?азіргі ?ндіріс пен техниканы? негізіг материалдарыны? бірі – металл.Металдарды? физикалы?,химиялы?,механикалы? ?асиеттері бар.
Металдар негізінен ?ара ж?не т?сті металдар болып екі т?рге б?лінеді.
?ара металдар тобына шойын мен болат жатады. Олар темір мен к?міртегіні? ?оспасынан алынады.??рамында?ы к?міртегі 2% аспайтын темір ?орытпасын болат деп атайды. Болат – машина жасау ?нерк?сібінде ?олданылатын негізгіметалл. Пайдаланылуына ?арай болат мынандай т?рлерге б?лінеді:
1.??рылыс болаты.
2. Конструкциялы? болат
3. ??рал – сайманды? болат.
4. Арнайы ма?сатта?ы болат.
??рамында?ы к?міртегі ?оспасы 2% дан асатын темір ?орытпасын шойын деп атайды.Ол ?атты ж?не морт келеді.Шойын морт бол?анды?тан,ол ?ысым ар?ылы ??деуге, пісіруге келмейді.Алын?ан руданы зауыт?а жеткізіп,?лкен домна пештерінде одан шойын ?орытады,конвертор мен мартен пештерінде шойынды бал?ыту ар?ылы болат алынады.
Зерттеу ж?мысы.
Топтар?а бірдей темір, мыс ж?не алюминий ?лгілері беріледі. ?рбір топ осы металдарды? сырт?ы пішініне ?арап оларды? физикалы? ?асиеттерін
аны?тайды. Тапсырманы топта?ы о?ушылар барлы?ы бірігіп жазбаша
орындап, берілген уа?ыт біткен со? ?р топтан бір-бір о?ушы шы?ып о?ып береді.
Металдарды? жалпы барлы?ына бірдей орта? келесі физикалы? ?асиеттері бар:
1. электр то?ын ?ткізгіштігі
2. жылу ?ткізгіштігі
3. металды? жылтырлы?ы
4. бал?у температурасы.
5. таптал?ышты?ы
6. м?лдір еместігі
Механикалы? ?асиеттері:
1.?аттылы?ы
2.серпімділігі
3.беріктігі
4.иілгіштігі
5.т?т?ырлы?ы.
Т?сті металдар?а алюминий,мыс, мырыш,?ор?асын т.б. жатады.?ара металдар?а ?ара?анда біршама ?ымбат ?рі же?іл, ?йкеліске т?зімді,тоттанбайды.
1.Электроника саласында ірімін.
К?птеген ??ймалар?а кіремін,
?демілігім ж?нінде алтынмен те? ж?ремін.(мыс )
2.?ара металлургия жанымын,
Машина, тракторды? ?анымын.
Металл атаулыны? е? к?п ?олданылатын санымын.(темір)
3.Табылса б?рын там-т?мдап,
?азір к?п ?р ?лке де,
?ымбат болды алтыннан,
?андай металл ертеде?(алюминий)
Ма?алды ая?та?ыздар
От к?мір жейді, тот.(темір жейді)
?ле? -. (алтын) с?з -. (к?міс)
А?ыл арымас...алтын шірімес.
Ой тол?аныс.А) «Кім жылдам?» ойыны. ?р топ?а с?ра? беріледі, шапша?, ?тымды жауап беру керек.
1.Шойын мен болат ?андай металдар тобына жатады?
2. Металдар негізінен ?анша топ?а б?лінеді?
3.Т?сті металдар?а нелер жатады?
4.Елімізді? ?ай ??ірлерінде темір рудалары ?ндіріледі?.
Халы? шеберлері темірді, к?місті, алтынды ж?не оларды? ?оспаларын к?ркемдеп ??деу ?дісін ерте кезден-а? білген. Бертін келе оларды? технологиясын жетілдіріп, тамаша б?йымдар жаса?ан. Мысалы, темірді бедерлеп ??ю мен ?рнектеуді? озы? ?лгісі ?ожа Ахмет Йасауи кесенесіндегі Тай?азан Алтыннан бедерлеп жасал?ан Алтын адам, республикамызды? тарихи-?лкетану м?ражайларында?ы зергерлік б?йымдар жатады. Болат темірден жасал?ан ?ару-жара?тар, Темірден жасал?ан ?й м?ліктерін к?міспен батырмалап ?рнектеу, ж??а ?а?ылтырды? бетін бедерлеп к?ркемдеу ж?мыстары – осындай е?бекті? ж?мысы.
Хал?ымыз а?аш пен темір ??дейтін ?олы епті адамды ?ста дейді. Темір ??дейтін ?ста арнаулы шеберханада ж?мыс істейді. Оны ?стахана немесе д?кен деп атайды. Ал ?сем б?йымдарын: білезік, ж?зік, ал?а, сыр?а, т.б. жасайтын шеберді зергер деп атайды. Зергер – темір мен ??нды металды ж?не оларды? ?оспаларын к?ркемдеп ??деуші. Темір ?сталарына ?ара?анда зергерді? ??рал-саймандары кішілеу келеді. Халы? ?ста мен зергерді ісмер деп атайды.
?а?ылтырды к?ркемдеп ??деуді? е? ежелгі т?ріні? бірі шекімелеу ?дісі. Ол ?шін ?а?ылтырдан жасалатын б?йымны? пішіні мен м?лшеріне с?йкес пластина кесіп алынады. Бедер салу ж?мысы, негізінен, ?а?ылтырды? бетіне ж?ргізіледі. Бедерлеу ж?мысын ж?ргізу ?шін, бірінші кезекте металды? бетіне ?ажет суретті салып алу ?ажет. ?а?ылтыр астына резе?ке т?сеніш салу ?ажет. Б?йымны? бетін н?ктемен, сызы?пен бедерлеу т?сілдері д?л ?рі алуан т?рлі болып келеді. ?а?ылтырды? бетін арнайы ??рал-саймандарды? к?мегімен шекімелейді. М?ндай ??рал-саймандарды? ?атарына арнайы шекігіштер мен бал?алар жатады. Бал?алар мен шекігішті? т?рлеріне байланысты оларды? ?ызметтері де ?р т?рлі.
Сергіту с?ті
О?ушыларды екі топ?а б?ліп плакат?а 1 минут ішінде зергерлер мен ?сталарды? темірден жаса?ан б?йымдарыны? тізімін жазу керек. ?ай топ к?п жазса, сол топ же?імпаз болып есептелінеді.
Металды т?зету
Металды ?олмен т?зететін ??ралдарды? ?атарына темір бал?а немесе а?аш бал?а жатады. ?алы?ды?ы 0,5 мм металды а?аш бал?амен т?зетеді. Металды т?зету ?шін арнайы т?с немесе т?зету та?талары ?олданылады.
2. Металды? д??ес жерлерін со?уды шет жа?тарынан бастап, ортасына ?арай ауыс. Майыс?ан жерлерді? т?зеле баста?анына к?зі? жеткен со?, со?у к?шін біртіндеп азайт.
О?ушылардан ?андай ?ауіпсіздік ережесін білетіндігін с?рау ж?не де ?а?ылтырмен ж?мыс істеген кездегі ?ауіпсіздік ережесімен таныстыру
Темірді к?ркемдеп ??деу барысында?ы ?ауіпсіз ж?мыс істеу ережелері
1. ?а?ылтырмен ж?мыс істегенде, міндетті т?рде ?ол?ап ки.
Просмотр содержимого документа
«Металдар ж?не оны? ?асиеттері.»
«Ы.Алтынсарин атындағы орта мектеп-мектепке дейінгі шағын орталығымен » коммуналдық мемлекеттік мекемесі.
Ашық сабақ
Тақырыбы:«Металдар және оның қасиеттері»
Пән мұғалімі: Иембердиева М.
2015 – 2016 оқу ж
Сабақтың тақырыбы: Металдар және оның қасиеттері.
Сабақтың мақсаты: 1. Білімділік: Оқушыларға металдардың маңызды қасиеттерін түсіндіру, металл құймалары, құймаларды дайындау мақсаты, қолданылу саласы жөнінде білімді меңгерту. Дамытушылық: металдардың тұрмыста, өнеркәсіпте қолданылуы, құймалардың пайдасы жөнінде білімдерін дамыту, металдар туралы ұғымдарын кеңейту, танымдық қызығушылықтарын арттыру, ізденімпаздық қабілеттерін жетілдіру, алған білім - дағдысын өмірде қолдана білуге үйрету. Тәрбиелік: Оқушылардың дүниетанымын қалыптастыру, қоршаған ортаға саналы көзқараспен қарауға баулу. Типі: Жаңа сабақ Түрі: танымдық - ізденушілік сабақ Әдістері: әңгімелеу, түсіндіру, кітаппен жұмыс, тірек-сызбалау, демонстрациялау, талдау, жинақтау. Көрнекілігі: слайдтар, металл бұйымдар, металл үлгілері,тақырыптық суреттер, кеспе қағаздар,сызба нұсқалар. Пәнаралық байланыс: физика,химия, география, тарих Барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі: а)Оқушылармен сәлемдесу, түгендеу.
ә) Психологиялық дайындық жүргізу
б) Топқа бөлу, топ басшысын сайлау.
Қызығушылықтарын ояту мақсатында интерактивті тақтадан бүгінгі тақырыпқа байланысты бейне жазбаны тамашалау.
Егеменді елдің біз барысымыз, Жетістікке бастайды әр ісіміз. Өркениетті елімізді көркейтетін Металдарды оқу біздің парызымыз.
Жаңа материалды түсіндіру.
Қазіргі өндіріс пен техниканың негізіг материалдарының бірі – металл.Металдардың физикалық,химиялық,механикалық қасиеттері бар.
Металдар негізінен қара және түсті металдар болып екі түрге бөлінеді.
Қара металдар тобына шойын мен болат жатады. Олар темір мен көміртегінің қоспасынан алынады.Құрамындағы көміртегі 2% аспайтын темір қорытпасын болат деп атайды. Болат – машина жасау өнеркәсібінде қолданылатын негізгіметалл. Пайдаланылуына қарай болат мынандай түрлерге бөлінеді:
1.Құрылыс болаты.
2. Конструкциялық болат
3. Құрал – саймандық болат.
4. Арнайы мақсаттағы болат.
Құрамындағы көміртегі қоспасы 2% дан асатын темір қорытпасын шойын деп атайды.Ол қатты және морт келеді.Шойын морт болғандықтан,ол қысым арқылы өңдеуге, пісіруге келмейді.Алынған руданы зауытқа жеткізіп,үлкен домна пештерінде одан шойын қорытады,конвертор мен мартен пештерінде шойынды балқыту арқылы болат алынады.
Зерттеу жұмысы. Топтарға бірдей темір, мыс және алюминий үлгілері беріледі. Әрбір топ осы металдардың сыртқы пішініне қарап олардың физикалық қасиеттерін анықтайды. Тапсырманы топтағы оқушылар барлығы бірігіп жазбаша орындап, берілген уақыт біткен соң әр топтан бір-бір оқушы шығып оқып береді.
Металдардың жалпы барлығына бірдей ортақ келесі физикалық қасиеттері бар: 1. электр тоғын өткізгіштігі 2. жылу өткізгіштігі 3. металдық жылтырлығы 4. балқу температурасы. 5. тапталғыштығы 6. мөлдір еместігі Механикалық қасиеттері:
1.қаттылығы
2.серпімділігі
3.беріктігі
4.иілгіштігі
5.тұтқырлығы.
Түсті металдарға алюминий,мыс, мырыш,қорғасын т.б. жатады.Қара металдарға қарағанда біршама қымбат әрі жеңіл, үйкеліске төзімді,тоттанбайды.
1.Электроника саласында ірімін. Көптеген құймаларға кіремін, Әдемілігім жөнінде алтынмен тең жүремін.(мыс ) 2.Қара металлургия жанымын, Машина , трактордың қанымын. Металл атаулының ең көп қолданылатын санымын.(темір) 3.Табылса бұрын там-тұмдап, Қазір көп әр өлке де, Қымбат болды алтыннан, Қандай металл ертеде?(алюминий) Мақалды аяқтаңыздар От көмір жейді, тот...(темір жейді) Өлең - ... (алтын) сөз - .... (күміс) Ақыл арымас ...............алтын шірімес.
Ой толғаныс.А) «Кім жылдам?» ойыны. Әр топқа сұрақ беріледі, шапшаң, ұтымды жауап беру керек. 1.Шойын мен болат қандай металдар тобына жатады?
2. Металдар негізінен қанша топқа бөлінеді?
3.Түсті металдарға нелер жатады?
4.Еліміздің қай өңірлерінде темір рудалары өндіріледі?.
5.Түсті металдардың қара металдардан қандай айырамшылықтары бар?
6.Металдардың өзіне тән қандай қасиеттері бар? Рефлексия 1.Бүгінгі сабақта мен ...... білімімді бекіттім 2.Бүгін мен .... білдім Қорытынды.
Үйге тапсырма беру. Түсті металдар туралы мәліметтермен дерек көздерін іздеу.
Жиынтық бағалау.
Сыныбы: 7 сынып
Пәні: Технология
Мақсаты:
Білімділігі: Металды көркемдеп өңдеу технологиясын меңгеру, қаңылтыр бетіне өрнек түсіруді үйрену
Сабаққа қолданылатын стратегиялық әдістер: Топтастыру әдісі,СТО әдістері
Көрнекілігі: слайдтар, плакат, үлестірмелі карточкалар, темір бөлшектері
Құралдары: Ағаш балға, балға
Пайдаланған әдебиет: Технология 5, 6, 7, 8, 9, Д.Шоқпарұлы «Қазақ халқының қол өнері»
I Ұйымдастыру кезеңі
а) Сабаққа дайындық жүргізу
ә) Оқушыларды түгелдеу
б) Оқушы назарын сабаққа аудару
II Үй тапсырмасын тексеру
Сым темірді өңдеу
1. Топтастыру әдісі бойынша сым темірден қандай бұйым жасауға болатындығын сұрау
Топтастыру әдісі:
Сымнан жасалатын бұйымдар
2. Сымнан немесе жұқа қаңылтырды тілу арқылы жасаған бұйымдарын тексеру
3. Оқушыдан бұйымнын орындалу әдісін және кездескен қиындықтарын сұрау
III Үй тапсырмасын бекіту
Үлестірмелі карточкалар
IV Жаңа сабақты даярлау. Жаңа сабақ
Металды көркемдеп өңдеу
Халық шеберлері темірді, күмісті, алтынды және олардың қоспаларын көркемдеп өңдеу әдісін ерте кезден-ақ білген. Бертін келе олардың технологиясын жетілдіріп, тамаша бұйымдар жасаған. Мысалы, темірді бедерлеп құю мен өрнектеудің озық үлгісі Қожа Ахмет Йасауи кесенесіндегі Тайқазан Алтыннан бедерлеп жасалған Алтын адам, республикамыздың тарихи-өлкетану мұражайларындағы зергерлік бұйымдар жатады. Болат темірден жасалған қару-жарақтар, Темірден жасалған үй мүліктерін күміспен батырмалап өрнектеу, жұқа қаңылтырдың бетін бедерлеп көркемдеу жұмыстары – осындай еңбектің жұмысы.
Халқымыз ағаш пен темір өңдейтін қолы епті адамды ұста дейді. Темір өңдейтін ұста арнаулы шеберханада жұмыс істейді. Оны ұстахана немесе дүкен деп атайды. Ал әсем бұйымдарын: білезік, жүзік, алқа, сырға, т.б. жасайтын шеберді зергер деп атайды. Зергер – темір мен құнды металды және олардың қоспаларын көркемдеп өңдеуші. Темір ұсталарына қарағанда зергердің құрал-саймандары кішілеу келеді. Халық ұста мен зергерді ісмер деп атайды.
Шеберлердің көптеген әсем бұйымдары қаңылтырдан жасалған.
Қаңылтырды көркемдеп өңдеудің ең ежелгі түрінің бірі шекімелеу әдісі. Ол үшін қаңылтырдан жасалатын бұйымның пішіні мен мөлшеріне сәйкес пластина кесіп алынады. Бедер салу жұмысы, негізінен, қаңылтырдың бетіне жүргізіледі. Бедерлеу жұмысын жүргізу үшін, бірінші кезекте металдың бетіне қажет суретті салып алу қажет. Қаңылтыр астына резеңке төсеніш салу қажет. Бұйымның бетін нүктемен, сызықпен бедерлеу тәсілдері дәл әрі алуан түрлі болып келеді. Қаңылтырдың бетін арнайы құрал-саймандардың көмегімен шекімелейді. Мұндай құрал-саймандардың қатарына арнайы шекігіштер мен балғалар жатады. Балғалар мен шекігіштің түрлеріне байланысты олардың қызметтері де әр түрлі.
Сергіту сәті
Оқушыларды екі топқа бөліп плакатқа 1 минут ішінде зергерлер мен ұсталардың темірден жасаған бұйымдарының тізімін жазу керек. Қай топ көп жазса, сол топ жеңімпаз болып есептелінеді.
Металды түзету
Металды қолмен түзететін құралдардың қатарына темір балға немесе ағаш балға жатады. Қалыңдығы 0,5 мм металды ағаш балғамен түзетеді. Металды түзету үшін арнайы төс немесе түзету тақталары қолданылады.
Жолақ металды түзету әдісі:
1. Майысқан жолақ металдың бір жағын қолғап арқылы сол қолыңмен ұстап, төстің үстіне қой. Оның оның майысқан дөңес жағын жоғары қаратып балғамен соқ.
2. Металдың дөңес жерлерін соғуды шет жақтарынан бастап, ортасына қарай ауыс. Майысқан жерлердің түзеле бастағанына көзің жеткен соң, соғу күшін біртіндеп азайт.
Оқушылардан қандай қауіпсіздік ережесін білетіндігін сұрау және де қаңылтырмен жұмыс істеген кездегі қауіпсіздік ережесімен таныстыру
Темірді көркемдеп өңдеу барысындағы қауіпсіз жұмыс істеу ережелері
1. Қаңылтырмен жұмыс істегенде, міндетті түрде қолғап ки.
