Қ
ызылорда қаласы,
№15 мектеп-лицейінің
информатика пәнінің мұғалімі
Ибраева Қарлығаш Қадырханқызы
Сыныбы: 11 «Б»
Тақырыбы: «Дерек қоймасын жобалаудың ерекшеліктері»
А) Білімділік: көп кестелі деректер қоймасын жобалаудың ерекшеліктері туралы мәліметті оқушыларға игерту
Ә) Тәрбиелік: Кабинетте қауіпсіздік ережесін сақтауды қамтамасыз ету
Б) Дамытушылық: Оқушылардың логикалық ойлау қабілетін дамыту
Сабақтың түрі: Аралас сабақ
Сабақтың барысы
І.Ұйымдастыру кезеңі /Психологиялық дайындық/
Мұғалім сөзі:
Сәлеметсіздер ме, құрметті оқушылар, рақмет, жайғасып, желкенді кемеге орналасайық. Ең алдымен, маған көмекші ретінде топтан «юнгамызды» сайлайық. Әрбір дұрыс жауап берілген сұрақтарға алдын-ала дайындалған желкенді кеменің борт-журналына оқушының атын жазып, сабақтың соңында желкенді кемелерді есептеу арқылы отырып, бағалаймыз.
ІІ. Үй тапсырмасын сұрау
Үйге берілген тақырып бойынша оқушыларға сұрақ қою арқылы үй тапсырмасын сұрау
ІІІ. Жаңа сабақ
Реляциялық деректер қоймасы теориясында негізгі теориялар мыналар: кесте, қатынас, жол, баған, бастапқы және сыртқы кілттер.
Реляциялық деректер қоймасын жобалағанда сізге деректер едәуір тиімді құрылымының мәселесін шешу керек. Осыған байланысты мынадай мақсаттар қойылады:
Кестелердегі деректерге жылдам жетуді қамтамасыз ету.
Енгізу кезінде және компьютерлеріңіздің дискілік кеңістігін рационалды қолданбауда қателікке себеп болатын деректердің керек емес қайталануын алып тастау.
Бір объектілерді өзгерту кезінде, оған байланысты объектілердің сәйкес өзгеруі автоматты болатындай етип, деректердің тұтастығын қамтамасыз ету.
Деректер қоймасындағы ақпараттардың артығын азайту процесі тұрақталған деп аталады. Біз, теориялық негіздемесіне көңіл аудармай, кестелерді тұрақтандырудың қайсыбір практикалық қырларына тоқталамыз.
Тұрақталу теориялық кестелердің бес орташа пішініне сүйеніп іс қылады (біріншіден бастап, бесіншіні қоса). Бұл пішіндер орташа пішіндегі біріншіден бастап, бесіншіге дейінгі ақпараттардың артығын жою үшін арналған. Сондықтан әрбір келесі орташа пішін өткен пішіннің талаптарын және қайсыбір қосымша шарттарды қанағаттандыруы тиіс. Деректер қоймасын іс жүзінде жобалау кезінде төртінші жіне бесінші пішіндер, ереже бойынша, қолданылмайды, сондықтан біз алғашқы үш орташа пішінді қарастырумен шектелеміз.
Миға шабуыл бекеті бойынша:
Қызықты сұрақтар арқылы миға шабуыл жасайық ...
1. Кім барлық тілде сөйлейді? жаңғырық
2. Баспа құрылғысы принтер
3. Қандай жолмен еш уақытта адам жүрмейді? құс жолымен
4. Компьютер теледидары монитор
5. Теңізде қандай тастар табылмайды? құрғақ
6. Көп пернелі құрылғы пернетақта
7. Елеуішпен су әкелуге бола ма? Иә, қар мен мұзды
8. Аз батырмалы құрылғы тышқан
9. Көзіңмен көресің, бірақ қолыңмен ұстай алмайсың? көлеңке
10. Дискет «жұтқыш» дискіжетек
11. Қандай ыдысқа су құйылмайды? су толы ыдысқа
12. Үлкен темір жәшік жүйелік блок
13 Көрсеткі әйнек монитор
14. Ашық ыдыстағы су неге азаяды? буланады
15. Ақпараттың ең кіші бірлігі бит
16. Неліктен су отты сөндіреді? су ауа жібермейді, от ауасыз жанбайды
17. Интернетпен байланыс жасайтын құрылғы модем
18. Файлдар жиыны бума, папка
Тіл білімін зерттеу құралы
Microsoft Access бағдарламасын іске қосу жолдары:
Пуск-Программы-MS Office-MS Access
Контексті мәзір - Создать - Приложение MS Access
Пуск - Выполнить - MDB.EXE
Іске қосылғаннан кейін экранда келесі сұхбаттық терезе пайда болады:
Т
ақырып жолы
Мәзір жолы
Құрал-саймандар жолы
Деректер қоймасының терезесі, жұмыс аумағы
Қалып-күй жолы
MS Access бағдарламасында “кесте” термині нені білдіреді?
Кесте – дерек сақтайтын объект.
Кесте - баған мен жолдан тұрады.
Әр қатар бұл - жазба, ал әр баған - өріс.
Кесте құрылымы
Кесте режимі
Конструктор
Кесте шебері
Кесте импорты
Кестемен байланыс
Дерек типтері
Мәтіндік
Сандық
Ақшалай
Санауыш
Дата / уақыт
Логикалық
МЕМО өріс
ОLE объектісінің өрісі
Гиперсілтеме
Ауыстырулар шебері
Логикалық тапсырма
Ғылымдар қақпасын ашудың құралы
Егер үш тор көздегі суреттерді бір тор көзге қабаттастырып қойсақ, неше тор көз бос қалады?
Ойды жетілдіру құралы қозғау
Сіздің болашақта мамандық таңдаудағы ақпараттың әсері? ҰБТ пәндері бойынша орташа балдарын кестеге шығару
Сурет салу ғылымының құралы
Геометриялық фигураларды қолданып салынған суреттер арқылы өз ойларын ортаға салу.
1. 2. 3.
Сандық мәліметтер құралы
Қазақ әліпбиіндегі әріптердің орналасу тәртібі бойынша жасырылған сандар арқылы сөйлем құру.
3. 38. 16. 38. 17. 18. 38. 19.__3. 1. 24.__15. 27. 23. 1. 16. 37.__ ‒ 1. 15. 22. 1. 23. 1. 25.
Білімнің бас құралы – ақпарат.
А.Байтұрсынов
ҚАЗАҚ ӘЛІПБИІ
А Ә Б В Г Ғ Д Е Ё Ж З И Й К Қ Л М Н Ң О Ө П Р С Т У Ұ Ү Ф Х Һ Ц Ч Ш Щ Ъ Ы І Ь Э Ю Я
Сен білесің бе?
1. Талдауға қажет ақпаратты жалпы қалай атайды?
а) шығаруға арналған тамақ
б) ойлануға арналған азық
в) миға тамақтану
г) қорек
2. Компьютерлік тілде адамды қалай атайды?
а) Пайдаланушы
б) Клиент
в) Пациент
г) Тапсырыс беруші
3. Қай өлшем бірлік информатика саласынан болып келеді?
а) Киловатт
б) Килобайт
в) Килобар
г) Киловольт
4. Компьютердің миы?
а) Программа
б) Жүйелік блок
в) Код
г) Процессор
5. Компьютердің ішкі құрылғыларын қалай атайды?
а) Интерьер
б) Архитектура
в) Анатомия
г) Қаймақ
6. Компьютер жадысы не үшін арналмаған?
а) Ақпаратты жазуға
б) Ақпаратты сақтауға
в) Ақпаратты шығаруға
г) Ақпаратты өңдеуге
7. Дербес компьютердің ең маңызды құрылғысы?
а) Қорек блок
б) Жүйелік блок
в) Асхана
г) Интернет-кафе
8. Компьютер тышқаны қай жерде тұрады?
а) Торда
б) Аквариумде
в) Кілемшеде
г) Тышқан аулағышта
в) кілемшеде
Жаңа сабақты бекіту
MS Accessте пішіндерді, есеп берулерді және сұратуларды құру кезінде кестелер арасында тұрақты байланыстарды орнатуыңызға болады.
Екі кесте арасындағы байланыстарды орната отырып, бір ғана ақпараттан тұратын өрісті таңдаймыз. Көбінесе бір кестенің бастапқы кілтін басқа кестенің сәйкес өрісімен байланыстырасыз.
Өткен тарауда біз қолданыста бар байланыс типтерін қарастырғанбыз. Ең бастысы – «бір-көпке» типі. Кейінірек біз «көп-көпке» байланыс типін қарастырамыз.
«Деректер схемасы» диалог терезесі
Кестелер арасындағы байланыстың құрылуы MS Accessте «деректер схемасы» диалог терезесінде жүзеге асады. Кестелер арасындағы байланыстарды анықтау үшін келесі әрекеттерді орындау керек:
1. Сервис / Схема данных командасын орындап немесе саймандар понелінде Схема данных батырмасын басу арқылы «Деректер схемасы» диалог терезесін ашыңыз.
2. бұл диалог терезесіне байланысқан терезелерді бірізділікпен қосыңыз. Ол үшін / Добавить таблицу командасын орындаңыз немесе саймандар понелінде Отобразить таблицу батырмасын басыңыз. Экранда «Кестенің қосылуы» «Дабавление таблицы» диалог терезесі ашылады.
3. кестелер тізімінде бірінші қосылатын кестені ерекшелеп (мысалы,Клиенттер), Добавить батырмасын басыңыз. Сосын екінші қосылатын кестені таңдап (мысалы, Тапсырыстар), Добавить батырмасынбасыңыз.Одан соң «Кестенің қосылуы» диалог терезесін жабу үшін Закрыть батырмасын басыңыз. «Деректер схемасы» диалог терезесінде жабу үшін Закрыть батырмасын басыңыз. «Деректер схемасы» диалог терезесінде байланысатын екі кесте пайда болады.
4. Кестелерді байланыстыру үшін бірінші байланысатын кестедегі өрісті таңдап, оны маустың көмегімен екінші кестенің сәйкес өрісіне апарыңыз. Бірнеше өрістерді бірден байланыстыру үшін Ctrl пернесін басып тұрып,осы өрістерді таңдап, ерекшеленген өрістер тобын екінші кестеге жылжытыңыз.
5. Экранда «Байланыстардың өзгертілуі» диалог терезесі ашылады. Бұл диалог терезесінде бағандардағы байланысқан өріс аттарының дұрыстығын тексеріңіз. Керек кезінде өрістердің басқа аттарын таңдаңыз.Сосын Создать батырмасын басыңыз. «Деректер схемасының» диалог терезесіне қайта ораласыз.
Құрылатын байланыстар типі байланыстарды анықтауда көрсетілген өрістерге тәуелді:
«Бір-көпке» қатысы - өрістердің біреуі ғана түйінді болса немесе оныңбірегей индексі бар болған жағдайда ғана құрылады.
«Бір-бірге» қатысы - байланысатын өрістердің бәрі түйінді болса немесе оның бірегей индексі бар болған жағдайда құрылады.
«Көп-көпке» қатысымен байланыс - «бір-көпке» қатысымен екі байланысты үшінші кесте арқылы көрсетеді, кілті,ең болмағанда, екі басқа кестелерде сыртқы кілттің өрістері болып табылатын екі өрістен тұрады.
«Деректер схемасы» диалог терезесінде түйінді емес (немесе бірегей индексі жоқ) өрісті басқа түйінді емес (немесе бірегей индексі жоқ) өріске көшіргенде, айқындалмаған қатынас құрылады. Айқындалмаған қатынасы бар кестелерден тұратын сұратуларда MS Access үнсіздік бойынша кестелер арасында бірігу сызығын құрады, бірақ деректер тұтастығының шарттары бұл кезде сүйемелденбейді және кестелердің кез келгенінде жазбалардың бірегейлігіне кепілдеме жок.
Бекеттерден өте отырып, оқушылардан «Дерек қоймасын жобалаудың ерекшеліктері» туралы ой-пікірлерін сұрастыру, ортаға салу.
Бағалау: «Юнганың» қолындағы борт-журналы бойынша «желкенді кемелерді есептей келе, оқушыларды бағалау әрі ынталандыру.
Үйге тапсырма:
Бүгінгі өтілген тақырыпты оқулықтан оқып келу және өткен тақырыптарға байланысты ребус құрастыру.
Қызылорда қаласындағы архитектуралық жобалау жағынан ерекшеліктері бойынша кесте құру, толтыру.
