Оқушылардың бойында рухани - адамгершілікті тәрбиені дамыту

Тақырыбы

§ 2.6.Атом құрылысы ілімі тұрғысынан периодтық заң және химиялық элементтердің периодтық жүйесі.

уақыты

Білімділік мақсаты:

дамытушылық

тәрбиелік:

Оқушылардың периодтық заң,периодтық жүйе,ХЭПЖ құрылысын аша білу,атом құрылысымен байланысты жаңа анықтамасын бере білу туралы алған білімдерін жетілдіру;

атомның электрондардық формуласын жазып, толтыра білу,сөздік қорын молайту,қорытындылай білу,көңіл аудару,есте сақтау білік- дағдыларын дамыту;

сабақ уақытын бағалауға үйрету,еңбекқорлыққа және пәнге қызығушылығын арттыру.

Сабақ типі:

Жаңа сабақ түсіндіру.

Сабақ өткізілу түрі:

фронталды әңгімелесу,қорытынды жасау,жаттығулар орындау, кітаппен өзбетінше жұмыс істеу, 10-ЕТЖ-1,

Құралдар мен реактивтер:

Кітап, дәптер, интерактивті тақта . Д.И.Менделеевтің ХЭПЖ , 10-ЕТЖ-1.

Ұйымдастыру

кезеңі:

(Сабақтың мақсаты мен кезеңдерін анықтау.)

-сабақта қалыпты жұмыс істеуге мүмкіндік жасау ;

-оқушыларды психологиялық дайындау.

Амандасу.Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру. Оқушылардың көңілін сабаққа аудару. Сабақтың жалпы мақсатын ашу ,оны өткізу жоспарын көрсету.

1-2

Үй тапсырмасын тексеру кезеңі:

Сабақтың білімділік мақсаты:

-үй тапсырмасының дұрыс, толық орындалғанын тексеру ;

-білімдеріндегі кеткен кемшіліктерді,тапсырма орындау барысында қиындықтарды анықтау ;

-кеткен кемшіліктерді жою.

1.мына қосылыстарды (тақтаға жазу)ата: айналымға берілген үй тапсырмасын тексеру.

1-2

Оқушыларды білімді ,саналы және белсенді түрде меңгеруге дайындау кезеңі:

1.Сабақ тақырыбын хабарлау.Оқушылармен біріге отырып сабақ мақсатын айқындау.

Жаңа материалды оқып үйренудің практикалық қажеттілігін көрсету. Оқушылардың алдына оқу проблемасын қою.

Білімділік міндеттері:

-оқушылардың білім алуға деген ынта-ықыласын жұмылдыру.

-оқушыларды білім алудың мақсаттарын анықтауға;

- оқушылардың материалды бір мезгілде қабылдауы ,ой қорытындыларын жасауы,жалпылай және жүйелей білуі.

2.Оқыту проблемалары:

Атом құрылысы ілімі тұрғысынан периодтық заң және химиялық элементтердің периодтық жүйесі

3.Білімді жаңғырту. (Актуализация ):

1.ПЗ ашылуы қандай болжауларға мүмкіндік берді?

2. Триада және октава заңын салыстырыңдар.

3. Д.И.Менделеевтің қандай еңбектері бар?

4.. ПЖ құрылысы қандай?

5. Атом неден тұрады?

6. Паули принципін айтыңдар.

7. Энергетикалық деңгейлердің тотырылу тәртібін түсіндіріңдер.

8. Периодтық заңның жаңа анықтамасы.

4. ТМ-3 бойынша бірнеше оқушы жұмыс істейді (нашар үлгеретіндер кітап көмегімен жұмыс істейді)

5-6

Жаңа сабақ түсіндіру кезеңі:

Білімділік міндеттері:

-оқушылардың өтілген материалды қабылдау ,есте сақтауын қамтамасыз ету;

-нақты қорытындылауға ,жүйелеуге әкелетін әдістермен тәсілдерді меңгеруіне жағдай туғызу;

- оқушыларды өтілген материалды қайта жаңғыртып, еске түсіру әдістерімен қамтамасыз ету;

-түсініктер,заңдар,ережелерді философиялық тұрғыдан түсінуге ,талдауға көмек ету;

-оқушылардың оқу материалын өз әдіс -тәсілдерімен бетінше қабылдауын қамтамасыз ету.

Оқу

1.Берілген тақырыпты кітаппен өз бетінше оқу –параграф 2.6 оқу ( 69-70)

2. Фронтальды әңгімелесу.Сұрақтар:

1.Мына ашылған жаңалықтар нені дәлелдеді? Радиоактивтілік (Беккерель, 1896), сәулелердің табиғатын ашты (Резерфорд, 1899-1903), атомның ядросын анықтады (Резерфорд, 1909-1911), электронның зарядын анықтады (Милликен,1909). Атом құрылысының күрделілігін анықтап, Резерфордқа атом құрылысының планетарлық моделін жасауға мүмкіндік берді.

2. Атом құрылысының планетарлық моделінің мәні.

Бұл модельдің мәні –атомның неден тұратынын көрсетті.Химиялық элементтің реттік нөмірінің физикалық мәні неде?

3. Атом құрылысының протондық-нейтрондық теориясы :

Изотоптар, ядролық күштер, ядролық реакциялар.

12-13

Жаңа сабақты қалай қабылдағанын алғашқы тексеру кезеңдері:

Білімділік мақсаты:

- оқылған материалды оқушылардың дұрыс өз мәнінде қабылдағанын анықтау;

-алғашқы берілген түсінікте кеткен кемшілікті анықтау;

- кеткен кемшілікті жою жұмыстары;

1. Жаттығу орындау №1-7 (69)

7-8

Білімді жүйелеу және қорытындылау

Білімділік міндеттері:

- оқылған материалды оқушылардың дұрыс меңгергенін анықтау;

-алғашқы берілген түсінікте кеткен кемшілікті анықтау;

- кеткен кемшілікті жою жұмыстары

-тапсырмаларды оқушылар өз бетінше орындайтындай дәрежеге жеткізу;

-оқушылар білімі мен сыныптың ерекшелігіне қарай отырып тапсырманың күрделілігін анықтау.

1. Дәптермен жұмыс:қорытынды жасау:

* ПЗ және ХЭПЖ физикалық мәнін ашты;

*элементтердің қасиеттерінің периодты түрде өзгеруінің себебі атомның сыртқы энергетикалық деңгейіндегі электрондардың периодты түрде қайталанып келуі; *периодтың нөмірін атомдағы энергетикалық деңгейлердің саны анықтайды;

*топ нөмірі атомдағы химиялық байланыс түзуге қатысатын максимал электрондардың санына сәйкес келеді;

*атом құрылысы туралы ілім периодтық жүйенің құрылысын түсіндірді;

* бұл химиялық элементтерді атомының электрондық қабатының құрылысы арқылы табиғи жүйелеу;

*атомда электрондардың таралуы ПЖ период және топшаларға сәйкес келеді;

* периодтағы элементтердің әр түрлі сандары электрондық деңгейлердің толтырылуының заңдылықтарын түсіндіреді.

3-4

Бақылау және өзбетінше бақылау кезеңдері

Білімділік міндеттері:

- оқылған материалды оқушылардың дұрыс меңгергенін анықтау;

-алғашқы берілген түсінікте кеткен кемшілікті анықтау;

- кеткен кемшілікті жою жұмыстары;

1.Түсініксіз сұрақтарды жазу: сыныппен жауап беру

4-5

Үй тапсырмасын беру кезеңі:

Білімділік міндеттері:

-оқушыларға үй тапсырмасының берілу мақсаты ,мазмұны шығарылу жолы түсінікті болуын қамтамасыз ету

1. Үй тапсырмасын орындауға берілетін нұсқаулар.

Параграф 2.6 -оқу ,№ 8-10

2. Күнделікке жазғанын тексеру.

1-2

Сабақ қорытынды сын шығару кезеңі.

- жекелеген оқушылар мен сынып жұмысына баға беру.Сабақтың кемшілігі мен қорытындысын шығару. Баға қою.

1-2

Рефлексия кезеңі:

Білімділік міндеттері:

-оқушы мен мұғалім арасындағы дұрыс қарым қатынасты тудыру.

-оқушылардыңөзін өзі басқару және басқа адамдармен дұрыс қарым –қатынас принципін үйрету.Өздерің сабақта не істеп үлгердіңіздер?Сыныптастарыңызға немен көмектесе алдыңыздар. қызықты болды ма? Білгендеріңнің маңызы қандай?

1-2

Тақырыбы

§ 2.7. Периодтық заңының және химиялық элементтердің периодтық жүйесінің маңызы.

Уақыты

Білімділік мақсаты:

дамытушылық

тәрбиелік:

Оқушылардың периодтық заңның маңызы,периодтық заңның ғылым дамуындағы маңызын аша білу,теориялық білімнің рөлі туралы алған білімдерін жетілдіру;

атомның электрондардық формуласын жазып, толтыра білу,сөздік қорын молайту,қорытындылай білу,көңіл аудару,есте сақтау білік- дағдыларын дамыту;

сабақ уақытын бағалауға үйрету,еңбекқорлыққа және пәнге қызығушылығын арттыру.

Сабақ типі:

Жаңа сабақ түсіндіру.

Сабақ өткізілу түрі:

фронталды әңгімелесу,қорытынды жасау,жаттығулар орындау, кітаппен өзбетінше жұмыс істеу, 10-ЕТЖ-1,

Құралдар мен реактивтер:

Кітап, дәптер, интерактивті тақта . Д.И.Менделеевтің ХЭПЖ , 10-ЕТЖ-1.

Ұйымдастыру

кезеңі:

(Сабақтың мақсаты мен кезеңдерін анықтау.)

-сабақта қалыпты жұмыс істеуге мүмкіндік жасау ;

-оқушыларды психологиялық дайындау.

Амандасу.Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру. Оқушылардың көңілін сабаққа аудару. Сабақтың жалпы мақсатын ашу ,оны өткізу жоспарын көрсету.

1-2

Үй тапсырмасын тексеру кезеңі:

Сабақтың білімділік мақсаты:

-үй тапсырмасының дұрыс, толық орындалғанын тексеру ;

-білімдеріндегі кеткен кемшіліктерді,тапсырма орындау барысында қиындықтарды анықтау ;

-кеткен кемшіліктерді жою.

1.мына қосылыстарды (тақтаға жазу)ата: айналымға берілген үй тапсырмасын тексеру.

1-2

Оқушыларды білімді ,саналы және белсенді түрде меңгеруге дайындау кезеңі:

1.Сабақ тақырыбын хабарлау.Оқушылармен біріге отырып сабақ мақсатын айқындау.

Жаңа материалды оқып үйренудің практикалық қажеттілігін көрсету. Оқушылардың алдына оқу проблемасын қою.

Білімділік міндеттері:

-оқушылардың білім алуға деген ынта-ықыласын жұмылдыру.

-оқушыларды білім алудың мақсаттарын анықтауға;

- оқушылардың материалды бір мезгілде қабылдауы ,ой қорытындыларын жасауы,жалпылай және жүйелей білуі.

2.Оқыту проблемалары:

Периодтық заң және химиялық элементтердің периодтық жүйесінің маңызы

3.Білімді жаңғырту. (Актуализация ):

1. 10-ЕТЖ-1 жұмыс істеу

Қосымша тапсырма .20бет (10-ЕТЖ-1)

5-6

Жаңа сабақ түсіндіру кезеңі:

Білімділік міндеттері:

-оқушылардың өтілген материалды қабылдау ,есте сақтауын қамтамасыз ету;

-нақты қорытындылауға ,жүйелеуге әкелетін әдістермен тәсілдерді меңгеруіне жағдай туғызу;

- оқушыларды өтілген материалды қайта жаңғыртып, еске түсіру әдістерімен қамтамасыз ету;

-түсініктер,заңдар,ережелерді философиялық тұрғыдан түсінуге ,талдауға көмек ету;

-оқушылардың оқу материалын өз әдіс -тәсілдерімен бетінше қабылдауын қамтамасыз ету.

Оқу

1.Берілген тақырыпты кітаппен өз бетінше оқу –параграф 2.7 оқу ( 70-71)

оқып, сұрақтарға жауап беру

12-13

Жаңа сабақты қалай қабылдағанын алғашқы тексеру кезеңдері:

Білімділік мақсаты:

- оқылған материалды оқушылардың дұрыс өз мәнінде қабылдағанын анықтау;

-алғашқы берілген түсінікте кеткен кемшілікті анықтау;

- кеткен кемшілікті жою жұмыстары;

• ПЗ- табиғаттың маңызды заңдарының бірі,ол жаңа элементтер мен олардың қосылыстарын сипаттап болжауға мүмкіндік берді;

• Философияда- ол табиғат дамуының ең жалпы заңдарын(терісті теріске шығару,қарама-қайшылықтың күресі мен бірлігі,санның сапаға ауысуы) дәлелдеп,әрі бейнелеп берді.

• Атом құрылысының теориясын ашуға мүмкіндік туғызды( ПЗ физикалық мәнін ашты,элементтің орналасуын түсіндірді);

• Педагогикада;

• ПЗ –химия, физикадағы барлық жаңалықтардың негізі.

1.1875жылы - галлий, Л.де Буабодран (экаалюминий);

1879 жылы - скандий, Нильсон (экабор);

1886 жылы -германий, Винклер (экасилиций)

2.Түсініксіз сұрақтар парақтарымен жұмыс істеу: оқушы не мұғалім жауап береді.

7-8

Білімді жүйелеу және қорытындылау

Білімділік міндеттері:

- оқылған материалды оқушылардың дұрыс меңгергенін анықтау;

-алғашқы берілген түсінікте кеткен кемшілікті анықтау;

- кеткен кемшілікті жою жұмыстары

-тапсырмаларды оқушылар өз бетінше орындайтындай дәрежеге жеткізу;

-оқушылар білімі мен сыныптың ерекшелігіне қарай отырып тапсырманың күрделілігін анықтау.

1. Қорытынды айту:

• ПЗ- табиғаттың маңызды заңдарының бірі,ол жаңа элементтер мен олардың қосылыстарын сипаттап болжауға мүмкіндік берді;

• Философияда- ол табиғат дамуының ең жалпы заңдарын(терісті теріске шығару,қарама-қайшылықтың күресі мен бірлігі,санның сапаға ауысуы) дәлелдеп,әрі бейнелеп берді.

• Атом құрылысының теориясын ашуға мүмкіндік туғызды( ПЗ физикалық мәнін ашты,элементтің орналасуын түсіндірді);

• Педагогикада;

• ПЗ –химия, физикадағы барлық жаңалықтардың негізі.

3-4

Бақылау және өзбетінше бақылау кезеңдері

Білімділік міндеттері:

- оқылған материалды оқушылардың дұрыс меңгергенін анықтау;

-алғашқы берілген түсінікте кеткен кемшілікті анықтау;

- кеткен кемшілікті жою жұмыстары;

1.Түсініксіз сұрақтарды жазу: сыныппен жауап беру

4-5

Үй тапсырмасын беру кезеңі:

Білімділік міндеттері:

-оқушыларға үй тапсырмасының берілу мақсаты ,мазмұны шығарылу жолы түсінікті болуын қамтамасыз ету

1. Үй тапсырмасын орындауға берілетін нұсқаулар.

Параграф 2.7 -оқу ,№ 1-5

2. Күнделікке жазғанын тексеру.

1-2

Сабақ қорытынды сын шығару кезеңі.

- жекелеген оқушылар мен сынып жұмысына баға беру.Сабақтың кемшілігі мен қорытындысын шығару. Баға қою.

1-2

Рефлексия кезеңі:

Білімділік міндеттері:

-оқушы мен мұғалім арасындағы дұрыс қарым қатынасты тудыру.

-оқушылардыңөзін өзі басқару және басқа адамдармен дұрыс қарым –қатынас принципін үйрету.Өздерің сабақта не істеп үлгердіңіздер?Сыныптастарыңызға немен көмектесе алдыңыздар. қызықты болды ма? Білгендеріңнің маңызы қандай?

1-2

Тақырыбы

§ 2.8. Элементтердің периодты түрде өзгеретін қасиеттері.

Уақыты

Білімділік мақсаты:

дамытушылық

тәрбиелік:

Химиялық элемент атомының қауызына байланысты элементтердің қасиеттерінің топ пен период бойынша периодты түрде өзгеруі(атом радиусы,электронтартқыштық,электртерітілік,иондану энергиясы) туралы білімдерін қалыптастыру;

химиялық элементтің топ,период бойынша периодты өзгеретін қасиеттерін сипаттай білу,қорытындылай білу,көңіл аудару,есте сақтау білік- дағдыларын дамыту;

сабақ уақытын бағалауға үйрету,еңбекқорлыққа және пәнге қызығушылығын арттыру.

Сабақ типі:

Жаңа сабақ түсіндіру.

Сабақ өткізілу түрі:

фронталды әңгімелесу,қорытынды жасау,жаттығулар орындау, кітаппен өзбетінше жұмыс істеу, 10-ЕТЖ-1,

Құралдар мен реактивтер:

Кітап, дәптер, интерактивті тақта . Д.И.Менделеевтің ХЭПЖ , 10-ЕТЖ-1.

Ұйымдастыру

кезеңі:

(Сабақтың мақсаты мен кезеңдерін анықтау.)

-сабақта қалыпты жұмыс істеуге мүмкіндік жасау ;

-оқушыларды психологиялық дайындау.

Амандасу.Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру. Оқушылардың көңілін сабаққа аудару. Сабақтың жалпы мақсатын ашу ,оны өткізу жоспарын көрсету.

1-2

Үй тапсырмасын тексеру кезеңі:

Сабақтың білімділік мақсаты:

-үй тапсырмасының дұрыс, толық орындалғанын тексеру ;

-білімдеріндегі кеткен кемшіліктерді,тапсырма орындау барысында қиындықтарды анықтау ;

-кеткен кемшіліктерді жою.

1.мына қосылыстарды (тақтаға жазу)ата: айналымға берілген үй тапсырмасын тексеру.

1-2

Оқушыларды білімді ,саналы және белсенді түрде меңгеруге дайындау кезеңі:

1.Сабақ тақырыбын хабарлау.Оқушылармен біріге отырып сабақ мақсатын айқындау.

Жаңа материалды оқып үйренудің практикалық қажеттілігін көрсету. Оқушылардың алдына оқу проблемасын қою.

Білімділік міндеттері:

-оқушылардың білім алуға деген ынта-ықыласын жұмылдыру.

-оқушыларды білім алудың мақсаттарын анықтауға;

- оқушылардың материалды бір мезгілде қабылдауы ,ой қорытындыларын жасауы,жалпылай және жүйелей білуі.

2.Оқыту проблемалары:

Элементтердің периодты түрде өзгеретін қасиеттері

3.Білімді жаңғырту. (Актуализация ):

1Фронталды сұрақтар: (нашар үлгерушілермен жұмыс)

• Валенттілік деген не?

• Қандай электрондар валентті деп аталады?

• Тотығу дәрежесі,атом радиусы,иондану энергиясы,электронтартқыштық деген не? Олар қалай өзгереді?

5-6

Жаңа сабақ түсіндіру кезеңі:

Білімділік міндеттері:

-оқушылардың өтілген материалды қабылдау ,есте сақтауын қамтамасыз ету;

-нақты қорытындылауға ,жүйелеуге әкелетін әдістермен тәсілдерді меңгеруіне жағдай туғызу;

- оқушыларды өтілген материалды қайта жаңғыртып, еске түсіру әдістерімен қамтамасыз ету;

-түсініктер,заңдар,ережелерді философиялық тұрғыдан түсінуге ,талдауға көмек ету;

-оқушылардың оқу материалын өз әдіс -тәсілдерімен бетінше қабылдауын қамтамасыз ету.

Мұғалімнің ауызша түсіндіруі:

Атомдардың электрондық қауызына орай анықталатын элементтердің барлық қасиеттері периодттық жүйенің периоды мен тобы бойынша заңды өзгереді, себебі ұқсас элементтердің электрондық құрылымы ұқсас, бірақ бірдей емес, сондықтан топта және топшада бір элементтен екіншісіне ауысқан кезде қасиеттердің жай қайталануы емес олардың заңды өзгеруі байқалады.

Электрондық конфигурацияға байланысты атомдардың келесі қасиеттері : атом радиусы, иондану энергиясы, электрон тартқыштық, электротерістілік, тотығу дәрежесі периодты өзгереді.

Атом радиусы. Атомның шамасын дәл анықтау мүмкін емес. Есептеулерде шартәрізді атомдар радиустарының жуықталған мәндері қолданылады. Оларды рентгенқұрылымдық әдіспен бір элементтің екі көрші атомдарының орталықтарын (центрлерін) бөлетін қашықтықтың шамасын пайдаланып анықтайды.

Атом радиусы элементтің қасиетіне әсер етеді. Радиус неғұрлым үлкен болса, сыртқы деңгейдің электрондары соғұрлым әлсіз тартылады. Керісінше атом радиусы кемігенде электрондар ядроға күшті тартылады.

Период бойынша атом радиусы солдан оңға қарай кемиді. Мұны ядро заряды артқанда электрондардың тартылу күшінің өсуімен түсіндіреді. Топшада жоғырыдан төмен қарай атом радиусы артады, өйткені қосымша электрондық қабаттың қосылуы нәтижесінде атомның көлемі ұлғаяды. (2.20-сурет).

Сонымен ядро заряды артқанда атом радиусының өзгеруі анық периодтық сипатта болады. (2.21-сурет )

Иондану энергиясы. Химиялық элементтердің қасиеттерін түсіну үшін оның атомында электрондардың қаншалықты берік байланысқанын білу маңызды. Электронның ядромен байланысу беріктігі атомның иондану энергиясының (иондалу потенциялының) мәнімен бағаланады.

Иондану энергиясы j – бұл атомнан тиісті электрондарды жұлып алуға жұмсалатын энергия. Ол әдетте электронвольтпен өрнектеледі. Атомнан электронды үзіп алғанда, соған сәйкес катион түзіледі: мұндағы j-иондану энергиясы.

Элементтердің химиялық қасиеттері иондану энергиясына тәуелді. Мысалы, иондану энергиясы аз сілтілік металдардың (2.22-сурет), айқын металдық қасиеттері бар. Бейметалдардың атомдарында металдарға қарағанда иондану энергиясының мәні үлкендеу. Бекзат газдардаң химиялық инерттігі оларлың иондану энергиясының мәнінің жоғары болуымен түсіндіріледі.

Электронтартқыштық. Атомдар электрондарды тек қана беріп қоймай, қосып алып соған сәйкес аниондар түзеді. Атомға бір электрон қосылғанда бөлінетін энергияны электронтартқыштық Е деп атайды.

Электронтартқыштық әдетте иондану энергиясы сияқты электронвольтпен өрнектеледі. Әр түрлі атомдардың электронтартқыштық мәндерінің өзгеруінде заңдылық бар. Ол сыртқы деңгейінде 7 электроны бар галогендерде едәуір жоғары болады. Галогендер бір электронды қосып алып, инертті газдар сияқты сыртқы деңгейі 8 электрон болатын тұрақты конфигурацияға ие болуға ұмтылады:

0 _

Cl+e = Cl-+ E ,

мұндағы Е – электронтартқыштық.

Периодтық жүйеде электронтартқыштық шамасы солдан оңға қарай артады, осыған сәйкес элементтердің бейметалдық қасиеттері периодтың соңына жуықтағанда күшейеді.

Электртерістілік. Элементтердің бейметалдық немесе металдық қасиеттері электртерістілік деп аталатын шамамен сипатталады, ол атомның иондану энергиясы мен электронтартқыштық мәндеріне сүйеніп есептеледі.

Электртерістілік ұғымын 1932 ж. америкалық ғалым Л.Полинг енгізген. Электртерістілік – бұл қосылыстағы атомның өзіне электрондарды тарту қабілеті.

Электртерістіктің алғашқы шкаласын құрған да Л. Полинг.

Атомның электртерістігі неғұрлым күшті болса , ол химиялық байланыс түзу кезінде ортақ электрондық жұптың бұлтын соғұрлым өзіне күшті тартады.

Электртерістігі ең күшті элемент фтор, оның электртерістігі 4-ке тең деп алынған.Сілтілік металдар атомдарының электртерістігінің мәні төмен. Инертті газдардың электртерістігі жоқ. Себебі олардың атомдарының сыртқы деңгейінің аяқталған және тұрақты.

Химиялық элементтердің электртерістігін литийдің электртерістік мәнімен (1,0) салыстырып, қарапайым және қолдануға қолайлы салыстырмалы электртерістік шамаларын алады .

Кестедегі элементтердің электртерістік мәндерін салыстырып , бұл шаманың периодты өзгеретінін оңай байқайға болады: периодта элементтердің электртерістігі реттік нөмірі артқан сайын өседі, ал топта - кемиді. Салыстырмалы электртерістік неғұрлым үлкен болса, элемент соғұрлым бейметалдық қасиетті күштірек көрсетеді.

Бейметалдардың салыстырмалы электртерістігі үлкен, ал металдардың электртерістігі аз. Химиялық реакцияларда электрондар әдетте электртерістігі аз атомнан салыстырмалы электртерістігі үлкен атомға қарай ығысады. Химиялық әрекеттесулерге металдар тотықсыздандырғыштар ретінде кіріседі. Фтордан басқа бейметалдар тотықтырғыш та, тотықсыздандырғыш та қасиет көрсетеді. Периодта жай заттардың тотықсыздандырғыштық қасиеттері азаяды,ал тотықтырғыштығы өседі. Заттың тотықтырғыш-тотықсыздандырғыш қасиеттерінің өзгеру сипаты реакциядағы серіктесінің табиғатына және реакцияның жүру жағдайына тәуелді. Негізгі топшаларда элементтің реттік нөмірі артқан сайын бейметалдардың тотықтырғыштық қасиеттері әлсірейді ал металдардың тотықсыздандырғыштық қасиеті күшейеді.

Қорыта келе, химиялық элемент атомдарының қасиеттері периодтты өзгереді деп қорытынды жасауға болады.

12-13

Жаңа сабақты қалай қабылдағанын алғашқы тексеру кезеңдері:

Білімділік мақсаты:

- оқылған материалды оқушылардың дұрыс өз мәнінде қабылдағанын анықтау;

-алғашқы берілген түсінікте кеткен кемшілікті анықтау;

- кеткен кемшілікті жою жұмыстары;

1.Жаттығу орындау

Жат 1-4 .кітаптың 74 беті (4 тапсырма– 4 нұсқа)

7-8

Білімді жүйелеу және қорытындылау

Білімділік міндеттері:

- оқылған материалды оқушылардың дұрыс меңгергенін анықтау;

-алғашқы берілген түсінікте кеткен кемшілікті анықтау;

- кеткен кемшілікті жою жұмыстары

-тапсырмаларды оқушылар өз бетінше орындайтындай дәрежеге жеткізу;

-оқушылар білімі мен сыныптың ерекшелігіне қарай отырып тапсырманың күрделілігін анықтау.

1. Дәптерге қорытынды жазу:

• Электрондық қауыздың құрылысына байланысты атомдардың барлық қасиеттері периодты өзгереді. Бір периодтағы элементтердің иондану энергиясы ядро заряды өскенде және атом радусы кемігенде солдан оңға қарай өседі. Негізгі топшаларда ол жоғарыдан төмен қарай ядродан электрон қашықтығының артуына сай кемиді.

• Период бойынша атом радиусы солдан оңға қарай кемиді. Мұны ядро заряды артқанда электрондардың тартылу күшінің өсуімен түсіндіреді. Топшада жоғырыдан төмен қарай атом радиусы артады, өйткені қосымша электрондық қабаттың қосылуы нәтижесінде атомның көлемі ұлғаяды.

• Бұл сыртқы электрондық деңгей құрылысының периодты қайталануымен түсіндіріледі.

• Ұқсас элементтердің электрондық деңгейінің саны ядро зарядының өсуіне сай артады, осыған орай қасиеттері жай қайталанбайды, олар периодтық заңдылықпен өзгереді.

2. 10-ЕТЖ-1жұмыс істеу (21), 1-нұсқа.

5-7

Бақылау және өзбетінше бақылау кезеңдері

Білімділік міндеттері:

- оқылған материалды оқушылардың дұрыс меңгергенін анықтау;

-алғашқы берілген түсінікте кеткен кемшілікті анықтау;

- кеткен кемшілікті жою жұмыстары;

1.Жаттығуды тексеру

4-5

Үй тапсырмасын беру кезеңі:

Білімділік міндеттері:

-оқушыларға үй тапсырмасының берілу мақсаты ,мазмұны шығарылу жолы түсінікті болуын қамтамасыз ету

1. Үй тапсырмасын орындауға берілетін нұсқаулар.

Параграф 2.8 -оқу ,№ 5-8 жазбаша 74 бет.

2. Күнделікке жазғанын тексеру.

1-2

Сабақ қорытынды сын шығару кезеңі.

- жекелеген оқушылар мен сынып жұмысына баға беру.Сабақтың кемшілігі мен қорытындысын шығару. Баға қою.

1-2

Рефлексия кезеңі:

Білімділік міндеттері:

-оқушы мен мұғалім арасындағы дұрыс қарым қатынасты тудыру.

-оқушылардыңөзін өзі басқару және басқа адамдармен дұрыс қарым –қатынас принципін үйрету.Өздерің сабақта не істеп үлгердіңіздер?Сыныптастарыңызға немен көмектесе алдыңыздар. қызықты болды ма? Білгендеріңнің маңызы қандай?

1-2

Тақырыбы

§2.9.Атомдардың валенттігі және тотығу дәрежесі.

уақыты

Білімділік мақсаты:

дамытушылық:

тәрбиелік:

Химиялық элементтердің валенттігі, валенттілік мүмкіндіктері,тотығу дәрежесі ұғымдарын атом құрылысы ілімі және химиялық байланыс тұрғысынан түсіндіру;

ПЖ орнына байланысты химиялық элементтің жоғары және төменгі валенттіктерін анықтау,тотығу дәрежесін анықтай білу, талдау,қорытындылау,есте сақтау,байқау, ұқыптылық білік-дағдыларын дамыту;

сабақ уақытын бағалауға үйрету,еңбекқорлыққа және пәнге қызығушылығын арттыру.

Сабақ типі:

аралас

Сабақ өткізілу түрі:

Мұғалімнің түсіндіруі, 10-ЕТЖ-1, жұмыс істеу, жұмысы, фронталды сұрақтар қою,

Құралдар мен реактивтер:

Кітап, дәптер, интерактивті тақта, 10-ЕТЖ-1, ХЭПЖ

1.Ұйымдастыру

кезеңі:

(Сабақтың мақсаты мен кезеңдерін анықтау.)

-сабақта қалыпты жұмыс істеуге мүмкіндік жасау ;

-оқушыларды психологиялық дайындау.

Амандасу.Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру. Оқушылардың көңілін сабаққа аудару. Сабақтың жалпы мақсатын ашу ,оны өткізу жоспарын көрсету.

1-2

11.Үй тапсырмасын тексеру кезеңі:

Сабақтың білімділік мақсаты:

-үй тапсырмасының дұрыс, толық орындалғанын тексеру ;

-білімдеріндегі кеткен кемшіліктерді,тапсырма орындау барысында қиындықтарды анықтау ;

-кеткен кемшіліктерді жою.

1.Айналымға берілген үй тапсырмасын тексеру.

5-7

Оқушыларды білімді ,саналы және белсенді түрде меңгеруге дайындау кезеңі:

1.Сабақ тақырыбын хабарлау.Оқушылармен біріге отырып сабақ мақсатын айқындау.

Жаңа материалды оқып үйренудің практикалық қажеттілігін көрсету. Оқушылардың алдына оқу проблемасын қою.

Білімді жаңғырту. (Актуализация )

Білімділік міндеттері:

-оқушылардың білім алуға деген ынта-ықыласын жұмылдыру.

-оқушыларды білім алудың мақсаттарын анықтауға;

- оқушылардың материалды бір мезгілде қабылдауы ,ой қорытындыларын жасауы,жалпылай және жүйелей білуі.

2.Оқыту проблемалары:

Атомдардың валенттігі,тотығу дәрежесі

3.Білімді жаңғырту:

10-ЕТЖ-1 жұмыс істеу.№1-79, 1-80 (20бет)

3-4

Жаңа сабақ түсіндіру.

Білімділік міндеттері:

-оқушылардың өтілген материалды қабылдау ,есте сақтауын қамтамасыз ету;

-нақты қорытындылауға ,жүйелеуге әкелетін әдістермен тәсілдерді меңгеруіне жағдай туғызу;

- оқушыларды өтілген материалды қайта жаңғыртып, еске түсіру әдістерімен қамтамасыз ету;

-түсініктер,заңдар,ережелерді философиялық тұрғыдан түсінуге ,талдауға көмек ету;

-оқушылардың оқу материалын өз әдіс -тәсілдерімен бетінше қабылдауын қамтамасыз ету.

Мұғалімнің түсіндіруі:

Д.И.Менделеев ПЗ ашарда «валенттілік» ұғымын атомның негізгі қасиеттерінің бірі ретінде қолданды. Валенттілік атомның басқа атомды қосып алу қасиетін сипаттайды. « Валенттілік» ұғымының физикалық мәні атом құрылысы және химиялық байланыс туралы ілімнің дамуымен түсіннікті бола бастады.Элемент атомдары электронды береді немесе қосып алып,ортақ электрон жұптарын түзеді,ал атомдар арасындағы химиялық байланысқа түзуге қатысатын электрондар валентті деп аталады.Валентті электрондарға сыртқы аяқталмаған деңгейдегі электрондар және сырттан санағанда астыңғы деңгей электрондары да жатады(мысалы d-элементтер).

Марганецтің 25 электроны бар : 1 s-2, 2 s-2, 2p-6, 3 s -2, 3p-6, 3 d-5, 4 s-2, сондықтан оның жоғары валенттігі жетіге тең.Жоғары валенттілік мәні ядро зарядының шамасына периодты түрде тәуелді.Химиялық байланыс теориясын есепке алу арқылы валенттіліктің анықтамасы да өзгерді.Валенттілік атомдар арасындағы түзілген химиялық байланыс санымен анықталады. Атомдар арасында түзілетін химиялық байланыс саны, олардың химиялық байланыс түзуге жұмсалатын жұптаспаған электрондар санына тең.

Сұрақ:Валенттілік нолге немесе теріс бола ала ма? (Жоқ)

*Қосылыстардағы атомның күйін білу үшін «тотығу дәрежесі» деген ұғым енгізілген. Тотығу дәрежесі- атомның берген немесе қосып алған электрон санымен анықталады. Сұрақ: Тотығу дәрежесі қандай мәндерге ие?

А) Электронын басқа атомға беретін атомдар оң тотығу дәрежесіне ие болады,олардың электртерістігі қосылыстағы жұбымен салыстырғанда кем болады. Электронды басқа атомнан қосып алатын атомдар теріс тотығу дәрежесіне ие болады,олардың электртерістігі қосылыстағы жұбымен салыстырғанда артық болады. Жай зат молекуласындағы атомдардың тотығу дәрежесі нөльге тең болады. (мысалы: N₂, ⁰O₂⁰,H₂⁰,CI₂⁰,F₂⁰,I⁰₂,Br⁰₂ Zn⁰, Fe⁰).

Элемент атомының тотығу дәрежесі –шартты ұғым,оны заттарды жіктегенде,қасиеттерін сипаттағанда қолданып,элементтің қандай қасиет көрсететінін анықтайды.Мысалы күкірттің күкірт қышқылындағы тотығу дәрежесі+6,яғни ол басқа электрон бере алмайды,тотықтырғыш қасиет көрсетеді,ал күкірсутекте күкірт ең төменгі тотығу дәрежесін көрсетіп тотықсыздандырғыш қасиет көрсетеді.Тотығу дәрежесі көп жағдайда валеттілікке сәйкес келмейді.

14-15

Жаңа сабақты қалай қабылдағанын алғашқы тексеру кезеңдері:

Білімділік мақсаты:

- оқылған материалды оқушылардың дұрыс өз мәнінде қабылдағанын анықтау;

-алғашқы берілген түсінікте кеткен кемшілікті анықтау;

- кеткен кемшілікті жою жұмыстары;

1. №3 – нашар үлгерушілер дайындайды , № 4,5 (79бет) – сынып

3-4

Білімді қорытынды лау және жүйелеу:

-тапсырмаларды оқушылар өз бетінше орындайтындай дәрежеге жеткізу;

-оқушылар білімі мен сыныптың ерекшелігіне қарай отырып тапсырманың күрделілігін анықтау;

1.Дәптерге барлық қорытындыны жазу.

2. 10-ЕТЖ-1 бойынша жұмыс істеу (32). 1нұсқа

6-7

Бақылау және өзбетінше бақылау кезеңдері.

Білімділік міндеттері:

- оқылған материалды оқушылардың дұрыс меңгергенін анықтау;

-алғашқы берілген түсінікте кеткен кемшілікті анықтау;

- кеткен кемшілікті жою жұмыстары;

1. Тапсырма - электртерістілік,тотығу дәрежесі, валентілік ұғымдарын түсіндіру

Үй тапсырмасын беру кезеңі:

Білімділік міндеттері:

-оқушыларға үй тапсырмасының берілу мақсаты ,мазмұны шығарылу жолы түсінікті болуын қамтамасыз ету

1. Үй тапсырмасын орындауға берілетін нұсқаулар.

Параграф 2.9 оқу, №6-8, 78бет,жазбаша

2. Күнделікке жазғанын тексеру

2-3

Сабақ қорытындсын шығару кезеңі.

- жекелеген оқушылар мен сынып жұмысына баға беру.Сабақтың кемшілігі мен қорытындысын шығару. Баға қою.

1-2

Рефлексия кезеңі:

Білімділік міндеттері:

-оқушы мен мұғалім арасындағы дұрыс қарым қатынасты тудыру.

-оқушылардыңөзін өзі басқару және басқа адамдармен дұрыс қарым –қатынас принципін үйрету.Сіздерге сабақ қызықты болды ма? Білгендеріңнің маңызы қандай?

1-2

Тақырыбы

Негізгі топша элементтерінің қасиетінің өзгеруінің периодтылығы. Металдар мен бейметалдар мен бейметалдар, олардың қозғалыстарының қасиеттерінің өзгеруінің периодтылығы. Периодтық жүйенің маңызы.

уақыты

Білімділік мақсаты:

дамытушылық

тәрбиелік:

Химиялық элементтердің ПЖ орнына байланысты қосылыстарының қасиеттерінің периодты түрде өзгеруі туралы алған білімдерін қалыптастыру;

химиялық элементтердің ПЖ орнына байланысты қосылыстарының қасиеттерінің периодты түрде өзгеруін сипаттай білу, молайту,қорытындылай білу,көңіл аудару,есте сақтау білік- дағдыларын дамыту;

сабақ уақытын бағалауға үйрету,еңбекқорлыққа және пәнге қызығушылығын арттыру.

Сабақ типі:

Жаңа сабақ түсіндіру.

Сабақ өткізілу түрі:

фронталды әңгімелесу,қорытынды жасау,жаттығулар орындау, кітаппен өзбетінше жұмыс істеу, 10-ЕТЖ-1,

Құралдар мен реактивтер:

Кітап, дәптер, интерактивті тақта . Д.И.Менделеевтің ХЭПЖ , 10-ЕТЖ-1.

Ұйымдастыру

кезеңі:

(Сабақтың мақсаты мен кезеңдерін анықтау.)

-сабақта қалыпты жұмыс істеуге мүмкіндік жасау ;

-оқушыларды психологиялық дайындау.

Амандасу.Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру. Оқушылардың көңілін сабаққа аудару. Сабақтың жалпы мақсатын ашу ,оны өткізу жоспарын көрсету.

Үй тапсырмасын тексеру кезеңі:

Сабақтың білімділік мақсаты:

-үй тапсырмасының дұрыс, толық орындалғанын тексеру ;

-білімдеріндегі кеткен кемшіліктерді,тапсырма орындау барысында қиындықтарды анықтау ;

-кеткен кемшіліктерді жою.

1.мына қосылыстарды (тақтаға жазу)ата: айналымға берілген үй тапсырмасын тексеру.

Оқушыларды білімді ,саналы және белсенді түрде меңгеруге дайындау кезеңі:

1.Сабақ тақырыбын хабарлау.Оқушылармен біріге отырып сабақ мақсатын айқындау.

Жаңа материалды оқып үйренудің практикалық қажеттілігін көрсету. Оқушылардың алдына оқу проблемасын қою.

Білімділік міндеттері:

-оқушылардың білім алуға деген ынта-ықыласын жұмылдыру.

-оқушыларды білім алудың мақсаттарын анықтауға;

- оқушылардың материалды бір мезгілде қабылдауы ,ой қорытындыларын жасауы,жалпылай және жүйелей білуі.

2.Оқыту проблемалары:

Элементтердің қосылыстары қасиеттерінің өзгеруінің периодтылығы.

3.Білімді жаңғырту. (Актуализация ):

1Фронталды сұрақтар: (нашар үлгерушілермен жұмыс)

• Валенттілік деген не?

• Қандай электрондар валентті деп аталады?

• Тотығу дәрежесі,атом радиусы,иондану энергиясы,электронтартқыштық деген не? Олар қалай өзгереді?

Жаңа сабақ түсіндіру кезеңі:

Білімділік міндеттері:

-оқушылардың өтілген материалды қабылдау ,есте сақтауын қамтамасыз ету;

-нақты қорытындылауға ,жүйелеуге әкелетін әдістермен тәсілдерді меңгеруіне жағдай туғызу;

- оқушыларды өтілген материалды қайта жаңғыртып, еске түсіру әдістерімен қамтамасыз ету;

-түсініктер,заңдар,ережелерді философиялық тұрғыдан түсінуге ,талдауға көмек ету;

-оқушылардың оқу материалын өз әдіс -тәсілдерімен бетінше қабылдауын қамтамасыз ету.

Оқу

1.Берілген тақырыпты кітаппен өз бетінше оқу –параграф 2.10 оқу ( 78-83)

оқып, сұрақтарға жауап беру.2,6 кестемен жұмыс істеу 79 бет.

Жаңа сабақты қалай қабылдағанын алғашқы тексеру кезеңдері:

Білімділік мақсаты:

- оқылған материалды оқушылардың дұрыс өз мәнінде қабылдағанын анықтау;

-алғашқы берілген түсінікте кеткен кемшілікті анықтау;

- кеткен кемшілікті жою жұмыстары;

1.Жаттығу орындау

Жат 1-4 .кітаптың 84 беті (4 тапсырма– 4 нұсқа)

Білімді жүйелеу және қорытындылау

Білімділік міндеттері:

- оқылған материалды оқушылардың дұрыс меңгергенін анықтау;

-алғашқы берілген түсінікте кеткен кемшілікті анықтау;

- кеткен кемшілікті жою жұмыстары

-тапсырмаларды оқушылар өз бетінше орындайтындай дәрежеге жеткізу;

-оқушылар білімі мен сыныптың ерекшелігіне қарай отырып тапсырманың күрделілігін анықтау.

1. Дәптерге қорытынды жазу:

• Периодтылық тотығу дәрежесінің өзгеруі химиялық қосылыстардың құрамының периодты түрде өзгеруіне әсер етеді.Бұны алғаш Д.И.Менделеев элементтердің сутекті және оттекті қосылыстарынының жалпы формуласын ХЭПЖ бойынша топтарға орналаст

• Периодта солдан оңға қарай типтік металдан типтік бейметалға өткенде оксидтердің негіздік қасиеттері әлсіреп қышқылдық қасиеттері артады.

• Периодта солдан оңға қарай типтік металдан типтік бейметалға өткенде гидроксидтердің негіздік қасиеттері әлсіреп қышқылдық қасиеттері артады

Түсіндіру:3 период элементтерінің оксидтерді мен гидроксидтерінде екі химиялық байланыс түрін байқауға болады: иондық,коваленттік. Металлдардың оксидтерді мен гидроксидтері–ионды қосылыстар, бейметаллдар –ковалентті.

*гидроксидтердің қышқылдық, негіздік,амфотерлі түрде диссоциациялану қабілеттілігі Н-О, О-Э байланысының салыстырмалы полюстілігіне тәуелді .

* 1,2 топтың металдарынан түзілетін сутекті қосылыстарын гидридтер деп атайды және олардың иондық сипатты бар, бейметалдардың сутекті қосылыстары ұшқыш газдар. Олардың химиялық қасиеттері сумен әрекеттескенде көрінеді.Ол заттар ерігенде,қышқылдар мен сілтілер түзіледі.

*қышқылдардың күші атом ядро зарядының өсуімен артады.Топтарда сутекті қосылыстардың қышқылдық қасиеттері жоғарыдан төмен қарай артады,атом радиусы артқан сайын Э-Н байланысы әлсірейді.

• 2. 10-ЕТЖ-1жұмыс істеу (21), 1-нұсқа.

Бақылау және өзбетінше бақылау кезеңдері

Білімділік міндеттері:

- оқылған материалды оқушылардың дұрыс меңгергенін анықтау;

-алғашқы берілген түсінікте кеткен кемшілікті анықтау;

- кеткен кемшілікті жою жұмыстары;

1.Жаттығуды тексеру

Үй тапсырмасын беру кезеңі:

Білімділік міндеттері:

-оқушыларға үй тапсырмасының берілу мақсаты ,мазмұны шығарылу жолы түсінікті болуын қамтамасыз ету

1. Үй тапсырмасын орындауға берілетін нұсқаулар.

Параграф 2.10 -оқу ,№ 5-7 жазбаша

2. Күнделікке жазғанын тексеру.

Сабақ қорытынды сын шығару кезеңі.

- жекелеген оқушылар мен сынып жұмысына баға беру.Сабақтың кемшілігі мен қорытындысын шығару. Баға қою.

Рефлексия кезеңі:

Білімділік міндеттері:

-оқушы мен мұғалім арасындағы дұрыс қарым қатынасты тудыру.

-оқушылардыңөзін өзі басқару және басқа адамдармен дұрыс қарым –қатынас принципін үйрету.Өздерің сабақта не істеп үлгердіңіздер?Сыныптастарыңызға немен көмектесе алдыңыздар. қызықты болды ма? Білгендеріңнің маңызы қандай?

Тақырыбы

Бақылау жұмысы №1

уақыты

Білімділік мақсаты:

дамытушылық:

тәрбиелік:

Оқушылардың атом құрылысы,химиялық байланыстың типтері,заттардың құрылысы туралы есептер шығару білімдерін жетілдіру;

есептер шығару біліктілігі мен дағдысын дамыту; түсіндіре білу , қорытынды жасау,жүйелеу, білім-білік дағдыларын дамыту;

сабақ уақытын бағалауға үйрету,еңбекқорлыққа және пәнге қызығушылығын арттыру.

Сабақ типі:

Есептер шығару.

Сабақ өткізілу түрі:

Кітаппен өз бетінше жұмыс, жаттығулар орындау, қорытынды жасау

Құралдар мен реактивтер:

Кітап, дәптер, интерактивті тақта

Ұйымдастыру

кезеңі:

(Сабақтың мақсаты мен кезеңдерін анықтау.)

-сабақта қалыпты жұмыс істеуге мүмкіндік жасау ;

-оқушыларды психологиялық дайындау.

Амандасу.Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру. Оқушылардың көңілін сабаққа аудару. Сабақтың жалпы мақсатын ашу ,оны өткізу жоспарын көрсету.

5-10

Үй тапсырмасын тексеру кезеңі:

Сабақтың білімділік мақсаты:

-үй тапсырмасының дұрыс, толық орындалғанын тексеру ;

-білімдеріндегі кеткен кемшіліктерді,тапсырма орындау барысында қиындықтарды анықтау ;

-кеткен кемшіліктерді жою.

1.мына қосылыстарды (тақтаға жазу)ата: айналымға берілген үй тапсырмасын тексеру.

5-10

Оқушыларды білімді ,саналы және белсенді түрде меңгеруге дайындау кезеңі:

1.Сабақ тақырыбын хабарлау.Оқушылармен біріге отырып сабақ мақсатын айқындау.

Жаңа материалды оқып үйренудің практикалық қажеттілігін көрсету. Оқушылардың алдына оқу проблемасын қою.

Білімділік міндеттері:

-оқушылардың білім алуға деген ынта-ықыласын жұмылдыру.

-оқушыларды білім алудың мақсаттарын анықтауға;

- оқушылардың материалды бір мезгілде қабылдауы ,ой қорытындыларын жасауы,жалпылай және жүйелей білуі.

15

Есеп шығару кезеңдері:

Білімділік мақсаты:

- оқылған материалды оқушылардың дұрыс өз мәнінде қабылдағанын анықтау;

-алғашқы берілген түсінікте кеткен кемшілікті анықтау;

- кеткен кемшілікті жою жұмыстары;

І-нұсқа

1.Мына айналымды жүзеге асыр:

Сu → CuO → CuCl2 →  CuSO4

2. 1,2 г магний тұз қышқылымен артық мөлшерімен әрекеттескенде түзілген сутегінің (қ.ж.) көлемі (л)

3. Темірдің жану реакциясының термохимиялық теңдеуі: 3Fе + 2О₂ → Ғе₃О₄ + 1116 кДж болса, 1 кг темір жанған кезде бөлінетін жылу мөлшері (кДж)

ІІ-нұсқа

1.Мына айналымды жүзеге асыр:

Mg → MgO → MgCl2 → MgSO4

2. 13 г мырыш 24,5 г күкірт қышқылымен әрекеттескенде түзілген сутегінің (қ.ж.) көлемі (л)

3. Фосфордың жану реакциясының термохимиялық теңдеуі: 4Р + 5О₂ →2 Р₂О₅ + 2206 кДж болса, 1 кг темір жанған кезде бөлінетін жылу мөлшері (кДж)

30

Білімді қорытындылау және жүйелеу:

-тапсырмаларды оқушылар өз бетінше орындайтындай дәрежеге жеткізу;

-оқушылар білімі мен сыныптың ерекшелігіне қарай отырып тапсырманың күрделілігін анықтау;

Жалпылама теория тұрғысынан қышқылдар мен негіздерге анықтама беріңдер.

Нұсқамен жеке жазба жұмыстары

10

Үй тапсырмасын беру кезеңі:

Білімділік міндеттері:

-оқушыларға үй тапсырмасының берілу мақсаты ,мазмұны шығарылу жолы түсінікті болуын қамтамасыз ету

1. Үй тапсырмасын орындауға берілетін нұсқаулар.

Параграф2.1.2.10

2. Күнделікке жазғанын тексеру.

5

Сабақ қорытынды сын шығару кезеңі.

- жекелеген оқушылар мен сынып жұмысына баға беру.Сабақтың кемшілігі мен қорытындысын шығару. Баға қою.Есеп шығару білім - дағдысы өмірде сендерге қай жерде қажет деп ойлайсыңдар?

Тақырыбы

Қорытындылау.

уақыты

Білімділік мақсаты:

дамытушылық:

тәрбиелік:

Металдар мен бейметалдардың құрылысы және қасиеттері,ХЭПЖ орны, металдардың бейметалдардан айырмашылығы туралы алған білімді, қалыптастыру; Оқушылардың«Атом құрылысы ілімі тұрғысынан Д.И.Менделеевтің периодтық заң және периодтық жүйесі», электрондық графиктік формула құрастыра білу білім-білік дағдыларын дамыту;

түсіндіру,талдау, қорытындылаужасай білу білік ,дағдыларын дамыту;

сабақ уақытын бағалауға үйрету,еңбекқорлыққа және пәнге қызығушылығын арттыру.

Сабақ типі:

Семинар сабағы

Сабақ өткізілу түрі:

Мұғалімнің түсіндіруі,.Кітаппен өз бетінше жұмыс, жаттығулар орындау, кестемен фронталды әңгімелесу, қорытынды жасау

Құралдар мен реактивтер:

Кітап, дәптер, интерактивті тақта ,10-ЕТЖ-1

Ұйымдастыру

кезеңі:

(Сабақтың мақсаты мен кезеңдерін анықтау.)

-сабақта қалыпты жұмыс істеуге мүмкіндік жасау ;

-оқушыларды психологиялық дайындау.

Амандасу.Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру. Оқушылардың көңілін сабаққа аудару. Сабақтың жалпы мақсатын ашу ,оны өткізу жоспарын көрсету.

1-2

Үй тапсырмасын тексеру кезеңі:

Сабақтың білімділік мақсаты:

-үй тапсырмасының дұрыс, толық орындалғанын тексеру ;

-білімдеріндегі кеткен кемшіліктерді,тапсырма орындау барысында қиындықтарды анықтау ;

-кеткен кемшіліктерді жою.

1.Айналымға берілген үй тапсырмасын тексеру.

2.Нашарүлгерушілермен жұмыс: кеңесшілер көмегі

5-7

Оқушылардың білімді ,саналы және жаңғырту кезеңі:

1.Сабақ тақырыбын хабарлау.Оқушылармен біріге отырып сабақ мақсатын айқындау.

Жаңа материалды оқып үйренудің практикалық қажеттілігін көрсету. Оқушылардың алдына оқу проблемасын қою.

Білімділік міндеттері:

-оқушылардың білім алуға деген ынта-ықыласын жұмылдыру.

-оқушыларды білім алудың мақсаттарын анықтауға;

- оқушылардың материалды бір мезгілде қабылдауы ,ой қорытындыларын жасауы,жалпылай және жүйелей білуі.

2.Оқыту проблемалары:

Менделеев кестесі тарих пен жаңа өмір кестесі.

3.Білімді жаңғырту:

Фронталды сұрақтар:

Сұрақтармен жұмыс- өзара тексеру(нашар үлгерушілермен жұмыс.

3-4

Білімді жүйелеу және қорытындылау

Білімділік міндеттері:

- оқылған материалды оқушылардың дұрыс меңгергенін анықтау;

-алғашқы берілген түсінікте кеткен кемшілікті анықтау;

- кеткен кемшілікті жою жұмыстары

-тапсырмаларды оқушылар өз бетінше орындайтындай дәрежеге жеткізу;

-оқушылар білімі мен сыныптың ерекшелігіне қарай отырып тапсырманың күрделілігін анықтау.

• Семинар сабағы ,Методикалық нұсқаумен бірге.

Бақылау және өзбетінше бақылау кезеңдері

Білімділік міндеттері:

- оқылған материалды оқушылардың дұрыс меңгергенін анықтау;

-алғашқы берілген түсінікте кеткен кемшілікті анықтау;

- кеткен кемшілікті жою жұмыстары;

1.Жаттығуды тексеру

Үй тапсырмасын беру кезеңі:

Білімділік міндеттері:

-оқушыларға үй тапсырмасының берілу мақсаты ,мазмұны шығарылу жолы түсінікті болуын қамтамасыз ету

1. Үй тапсырмасын орындауға берілетін нұсқаулар.

Параграф2.1.2.10

2. Күнделікке жазғанын тексеру

1-2

Сабақ қорытынды сын шығару кезеңі.

- жекелеген оқушылар мен сынып жұмысына баға беру.Сабақтың кемшілігі мен қорытындысын шығару. Баға қою.

1-2

№

сұрақтары

әдебиет

1

Химиялық элементтердің периодтық жүйесі қалай құрастырылғын?

2.1

2

Бір периодтағы элементтердің тотығу дәрежесі қалай өзгереді?

2.1

3

Атом құрылысының ядролық моделі қандай дәйектерге сүйеніп ұсынылған?

2.2

4

Бір химиялық элементтің изотоптарының айырмашылығы қандай?

2.2

5

«Орбиталь», «электрондық бұлт», «электрондық деңгей» ұғымдарына сипаттама беріңдер?.

2.3

6

Паули принципін айтыңдар.

2.4

7

Нақты мысалмен орбиталдардың толтырылуының негізгі ережесін айтыңдар.

2.4

8

Период, топ, реттік нөмірдің, периодтық заңның физикалық мәні неде?

2.6

9

Периодтық заңның маңызына сипаттама беріңдер.

2.7

10

Период пен топтарда атом радиусы, тотығу дәрежесі, электртерістілік, электронтартқыштық, иондану энергиясы қалай өзгереді?

2.8

11

ХЭПЖ қарай отырып мүмкін болатын валенттілігі мен тотығу дәрежесінің шамасын қалай анықтауға болады

2.9

12

Бір топтағы оксидтердің қасиеттері қалай өзгереді?

2.10

13

Бір периодтағы оксидтердің қасиеттері қалай өзгереді?

2.10

№

сұрақтары

әдебиет

1

Химиялық элементтердің периодтық жүйесі қалай құрастырылғын?

2.1

2

Бір периодтағы элементтердің тотығу дәрежесі қалай өзгереді?

2.1

3

Атом құрылысының ядролық моделі қандай дәйектерге сүйеніп ұсынылған?

2.2

4

Бір химиялық элементтің изотоптарының айырмашылығы қандай?

2.2

5

«Орбиталь», «электрондық бұлт», «электрондық деңгей» ұғымдарына сипаттама беріңдер?.

2.3

6

Паули принципін айтыңдар.

2.4

7

Нақты мысалмен орбиталдардың толтырылуының негізгі ережесін айтыңдар.

2.4

8

Период, топ, реттік нөмірдің, периодтық заңның физикалық мәні неде?

2.6

9

Периодтық заңның маңызына сипаттама беріңдер.

2.7

10

Период пен топтарда атом радиусы, тотығу дәрежесі, электртерістілік, электронтартқыштық, иондану энергиясы қалай өзгереді?

2.8

11

ХЭПЖ қарай отырып мүмкін болатын валенттілігі мен тотығу дәрежесінің шамасын қалай анықтауға болады

2.9

12

Бір топтағы оксидтердің қасиеттері қалай өзгереді?

2.10

13

Бір периодтағы оксидтердің қасиеттері қалай өзгереді?

2.10

1.Химиялық элемент

2. «Химиялық элемент» және «жай зат» ұғымдарының айырмашылығы неде?

3. Атом ,молекула деген не?

4. Авогадро заңы . Қалыпты жағдайды ата.

5. Химиялық элементтердің қасиеттері қалай өзгереді?

6. Д.И.Менделеев берген периодтық заңның анықтамасы

7.Зат массасының сақталу заңы,зат құрамының тұрақтылық заңы.

8.Элемент қосылыстарының қасиеттері қалай өзгереді?

9. Химиялық реакциялардың жіктелуі (мысалдар)

10.Бейорганикалық қосылыстардың жіктелуі (мысалдар)

11. Электролиттік диссоциацияланудың жүруі?

12. Атом құрылысының ядролық моделі

13. Паули принципі

14. Периодтық заңның қазіргі кездегі анықтамасы

15.Атом құрылысының күрделі екенін дәлелдейтін жаңалық

16. Радиоактивтілік ,ядролық реакцич, изотоптар деген не?

17. Графикалық электрондық формулалар

18. .Электрондық формула, орбиталь деген не?

19. Усанович көзқарасы бойынша қышқыл,негіздерге анықтама бер?

20. Қандай элементтер радиоактивті деп аталады ?

21. Қандай элементтер s-элементтер , p –элементтер , d-элементтер, f-элементтер деп аталады?

22. Энергетикалық деңгейлер деген не?

23.Бас квант саны

24. Период, топ, реттік нөмірдің, физикалық мәні неде?