Карбон қышқылдары

Хи?мия (от араб. ?‎, произошедшего, предположительно, от египетского слова km.t (чёрный), откуда возникло также название Египта, чернозёма и свинца — «чёрная земля»; другие возможные варианты: др.-греч. χυμος — «сок», «эссенция», «влага», «вкус», др.-греч. χυμα — «сплав (металлов)», «литьё», «поток», др.-греч.χυμευσις — «смешивание») — одна из важнейших и обширных областей естествознания, наука о веществах, их составе и строении, их свойствах, зависящих от состава и строения, их превращениях, ведущих к изменению состава — химических реакциях, а также о законах и закономерностях, которым эти превращения подчиняются. Поскольку все вещества состоят из атомов, которые благодаря химическим связям способны формировать молекулы, то химия занимается, прежде всего, рассмотрением перечисленных выше задач на атомно-молекулярном уровне, то есть на уровне химических элементов и их соединений. Химия имеет немало связей с физикой и биологией, по сути граница между ними условна[1], а пограничные области изучаются квантовой химией, химической физикой, физической химией,геохимией, биохимией и другими науками.

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«Карбон қышқылдары»

Сабақтың мақсаты: а) Білімділігі : Карбон қышқылдарының құрамына,құрылысына,жіктелуіне,қасиеттеріне түсінік беру және бейорганикалық қышқылдардан айырмашылығын түсіну.

б) Дамытушылығы: Оқушылардың ойлау, есте сақтау қабілеттерін,қорытынды шығару дағдыларын дамыту .

в) Тәрбиелілігі: Оқушылардың танымдық белсенділіктері мен ой-өрісін дамыта отырып,шығармашылыққа,тиянақтылыққа тәрбиелеу.

“ Химиялық диктант”

1.Құрамына көміртек,сутек және ... кіретін органикалық қосылыстар ... деп аталады.

2.Оттекті органикалық қосылыстар ... , ... және ... кластардан тұрады.

3.Спирттердің құрамында ... тобы- ... болады.

4.Спирттердің жалпы формуласы ...

5.Халықаралық номенклатура бойынша спирттерді атағанда сәйкес көмірсутектердің атына ... жұрнағы жалғанады.

6.Радикал табиғатына байланысты альдегидтер ... , ... , ... болып бөлінеді.

7.Альдегидтердің жалпы формуласы ...

8. Халықаралық номенклатура бойынша альдегидтерді атағанда сәйкес көмірсутектердің атына ... жұрнағы жалғанады.

9.Альдегид атауы “ ... “ деген сөзден шыққан.

10.Альдегидтер тотығып ... айналады.

№ 8 есеп Құмырсқа альдегидін күміс оксидімен тотықсыздандырғанда 2г күміс түзіледі. Альдегидтің қандай массасы тотыққан ?

Жаңа сабақ

Карбон қышқылдары,

жіктелуі, құрылысы, қасиеттері .

Қышқылдардың формуласын оқып, аттарын толықтай атаңыз.

НСІ

НNO 3

H 3 PO 4

H 2 SO 4

HBr

H 2 CO 3

Карбон қышқылдары - молекула құрамында бір немесе бірнеше сутек атомдары карбоксил тобына - СООН алмасқан көмірсутек туындылары.

Карбоксил тобы – C

карбонил және гидроксил топтарынан тұрады.

Карбон қышқылдарының жалпы формуласы:

R-(COOH) x .

Көмірсутек радикалының табиғатына байланысты жіктеу

Карбон қышқылдары

Ароматты

Қаныққан (шектелген )

Қанықпаған (шектелмеген)

СН 3 СООН сірке қышқылы

С 17 Н 33 СООН олейн қышқылы

С 6 Н 5 СООН бензой қышқылы

Негізділігіне байланысты жіктеу

Карбон қышқылдары

Көпнегізді

Екінегізді

Бірнегізді

С 17 Н 35 СООН стеарин қышқылы

НООС-СН 2 -СН 2 -

Лимон қышқылы

СООН

(ОН)-С 3 Н 4 -СООН) 3

янтарь қышқылы

Карбон қышқылдары радикалдарында қосымша функционалдық топтары бар қышқылдар да болады. Мысалы

СН 3 – СН – СООН СН 2 – СООН

ОН NH 2

2- гидроксипропион (сүт) аминсірке (глицин)

қышқылы қышқылы

Карбон қышқылдарын көбіне тривиальді атаумен атайды. Бұл атау карбон қышқылының алғашқы пайда болуымен байланысты. Мысалы, құмырсқа қышқылы құмырсқадан, сірке қышқылы сірке судан, май қышқылы майдан алынған. Халықаралық атаулар жүйесі бойынша карбон қышқылдарынa сәйкес қаныққан көмірсутектердің атына қышқыл деген сөз қосып атайды. Кестеге назар аударайық

Формула

Атаулары

Халықаралық номенклатура бойынша

Тривиальды атау бойынша

Құмырсқа

HCOOH

Метан қышқылы

сірке

Этан қышқылы

CH 3 COOH

пропион

C 2 H 5 COOH

Пропан қышқылы

май

C 3 H 7 COOH

Бутан қышқылы

C 4 H 9 COOH

Пентан қышқылы

валериан

Қышқылдардың шарөзекті модельдері

Құмырсқа қышқылы Сірке қышқылы Пропион қышқылы

Құмырсқа қышқылы.

Құмырсқа қышқылы –

Н-СООН. Бірнегізді қаныққан қышқыл. Өзіңе тән өткір иісі бар. Құмырсқалардың бездерінен бөлінетін күйдіргіш зат. Спирттегі ерітіндісі ревматизм ауруын емдеу үшін пайдаланады

Сірке ҚышҚылы

Сірке қышқылы СН 3 СООН - өткір иісті, суда жақсы еритін, түссіз сұйық зат. Бірнегізді қаныққан карбон қышқылы. Сірке қышқылы жануарлардан бөлініп шығатын зәрдің, тердің құрамында кездеседі.сусыз сірке қышқылын мұзды сірке қышқылы деп атайды, себебі 16 градуста ол қатып, мұзға ұқсас кристалл түзеді. 70-80%- тік ерітіндісі сірке эссенциясы, ал 6-9 %- тік сулы ерітіндісі асханалық сірке суы деп аталады. Сірке қышқылы бояу өнеркәсібінде, медицинада, дәрі- дәрмек жасауда қолданылады .

Пальмитин және стеарин қышқылдары

Пальмитин қышқылы С 15 Н 31 СООН .

Стеарин қышқылы - С 17 Н 35 СООН .

Иіссіз, суда ерімейтін қатты заттар . Майдың құрамында болатын жоғары карбон қышқылдары. Бұл қышқылдарды майлардан бөліп алады. Қышқылдардың тұздарынан сабын , автокөлік майларын, май шамдарын алуда қолданады. .

Лимон қышқылы.

Лимон қышқылы –

(ОН)- С 3 Н 4 - (СООН) 3

Көпнегізді қышқыл. Лимон қышқылы лимон, ананас, қарақат, бүлдірген жемістерінің құрамында кездеседі. Лимон қышқылын тәтті сусындар жасауда, кондитер саласында және дақтарды кетіруде қолданады .

Карбон қышқылдарының физикалық қасиеті

Қаныққан карбон қышқылының алғашқы үш мүшесі: құмырсқа, сірке және пропион қышқылдары өткір иісті, сұйық заттар, суда ериді.

Май қышқылының жағымсыз иісі бар, суда нашар ериді, жоғарғы карбон қышқылдары С 10 –нан бастап қатты заттар, суда ерімейді. Гомологтық қатарда молекулалық массаларының өсуіне қарай суда ерігіштігі кемиді, қайнау температуралары өседі.