Спирт

Тақырыбы :

Білімділік:

Спирттердің қайда, қандай мақсатқа қолданылаты

нын түсіндіру.

Дамытушылық: Сын тұрғысынан ойлау, ой шақыра білу, жеке,жұптасып, шағын топта жұмыс істеуге дағдыландыру.

Тәрбиелік: Салауатты өмір салтын насихаттау.

Спирттік ішімдіктің адам өміріне кері әсерін айта

отырып жаман әдеттен сақтандыру. Денсаулығын сақтай білуге, ел келешегін бүгіннен ойлауға жетелеу

Сабақ әдісі:

Сабақ түрі:

Сұрақ – жауап, баяндау ассоциация әдісі.

Дағды мен шеберлікті қалыптастыру сабағы.

Көрнекіліктер:

Интерактивті тақта оқушының жұмыс дәптері, оқулық, периодтық кесте.

Пәнаралық байланыстар:

Биология, валеология

І. Ұйымдастыру кезеңі

ІІ. Жаңа сабақ.

а) Ой қозғау кезеңі

б) Ой шақыру кезеңі

в) Мағынасын түсіндіру

г) Мағынасын талдау кезеңі

ІІІ. Ой тұжырымдау кезеңі.

І V . Үй тапсырмасын тесттік тапсырма арқылы бағалау

Спирттер дегеніміз – құрамынды көмірсутек радикалымен байланысқан гидроксо (ОН) тобы бар күрделі органикалық заттар. Оның ең қарапайым өкілдері:

СН 3 OH C 2 H 5 OH

метил спирті этил спирті

3

2R- OH + 2Na 2R – ONa + H 2

Гидроксил тобындағы сутек арқылы жүретін реакциялар

C 2 H 5 ONa + H – OH C 2 H 5 ОН + NaОH

Алкоголяттар қатты заттар, гидролизге оңай ұшырайды:

Мыс (ІІ) оксидімен тотығып, альдегид түзуі.

t O

СН 3 - СН 2 ОН + С u О СН 3 – С + Н 2 О + С u

H

Спирттер жанғанда энергия бөлінеді.

С 2 Н 5 ОН + 3О 2 2СО 2 + 3Н 2 О + Q

8

Ертеде бір патшаның есігінің алдына лашын құсы дән тастап кетеді. Оны уәзірлеріне беріп ескертеді. Ол өсімдік болып жайқалып өседі. Келесі жылы одан да әдемі болып өседі. Үш – төрт жылдан кейін жеміс береді, таң қалады, күтеді. Күзге таман әдемі мөлдір жемісті жеп көруге жүрексінеді. Сонан соң патшаның әмірі бойынша шыны ыдысқа салып қойып, біраз күннен кейін көріп, одан да мөлдір сұйық пайда болғанын көрген уәзірлер патшаға көрсетеді. Патша тұтқында жатқан бір сорлыны әкеліп, соған ішкізеді. Бір кесе ішеді, екіншісін береді. Үшіншісі сұрап ішеді. Соңында ән салады. Бейжай күйге түседі. Ең соңында патшаның тағын сұрайды. Шаршап қалжырап ұйықтап кетеді.

Ертеңіне әлгіні шақырып сұрағанда, рахатқа батқандығын айтады. Сонда патша ішіп, ең алғаш «Патша шарабы» шыққан екен деседі. Оқушылар ол сұйықтың не екенін, оның ағзаға әсерін айтып өтеді.

Этанолдан алынатын өнімдер және олардың қолданылуы

ДӘРІ ДӘРМЕК АДАМДЫ

ЖАСАУ АЗДЫРАДЫ

-

+

ТАБЫС КӨЗІ ТҮРЛІ ҚЫЛМЫСҚА

ИТЕРМЕЛЕЙДІ

Этил спирті наркотик. Ол ерігіш болғандықтан қанға тез сініп ағзаға күшті әсер етеді. Спирттің әсерінен адамның ықыласы кеміп, қимыл үйлесімділігі бұзылып, мінез – құлқында әдепсіздік жұртқа жек көрінішті етеді.

Маскүнемнен туған балалардың 38 % кемтарлыққа душар болады. Ұрлықтың 55%, тонаудың 75% адамның мас кезінде жасалады.

Өндірісте этил спиртін әртүрлі жолмен алады. Ал химиктер тапқан қантты ашыту және ағаш сүрегінен алған. Негізгі тәсіл - синтетикалық жолмен алу. Ол үшін этиленді фосфор қышқылымен қатыстыра отырып, сумен әрекеттестіріп этил спиртін алады. Этанолды дәрі – дәрмек жасауға , залалсыздандырғыш зат ретінде медицинада пайдаланады.Этил спирті химия өндірісінде сірке қышқылын бояу, синтездік каучук , диэтил эфирін алуға қолданылады. Ең арзан еріткіштердің бірі. Әтір, иіссу, сусындар жасауға пайдаланамыз. Этил спиртінің де маңызы орасан зор.

Ел Президентінің «Қазақстан 2030» жолдауында «Қоғамдық сана мен алкогольге қарсы болу керек. Кеңес үкіметі кезінде арақ біздің тұрмысымызға, әдетімізге дәстүрімізге терең енді. Ол адам өмірінің ажырамас бөлігі болып алды», - деп бүгінгі күннің ащы шындығын айтты. Осы шындықты мойындай отырып, жаман әдеттерден арылтуға ат салыса отырайық.

ІІІ. Ой тұжырымдау кезеңі.

Қорытындылап өз ойымды оқушы ойымен ұштастырамын

І V . Үй тапсырмасын бес минуттық тест тапсырмасымен бағалаймын.

1, Этонол әрекеттесетін металды көрсетіңіз?

А) натрий ә) сутек

Б) азот в) никель

2. Этил спирті тотыққанда мынадай альдегид түзіледі

А) құмырсқа ә) сірке

Б) пропион в) май

3. С 2 Н 5 – О – С 4 Н 9

Формуласы мен берілген жай эфир.

А) диэтил ә) этилпропил

Б) этил бутил в) пропилбутил

4. 4,6 г этил спирті натриймен әрекеттескенде сутектің қандай (қ.ж) түзіледі.

А) 1,63 ә) 44,8

Б) 2,68 в) 67,2

5. 2,24 л сутегі алу үшін металл натриймен әрекеттесетін этил спиртінің массасы (г)

А) 2,3 ә) 5,6 б) 9,2 в) 9,9

6. Спирттердің жалпы формуласы

А) ОН ә) СН б) СООН в) НСООН

І V . Үйге тапсырма .

§ 47 оқу

№ 6 , 7, 8 жаттығуды

орындап келу