Қызықты химиялық тәжірибелер

Қызықты химиялық тәжірибелер

Таскулова А.Б. химия пәні мұғалімі

№67 гимназия, Астана қаласы

Мақсаты: 8 сынып оқушыларының химия пәніне деген қызығушылығын арттыру. Осы негізде оларға сабақтан тыс қызықты химиялық тәжірибелер көрсетіледі. Химиялық реактивтердің қасиеттерін бір-бірінен ажырата білуге үйренеді.

Мұғалім: Сәлеметсіздер ме, құрметті ұстаздар мен оқушылар!

«Қайда қарасақта, қайда көз жіберсек те көретініміз химияның ғажайыптары» демекші, шындығында да бізді қоршаған табиғат химиялық құбылыстарға толы.

8 сыныптар арасында таңғажайып сыры мол химия пәнінен өткізілгелі отырған «Қызықты химиялық тәжірибелер» атты ашық сабаққа қош келдіңіздер!

«Қызықты тәжірибелер»

1-ші тәжірибе. «Химиялық кемпірқосақ»

2-ші тәжірибе. «Жарақатқа алғашқы жәрдем жасау»

3-ші тәжірибе. «Жанбайтын орамал»

4-ші тәжірибе. «Химиялық өрт сөндіргіш»

1-ші тәжірибе. «Химиялық кемпірқосақ»

Әдетте жауған жаңбырдан кейін біз табиғаттың ең әдемі құбылыстарының бірі кемпірқосаққа қарап, ғажайып жеті түсті палитраны тамашалай аламыз.

Кемпірқосақ – аспан күмбезінде түрлі түсті доға түрінде көрінетін атмосферадағы оптикалық құбылыс. Ол аспанның бір жағында торлаған бұлттан жаңбыр жауып, қарсы жағында жарқырап күн шығып тұрған кезде көрінеді. Кемпірқосақ тікелей түскен күн сәулесінің жаңбыр тамшыларынан өткенде сынып, құрамдас бөліктерге (қызыл, сары, жасыл, көгілдір, т.б.) бөлінуінің және тамшы бетінен шағылған толқын ұзындығы әр түрлі сәулелердің дифракциялануы мен интерференциялануы нәтижесінде пайда болады. Тамшы үлкен болса кемпірқосақ айқын, жарық болып көрінеді.

Зертханалық жағдайда кемпірқосақты бақылай аламыз ба?

Жеті құтыға төмендегі ерітінділерді бір-біріне құямыз: (тәжірибе жасалып болғанша оқушыларды күту).
1- темір (III) хлориді және калий роданидінен (қызыл түс пайда болады);
2- калий хроматы ерітіндісін H₂SO₄ араластыру (қызыл-сары түс);

3- қорғасын нитраты және калий иодиді (сары түс);
4- никель (II) сульфаты және натрий гидроксиді (жасыл түс);
5- мыс (II) сульфаты және натрий гидроксиді (көгілдір түс);
6- мыс (II) сульфаты және аммиак ерітіндісі (көк түс);
7- кобальт (II) хлориді және калий роданиді (сия - көк түс).

2-ші тәжірибе. «Жарақатқа алғашқы жәрдем жасау»

Жарақатқа алғашқы жәрдем жасай аламыз ба?

Терімізді йод ерітіндісімен жуып, залалсыздандырып алайық (тәжірибе жасалып болғанша оқушыларды күту).

Осы тәжірибе кезінде: темір ІІІ хлоридінің әлсіз ерітіндісінің үстінен калий роданидінің ерітіндісімен жүргізгенде реакция нәтижесінде оңай жуылатын қан қызыл темір роданиді пайда болады.

3-ші тәжірибе. «Жанбайтын орамал»

Силикатты желімнің судағы 1:10 ерітіндісіне қол орамалды батырып, одан кейін ацетонға батырамыз да, жағамыз.Жану жүрді. Бірақ орамал жанбады. Неліктен?Жану үшін не қажет?Ацетон жанғыш.

Ацетонның жануынан бөлінген аз ғана жылу орамалды кептіріп қана үлгереді.

4-ші тәжірибе. «Химиялық өрт сөндіргіш»

Химиялық стакан түбіне аздап ас содасын саламыз да , майшамды орналастырып, жағамыз. Стакандағы ас содасына 1-2 тамшы тұз қышқылын тамызғанда майшам сөнеді. Неліктен?

Ас содасы мен тұз қышқылының әрекеттесуінен түзілген көмір қышқыл газы жануды қолдамайды...

Қорытынды

Біз бәріміз келер болашақтың ұрпағымыз.

Химия - қызықты да, күрделі ғылым. Біз ғылымның жаңа баспалдағына, заттар, элементтер әлеміне кірдік. Бір заттың екіншіге айналатындығына көз жеткіздік, өз қолымызбен тәжірибе жасадық. Әлі алда қаншама танысатын, оқитын, үйренетін нәрселер бар...

Химия ғылымы басқа да ғылымдармен мәселен, математикамен, физикамен, биологиямен тығыз байланысты.

Химия адамдардың өміріне қажетті жағдай жасайтын ғылым. Сондықтан да оны оқып-үйренуіміз абзал, жас дос!