ЭССЕ Оқушылардың шығармашылықтарын дамыту жолдары

 ЭССЕ
Оқушылардың шығармашылықтарын дамыту жолдары

Блум, Бенджамин (ағыл. Benjamin Bloom) (1913-1999)–америкалық психолог, оқыту әдістерін зерделеген, «Блум  таксономиясы» атауын алған жүйені құрушы. «Білім мақсаттарын жіктеу»  атты  әдістемесінде оқушыларды шығармашылыққа қалай баулу керек туралы нақты мәліметтерді жинақтай отырып,  оқушылардың ойлау қабілеттерін деңгейлік ойлау тапсырмаларын беру   арқылы жүзеге асыруға болатынын атап көрсеткен. Оған ойлау дағдыларының алты деңгейі кіреді: білу, түсіну, қолдану, талдау, жинақтау, бағалау. •Білу/Знание/Knowledge- деректерді, жағдайларды, негізгі тұжырым-дамалар мен жауаптарды көрсету арқылы өтілген материалдың есте сақтал-ғанын растау.•Түсіну/Понимание/Comprehension- негізгі идеяларды ұйымдас-тыру, салыстыру, түсіндіру, сипаттау және бекіту арқылы деректер мен идеялар

-ды түсінгенін көрсету.• Қолдану/Применение/Application-жаңа білімдерді, әдістерді және ережелерді түрлі нұсқада қолдану.•Талдау/Анализ/Analysis– біртұтас объектіні жақсылап зерттеу немесе оның мән-мағынасын түсініп-білу мақсатында ұсақ құрамдас бөліктерге бөлу үдерісі.•Жинақтау/Синтез/Synthesis -алғашында бөлінген ұғымдарды біртұтас біріктіру үдерісі.•Бағалау/Оценка / Evaluation– объектінің құндылықтарын, кемшіліктерін, маңыздылығын және басқа да сипаттамаларын белгілі бір критерийлер мен  стандарттар негізінде анықтау үдерісі.  Осы білім деңгейлердің  тапсырмаларын 6-кезең бойынша тапсырмаларды құрастыру арқылы сабақты нақты жоспарлау керек.Үштілде оқыту барысында ос кезеңдерге  ағылшын, орыс тілі, және қазақ тілдерін кіріктіріп, оқытуға болады. Мысалы төмендегі сабақты жоспарлаудың үлгісі мен оқытудың тиімді иннавоциялық әдіс-тәсілдерін тиімді пайдалануға болады. Қызығушылықты ояту барысында: ( Білу/Знание/Knowledge) ашық сұрақтар мен салыстыру, суреттерін көрсету барысында атауларын, анықтамаларын  айтып беру сияқты тапсырмаларды орындату керек. Мысалы ерітінді тақырыбына «ерітінді-solution-раствор» айтып білімдерін еске түсіреді салыстырады.Қосымша тапсырмалар ретінле интерактивті тапсырмаларды  орындай. Ынталандыру тапсырма сайын беріліп отырады.Әр тапсырмалар диспкрипті арқылы  құрылады бағаланады.Топ бойынша оқушылар критериал-ды бағалау арқылы   жүзеге  асырылады. (Түсіну/Понимание/Comprehension)-ойлаудың бұл деңгейінде оқушылар жабық тест, салыстыру, кесте құру, сәйкестендіру арқылы ойларын жинақтайды айырмашылықтары мен адам өміріндегі маңыздылығын  ескереді.Мысалы Твёрдые, жидкие, газообразные растворы-Gaseous solutions, Liquid solutions,Solid solutions- ерітіндінің сұйық, газ, қатты  ерігіштігін салыстырады.Мысалы видео ролик, слайдтар мен инетернет желісін пайдалануға болады. Оқушыларға білім, айтылып, жазылып біліктіліктері қалыптасады.Ынталандыру (басбармақ арқылы, немесе бағдар-шам көздері) арқылы қалыптастырады. (Қолдану/Применение/Application) Мұндай жағдайда  оқушы өз бетімен жұмыс жасауға жеке тапсырма-лар беріліп отырады және жақынарада даму аймағы арқылы бір–біріне көмек көрсетіп отырады. Оқушылар ерітіндіге байланысты есепті 4-тәсілмен шығарып өзара жауаптарын қорғайды

Мысалы Есеп 1-1 Массасы 200г  массалық үлесі 15% NaOH  ерітіндісі мен массасы 500г  массалық үлесі  25% NaOH  ерітіндісін араластырған.Алынған ерітінді -дегі NaOH  массалық үлесін және жалпы ерітіндіні  тап? (жауабы: 22,1%)

1.Қарапайым   тәсілмен шығару  m(жалпы ерітіндідегі еріген зат)= m1еріген зат + m2 еріген зат   m= 30 г+125 г   m(ж. е. еріген зат) =155г

m3(жалпы ерітінді)=m1ерітінді)+ m2 (ерітінді) m3(жалпы ерітінді)=200г+500 г m3(жалпы ерітінді)=700г

           700г ерітіндіде --155  г еріген  зат

         100г ерітіндіде--х  г еріген зат   х=22.1г еріген зат немесе 22.1%

2.   Классикалык   тәсілмен шығару(оқулықтағы формула бойынша)

3.   Алгебралық    тәсілмен шығару             m1•ω1 + m2 •ω2 = m3•ω3  

4.Крест   тәсілмен шығару«Крест әдісінің» көмегімен ерітінділерді араластыруға, қойылтуға және сұйылтуға арналған есептеулерді  жылдам  әрі аз уақыт аралығында шығаруға болады.

(Талдау/Анализ/Analysis)-ойлаудың күрделі деңгейлері  арқылы оқушылар өз ойларын жеке-жеке постерде қорғайды, өз ойларын  есептеу арқылы жетікізеді, басқалардың  ой-пікірлерімен бөліседі,талдайды алған білімдерін ортаға салып айтып береді. Ең тиімді әдіс-тәсілді оқушылар өздері таңдайды.

 (Жинақтау/ Синтез / Synthesis) оқушыларға білім стандартынан тыс таныс емес тақырыпқа сәйкес сұрақтар беріледі. Әр топқа жеке-жеке тапсырмаларды орындай.Мұғалім тек бағыт бағдар береді. Ерітіндіге байланысты әңгіме-дебат, реклама, өмір практикасы жайлы болуға да болады. Әр топтан шығармашыл тапсырмаларды орындау барысында дарынды оқушыларды анықтауға болады. Топтың лидер оқушысы басқаларға көмектеседі. Осы кезеңде физикаға байланысты ертіндінің ерігіштігі, биология-қан ерітіндісі құрамы мен оның рөлі жайында, информатика  пәні бойынша ерітіндіні анықтайтын құралдар-дың терминологиясы мен анықтамаларын ұсыну керек. Олар ақпараттық желіден үш тілде қарастырады. Анықтамалардың айтылуын, оқылуын не үшін қолданатындығы туралы айтады. Оқушылар жиынтық бағалау арқылы баға-ларын қойып  отырады. Қай топтан шығармашылық жұмыстар мен сұрақ-тарға толық  жауап беруін мұғалім және  бақылаушы педагог  ұстаздар бақылап,  бақылау парақтарына жазып отырады.Ол дарынды оқушыларды анықтауға болатын бірден бір жол болып есептеледі. (Бағалау/ Оценка/Evaluation) оқушылардың жұмысын құрылған критерийлер арқылы, бағалау парақшасындағы жинаған ұпай саны мен әр тапсырмадағы құрылған дискрип-трлер арқылы бағаланады.Білім стандартын игерту мақсатында  тест тапсырмалар мен есептермен беріледі. Осындай кіріктірілген сабақ нәтижесінде  үштілді білім алуға болады.Оны тек ғана сабақ беруші мұғалім дұрыс жоспарлау керек.  Нәтижесінде оқушылар алған білімін үштілде, түсіне алатын, өмір практикада қолдана алатын, өзін-өзі бағалай алатын, шығармашыл жеке тұлға болып қалыптасады.