Создайте Ваш сайт учителя Курсы ПК и ППК Видеоуроки Олимпиады Вебинары для учителей
"Металдар"
Просмотр содержимого документа
«ИНА»
Қарағанды облысы Осакаров ауданы Сарыөзек ауылы №21 орта мектебі КММ-нің химия пәнінің мұғалімі Ибрагим Дина
«Металдар» тарауын жүйелеп, пысықтау үшін 10- сыныпта кіріктірілген сабақ түрін пайдаланып қорытындылау сабағын өткіздім. Сабаққа Д.И.Менделеевтің периодтық жүйесі ақпараттық технологияны пайдалана отырып экран арқылы металл үлгілері көрсетілді. Слайдтар пайдаландым. Кіріктірілген сабақ оқушылардың сабаққа қызығушылығын арттыруға, олардың білімін тереңдетуге маңызы зор.
Сабақтың мақсаты:
Металдардың шығу тарихы, географиялық таралуы, алу жолдары, физикалық,химиялық қасиеттері, биологиялық рөлі, қолдану және маңызы туралы ұғымды нығайту;
Металдардың бейметалдардан айырмашылығы және ерекшелігін білу;
Табиғатты сүю, табиғи байлықты үнемді пайдалану, Қазақстанның байлығын мақтан тұтуға баулу:
Сабақтың міндеті:
Металдардың физикалық қасиеттерін ажырата білу;
Металдардың табиғатта кездесуін есте сақтау;
Металдардың химиялық қасиеттерін анықтай білу:
Сабақтың түрі: Кіріктірілген сабақ, қорытындылау сабағы
Сабақ барысы: Маман иелерінің орнын белгілеп отырғызу.
Мұғалімнің кіріспе сөзі: Бүгінгі өтілетін сабақ тақырыбы «Металдар » тарауын қорытындылау. Бұл сабақта металдарды өндірудің олардың қасиеттерін зерттеудің, шығу тарихын жалпы металдар туралы мағлұматты маман иелері түсіндіреді. Ендігі кезек маман иелеріне беріледі.
ТАРИХШЫ
МЕТАЛЛУРГ ГЕОГРАФ
МЕТАЛДАР
ХИМИК БИОЛОГ
ФИЗИК
ТАРИХШЫ
Қазақ халқы ерте табиғатпен біте қайнасып, табиғат аясында қысы-жазы тіршілік етіп келе жатқан халық. Тарихи және археологиялық дәлелдеулер бойынша алғашқы кезде адамдар тастарды балта, найза, садақ ретінде пайдаланған. Бұл кезең «тас дәуірі» деп аталды. Адамдар алғаш металдардан мыс пен алтынды қолданған. Бұлар табиғатта таза күйінде кездеседі. Сондықтан түрлі құралдарды пайдалануда мыс негізгі материал болды. Кейін мысты қалайымен қосып балқытса, қатты әр түрлі құралдар құюға болатынын байқап, оны өнерде кең қолданды. Бұл кезең «қола дәуірі» деп аталды. Қазақстан аумағында көптеген металдан жасалған бұйымдар табылды. Мысалы, 1399 жылы түркістанда тайқазан құйылған. Оның диаметрі-2,45м, салмағы-2 т. Тайқазан 7 металдан құйылға: темір, мырыш, қалайы, қорғасын, мыс, күміс және алтын. Қазан үш қатар әшекеймен және нақышты араб жазуымен өрнектелген. Лотос гүлі тәрізді әдемі 10 тал құлағы бар. Екінші табылған құнды дүние-Алтын адам. Алтын адам Есік қорғанынан табылған сақ жауынгері б.з.д.Үғ. Оның киімі 4 мыңнан астам алтын әшекейлермен безендірілген. Оның ішінде барыс, тауешкі, арқар, ат, әр түрлі құстардың бейнесі кездеседі. Бас жағында алтын сырға асыл тастармен әрленген. Бас киімі моншақша келген үшкірлеу, мойнында алтын әшекей , жағасы мен жеңінде алтын салпыншақтар бар. Қолында екі алтын жүзік. Оң жақ қапталында алтын жалатқан қылыш, сол жағында темір қанжар. Саптама етігі де ұсақ алтыннан жасалған әшекейлермен көмкерілген.Батыс Қазақстан облысынан археологиялық қазба жұмыстары кезінде табылған әшекей заттар II-IV ғғ. Б.з.д. Халқымыздың асыл металдарды өңдеу әдістерін жақсы меңгергенін көрсетеді.
ГЕОГРАФ : Қазақстанның физикалық картасы бойынша әңгімелейді.
Біздің республикамызда периодтық жүйедегі барлық элементтердің жерде кездесетін қосылыстары бар. Алтай тауларының Қазақстанға қарасты жағында 900-ге жуық полиметалл кен орындары табылған. Осыған бола бұл өлке «Кенді Алтай» деп аталады. Жезқазғанда мыс, қорғасын, мырыш, никель, кобальт, алюминий, марганец, т.б. металдардың кендері кездеседі. Қазақстандағы кен орындарын зерттеумен академик Қ.И. Сатбаев бастаған ғалымдар тобы айналысқан. Қара металдарға Орталық Қазақстан облысы, Қостанай облысындағы Соколов- Сарыбай, Ақтөбе обл хром өндіретін Хромтау; түсті металдардан Зырян, Жезқазғандағы мыс молибден, Павлодардағы алюминий өндірісі бар.
БИОЛОГ: Адам ағзасындағы элементер үш топқа бөлінеді. Макроэлементтер: ағзада 10-20 % таралған. Олар: K, Mg, Na .Мироэлементтер: ағзада 13-15 % болады. Бұларға Cu, Sr,Ba, Co жатады. Ультрамикроэлементтер: 10-15% кездеседі. Оларға: Pb,Au,т.б Сілтілік металдардың адам ағзасындағы маңызы зор. Тірі ағзаға қажетті он металл тіршілік металдары деп аталады. Шамамен салмағы 70кг адам ағзасында тіршілік металдарының мөлшері төмендегідей болады: Ca-1700г, K-250 г, Na -250г, Mg- 42г, Fe-56г, Zn- 3г, Cu-0,2г, Mn, Mo, Co барлығы шамамен 0,1г.
Мысалы, Zn- қарын асты безінде, І – қалқанша безінде, F- тіс кіреукесінде, Al,As,V- шашта, Сd,Hg,Mo- бүйректе,Sn-ішек ұлпаларында, Sr- қуық безінде, сүйек ұлпасында, Ba-көздің пигментті қабатында, Br,Mn,Cr- гипофизде және т.б. жиналады.
ФИЗИК: Металдардың иілгіштігі Au, Ag, Cu, Sn, Pb, Zn, Fe к е м и д і
Металдар: Ауыр: W, Pt, Au, Os т.б.
Жеңіл: Li, Na,K т.б.
Балқу температуралары жоғары элементтер:
W- 3370 0C Re – 31700 C Ta - 3000 0C Os – 2700 0C
Балқу температуралары төмен элементтер:
Ga – 30 0C Cs – 28 0C Hg – 39 0C
ХИМИК: Металдар – қосылыстарда тек қана оң тотығу дәрежесін көрсететін элементтер
2Mg + O2 =2MgO 2Li +2 H2 O=2LiOH + H2
2AI + 3S = AI2 S3
2AI + Fe2 O 3 = AI 2O 3 +2Fe
2Na +CI 2 = 2NaCI Zn + H2 SO 4 =ZnSO 4 + H 2
3Ca +N 2= Ca 3N 2 Fe +CuSO 4=FeSO 4 +Cu
4AI +3C =AI 4C 3 2AI + 6H 2O + 6NaOH = 2Na + H 2 =2NaH
МЕТАЛЛУРГ: Металлургия – өндірістің ең көне салаларының бірі. Металлургия – табиғи шикізаттардан металдарды өнеркәсіптік жолмен өндіру әдістермен айналысатын ғылым мен техниканың және өндірістің саласы. Оны қара және түсті металлургия деп бөледі. Қазіргі заманғы металлургия – металдарды бөліп алудың әдістеріне орай 4-ке бөлінеді.
ҚОРЫТЫНДЫ: Тест жұмысын орындау
d – эелементтер қандай тотығу дәрежелерін көрсетеді?
а) оң в) теріс с) екі жақты
2. Cu2О қосылысында мыс қандай тотығу дәрежесін көрсетеді?
а) +3 в) +2 с) +1
3. Мыстың балқу температурасы
а) 10830С в) 13390С с) 15390С
4. Қай реакция жүрмейді?
а) Zn+НСІ→ в) Сu+НСІ→ с) Ғе+НСІ→
5. Мырыш алу үшін қолданылатын тотықсыздандырғыш
а) сутек в) көміртек с) көміртек оксиді
6. Мырыш гидроксиді әрекеттесуі мүмкін зат
а) О2 в) НСІ с) NаОН
7. Мыс хлориді ерітіндісінде анодта бөлінетін:
а) Cu в) СІ2 с) Н2
8. Ең қатты металл
а) алюминий в) мыс с) хром
9. Тұз қышқылымен әрекеттеседі:
а) темір в) сынап с) мыс
10. d - элементтерді табыңыз:
а) Na,Zn,K,Са в) Cu,Mg,AI,К с) Zn,Cu,Fe,Cr
Бағалау. Үйге тапсырма ІІІ – тарауды қайталау
Полезное для учителя
* Свидетельство о публикации выдается БЕСПЛАТНО, СРАЗУ же после добавления Вами Вашей работы на сайт