"Өзендер" тақырыбына сабақ жоспары

Аульбеков Дулат Қарабайұлы

СҚО, Петропавл қаласы

 № 9 орта мектеп

география пәні  мұғалімі

География                                                        

6ә-сынып

Тақырыбы: Өзендер

Мақсаты: өзен және оның негізгі элементтері, шоңғалдар мен сарқырамалар жайлы ұғымдарын қалыптастыру; жер бедері, тау жыныстары мен өзен ағысы сипатының байланысын түсіндіру; өзендердің суға молығуы және өзендерді шаруашылықта пайдалану туралы түсінік беру; өзенге сипаттама беру тәсілін меңгеру.

Дамытушылық: Кескін картаға өзендерді түсіру арқылы оқушылардың карта, кескін караталармен жұмыс істеу біліктерін одан әрі дамыту.

Тәрбиелік: Өзен суының шаруашылықта пайдаланылуы туралы білім беру арқылы табиғат суын қорғау мәселелерін қарастыру.

Сабақтың түрі: аралас сабақ

Сабақты ұйымдастыру формасы: фронтальді, жұптық

Сабақты жүргізу әдіс-тәсілдері: репродуктивті, проблемалық

Құрал-жабдықтар: Жарты шарлар картасы, атлас, бейнесюжет

Сабақтың барысы:  

1. Ұйымдастыру кезеңі 
2. Үй тапсырмасын  орындау кезеңі
3. Жаңа тақырыпты меңгеру кезеңі 
4. Жаңа тақырыпты бекіту кезеңі
5. Сабақты қорытындылау кезеңі
6. Бағалау кезеңі
7. Үйге тапсырма беру кезеңі

1.Психологиялық кезең.

Бір-біріңе бүгінгі сабаққа сәттілік тілеңдер.

Сабақтың басынан бастап, аяғына дейін өз-өздеріңді бағалап, сабақ соңында өздеріңе қорытынды баға қоясыңдар.

2. Миға шабуыл:

1. Қандай жер қабықтарымен таныстық?
2. Гидросфераны қандай сулар құрайды?
3. Дүниежүзілік су айналымы деген не?
4. Дүниежүзінде неше мұхит бар? Оларды картада көрсет.
5. Ең үлкен  мұхит. Оны картада көрсетіңіз.
6. Тынық мұхит туралы не білесіңдер?
7. Атлант мұхит туралы не білесіңдер?
8. Теңіз деген не?
9. Теңіздердің қандай түрлерін білесіңдер?

3. Жеке тапсырма:

Толқындар, цунами туралы диалог құрастыру.

Су туралы қандай мақал-мәтелдер білесіңдер?

Су ішкен құдығыңа түкірме.

Суымен Жайық әдемі,

Ескегімен қайық әдемі.

Су ырыстың көзі,

Еңбек кірістің көзі.

Су түбіне жетпейсің бойлағанмен,

Ой түбіне жетпейсің ойлағанмен.

Сулы жер — нулы жер,

Бұлақты жер — тұрақты жер.

Судың басы бұлақ болса, аяғы құяр теңізге.

Судың да сұрауы бар.

Су байлық — алты айлық,

Қар байлық — үш айлық.

Су анасы — бұлақ,

Сөз анасы — құлақ.

Өзен суын жаңбыр тасытады,

Адам қадірін еңбек асыртады.

Өзен ақса — көл,

Дария ақса — сел.

Бұлағы болмаса өзен де саркылар.

Бұлақ көрсең көзін аш.

4. Географиялық жұмбақ:

Жазда сылдыр қағады,

Қыста тыным табады. (Өзен)  

Бұл жұмбақты қалай түсінесіңдер? Өзендер қандай суларға жатады?  Оның суы тұзды ма, тұщы ма?

5. Дәптермен жұмыс.

Бүгінгі күн мен айды, сабақ тақырыбы «Өзендер» деп жазу.

6.  Жаңа тақырып

Электронды оқулықтан «Өзендер» туралы  мәліметтерді мұхият тыңдаңдар.

6.1.Белсенді тақтамен жұмыс.

Жаңа тақырыпты сызба арқылы түсіндіру.

1. Өзен деген не? Өзеннің элементтерін сипаттау. Картада өзендердің бастауын, саласын, сағасын көрсету.
2. Өзеннің көлденең қимасы
3. Суайрығы мен өзен алабы. Өзендер қалай қөректенеді?
4. Өзендердің қоректенуі.

6.2 Венн диаграммасын құру. Жазық  өзендері мен тау өзендерінің ұқсастығы мен айырмашылығын жазу.

Ілияс Жансүгіров «Шу өзені» өлеңін мәнерлеп оқу. Бұл өлең қандай өзен туралы?

6.3  Оқулықтан шоңғалдар мен сарқырамалар қалай пайда болатынын анықтау. Жер шарында қандай ірі сарқырамалар бар? Оларды картадан табыңдар.

6.4 Топтастыру стратегиясы.Өзендердің шаруашылықта пайдалануына ассоциациясын құру.

7. Жеке тапсырма: «Қазақстан өзендері» туралы мәлімет.

Сұрақ: Қазақстан өзендері қандай алаптарға  жатады?

8. Кескін картамен жұмыс

Кескін картаны толтыру ережесін еске түсіру:

Жазулар тек баспа әріптерімен 3-4 мм-ден аспауы керек.

Өзендер өзен ағысы бойынша жазылады.

Қазақстанның 7 ірі өзендерін (Ертіс, Есіл, Жайық, Тобыл, Сырдария, Іле, Шу) кескін картаға (6,7 бет)түсіру, атлас (22,23 бет).

9. Жеке тапсырма: Есіл өзені туралы бейнесюжеті бойынша Есіл өзеніне жоспар бойынша сипаттама беру.

1.Аты.  ..........

2.Қайдан басталады.......

3.Өзен салалары.......

4.Құятын жері........

5. Тау өзені ме, әлде жазық өзені ме.

6.Шаруашылықта қалай пайдаланылады.

10. Есіл туралы көп өлең, ән шығарылған соның бірін біздің оқушыларымыздың орындауында тыңдайық.

Ән «Есіл ағады»

Сабақты қорытындылау  сұрақтары:

Деңгейлік тапсырма

А1.  Қазақстанның   көпшілік  өзендері  қалай  қоректенеді?

1) қарлы                                              2) жауын-шашынды

3)  мұзды                                             4) аралас

А2.  Жердегі   ең  суы  мол өзен.     

1) Амазонка                                        2) Ніл

3) Енисей                                            4) Конго

А3. Өзен  суының  күрт  көтерілуі  қалай  аталады?

1) су  тасуы                                          2) тасқын

3) сел  жүру                                         4) өзеннің сабасына түсуі

А4.Теңізге  қарай  кеңейетін  өзендердің  иірім  тәрізді (воронкообразное) сағасы   қалай  аталады? 

1) сабасына түсуі                                  2) атырау

3) ескі арна                                            4) өзен саласы

А5. Ішкі  ағынды алаптарға қандай өзендер жатады?

1) Еділ                                                  2) Лена

3)  Ніл                                                   4) Дунай

А6.  Жер  бетіндегі  ең  биік  сарқырама.

1)  Ниагар             2) Виктория   3) Анхель    4) Илья  Муромец

В1.  Дүние жүзіндегі  ең  ұзын және ең  сулы   өзенді    көрсет.

В2.  Өзеннің   оң  және  сол салаларын  қалай  анықтауға  болады?

С1.  Тау  өзенінің  жазық   өзенінен  кем  дегенде   екі  айырмашылығын  көрсетіңіз.

Бағалау кезеңі. Балалар, өздеріңді қандай бағамен бағалағандарыңды анықтайық.

Үйге:§43 географиялық диктантқа дайындық, к/к 16-17 бет тапсырма бойынша орындау.