Атомдағы электрондар күйі мен
қозғалысы, квант сандары.
Паули принципі, Гунд және
Клечковский ережелері.
10-сынып
Маңғыстау облысы
Қарақия ауданы
Құрық орта мектеп-гимназиясының
химия пәнінің мұғалімі:
Даниярова Сәуле Дошымқызы
А том электронейтрал жүйе болып,ол негізінен оң зарядты ядродан және ядро төңірегінде қозғалатын теріс зарядты электроннан құралған .
Электронейтрал атомдағы протондар саны электрондар санына тең болады.
Электрондар ядроның маңында энергетика-
лық деңгейлерде қозғалады.
Энергетикалық деңгейлер деңгейшелерге,
олар ұяшықтарға бөлінеді.
Электрондардың қозғалысы төрт квант санымен сипатталады.
Атомның энергетикалық деңгейлері
n =7
•
K L M N O P Q
1
2
3
4
5
6
7
n= 1болғанда L=0
n=2 болғанда L=0,1
n= 3болғанда L=0,1,2 және ....
Р х Р у Р z
р - гантель тәрізді
S- шар ( сфера) тәрізді
n
Бас квант саны
1
L -Орбиталь квант сан
2
L- әріптер
де жаз-у
0
S
0
n мен L
біргежазу
1
1s
3
s
P
0
2s
1
2p
S
4
P
3s
2
3p
0
d
S
3d
1
2
P
4s
d
4p
3
f
4d
4f
m- нің мәні: -1...0...+1
L=0 болғанда m= болады
L= 1 болғанда m = +1, 0 , -1 болады
L= 2 болғанда m = +2,+1, 0 ,-1,-2 болады
Энергетикалық деңгейдегі ұяшықтар саны n 2 мен
анықталады
n= 4 болғанда 4 2 = 16 ұяшық болады
Бірінші деңгей
S- орбитал ь
L=1 ( p ) m = -1,0, +1
L=0 ( S ) m = 0
Екінші деңгей
S - орбиталь
р- орбиталь
Үшінші деңгей
S- орбиталь
р- орбиталь
d- орбиталь
L=2( d ) m = -2,-1,0, +1,+2
Төртінші деңгей
S - орбиталь
р- орбиталь
d- орбиталь
f- орбиталь
L=3( f ) m =-3, -2,-1,0, +1,+2,+3
+1/2 -1/2
S – C пин квант саны электронның өз осінен айналу бағытын көрсетеді
( сағат тіліне бағыттас және қарсы) Оның қабылдайтын сан мәндері +1/2 және -1/2
+
+
Клечковскийдің ережелері
Периодтар
Орбитальдар
I
1s
II
2s, 2p
III
3s, 3p
IV
4s, 3d, 4p
V
5s, 4d, 5p
VI
6s, 4f, 5d, 6p
VII
7s, 5f, 6d, 7p
n
0
(s)
1
(p)
1
2
(d)
2
3
3
(f )
Электрон
қабатындағы
4
n 2
m
орбиталь
саны
0
1
2n 2
электрон
саны
2
-1,0,+1
4
-2,-1,0,+1,+2
9
8
18
16
- 3,-2,-1,0,+1,+2,+3
32
Гунд ережесі
Бір деңгейшеде орналасқан
электрондардың спин квант
сандарының қосындысы
максималь болуы шарт, ол
үшін электрондар деңгейшеде
алдымен бір-бірден, соңынан жұптаса орналасады .
14 N 1s 2 2s 2 2p 3
7
16 O 1s 2 2s 2 2p 4
8
19 F 1s 2 2s 2 2p 5
9
20 Ne 1s 2 2s 2 2p 6
10
А. Электрондардың деңгейшелерге орналасуы бас және қосымша квант сандарының қосындысының ( n+L) арту ретімен болады.
n +1=1 n=1 L=0 (1s)
n +1=2 n=2 L=0 (2s)
n+1 =3 n=2 L=1 (2p)
n=3 L=0 (3s)
Ә. Егер бас және қосымша квант сандарының қосындысы бірдей болса, электрондардың
деңгейшелерге толуы бас квант санының
мәнімен анықталады: алдымен бас квант
санының мәні кішісіне сай орбиталь
электрондармен толады.
n+1 = 4 n= 3 L=1 ( 3 p)
n= 4 L=0 ( 4 s)
1 s
• p
1s 2s 3s 4s 5s 6s 7s 8s s
2p 3p 4p 5p 6p 7p
3d 4d 5d 6d
4f 5f
•
• d
• f
Электрон,электрондық бұлт ұғымдарына
сипаттама беріңдер.
Орбиталь дегеніміз не?
Электрондық орбитальдардың қандай
түрлері бар? Әр атомда оның қанша түрі
болуы мүмкін?
Паули принципін тұжырымдаңдар және оның маңызы қандай?
Әрбір энергетикалық деңгейдегі максимал
электрон саны қалай анықталады?
Элемент
Электрондық конфигур-сы
Электрондық-графиктік форм-сы
1s 2 2s 2 2p 3
С
1s 2 2s 2 2p 6 3 s 2
С u
1 s 2 2s 2 2p 6 3 s 2 3p 6
§2.3 - § 2.4 оқу
Үйге тапсырма