстігіндегі, Қаратау баурайындағы, сырдария бойындағы, Түркістанның солтүстігіндегі тайпалар Керей мен Жәнібек сұлтандардың төңірегіне қай уақытта топтасты :
А) ХV ғ. 40-50 жж.
В) ХV ғ. 30-40 жж.
С) ХVІ ғ. 40-50 жж.
Д) ХVІ ғ. 20-30 жж.
Е) ХІV ғ. 40-50 жж.
566. Қазақ хандығы құрылған уақыт:
А) 1428-1468 жж.
В) 1465-1466 жж.
С) 1455-1458 жж
Д) 1445-1456 жж.
Е) 1466-1470 жж
567. Керей мен Жәнібектің маңына жиналғандар саны:
А) 100 мың
В) 200 мың
С) 450 мың
Д) 300 мың
Е) 600 мың
568. Қазақ сұлтандарын құшақ жая қарсы алып, жер бөліп берген моғол ханы:
А) Тоғылық-Темір хан
В) Есен-бұға хан
С) Қызыр-Қожа хан
Д) Жүніс хан
Е) Уәйіс хан хан
569. Қазақ хандығы алғашында Қазақстанның қай аумағында құрылды:
А) Орталық Қазақстанда
В) Батыс Жетісуда
С) Еділ мен Жайық аралығында
Д) Сырдария мен Әмудария аралығында
Е) Батыс Қазақстанда
570. Қазақ хандығының тағына бірінші отырған:
А) Барақ хан
В) Керей хан
С) Бұрындық хан
Д) Қасым хан
Е) Хақназар хан
571. XV ғасырдың 70 жылдарында қазақ хандары басып алған аймақ:
А) Еділ мен Жайық өңірі
В) Сырдария бойы мен Қаратау өңірі
С) Ертіс бойы мен Есіл аралығы
Д) Орталық Қазақстан аймағы
Е) Шығыс Қазақстан аймағы
572. Қасым хан кезіндегі Қазақ хандығының территориясы:
А) Оңтүстікте Сырдария бойындағы қалалар
В) Оңтүстік-шығыста Жетісудағы Шу, Талас, Қаратал, Іле өзендері
С) Солтүстік және солтүстік-шығыста Ұлытау мен Балқаш көліне дейін
Д) Солтүстік-батыста Жайыққа дейінгі жерлер
Е) Барлық жауап дұрыс
573. Қасым хан тұсындағы Қазақ хандығының астанасы:
А) Отырар
В) Сығанақ
С) Тараз
Д) Сауран
Е) Созақ
574. «Қасым ханның қасқа жолы» неше бөлімнен тұрған:
А) 2 бөлім
В) 5 бөлім
С) 3 бөлім
Д) 7 бөлім
Е) 12 бөлім
575. Қай ханның тұсында Орыс мемлекетімен алғаш рет байланыс орнатылды:
А) Хақназар ханның
В) Қасым ханның
С) Тәуке ханның
Д) Жәңгір ханның
Е) Керей ханның
576. Алғашқы қазақ ханы Жәнібек тұсында достық қатынаста өмір сүрген ноғайлар мен қазақтарды «екі туысқан Орда» деп атаған ғалым:
А) Әбілғазы хан
В) Шоқан Уәлиханов
С) Қадырғали Жалаири
Д) Махмұд Қашқари
Е) Рузбихан Исфахани.
§ 27.Қазақ хандығының құрылуы
577. ХІІІ-ХV ғасырлардан аттары бізге аңыз болып жеткен ауызша поэзия өкілдерінің бірі:
А) Бұхар жырау
В) Асан қайғы
С) Үмбетей жырау
Д) Доспамбет жырау
Е) Біржан сал.
578. Қазақ хандығының құрылуы қарсаңында арғындар мекендеді:
А) Түркістан мен Қаратау аралығында.
В) Іле, Шу, Талас өзендері бойында
С)Ұлытаудан Есілге дейін жерлерде.
Д) Жетісуда
Е)Ертістен батысқа қарай, Орталық Қазақстанда.
579. ХV ғасырда қалыптасқан саяси-тарихи жағдайлар қазақ халқының ... әсер етті:
А) Ұлттық мемлекет болып құрылуына
В) Сыртқы саясатының дамуына
С) Күшеюіне
Д) Әлсіреуіне
Е) Бірігуінің аяқталуына.
580. Алғашқы қазақ хандығы құрылған жер:
А) Мұғалжар
В) Орал
С) Сарыарқа
Д) Жетісу
Е) Аягөз
581. Қазақ хандығының құрылған уақыты туралы мәлімет беретін тарихи шығарма:
А) Тарихи-Рашиди
В) Оғызнама
С) Кодекс куманикус
Д) Шежірелер жинағы
Е) Тарих-и-Абулхаир-хани.
582.Қазақ хандығы үшін саяси-экономикалық және әскери-стратегиялық жағынан маңызы зор болған қалалар:
А) Сыр бойындағы
В) Жетісу аймағындағы
С) Шу өзені бойындағы
Д) Іле аймағындағы
Е) Талас өзені бойындағы
583. ХV ғасырдың аяғындағы Қазақ хандығының негізгі қарсыласы:
А) Көшім
В) Шайбани хан
С) Жүніс хан
Д) Әмір Темір
Е) Уайс хан.
584. Қазақ хандығының құрылуы мен нығаюы нәтижесінде қол жеткізілген жағдай:
А) Хандардың озбырлығына шек қойылды.
В)Ұлы Жібек жолы бойындағы сауда жанданды.
С)Ішкі феодалдық қырқыстар мен талас тартыстар тоқтатылды.
Д) Қазақ хандығы үш жүзге бөлініп, әрқайсысында дербес хандар билік ете бастады.
Е) Қазақ халқының ру-тайпаға бөлінуі жойылды.
585. Хақназар ханның сыртқы саясаттағы бағытын өзгертуге әсер етті:
А) Шайбани ұрпақтарының жиі шабуыл жасауы.
В) Сібір ханы мен Моғолстан билеушілерінің шапқыншылық жорықтары.
С) Бұхар ханының наразылығы.
Д) ташкент билеушісі Баба сұлтанның екі жүзді саясаты.
Е) Өзбек ханы Абдаллахтың күшеюі.
586. Қазақ хандығында 1538-1580 жылдары билік құрған хан:
А) Қасым хан
В) Шығай хан
С)Хақназар хан
Д) Тәуекел хан.
Е) Есім хан
587. Баба сұлтанның астыртын жіберген адамдарды Хақназар ханды өлтірген жыл:
А) 1580 жыл
В) 1579 жыл
С) 1582 жыл
Д) 1584 жыл
Е) 1587 жыл.
588. «Қастаспай дос болып, өзара көмектесу» жөнінде «ант беріскен шарт»
жасасқан хандар:
А) Тәуекел, Баба сұлтан
В) Хақназар, ІІ Абдаллах
С) Есім, Имамкули
Д) Қасым, Мұхаммед Шайбани
Е) Есім, Абд-ар-Рахим.
§ 27.Қазақ хандығының құрылуы
589. 1583 жылы «Ант беріскен шартты» бұзып, Тәуекел хан Өзбек ханнан қайтарып алған қалалар:
А) Сауран, Түркістан, Отырар, Сайрам.
В) Суяб, Ташкент, Түркістан, Отырар.
С) Қойлық, Үзгент, Сығанақ.
Д) Суяб, Сығанақ, Ташкент.
Е) Отырар, Сайрам, Сауран.
590. Тәуекел хан Мауараннахрға баса көктеп кірген жыл:
А) 1588 ж.
В) 1590 ж.
С) 1596 ж.
Д) 1598 ж.
Е) 1599 ж.
591. Қазақ хандығы мен Өзбек хандығы арасындағы ұзақ жылдар жүргізілген соғыстың нәтижесі:
А) Қазақ хандығының жеңілуі.
В) Сыр бойындағы қалалардан айырылуы.
С) Қазақ хандығының жеңіске жетіп, Ташкентті қосып алуы.
