Алкадиены

Тақырыбы

§ 4.3. Аалкадиендер туралы түсінік, алкадиендердің жалпы формуласы, молекуласының құрылысы. sp² гибридтену, изомерленуі мен аталуы

уақыты

Білімділік мақсаты:

дамытушылық:

тәрбиелік:

Оқушылардың алкадиендер, олардың құрылысы, номенклатурасы, изомериясы туралы білімдерін тереңдету;

Алкадиендердің атомының құрылысының ерекшеліктері және химиялық қасиеттері,алынуын сипаттайтын реакция теңдеулерін құрастыра білу туралы білімді қалыптастыру;

Изомерлердің, гомологтардың формуласын құрастыру,есеп шығара білу біліктілігі мен дағдыларын жетілдіру, көңіл аудару ,еске сақтау қабілеттерін дамыту;

Сабақ уақытын бағалауға үйрету,еңбекқорлыққа және пәнге қызығушылығын арттыру.

Сабақ типі:

Аралас сабақ

Сабақ өткізілу түрі:

мұғалімнің түсіндіруі, 11-ППР-1, 11-РДМ-3 жаттығулар орындау,фронталды сұрақтар; нашар үлгерушілермен жұмыс, лабораториялық тәжірибе, 11-В-1көру

Құралдар мен реактивтер:

Кітап, дәптер, интерактивті тақта , молекула жасауға арналған шариктер,

9-МД-1,2; 11-В-1; 11-РДМ

Ұйымдастыру

кезеңі:

(Сабақтың мақсаты мен кезеңдерін анықтау.)

-сабақта қалыпты жұмыс істеуге мүмкіндік жасау ;

-оқушыларды психологиялық дайындау.

Амандасу.Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру. Оқушылардың көңілін сабаққа аудару. Сабақтың жалпы мақсатын ашу ,оны өткізу жоспарын көрсету.

1-2

Үй тапсырмасын тексеру кезеңі:

Сабақтың білімділік мақсаты:

-үй тапсырмасының дұрыс, толық орындалғанын тексеру ;

-білімдеріндегі кеткен кемшіліктерді,тапсырма орындау барысында қиындықтарды анықтау ;

-кеткен кемшіліктерді жою.

Айналым бойынша жаттығу тексеру.

2.Нашар үлгерушілермен жұмыс: карточкамен

2-3

Оқушыларды білімді ,саналы және белсенді түрде меңгеруге дайындау кезеңі:

1.Сабақ тақырыбын хабарлау.Оқушылармен біріге отырып сабақ мақсатын айқындау.

Жаңа материалды оқып үйренудің практикалық қажеттілігін көрсету. Оқушылардың алдына оқу проблемасын қою.Білімді жаңғырту. (Актуализация )

Білімділік міндеттері: .

-оқушылардың білім алуға деген ынта-ықыласын жұмылдыру.

-оқушыларды білім алудың мақсаттарын анықтауға;

- оқушылардың материалды бір мезгілде қабылдауы ,ой қорытындыларын жасауы,жалпылай және жүйелей білуі.

2.Оқыту проблемалары

Алкадиендер

3.Білімді жаңғырту

1. Фронталды әңгімелесу:

Алкендердің жалпы формуласын жаз.

Алкендерді не себебті олефиндер деп те атайды?

Алкендердің алкандардан қандай айырмашылығы бар?

Алкендердегі изомерия түрлерін ата?

Алкендердегі изомерленудің алкандардан қандай айырмашылығы бар?

3-4

Жаңа сабақты түсіндіру кезеңдері:

Білімділік міндеттері:

Берілген материалды оқушылардың қабылдауын есте сақтауын қамтамасыз ету;

- оқушылардың білімді қабылдауына,алған білімнен қорытынды шығаруға,жүйелеуге қажетті түрлі әдіс –тәсілдерді үйрету;

- оқушылардың білімді қайта жаңғырту әдістерін қабылдауы;берілген оқу материалын өз бетінше ұғынуға ,түсініктерді ,заңдарды, анықтамаларды философиялық тұрғыдан түсінуге көмек жасау.

1.Мұғалімнің түсіндіруі:

Бұл кластың атауынан молекулада екі қос байланысы бар екені белгілі.Сондықтан алкадиендердің гомологтық қатарының жалпы формуласы CnH2n-2.Диендерді қос байланыстың орналасуына қарай үш топқа бөледі:

1.Қос байланыс қатар орналасса кумулденген деп аталады. Бұл қосылыстар тұрақсыз, жылдам бірігіп алкиндерге айналады.

CH₂=C=CH-CH₂-CH₃

Пентадиен-1,2

2.Қос байланыстар бір дара байланыспен бөлініп орналасса қосарланған диендер деп аталады:

CH₂=CH-CH=CH₂-CH₃

Пентадиен-1,3

3.Диендер екі немесе одан да көп дара байланыстармен бөлінсе оқшауланған деп аталады.

CH₂=CH-CH₂-CH=CH₂

Пентадиен-1,4

Диендердің номенклатурасы

Қос байланыс екеу болғандықтан ен жұрнағының орнына саны көрсетіліп, диен деп аталатындығын және бір қос байланыстан кейін үтірден соң екінші қос байланыс орны көрсетіледі.Екі немесе одан да көп қос байланыс болса -диен, -триен жұрнақтары,барлық қос байланыстар негізгі тізбекте болу керек.Мысалы: алкадиен, алкатриендер т.б.

CH₂=CH-CH=CH₂-CH -CH₃

гексадиен- 1, 3

1 2 3 4 5 6

CH₂=CH-CH = C-CH= CH₂

C₃H₇ C₃H₇

3, 4 -дипропилгексатриен - 1, 3, 5

Алкадиендердің алыну әдістері және химиялық қасиеттері.

Алкадиендердің алыну әдістері.

1. Алкандарды сатылай дегидрирлеу :

H₃C-CH₂-CH₂-CH₃ H₃C-CH₂-CH=CH₂ H₂C=CH-CH=CH₂

2. Спирттерді дегидратациялау және дегидрлеу (С.В.Лебедев әдісі)

2H₃C-CH₂-OH H₂C=CH-CH=CH₂ + 2H₂0 + H₂

Алкадиендердің химиялық қасиеттері

1. Алкадиендерге қосылу реакциялары тән (+галогены, сутек, галоген сутек)

CH₂=CH-CH=CH₂+Br₂CH₂Br-CH=CH-CH₂Br

2. Полимерлену реакциясы:

n(CH₂=CH-CH=CH₂)( -CH₂-CH=CH-CH₂-)n

Алкадиендердің қолдануы

Алкадиендер синтетикалық каучук өндіру үшін қолданылады.

Алкадиендердің жеке өкілдері және олардың қолданылуы

Дивинил (бутадиен-1,3)

Н₂С=СН—СН=СН₂ өзіне тән өткір иісі бар түссіз газ.Мұнайды өңдегенде түзіледі және табиғи газ құрамындағы бутан мен бутиленді катализдік дегидрлеп алады.Синтездік каучуктар (бутадиен,бутадиен-стирол,бутадиен-нитрил)латекс,пластмасса,т.б.заттар өндірісінің маңызды мономерлерінің бірі.

Изопрен(2-метилбутадиен-1,3)Н₂С=С—СН=СН₂

СН₃

Түссіз сұйық зат.Изопрен синтездік каучуктің мономері.Одан алынатын изопрен каучугы табиғи каучуктың синтездік алмастырғышы болып табылады.

Хлорпрен(2-хлорбутадиен-1,3)Н₂С=С—СН=СН₂

Сl

Түссіз сұйық зат,оны винилацетиленнен НС≡С≡С—СН=СН₂алуға болады.Хлорпренді полимерлеп,химиялық төзімді,жанбайтын хлорпрен каучугын алады.

Қарастырылған диендердің маңызы өте зор,оларды полимерлеп синтездік каучук алады.Каучуктан резеңке жасайды.Ал каучук пен резеңке автокөліктердің камералары мен олардың шиналарын,аяқкиімдердің ұлтанын жасауға және техниканың әр түрлі салалары мен күнделікті тұрмыста кеңінен қолданылады.

16-17

Жаңа сабақты қалай қабылдағанын

алғашқы тексеру кезеңі:

Білімділік мақсаты:

1. - оқылған материалды оқушылардың дұрыс меңгергенін анықтау;

-алғашқы берілген түсінікте кеткен кемшілікті анықтау;

Жаттығу№12 (106 бет)

9-10

Білімді қорытындылау және жүйелеу:

-тапсырмаларды оқушылар өз бетінше орындайтындай дәрежеге жеткізу;

-оқушылар білімі мен сыныптың ерекшелігіне қарай отырып тапсырманың күрделілігін анықтау;

Жаттығу 11-ППР-1. 90бет. №2.7; 2.22; 2.25 ; 2.26.

4-5

Білімді тексеру және өз бетінше тексеру кезеңі:

-оқушылардың өтілген материалды қаншалықты дұрыс меңгергенін анықтау;

Оқушылардыңіс-әрекеті мен біліміндегі олқылықтарды анықтау.Кеткен олқылықтардың себебін анықтау.

-оқушылардың өзін –өзі бағалау қабілеттерін дамытуға жағдай жасау.

Дәптерге жазғандарын тексеру

1-2

Үй тапсырмасын беру кезеңі:

Білімділік міндеттері:

-оқушыларға үй тапсырмасының берілу мақсаты ,мазмұны шығарылу жолы түсінікті болуын қамтамасыз ету

1. Үй тапсырмасын орындауға берілетін нұсқаулар.

параграф 4.3; оқу; № 7-8 жазбаша (106 бет)

2.Дәптерге жазғандарын тексеру .

1-2

Сабақ қорытындысын шығару кезеңі.

- жекелеген оқушылар мен сынып жұмысына баға беру.Сабақтың кемшілігі мен қорытындысын шығару. Баға қою.

1-2

Рефлексия кезеңі:

Білімділік міндеттері:

-оқушы мен мұғалім арасындағы дұрыс қарым қатынасты тудыру.

-оқушылардыңөзін өзі басқару және басқа адамдармен дұрыс қарым –қатынас принципін үйрету.

1-2