Мектеп о?ушыларын рухани-адамгершілікке т?рбиелеудегі отбасыны? ы?палы.

Алматы облысы Бал?аш ауданы

№1 Жамбыл атында?ы орта мектебіні?

?зін-?зі тану п?ніні? м??алімі

Бал?ыбаева Венера ?кілбек?ызы

Мектеп о?ушыларын рухани-адамгершілікке т?рбиелеудегі отбасыны? ы?палы.

Руханиятты? к?усар бастауына апаратын жолды іздеу – б?гінгі та?да ?мір с?ріп келе жат?ан адамдарды? ?р?айсысыны? ж?не баршамызды? басты міндетіміз екеніне сенемін.

Сара Алпыс?ызы

Бала – ке? ?лемдегі е? п?к, е? таза асыл жан. Оны? ойыны? тазалы?ы, арыны? тазалы?ы оны ?орша?ан орта?а байланысты болма?. Бала осы ортаны ?алай ?абылдап, танып білсе, оны? алдынан ке? ?лемні? есігіде солай ашылма?.

Мектеп- білім, оша?ы,т?рбие ортасы, та?ылым табалдыры?ы. Осы ?ла?атты?яда жо?ары ізгілік м?раттарды? е? ??ндысы, рухани адамгершілік т?рбие беруді? оша?ы «?зін-?зі тану» п?ні десекте ?те орынды.

П?нні? ?р тарауы, ?р та?ырыбы болша? ?рпа?ты? бойында рухани-адамгершілік ?айнарын сі?іріп, мінез- ??л?ын т?рбиелеуге, жалпы адамзатты? ??ндылы?тарды, адамгершілік принциптері мен м?раттарды ??мыр бойы басшылы??а алатын т?л?а ?алыптастыру?а негізделген.

«?зін-?зі тану» саба?тарыны? ?зіндік ерекшелігін бай?ататын «Шатты? ше?бері», «??гімелесу», «?зіммен- ?зім», «Сахналау», «Ж?ректен- ж?рекке ше?бері» балаларды? дамытушы ортасын ??ру?а ы?пал етеді.

« ?зін-?зі тану» саба?тарында ?сынылып отыр?ан ойындарды? басым к?пшілігі балаларды мейірімділікке, досты??а, с?йіспешілікке, сыйласты??а ?йретуді к?здейді, я?ни, саба?тарда?ы ойындарды? ?здері бала бойына жалпы азаматты? ??ндылы?тарды сі?іруді к?здейді.

?зі?ді ?зі? таны да,

Та?ы да ойлан, та?ы да.

?андай болып ?сіп келесі?,

?аза?тай елді? ба?ына?!

?аза? мектептеріні? е? басты міндеті-?з ?лтыны? тарихын,м?дениетін, тілін,дінін ?астерлейтін ж?не оны жалпы адамжатты? де?гейдегі рухани ???дылы?тар?а ?штастыра білетін елжанды т?л?а т?рбиелеу.Шынды?ында сапалы білім мен саналы рухани адамгершілік т?рбие мен шынайы астарлан?анда ?ана ?лт тілегі,мемлекет,халы? м?ддесі орындалма?,?о?ам ?зіні? дамуында асыл ?асиеттерге ?ол жеткізбек.

Б?рімізге белгілі,бізді? ?о?ам аса к?рделі жа?дайларды бастан кешірді.?тпелі кезе?ге т?н ?мірді? ауыртпашылы?тарын ешкім жо??а шы?армайды.Біра? адам ?андай жа?дайда да ?зіні? биік адамгершілік сипаттарын,кісілік ?асиеттерін са?тап ?алу?а тиіс екендігі бізді? кейбір ?аза? жастарыны? санасына кішкентайынан тере? е?гізілмеген т?рі бар.О?ушы жастарды? 10 пайызы ішімдік ішеді, 20 пайызы шылым шегеді,есірткі ?олданушылар ?атары ?сіп келеді.?ылмысты? е? ауыр т?рлеріне баратын жастар ??бейіп отыр.Осыларды? арасында ауыл балаларыны? да ?лес салма?ы аз емес.

«Т?рбиеге ?сер беретін н?рсе ?скен орта,ата-ананы? т?рбиесі.Со??ысы к?шті болмаса бара-бара адамды замандас,жолдасты? аз?ылып не т?рлі жаман мінезді ж??тыратыны белгілі»,-дейді Ж.Аймауытов ?зіні? «Т?рбие» атты ма?аласында.

Отбасы жылуын к?рмеген ата-ананы? ?ам?ор махаббатына б?ленбеген бала жаны ?атыгезденіп ?ылмысты жол?а ?арай бейімделетіні? т?рлі жаманды?тан ?ор?ансыз болатыны белгілі.Жасырытыны жо? баласыны? білім алып жат?ан мектебіне жыл бойына бір ретте бармайтын,тіпті ат ізін салмайтын ата-аналар жиі кездеседі.Баланы? т?рбиесіне отбасы мен м??алімдер тікелей жауапты екедігін білсе де елеусіз ?алдырады.Мектеп о?ушыларыны? уа?ытысыны? басым б?лігі отбасында ?теді,рухани-адамгершілік т?рбиесі ?те к?рделі жан-жа?ты процесс.Отбасында о?ушы ?р н?рсені естиді,к?реді,?алай ?мір с?ру керектігін,?зін-?зі ?алай ?стайтыны,іс ж?зінде жа?ымды,жа?ымсыз мінез ??лы?ты? ?негелі формаларын ата-аналарды? ж?не бас?а отбасы м?шелеріні? е?бекке,адам?а ?атынасын,ауылды? жа?дайын білу

,ж?йелі ?лтты? к?з?арасты,мінез – ??лы?та?ы адамды? т?ртіп пен рухани да?дыны ?алыптастыратын ж?йе.Я?ни,рухани- адамгершілік ??ндылы?-адамды? ішкі жан-д?ние ?асиетіні? ?лшемі адамны? жа?сылы??а ?мтылуы,бас?алар?а жанашырлы? білдіруі,айналада?ы адамдар?а ?айырымдылы?ы ?мір с?руге талпынысы,?мірді д?рыс с?ру м?селелері жайында ізденуі, ?зін-?зі танып ?зін-?зі ба?алап, сол аркылы д?ниені,?лемді тануы.Ауылды? кейбір отбасында?ы ата-аналар бір?алыпты шаруаны? б?зылуына себепші болады.Онда отбасын біріктіру ж?не ?йымдастыру балаларды рухани-адамгершілікке т?рбиелеу, о?ытып білім беру ж?нінде ата-аналар ?з міндеттерін д?рыс орындамайтынды?ы бай?алады.Соны? салдарынан ?иыншылы?тар,керек десе тузелмейтін ?ателіктер туады,ал б?л жа?дай о?ушыларды? келешегі ?шін ?атерлі зардап?а айналуы м?мкін.Отбасы м?шелеріні? талап етудегі алалы?, біры??ай к?з?арасты? болмауы,бала?а оны? ішкі жан-дуниесіне жеткілікті назар аудармауды? тапшылы?ы,отбасында балаларды? ба?ылаусызды?ы,?ке мен ананы?, ересек о?ушы мен ата-ананы? арасында?ы болатын келіспеушіліктер сия?ты ?рт?рлі ?иыншылы?тар мен ?атерліктерді? кездесетіндігін к?рсетеді.Осыны? б?рі балаларды? психикасына ж?не мінезіне ?сер етіп олар?а т?ршігу,?рейлену,шеттеу ж?не ата-ана?а бас?а ?шпенділік мінез пайда болады. Егер отбасы мен о?ушы арасында?ы ?арым-?атынас,отбасы ?арым-?атынасыны? белгілі бір типі бойынша мазм?нды, досты?, ынтыма?, б??ан т?н сыйласты? сенім,к?мек,жасына с?йкес ??ралса онда отбасымен о?ушы ?арым-?атынасында о?ан т?н ?иыншылы?тар болмауы м?мкін.

Отбасында кездесетін кемшіліктер:

?ке мен шеше ?з мінез ??лы?тарында?ы кемшіліктермен к?респейді, біра? балалардан адамгершілікті, ?дептілікті талап етеді. Олар?а д?рекі с?йлейді, ?тірігін айтып бетіне басады,?зі ?тірік с?йлейді,оны сезіп т?рса да ?ор?анына айтпайды.
Ата-аналар баларды? ішкі жан-д?ниесіне жеткілікті к??іл аудармайды, жылы ж?збен ?арап, ?ам?орлы? жасамайды, баланы? ?ай?ы- ?уанышын б?ліспейді.
О?ушыны? ?й шаруасына к?п к?мектесуін талап етеді,о?ан жаса?ан жа?сылы?ын міндетсиді.
Мектеп м??алімдерімен ты?ыз байланыста болмайды,о?ушыларды? жа?дайын бірігіп, тал?ылап шешпейді.

О?ушыны? ?сіп –жетілуіне ?арай отбасы т?рбиесі де к?рделеніп, ?здіксіз жал?асып отырады, біра?, ?сер ету к?ші ?рт?рлі.?зімні? ж?гізген т?жірибемні? ар?асында, о?ушы, м??алім, ата-ана, сынып жетекші арасында бірлесіп ж?мыс істеу н?тижесінде, о?ушыны рухани-адамгершілікке т?рбиелеуде т?мендегі принциптерді жат?ызу?а болатынын аны?тадым:

-О?ушыны? еркін ?сіп, жетілуіне ?олайлы жа?дай тудыру;

-О?ушы?а ?леуметтік- экономикалы?,психологиялы? ?олдау жасау.

-О?ушыны отбасылы? ?мірге даярлау,?лкендерді ??рметтеуге ?йрету;

-Мектеп пен жолдастарына ж?не таби?атт?а ?ам?орлы?, жа?дай жасау?а т?рбиелеу;

-Сынып жетекшісімен мектеп м??алімдеріні? сынын д?рыс ?абылдап, н?тиже шы?ару;

-Кешірімділікке,сыйласты??а т?рбиелеу;

-?зін-?зі ба?алау?а, ?зіндік позициясын ?алыптастыру?а т?рбиелеу.

Отбасы б?л иіндеттерді шешіп о?ушыны рухани- адамгершілікке т?рбилеуде т?мендегі принциптерге с?йеніп, оны басшылы??а алуы ?ажет:

-Еркін ?сіп келе жат?ан о?ушы?а адамгершілік, ?айырымдылы? туралы ??ындыру;

-Баланы отбасы ?міріне араластыру, ?арым-?атынаста?ы ашы?ты?, сенімділік, мейірімділік к?рсету;

-Бала?а к?мек к?рсету, оны? с?ра?тарын жауапсыз ?алдырмау;

-міндетті т?рде ба?ынуды талап етпеу, ?ол ж?мсамау, реттсіз а?ыл айтып жалы?тырмау;

Баланы? бас ?стазы ата-ана,баланы? жеке басына мінез-??л?ын ?алыптастыру, оны? бойына рухани-адамгершілік ??ндылы?тарын сі?іру ата-ананы? ?серімен ж?зеге асады. Баланы адамгершілікке т?рбиелеу ?шін, оны? жан д?ниесін біліп,оны? ?р бір жа?дайда?ы ?ылы?тар мен іс-?рекетін ба?ылап, ж?регі?ізбен сезіп,?айырымды болу керек.

Келешекке болжам жасап рухани- адамгершілік ж?йесі мен мазм?ны д?рыс ??рып, оны ?мірді? талабына сай н?тижелі ж?ргізу ?азіргі мектептерді? басты міндеті болуы ?ажет.Мектеп балалар ?шін де, ата-аналар ?шін де жа?сыны? ?йыт?ысы болатын орын. Рухани- адамгершілік т?рбиені д?рыс ж?ргізілуі ?шін мектептерде ата-аналар мен ж?ргізілетін ж?мыс бір сарынды болмауы ?ажет.М??алім ата-аналар?а баласыны? кемшілігін айтпай, жа?сы жа?тары к?бірек айтылса. Мысалы: «Бала?ыз жа?сы о?иды,т?ртіпті сыпайы болып келеді, саба?та белсенді» - деген с?здер айтылса ата-ананы? мектепке деген к?з?арасы ?згереді. Балаларды рухани-адамгершілікке т?рбиелеудегі отбасыны? ?серіні? жа?сы н?тижесін к?ру ?шін мынаны ескеру ?ажет:

О?ушыны? отабасы адалды?ы жауапкершілігін ?алыптастыру;
Отбасыны? ?алыптас?ан д?ст?рін дамытып, оны ?олдануы;
Баланы рухани-адамгершілікке т?рбиелеуде, ата-аналарды? д?рыс ы?палын ?алыптастыру;
Рухани –адамгершілік м?селелерін баламен тал?ылап, к?нделікті ?мірде ?ажеттілігін т?сіндіру;
Рухани – адамгершілік м?селелер туралы пікір- талас, ??гіме ?ткізу;

?орыта айт?анда, ата-ана?а баладан жа?сы ешкім жо?. «Бала- адамны? бауыр еті» деген на?ыл с?з бар. Сонды?тан ?ай ата-ана болмасын баласыны? білімді, м?дениетті, т?ртіпті, ?депті болуын ?алайды. Бала ?мірді? жал?асы, к?з ?уанышы, ша?ыра? иесі деп ?рпа? т?рбиесіне к?п к??іл б?лген. ?ай халы? болса да ?мітін е? алдымен ?рпа?ынан к?теді.

Хал?ымызды? ?лы перзенті М.Ж?мабаев:«Кімде-кім ?зін с?йсе, туыс?андарын с?йсе, ?з елін с?йсе, ?сіресе, адам баласын бауырым деп білсе, сол адамды ізгі дейміз» дегендей, жалпыадамзатты? ??ндылы?тарды ?рпа? бойына дарытып, жас ?рпа?ты? ж?регіндегі ?мірге, ата-анасына, достарына деген мейірімділік, ізгілік, досты?, с?йіспеншілік сия?ты ізгілік ?асиеттерге т?рбиелеу – баршамызды? міндеті. Олай болса, « ?зін –?зі тану» п?ні елімізді? болша?ы- жас азаматтары, сіздерді ?дайы ?зін-?зі дамыту?а, кемелдендіруге жетелейді аса ма?ызды т?л?алы? сапаларымызды дамыту?а септігін тигізеді.

Я?ни, « ?зін-?зі тану» п?н ар?ылы келешекте ?з ісіне мы?ым, рухани жан д?ниесі бай, ж?ртшылы?пен аралас?анда жеке басында?ы жа?ымды ?асиеттерін бай?ата алатын, мінез-??лы?ты? теріс жа?тарын саналы т?рде тежей алатын т?л?аны т?рбиелеуді? е? тиімді жолы екеніне к?зіміз жетері аны?.

Показать полностью

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«Мектеп о?ушыларын рухани-адамгершілікке т?рбиелеудегі отбасыны? ы?палы.»

Алматы облысы Балқаш ауданы

№1 Жамбыл атындағы орта мектебінің

өзін-өзі тану пәнінің мұғалімі

Балқыбаева Венера Өкілбекқызы

Мектеп оқушыларын рухани-адамгершілікке тәрбиелеудегі отбасының ықпалы.

Руханияттың кәусар бастауына апаратын жолды іздеу – бүгінгі таңда өмір сүріп келе жатқан адамдардың әрқайсысының және баршамыздың басты міндетіміз екеніне сенемін.

Сара Алпысқызы

Бала – кең әлемдегі ең пәк, ең таза асыл жан. Оның ойының тазалығы, арының тазалығы оны қоршаған ортаға байланысты болмақ. Бала осы ортаны қалай қабылдап, танып білсе, оның алдынан кең әлемнің есігіде солай ашылмақ.

Мектеп- білім, ошағы,тәрбие ортасы, тағылым табалдырығы. Осы ұлағаттыұяда жоғары ізгілік мұраттардың ең құндысы, рухани адамгершілік тәрбие берудің ошағы «Өзін-өзі тану» пәні десекте өте орынды.

Пәннің әр тарауы , әр тақырыбы болшақ ұрпақтың бойында рухани-адамгершілік қайнарын сіңіріп, мінез- құлқын тәрбиелеуге, жалпы адамзаттық құндылықтарды, адамгершілік принциптері мен мұраттарды ғұмыр бойы басшылыққа алатын тұлға қалыптастыруға негізделген.

«Өзін-өзі тану» сабақтарының өзіндік ерекшелігін байқататын «Шаттық шеңбері», «Әңгімелесу», «Өзіммен- өзім», «Сахналау», «Жүректен- жүрекке шеңбері» балалардың дамытушы ортасын құруға ықпал етеді.

« Өзін-өзі тану» сабақтарында ұсынылып отырған ойындардың басым көпшілігі балаларды мейірімділікке , достыққа , сүйіспешілікке, сыйластыққа үйретуді көздейді, яғни, сабақтардағы ойындардың өздері бала бойына жалпы азаматтық құндылықтарды сіңіруді көздейді.

Өзіңді өзің таны да,

Тағы да ойлан, тағы да.

Қандай болып өсіп келесің,

Қазақтай елдің бағына?!

Қазақ мектептерінің ең басты міндеті-өз ұлтының тарихын,мәдениетін, тілін,дінін қастерлейтін және оны жалпы адамжаттық деңгейдегі рухани құңдылықтарға ұштастыра білетін елжанды тұлға тәрбиелеу.Шындығында сапалы білім мен саналы рухани адамгершілік тәрбие мен шынайы астарланғанда ғана ұлт тілегі,мемлекет,халық мүддесі орындалмақ,қоғам өзінің дамуында асыл қасиеттерге қол жеткізбек.

Бәрімізге белгілі,біздің қоғам аса күрделі жағдайларды бастан кешірді.Өтпелі кезеңге тән өмірдің ауыртпашылықтарын ешкім жоққа шығармайды.Бірақ адам қандай жағдайда да өзінің биік адамгершілік сипаттарын,кісілік қасиеттерін сақтап қалуға тиіс екендігі біздің кейбір қазақ жастарының санасына кішкентайынан терең еңгізілмеген түрі бар.Оқушы жастардың 10 пайызы ішімдік ішеді, 20 пайызы шылым шегеді,есірткі қолданушылар қатары өсіп келеді.Қылмыстың ең ауыр түрлеріне баратын жастар қөбейіп отыр.Осылардың арасында ауыл балаларының да үлес салмағы аз емес.

«Тәрбиеге әсер беретін нәрсе өскен орта,ата-ананың тәрбиесі.Соңғысы күшті болмаса бара-бара адамды замандас,жолдастың азғылып не түрлі жаман мінезді жұқтыратыны белгілі»,-дейді Ж.Аймауытов өзінің «Тәрбие» атты мақаласында.

Отбасы жылуын көрмеген ата-ананың қамқор махаббатына бөленбеген бала жаны қатыгезденіп қылмысты жолға қарай бейімделетінің түрлі жамандықтан қорғансыз болатыны белгілі.Жасырытыны жоқ баласының білім алып жатқан мектебіне жыл бойына бір ретте бармайтын,тіпті ат ізін салмайтын ата-аналар жиі кездеседі.Баланың тәрбиесіне отбасы мен мұғалімдер тікелей жауапты екедігін білсе де елеусіз қалдырады.Мектеп оқушыларының уақытысының басым бөлігі отбасында өтеді,рухани-адамгершілік тәрбиесі өте күрделі жан-жақты процесс.Отбасында оқушы әр нәрсені естиді,көреді,қалай өмір сүру керектігін,өзін-өзі қалай ұстайтыны,іс жүзінде жағымды,жағымсыз мінез құлықтың өнегелі формаларын ата-аналардың және басқа отбасы мүшелерінің еңбекке,адамға қатынасын,ауылдың жағдайын білу

,жүйелі ұлттық көзқарасты,мінез – құлықтағы адамдық тәртіп пен рухани дағдыны қалыптастыратын жүйе.Яғни,рухани- адамгершілік құндылық-адамдық ішкі жан-дүние қасиетінің өлшемі адамның жақсылыққа ұмтылуы,басқаларға жанашырлық білдіруі,айналадағы адамдарға қайырымдылығы өмір сүруге талпынысы,өмірді дұрыс сүру мәселелері жайында ізденуі, өзін-өзі танып өзін-өзі бағалап, сол аркылы дүниені,әлемді тануы.Ауылдың кейбір отбасындағы ата-аналар бірқалыпты шаруаның бұзылуына себепші болады.Онда отбасын біріктіру және ұйымдастыру балаларды рухани-адамгершілікке тәрбиелеу, оқытып білім беру жөнінде ата-аналар өз міндеттерін дұрыс орындамайтындығы байқалады.Соның салдарынан қиыншылықтар,керек десе тузелмейтін қателіктер туады,ал бұл жағдай оқушылардың келешегі үшін қатерлі зардапқа айналуы мүмкін.Отбасы мүшелерінің талап етудегі алалық, бірыңғай көзқарастың болмауы,балаға оның ішкі жан-дуниесіне жеткілікті назар аудармаудың тапшылығы,отбасында балалардың бақылаусыздығы,әке мен ананың, ересек оқушы мен ата-ананың арасындағы болатын келіспеушіліктер сияқты әртүрлі қиыншылықтар мен қатерліктердің кездесетіндігін көрсетеді.Осының бәрі балалардың психикасына және мінезіне әсер етіп оларға түршігу,үрейлену,шеттеу және ата-анаға басқа өшпенділік мінез пайда болады. Егер отбасы мен оқушы арасындағы қарым-қатынас,отбасы қарым-қатынасының белгілі бір типі бойынша мазмұнды, достық, ынтымақ, бұған тән сыйластық сенім,көмек,жасына сәйкес құралса онда отбасымен оқушы қарым-қатынасында оған тән қиыншылықтар болмауы мүмкін.

Отбасында кездесетін кемшіліктер:

Әке мен шеше өз мінез құлықтарындағы кемшіліктермен күреспейді, бірақ балалардан адамгершілікті, әдептілікті талап етеді. Оларға дөрекі сөйлейді, өтірігін айтып бетіне басады,өзі өтірік сөйлейді,оны сезіп тұрса да қорқанына айтпайды.
Ата-аналар балардың ішкі жан-дүниесіне жеткілікті көңіл аудармайды, жылы жүзбен қарап, қамқорлық жасамайды, баланың қайғы- қуанышын бөліспейді.
Оқушының үй шаруасына көп көмектесуін талап етеді,оған жасаған жақсылығын міндетсиді.
Мектеп мұғалімдерімен тығыз байланыста болмайды,оқушылардың жағдайын бірігіп, талқылап шешпейді.

Оқушының өсіп –жетілуіне қарай отбасы тәрбиесі де күрделеніп, үздіксіз жалғасып отырады, бірақ, әсер ету күші әртүрлі.Өзімнің жүгізген тәжірибемнің арқасында, оқушы, мұғалім, ата-ана, сынып жетекші арасында бірлесіп жұмыс істеу нәтижесінде, оқушыны рухани-адамгершілікке тәрбиелеуде төмендегі принциптерді жатқызуға болатынын анықтадым:

-Оқушының еркін өсіп , жетілуіне қолайлы жағдай тудыру;

-Оқушыға әлеуметтік- экономикалық,психологиялық қолдау жасау.

-Оқушыны отбасылық өмірге даярлау,үлкендерді құрметтеуге үйрету;

-Мектеп пен жолдастарына және табиғаттқа қамқорлық, жағдай жасауға тәрбиелеу;

-Сынып жетекшісімен мектеп мұғалімдерінің сынын дұрыс қабылдап, нәтиже шығару;

-Кешірімділікке,сыйластыққа тәрбиелеу;

-Өзін-өзі бағалауға, өзіндік позициясын қалыптастыруға тәрбиелеу.

Отбасы бұл иіндеттерді шешіп оқушыны рухани- адамгершілікке тәрбилеуде төмендегі принциптерге сүйеніп, оны басшылыққа алуы қажет:

-Еркін өсіп келе жатқан оқушыға адамгершілік, қайырымдылық туралы ұғындыру;

-Баланы отбасы өміріне араластыру, қарым-қатынастағы ашықтық, сенімділік, мейірімділік көрсету;

-Балаға көмек көрсету, оның сұрақтарын жауапсыз қалдырмау;

-міндетті түрде бағынуды талап етпеу, қол жұмсамау, реттсіз ақыл айтып жалықтырмау;

Баланың бас ұстазы ата-ана,баланың жеке басына мінез-құлқын қалыптастыру, оның бойына рухани-адамгершілік құндылықтарын сіңіру ата-ананың әсерімен жүзеге асады . Баланы адамгершілікке тәрбиелеу үшін, оның жан дүниесін біліп,оның әр бір жағдайдағы қылықтар мен іс-әрекетін бақылап, жүрегіңізбен сезіп,қайырымды болу керек.

Келешекке болжам жасап рухани- адамгершілік жүйесі мен мазмұны дұрыс құрып, оны өмірдің талабына сай нәтижелі жүргізу қазіргі мектептердің басты міндеті болуы қажет.Мектеп балалар үшін де, ата-аналар үшін де жақсының ұйытқысы болатын орын. Рухани- адамгершілік тәрбиені дұрыс жүргізілуі үшін мектептерде ата-аналар мен жүргізілетін жұмыс бір сарынды болмауы қажет.Мұғалім ата-аналарға баласының кемшілігін айтпай, жақсы жақтары көбірек айтылса. Мысалы: «Балаңыз жақсы оқиды,тәртіпті сыпайы болып келеді , сабақта белсенді» - деген сөздер айтылса ата-ананың мектепке деген көзқарасы өзгереді. Балаларды рухани-адамгершілікке тәрбиелеудегі отбасының әсерінің жақсы нәтижесін көру үшін мынаны ескеру қажет:

Оқушының отабасы адалдығы жауапкершілігін қалыптастыру;
Отбасының қалыптасқан дәстүрін дамытып, оны қолдануы;
Баланы рухани-адамгершілікке тәрбиелеуде, ата-аналардың дұрыс ықпалын қалыптастыру;
Рухани –адамгершілік мәселелерін баламен талқылап, күнделікті өмірде қажеттілігін түсіндіру;
Рухани – адамгершілік мәселелер туралы пікір- талас, әңгіме өткізу;

Қорыта айтқанда, ата-анаға баладан жақсы ешкім жоқ. «Бала- адамның бауыр еті» деген нақыл сөз бар. Сондықтан қай ата-ана болмасын баласының білімді, мәдениетті, тәртіпті, әдепті болуын қалайды. Бала өмірдің жалғасы, көз қуанышы, шаңырақ иесі деп ұрпақ тәрбиесіне көп көңіл бөлген. Қай халық болса да үмітін ең алдымен ұрпағынан күтеді.

Халқымыздың ұлы перзенті М.Жұмабаев:«Кімде-кім өзін сүйсе, туысқандарын сүйсе, өз елін сүйсе, әсіресе, адам баласын бауырым деп білсе, сол адамды ізгі дейміз» дегендей , жалпыадамзаттық құндылықтарды ұрпақ бойына дарытып, жас ұрпақтың жүрегіндегі өмірге, ата-анасына , достарына деген мейірімділік, ізгілік, достық , сүйіспеншілік сияқты ізгілік қасиеттерге тәрбиелеу – баршамыздың міндеті. Олай болса, « Өзін –өзі тану» пәні еліміздің болшағы- жас азаматтары, сіздерді ұдайы өзін-өзі дамытуға, кемелдендіруге жетелейді аса маңызды тұлғалық сапаларымызды дамытуға септігін тигізеді.

Яғни , « Өзін-өзі тану» пән арқылы келешекте өз ісіне мығым, рухани жан дүниесі бай , жұртшылықпен араласқанда жеке басындағы жағымды қасиеттерін байқата алатын, мінез-құлықтың теріс жақтарын саналы түрде тежей алатын тұлғаны тәрбиелеудің ең тиімді жолы екеніне көзіміз жетері анық.