Карбон ?ыш?ылдарыны? алу жолдары.

Саба?ты? ма?саты:

Білімділік: карбон ?ыш?ылдарды? ?асиеттерін сипаттайтын реакция те?деулерін ??ру да?дыларын жетілдіру, ?алыптастыра отыр,оларды? арасында?ы генетикалы? байланыс туралы білімді ?алыптастыру;

Дамытушылы?: талдау,ж?йелеу да?дыларын ?алыптастыра отырып дамыту,есте са?тау ?абілеттерін дамыту,с?здік ?орын молайту.

Т?рбиелік: саба? уа?ытын ба?алау?а ?йрету,е?бек?орлы??а ж?не п?нге ?ызы?ушылы?ын арттыру.

Саба?ты? т?рі: Жа?а білімді игерту саба?ы.

Саба?ты? ?дісі: Т?сіндірмелі с?ра?- жауап, ой- тол?аныс.

Саба?ты? к?рнекіліктері: шарстерженді модельдер, электронды о?улы?.

Саба?ты? барысы:

?йымдастыру кезе?і: Амандасу.О?ушыларды? саба??а дайынды?ын тексеру. О?ушыларды? к??ілін саба??а аудару.

?айталау о?у анасы:

Карбон ?ыш?ылдары дегеніміз ?андай ?осылыстар?
??рамы ?андай?
?алай жіктеледі?
Аталуы
Изомерленуді? ?андай т?рлері т?н?

Жа?а та?ырып

Физикалы? ?асиеттері: ?аны??ан бірнегізді карбон ?ышкылдарыны? біртіндеп ?айнау температурасыны? жо?арылауына с?йкес суда ерігіштігіні? т?мендеуін бай?алады. ?ыш?ыл молекуласыны? арасында сутектік байланыс (димерлену) т?зіледі. Ол молекулаларды? ед?уір берік екені байкалады. Молекулалык массасы не??рлым ?лкен болса, оны жо?ары молекулалы дейді, олар, ?рине, катты, иісі жо?, суда ерімейтін болады. Мысалы, пальмитин, стеарин кыш?ылдары.

Химиялы? ?асиеттері. Карбон ?ышкылдарыны? химиялык ?асиеттері оларды? ??рылысына байланысты. Карбон ?ышкылдарына, негізінен, бірнеше реакция т?н:

1. Суда еритін карбон ?ышкылдары диссоциацияланады, индикаторды? т?сін ?згертеді ж?не электр тогын ?ткізеді:

RCOOH RCOO- + Н+

RCOOH + Н20 RCOO- + Н30+

Карбон кыш?ылдары индикаторды? т?сін ?згертеді ж?не электр тогын ?ткізеді. Бейорганикалы? кышкылдармен салыстырганда — ?лсіз ?ыш?ылдар. Оларды? ішіндегі к?штірегі — ??мырс?а ?ышкылы. К?мірсутек радикалыны? ?суіне карай кышкылды? диссоцйациялану д?режесі мен к?ші кемиді.

2. Т?здар т?зілуі. Карбон ?ыш?ылдары бейорганикалык кыш?ылдар сиякты металдармен, металл оксидтерімен ж?не металл гидроксидтерімен ?рекеттесіп, т?з т?зеді:

Карбон кыш?ылдарыны? жалпы ?асиеттеріндегі карбонил —С=0 тобынын —ОН тобына ?серінен онда полюстілік артады да сутек коз?ал?ыш болып, орынбасу реакциясына о?ай т?седі.

Карбон ?ышкылында?ы карбоксил тобыны? ?серінен к?мірсутек радикалында?ы сутекті? коз?ал?ышты?ы артып (—СООН жа?ын болса) ол галогенмен орынбасу реакциясына т?седі:

Атомдарды? бір-біріне ?зара ?серін та?ы метил СН3— радикалыны? карбоксилге —СООН ?сер етуінен де байкаймыз. Демек, карбоксилдегі сутек пен оттек арасында полюстілік азаяды да, сутек ионыны? б?лінуі ?иындайды. Сол себепті де ??мырс?а ?ыш?ылы осы кыш?ылдар ішіндегі е? к?штісі болады, онда к?мірсутек радикалы жо?. Егер радикал?а галоген енгізсе ?ыш?ылды? к?ші артады. Электртерістігі жо?ары хлор атомы коміртек атомыны? электронды? ты?ызды?ын ?зіне карай тартып, н?тижесінде к?міртек атомы ішінара о? зарядталады. Б?л карбоксилдегі к?міртекті? электронды? ты?ыздьнын кемітеді. Электронды? ты?ыздык хлор атомына ы?ысуынан ?ышкыл молекуласында?ы протонны? ?зілуі же?ілдейді (ионга ыдырайды). О?ан д?лел хлорсірке кыш?ылыны? диссоциациялану д?режесі сірке ?ыш?ылына ?ара?анда 10 есе жо?ары.

Бекіту: 1. С?йкестендіру кестесі

2. Салыстырмалы молекулалы? массалары а) 72, б) 60 болатын карбон ?ыш?ылыны? формуласын ??растыр.

3. Генетикалы? байланыстарды на?ты мысалдар ар?ылы к?рсетіп, реакция те?деуін жаз. А) –ан—ин—аль—?ыш?ылы-ат

?йге тапсырма. 3,10 -7 тапсырма

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«Карбон ?ыш?ылдарыны? алу жолдары.»

Сабақтың тақырыбы: Карбон қышқылдарының алу жолдары.

Сабақтың мақсаты:

Білімділік: карбон қышқылдардың қасиеттерін сипаттайтын реакция теңдеулерін құру дағдыларын жетілдіру, қалыптастыра отыр,олардың арасындағы генетикалық байланыс туралы білімді қалыптастыру;

Дамытушылық: талдау,жүйелеу дағдыларын қалыптастыра отырып дамыту,есте сақтау қабілеттерін дамыту,сөздік қорын молайту.

Тәрбиелік: сабақ уақытын бағалауға үйрету,еңбекқорлыққа және пәнге қызығушылығын арттыру.

Сабақтың түрі: Жаңа білімді игерту сабағы.

Сабақтың әдісі: Түсіндірмелі сұрақ- жауап, ой- толғаныс.

Сабақтың көрнекіліктері: шарстерженді модельдер, электронды оқулық.

Сабақтың барысы:

Ұйымдастыру кезеңі: Амандасу.Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру. Оқушылардың көңілін сабаққа аудару.

Қайталау оқу анасы:

Карбон қышқылдары дегеніміз қандай қосылыстар?
Құрамы қандай?
Қалай жіктеледі?
Аталуы
Изомерленудің қандай түрлері тән?

Жаңа тақырып

Физикалық қасиеттері: қаныққан бірнегізді карбон қышкылдарының біртіндеп қайнау температурасының жоғарылауына сәйкес суда ерігіштігінің төмендеуін байқалады. Қышқыл молекуласының арасында сутектік байланыс (димерлену) түзіледі. Ол молекулалардың едәуір берік екені байкалады. Молекулалык массасы неғүрлым үлкен болса, оны жоғары молекулалы дейді, олар, әрине, катты, иісі жоқ, суда ерімейтін болады. Мысалы, пальмитин, стеарин кышқылдары.

Химиялық қасиеттері. Карбон қышкылдарының химиялык қасиеттері олардың құрылысына байланысты. Карбон қышкылдарына, негізінен, бірнеше реакция тән:

1. Суда еритін карбон қышкылдары диссоциацияланады, индикатордың түсін өзгертеді және электр тогын өткізеді:

RCOOH RCOO^- + Н⁺

RCOOH + Н₂0 RCOO^- + Н₃0⁺

Карбон кышқылдары индикатордың түсін өзгертеді және электр тогын өткізеді. Бейорганикалық кышкылдармен салыстырганда — әлсіз қышқылдар. Олардың ішіндегі күштірегі — қүмырсқа қышкылы. Көмірсутек радикалының өсуіне карай кышкылдың диссоцйациялану дөрежесі мен күші кемиді.

2. Тұздар түзілуі. Карбон қышқылдары бейорганикалык кышқылдар сиякты металдармен, металл оксидтерімен жөне металл гидроксидтерімен өрекеттесіп, түз түзеді:

Карбон кышқылдарының жалпы қасиеттеріндегі карбонил —С=0 тобынын —ОН тобына әсерінен онда полюстілік артады да сутек козғалғыш болып, орынбасу реакциясына оңай түседі.

Карбон қышкылындағы карбоксил тобының әсерінен көмірсутек радикалындағы сутектің козғалғыштығы артып (—СООН жақын болса) ол галогенмен орынбасу реакциясына түседі:

Атомдардың бір-біріне өзара әсерін тағы метил СН₃— радикалының карбоксилге —СООН әсер етуінен де байкаймыз. Демек, карбоксилдегі сутек пен оттек арасында полюстілік азаяды да, сутек ионының бөлінуі қиындайды. Сол себепті де құмырсқа қышқылы осы кышқылдар ішіндегі ең күштісі болады, онда көмірсутек радикалы жоқ. Егер радикалға галоген енгізсе қышқылдың күші артады. Электртерістігі жоғары хлор атомы коміртек атомының электрондық тығыздығын өзіне карай тартып, нәтижесінде көміртек атомы ішінара оң зарядталады. Бұл карбоксилдегі көміртектің электрондық тығыздьнын кемітеді. Электрондық тығыздык хлор атомына ығысуынан қышкыл молекуласындағы протонның үзілуі жеңілдейді (ионга ыдырайды). Оған дәлел хлорсірке кышқылының диссоциациялану дәрежесі сірке қышқылына қарағанда 10 есе жоғары.

Бекіту: 1. Сәйкестендіру кестесі 2. Салыстырмалы молекулалық массалары а) 72, б) 60 болатын карбон қышқылының формуласын құрастыр. 3. Генетикалық байланыстарды нақты мысалдар арқылы көрсетіп, реакция теңдеуін жаз. А) –ан—ин—аль—қышқылы—ат

Үйге тапсырма. 3,10 -7 тапсырма