Электролиз 10 класс

Тақырыбы:

Мақсаты:

Тұздар балқымасы мен ерітінділерінің электролизі. № 3 (3.3) көрсетілім

Білімділік:

Дамытушылық:

Тәрбиелік:

Тұздар балқымасы мен ерітінділерінің электролизі туралы білімді қалыптастыру;

Электролиздің мәнін,катодтық және анодтық процестерді түсіндіре білу,қорытындылай білу білім-білік дағдыларын жетілдіру,есте сақтау,электролизге есеп шығара білу қабілеттерін дамыту;

Сабақ уақытын бағалауға үйрету,еңбекқорлыққа және пәнге қызығушылығын арттыру.

Сабақ типі:

аралас

Сабақ өткізілу түрі:

Мұғалімнің түсіндіруі, жаттығулар орындау, фронталды әңгімелесу.

Құралдар мен реактивтер:

Кітап, дәптер, интерактивті тақта, ХЭПЖ.

І. Ұйымдастыру кезеңі:

-сабақта қалыпты жұмыс істеуге мүмкіндік жасау ;

-оқушыларды психологиялық дайындау.

Амандасу.Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру. Оқушылардың көңілін сабаққа аудару. Сабақтың жалпы мақсатын ашу ,оны өткізу жоспарын көрсету.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру кезеңі:

Сабақтың білімділік мақсаты:

-үй тапсырмасының дұрыс, толық орындалғанын тексеру ;

-білімдеріндегі кеткен кемшіліктерді,тапсырма орындау барысында қиындықтарды анықтау ;

-кеткен кемшіліктерді жою.

Айналымға берілген үй тапсырмасын тексеру:

№1 есеп.

Берілгені: Zn, Al, S; v (S) =0,5 моль

Анықтау керегі.: m (S) Шешуі:

13,5г x

Zn + S = ZnS 2Al + 3S = Al2S3

2*27г/м 3*32г/м

m(S) = v*M =16г m(S) = 13,5г*3*32г/м : 2*27 Г/м=24 грамм

Жауап: 40 грамм.

№2.

Берілгені: 10 грамм құйма, 65 %Zn, 35 % Сu, НСl

Анықтау керегі.: (тұз массасы)

Шешуі:

6,5 г у г

Zn + 2НСІ = ZnСІ2 + Н2 Сu + 2НСІ = CuCl₂ + H₂

65 г/м 136 г/м

1. 10 грамда ----100%

Х грамда ----- 65 % х= 6,5 грамм

2. у = 13,6 грамм

Жауап: 13,6 грамм

ІІІ. Оқушылар ды білімді , саналы және белсенді түрде меңгеруге дайындау кезеңі:

1.Сабақ тақырыбын хабарлау.Оқушылармен біріге отырып сабақ мақсатын айқындау.

Жаңа материалды оқып үйренудің практикалық қажеттілігін көрсету. Оқушылардың алдына оқу проблемасын қою.

Білімділік міндеттері:

-оқушылардың білім алуға деген ынта-ықыласын жұмылдыру.

-оқушыларды білім алудың мақсаттарын анықтауға;

- оқушылардың материалды бір мезгілде қабылдауы ,ой қорытындыларын жасауы,жалпылай және жүйелей білуі.

Электролиз

1.Білімді жаңғырту:

• Металдарды сутекпен алу әдістерін сипаттаңдар.Қандай металдарды осы әдіспен алуға болады? (қорғасын,мыс, вольфрам, марганец, темір, кобальт, молибден, хром, титан)

• Неге ауада қыздырғанда платина және күмістің массасы өзгермейді ,ал темір және мыстан жасалған заттардың массасы артады.Жауапты реакция теңдеулерімен дәлелдеңдер : (Себебі платина және күміс сумен әрекеттеспейді ал темір қыздырғанда сумен әрекеттесіп темір оксиді түзіледі,оксид және сутек)

• 2.Іс жүзінде жүретін реакцияларды аяқтаңдар:

• Mg+Cl2 ==MgCl2 4Al +3O2 ==2Al2O3

• 2Na + H2==2NaH Ca + 2H2O ==Ca(OH)2 +H2

• Mn + FeCl2==MnCl2 + Fe Pb + 2HCl==PbCl2 +H2

IV. Жаңа сабақ түсіндіру кезеңі

Білімділік міндеттері:

Берілген материалды оқушылардың қабылдауын есте сақтауын қамтамасыз ету;

- оқушылардың білімді қабылдауына,алған білімнен қорытынды

шығаруға,жүйелеуге қажетті түрлі әдіс –тәсілдерді үйрету;

- оқушылардың білімді қайта жаңғырту әдістерін қабылдауы;берілген оқу материалын өз бетінше ұғынуға ,түсініктерді ,заңдарды, анықтамаларды философиялық тұрғыдан түсінуге көмек жасау.

Жаңа сабақ түсіндіру:

Электролиздің мәні:

Тәжірибе қарастырайық. U-тәрізді түтікшені алып оған мыс (ıı) хлоридінің ерітіндісін құйып, әрбір иілімге көмір электродын салып, сымдарды ток көзіне қосып, өтетін процесті бақылаймыз.Аздан соң бір электродта мыс, ал келесісінде газ бөлінгенін байқаймыз. Иісі және сары жасыл түсі бойынша біз мұның-хлор екенін біле аламыз.Қорытынды: электр тогының әсерінен жаңа заттар-мыс және хлор түзілді, яғни химиялық реакция жүрді.

Бұны қалай түсіндіреміз?

Кернеу жоқ кезінде бұл иондар ерітіндінің барлық көлемінде бейберекет қозғалыста болады,бірақ электродтарды ток көзіне қосқанда, электродтардың біреуі теріс (катод),ал екіншісі-оң (анод)зарядталады. Катодқа оң Cu²⁺ иондары, ал анодқа теріс Cl^- иондары бағытталады. Cu²⁺ иондары катодқа жетіп, одан электрондарды қабылдап, тотықсызданады да Cu атомдары электродтың бетіне қонады:

Cu +2e ------Cu катод мыс қабатымен қапталады

2Cl-2e-------Cl2 хлорид - ионы, анодқа, керісінше, электронды береді, тотығып атомға айналады.Соңғылары екі екіден қосылып молекула түзеді.

Электролиздің жинақталған теңдеуі:

CuCl2 ------Cu + Cl2

Электролит балқымасы немесе ерітіндісі арқылы тұрақты электр тогы өткенде электродтарда жүретін тотығу-тотықсыздану реакцияларын электролиз деп атайды.

2.Катодтық және анодтық процестер (кестеде)

3.Мысалы:

************** Калий иодидінің KI ерітіндісі:

КАТОД АНОД

------------------- K ⁺ + I^- -------------------

H2O

------------------- Н⁺ + ОН^- --------------------

2Н2О +2е-----Н2 +2ОН^- 2 I^- -2е ------ I2

Жинақталған теңдеуі:

2К I + 2Н2О ------ H2 + I2 (крахмалмен дәлелдеу) + 2 КОН (фенолфталиенмен дәлелдеу)

----------------------------------------------------------------------------------------------------------

• Калий иодидінің балқымасы KI

КАТОД АНОД

------------------- K + I -------------------

К +е-----К 2 I -2е ------ I2

Жинақталған теңдеуі:

2К I (балқымасы) ----- 2K + I2

• Натрий сульфаты ерітіндісі Na2 SO4

КАТОД АНОД

------------------- Na + SO4 -------------------

------------------- H2O --------------------

4НОH +4е-----2Н2 +4ОН 2НОН +4е--------О2 +4H⁺

тотықсыздану тотығу

Жинақталған теңдеуі:

2НОН------2 H2 + О2 ___________________ ___________________

4.Қолданылуы: кітаппан өз бетінше жұмыс- 141 бетті оқу.

Бұйымдарды электролиз әдісі арқылы металдармен қаптау тәсілі гальваностегия деп аталады (грекше «стеге»-қаптау).

Электролиз көмегімен кез келген дененің металдық көшірмесін алуға болады.Электрохимияның бұл саласын гальванопластика деп атайды.Бұл әдіспен баспаға арналған клише пластинкалар, радиотехникалық сұлбалар және т.б. жасайды.

Еритін аноды бар тұз ерітінділерінің электролизі кезінде анод материалының тотығуы (оның еруі) және анодтан катодқа металдың ауысуы бірге жүреді.Бұл қасиет металдарды электролиздік рафинирлеу (тазалау), металдардың бетін электрлік тегістеу осылай жүргізіледі.

V. Жаңа сабақты қалай қабылдағанын алғашқы тексеру кезеңі:

Білімділік міндеттері:

- оқылған материалды оқушылардың дұрыс меңгергенін анықтау;

-алғашқы берілген түсінікте кеткен кемшілікті анықтау;

- кеткен кемшілікті жою жұмыстары;

Жаттығуды орындау.1-3 . 141 бет:

№3

AgCl балқымасы: катод- Ag + 1е---Ag; анод - 2Cl - 2е----- Cl2

CuSO4 ерітіндісі: катод -Cu + 2е ---Cu;

анод - 4НОH +4е-----2Н2 +4ОН; 2НОН +4е--------О2 +4Н

жинақталған теңдеуі: CuSO4 + Н2О------- Си + Н2 + О2 + Н2SO4

KF балқымасы: катод-К + 1е---К; анод - 2 F- 2е----- F2

Жинақталған теңдеуі: 2KF -------- 2K + F2

Na2S ерітіндісі: катод- 2Н2О +2е-----Н2 +2ОН анод - S -2е---- S

Жинақталған теңдеуі: Na2S + 2 Н2О------- Н2 + S +2 NaОН

VI. Білімді қорытындылау және жүйелеу:

-тапсырмаларды оқушылар өз бетінше орындайтындай дәрежеге жеткізу;

-оқушылар білімі мен сыныптың ерекшелігіне қарай отырып тапсырманың күрделілігін анықтау;

• 1.10-ППР-1 жаттығуларды ауызша орындау.1нұсқа, барлық нұсқаның №2тапсырмасын орындау (56бет) (нашар үлгерушілерге кеңес беру )

• Темір қалайыға қарағанда белсендірек. Жоқ, мыс ионы одан да белсендірек.Мырыш ионы адн да белсенді.Иә, мүмкін.

• Электролиз деген не??

• Анодпен катодта қандай процестер жүреді??

• Бұл неге байланысты?

VII. Білімді тексеру және өз бетінше тексеру кезеңі:

-оқушылардың өтілген материалды қаншалықты дұрыс меңгергенін анықтау;

оқушылардыңіс-әрекеті мен біліміндегі олқылықтарды анықтау.Кеткен олқылықтардың себебін анықтау.

-оқушылардың өзін –өзі бағалау қабілеттерін дамытуға жағдай жасау.

Дәптерге жазған жаттығу ,кестені тексеру

VIII. Үй тапсырмасын беру кезеңі:

Білімділік міндеттері:

-оқушыларға үй тапсырмасының берілу мақсаты ,мазмұны шығарылу жолы түсінікті болуын қамтамасыз ету

1. Үй тапсырмасын орындауға берілетін нұсқаулар.

2.Дәптерге жазғандарын тексеру .

3. Күнделікке жазғанын тексеру

Параграф 5.5.– оқу, №3-5. 141 бет жазбаша;

IX. Сабақ қоры тындысын шығару кезеңі.

- жекелеген оқушылар мен сынып жұмысына баға беру.Сабақтың кемшілігі мен қорытындысын шығару. Баға қою.