Б?гін есепті ?ш ?діспен шешеміз: графа мен кесте ??рып, тал?ылай отырып шешеміз.
Логикалы??а, е? алдымен, белгілі ?асиеттеріне байланысты на?ты т?ртіппен орналастыру ?ажет нысандарды аны?тауды талап ететін м?тіндік есептер жатады. Онымен ?оса тапсырма шарттарыны? кейбірі ?рт?рлі а?и?атты? ба?амен ал?а шы?ады. Логикалы? есептер класына ??ю ж?не ?лшеу есептеріде жатады.
Сады?, Н?р?али ж?не Абылай ?ытай, жапон, араб тілдерін ?йреніп жатыр. ?р?айсысы ?андай тілді ме?гереді деген с?ра??а біреуі былай жауап береді: «Сады? ?ытай тілін ?йреніп жатыр, Н?р?али ?ытай тілін ?йреніп жат?ан жо?, Абылай араб тілін ?йреніп жат?ан жо?». Со?ында б?л жауапты? біреуі ?ана д?рыс, ?ал?ан екеуі жал?ан болып шы?ты. ?айсысы ?андай тіл ?йреніп жатыр?
Шешуі:
Н?р?али ?ытай тілін, Абылай жапон тілін, Сады? араб тілін о?ып жатыр.
А?и?ат кестелер ?дісі
Б?л м?тіндік логикалы? есептерді шешу ?шін ?олданылатын негізгі ?діс. Кестелер есепті? шартын немесе жауабын к?рнекті т?рде ?сынып ?ана ?оймай, есепті шешу кезінде айтарлы?тай д?режеде д?рыс логикалы? ?орытынды жасау?а к?мектеседі. А?иат кестесін ?олданып, есепті шешу ?рдісін мысалмен к?рсетейін.
Серік, Берік, Арман ж?не Данияр сайыста ал?аш?ы т?рт орынды алды. Кім ?андай орын алды деген с?ра??а ?шеуі былай жауап берді: «Серік бірінші де, со??ы да емес», «Берік екінші», «Арман со??ы емес». Барлы?ы шынды?ты айт?аны белгілі. Кім ?андай орын алды?
Шешуі:
Кестені дайындаймыз:
Серік
Берік
Арман
Данияр
1-орын
0
0
1
0
2-орын
0
1
0
0
3-орын
1
0
0
0
4-орын
0
0
0
1
Графтар ?дісі
Граф сызы?тармен ?осыл?ан т?белерден т?ратын графикалы? нысан. Мысалы, бірнеше бала ?ала шетіндегі орман?а бару ?шін вокзалда кездесті. Кездесу кезінде барлы?ы ?ол алып амандасты. Егер 10 ?ол алысу болса, ?ала шетіне неше бала кетті?
Шешуі:
Б?л есепті графикалы? т?рде шешейік. Е? алдымен А ж?не Б н?ктесін белгілеп, оларды кесіндімен ?осамыз. Н?ктелер – балалар, ал кесінділер – ?ол алысу болатын. Та?ы С н?ктесін ?осып, оны А ж?не Б н?ктесімен байланыстырамыз. Барлы?ы ?ш кесінді пайда болады.
Б Б
А С
А С Д Е
Келесі Д н?ктесін енгізіп, оны А, Б, С н?ктелерімен ?осамыз. Енді 6 кесінді пайда болды. Бесінші Е н?ктесін ?осып, алды??ы н?ктелермен байланыстырамыз. 10 кесінді пайда болды, я?ни 10 ?ол алысу.
Екі пішін ?мір с?ріпті: ше?бер ж?не шаршы. Олар т?р?ан к?шеде ?ш ?й болды: біреуі терезелі ж?не ??бырлы, екіншісі тек терезелі ж?не ?шіншісі тек ?ана ??бырлы.
?р пішін ?з ?йінде т?рды
Ше?бер мен шаршы терезелі ?йде ?мір с?рді
Шаршы жылылы?ты с?йді, сонды?тан пешті жиі жа?ып отырды. Кім ?ай ?йде т?рды?
В де?гей
К?н ж?йесіні? то?ыз ?аламшарлары арасына ?арышты? хаттар енгізілген. Зымырандар мынадай ба?дармен ?шады: Жер-Меркурий, Плутон-Шолпан, Жер-Плутон, Плутон-Меркурий, Меркурий-Шолпан, Уран-Нептун, Нептун-Сатурн, Сатурн-Юпитер, Юпитер-Марс ж?не Марс-Уран. Жерден Марс?а жетуге бола ма?
С де?гей
Жазушы Дорис Кейді? ?ш ?ызы да – Джуди, Айрис ж?не Линда, ?те дарынды. Олар ?рт?рлі ?нер т?рінен, ?н салу, балет ж?не кинодан ата??а ие болды. Олар ?рт?рлі ?алада т?р?анды?тан, Дорис Париж, Рим ж?не Чикаго?а жиі телефон шалады.
Мынау белгілі:
Джуди Парижде, ал Линда Римде т?рмайды.
Парижде т?ратыны кино?а т?спейді.
Римде т?ратыны ?нші.
Линда балетке нем??райлы ?арайды.
Айрис ?айда т?рады ж?не оны? маманды?ы ?андай?
V. ?орытындылау
Т?жірибелік ж?мыс?а ба?а ?ою
VІ. ?йге тапсырма
§4, ба?ылау с?ра?тары мен тапсырмалар.
Рефлексия
Енді б?гінгі саба??а ба?а берейік, ол ?шін келесі с?йлемдерді ая?та?дар:
Ма?ан ?нады, ?йткені.
?ызы?ты болды, ?йткені.
Мені? к?зім. жетті
М?ндай саба?тар ?ажет, ?йткені.
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Просмотр содержимого документа
«Логикалы? есептерді шешу ?дісі »
12 жылдық білім беру бағдарламасы бойынша өтілген сабақ жоспары
Сабақтың тақырыбы: Логикалық есептерді шешу әдісі
Сабақтың мақсаты: логикалық есептерді әртүрлі әдістермен шешуді үйрену
Оқушылардың білуі тиіс: Логикалық есептерді шешу әдістері
Оқушылардың үйренуі тиіс: Логикалық есептерді шешудің оңтайлы әдістерін анықтау; логикалық есептерді әртүрлі тәсілдермен шешу
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру
ІІ. Үйге берілген тапсырманы тексеру
Оқушылардың білімін тексеру үшін «Логикалық операциялар» бөліміне дидактикалық материалдардан 2.2.1, 2.2.2, 2.2.3-тапсырмаларын орындауды ұсынамын.
ІІІ. Жаңа тақырыпты түсіндіру
Сұрақтар
Логикалық есептерді жиі шешесіздер ме?
Шешудің қандай әдістерін қолданасыздар?
Бүгін есепті үш әдіспен шешеміз: графа мен кесте құрып, талқылай отырып шешеміз.
Логикалыққа, ең алдымен, белгілі қасиеттеріне байланысты нақты тәртіппен орналастыру қажет нысандарды анықтауды талап ететін мәтіндік есептер жатады. Онымен қоса тапсырма шарттарының кейбірі әртүрлі ақиқаттық бағамен алға шығады. Логикалық есептер класына құю және өлшеу есептеріде жатады.
Логикалық есептерді шешудің әдістері жеткілікті. Оның әрқайсысының өзіндік қолдану аясы бар.
Келесі әдістерді қарастырамыз:
Ойлау әдісі
Ақиқат кестелер ідісі
Гафтар әдісі
Ойлау әдісі
Бұл әдіспен ең қарапайым логикалық есептер шешіледі. Оның идеясы ойлау арқылы тапсырмалардың барлық шартын ретімен қолданып, тапсырма жауабы болатын қорытындыға келеміз.
Мысал қарастырайық.
Садық, Нұрғали және Абылай қытай, жапон, араб тілдерін үйреніп жатыр. Әрқайсысы қандай тілді меңгереді деген сұраққа біреуі былай жауап береді: «Садық қытай тілін үйреніп жатыр, Нұрғали қытай тілін үйреніп жатқан жоқ, Абылай араб тілін үйреніп жатқан жоқ». Соңында бұл жауаптың біреуі ғана дұрыс, қалған екеуі жалған болып шықты. Қайсысы қандай тіл үйреніп жатыр?
Шешуі:
Нұрғали қытай тілін, Абылай жапон тілін, Садық араб тілін оқып жатыр.
Ақиқат кестелер әдісі
Бұл мәтіндік логикалық есептерді шешу үшін қолданылатын негізгі әдіс. Кестелер есептің шартын немесе жауабын көрнекті түрде ұсынып қана қоймай, есепті шешу кезінде айтарлықтай дәрежеде дұрыс логикалық қорытынды жасауға көмектеседі. Ақиат кестесін қолданып, есепті шешу үрдісін мысалмен көрсетейін.
Серік, Берік, Арман және Данияр сайыста алғашқы төрт орынды алды. Кім қандай орын алды деген сұраққа үшеуі былай жауап берді: «Серік бірінші де, соңғы да емес», «Берік екінші», «Арман соңғы емес». Барлығы шындықты айтқаны белгілі. Кім қандай орын алды?
Шешуі:
Кестені дайындаймыз:
Серік
Берік
Арман
Данияр
1-орын
0
0
1
0
2-орын
0
1
0
0
3-орын
1
0
0
0
4-орын
0
0
0
1
Графтар әдісі
Граф сызықтармен қосылған төбелерден тұратын графикалық нысан. Мысалы, бірнеше бала қала шетіндегі орманға бару үшін вокзалда кездесті. Кездесу кезінде барлығы қол алып амандасты. Егер 10 қол алысу болса, қала шетіне неше бала кетті?
Шешуі:
Бұл есепті графикалық түрде шешейік. Ең алдымен А және Б нүктесін белгілеп, оларды кесіндімен қосамыз. Нүктелер – балалар, ал кесінділер – қол алысу болатын. Тағы С нүктесін қосып, оны А және Б нүктесімен байланыстырамыз. Барлығы үш кесінді пайда болады.
Б Б
А С
А С Д Е
Келесі Д нүктесін енгізіп, оны А, Б, С нүктелерімен қосамыз. Енді 6 кесінді пайда болды. Бесінші Е нүктесін қосып, алдыңғы нүктелермен байланыстырамыз. 10 кесінді пайда болды, яғни 10 қол алысу.
IV. Компьютермен тәжірибелік жұмыс
Қолайлы әдіспен есепті шығарыңдар. Есептің жауабын мәтіндік процессорда өрнектеңдер.
А деңгей
Екі пішін өмір сүріпті: шеңбер және шаршы. Олар тұрған көшеде үш үй болды: біреуі терезелі және құбырлы, екіншісі тек терезелі және үшіншісі тек қана құбырлы.
Әр пішін өз үйінде тұрды
Шеңбер мен шаршы терезелі үйде өмір сүрді
Шаршы жылылықты сүйді, сондықтан пешті жиі жағып отырды. Кім қай үйде түрды?
В деңгей
Күн жүйесінің тоғыз ғаламшарлары арасына ғарыштық хаттар енгізілген. Зымырандар мынадай бағдармен ұшады: Жер-Меркурий, Плутон-Шолпан, Жер-Плутон, Плутон-Меркурий, Меркурий-Шолпан, Уран-Нептун, Нептун-Сатурн, Сатурн-Юпитер, Юпитер-Марс және Марс-Уран. Жерден Марсқа жетуге бола ма?
С деңгей
Жазушы Дорис Кейдің үш қызы да – Джуди, Айрис және Линда, өте дарынды. Олар әртүрлі өнер түрінен, ән салу, балет және кинодан атаққа ие болды. Олар әртүрлі қалада тұрғандықтан, Дорис Париж, Рим және Чикагоға жиі телефон шалады.
Мынау белгілі:
Джуди Парижде, ал Линда Римде тұрмайды.
Парижде тұратыны киноға түспейді.
Римде тұратыны әнші.
Линда балетке немқұрайлы қарайды.
Айрис қайда тұрады және оның мамандығы қандай?
V. Қорытындылау
Тәжірибелік жұмысқа баға қою
VІ. Үйге тапсырма
§4, бақылау сұрақтары мен тапсырмалар.
Рефлексия
Енді бүгінгі сабаққа баға берейік, ол үшін келесі сөйлемдерді аяқтаңдар:
С
