Этнографиялық "Атажұрт"

Армысыздар құрметті бабаларымыздан мирас болып қалған Атажұртымыздың сүйем жерін сүюді міндет деп санайтын оқушылар, құрметті жанашырлар.

Кім өткен, кімдер кеткен, кімдер қалған,

Құм дала - білмегенге, білгенге арман.

Аққулар мекендеген Саралжынды

Ғажайып жағасында гүлдер болған.

Бұл жерде Жұмыр, Қылыш аты аунаған,

Бұл жерде бірнеше көл қатар болған.

Жақсыбай, Саралжын мен Ақбақай көл,

Қалдығайты деген содан атау қалған.

Сабақтың мақсаты: оқушылардың өздерінің ата жұрты, мекені, отаны – Қазақстан туралы алған білімдерін сарапқа салып талдауға, өз елін, жерін қорғай білуге, табиғат байлықтарын көздің қарашығындай сақтауға және топтық жұмыс барысында ұйымшылдыққа, ізденімпаздыққа баулу.

Бүгінгі ойынға екі команда қатысып отыр. Олар «Жақсыбай» 8 сынып және «Қалдығайты» 9 сынып командалары.

І кезең: «Туған өлке тұнған жер»

Өлең жолдары оқылады, кімнің шығармасы екенін жылдам тапқан топ сайысты бастайды. Өлеңдерде әрбір дұрыс жауапқа 10 ұпайдан беріледі.

Жүргізуші: (1-сұрақ)

Жасыл шөп, бәйшешек жоқ бұрынғыдай,

Жастар күлмес, жүгірмес бала шулай.

Қайыршы шал кемпірдей түсі кетіп,

Жапырағынан айрылған ағаш, қурай.

Жауабы: Абайдың «Күз» өлеңі

Жүргізуші: (2-сұрақ)

Таулардан өзен ағар сарқыраған

Айнадай сәуле беріп жарқыраған

Жел соқса, ыстық соқса бір қалыпта,

Аралап тау мен тасты арқыраған.

Жауабы: Ы.Алтынсарин «Өзен» өлеңі

Жүргізуші: (3-сұрақ)

Табиғатқа, тағдырға бағындың да,

Қыста ұйықтадың мұз көрпе жамылдың да.

Ақ айдынға аққулар еркелейтін,

Бір дәуренді өзің де сағындың ба?

Жауабы: А.Бақтыгереева «Ақ Жайық, арнаға түс арындама»

Жүргізуші: (4-сұрақ)

Кедейдің өзі жүрер малды бағып,

Отыруға отын жоқ үзбей жағып.

Тонған үйін жылытып, тонын илеп,

Шекпен тігер қатыны бүрсең қағып.

Жауабы: А.Құнанбаев «Қараша, желтоқсан мен сол бір екі ай»

ІІ кезең: «Өткел»

Топ басшыларына 10 сұрақ

1-топ басшысына:

1. Қазақстанның жер көлемі қанша? (2724,9 мың шқ²)

2. ҚР Мемлекеттік Елтаңбасының авторы?

(Жандарбек Мәлібеков, Шота Уәлиханов)

1. Қазақстанның қандай мемлекетпен шекарасы аз (Түркіменстан)

2. Қазақтан шыққан тұңғыш ғалым – географ кім? (Ш.Уәлиханов)

3. Қазақстанның астанасы Алматыдан Ақмолаға қашан көшірілді?

(1997 ж)

1. Ұлы Жібек жолы басталатын ел? (Қытай)

2. Қазақстан нешінші сағаттық белдеуде орналасқан? (4,5)

3. Екібастұз көмірін ең алғаш кім ашты? (Қасым Пішенбаев)

4. Геологиялық жыл санау бойынша неше эра бар? (5)

5. Аласа тауларды ата? (Сарыарқа, Мұғалжар, Маңғыстау)

2-топ басшысына:

1. Қазақстан шекарасының жалпы ұзындығы? (15000 шақырым)

2. Қазақстан туының авторы? (Шәкен Ниязбеков)

3. Қазақстан жер көлемі бойынша дүние жүзінде нешінші орында?

(9)

1. Қазақстан қандай мемлекетпен шекарасы көп? (Ресей)

2. Қазақстан халқының саны қанша? (16 млн)

3. Адам қай дәуірде дамыды? (төрттік және антропогендік)

4. Қазақстан қандай климаттық белдеуде орналасқн? (Қоңыржай)

5. Қазақстан қай материкте орналасқан? (Еуразия)

6. Орал тауының Қазақстандағы жалғасы? (Мұғалжар)

7. Биік тауларды ата? (Тянь – Шань, Алтай, жоңғар Алатауы)

ІІІ кезең: «Белес»

«Жақсыбай» тобына

1. Құрманғазының әсем күйіне арқау болған Орталық Қазақстанда орналасқан тау. Ол солтүстігінде – Солтүстік Қазақ жазығымен, батыста – Торғай үстіртімен, шығыста – Алтай және Сауыр – Тарбағатай тау жүйесімен, оңтүстікте – Тұран ойпатымен шектесіп, үлкен аймақты алып жатыр. Жауабы: Сарыарқа

1. Республика аумағына негізінен ауа массаларының үш типі әсерін тигізеді. Ол қандай ауамассалары?

Жауабы: Арктикалық, қоңыржай, тропиктік

«Қалдығайты» тобына

1. Азиядағы ең ірі тау жүйесінің бірі – үш мемлекеттің: Қазақстан, Қырғызыстан және қытай елінің аумағында орналасқан. Бұл тау жүйесі Қазақстанның оңтүстігінен шығысына қарай созылып жатыр. Биік нүктесі – 6996 м. Бұл таудың Қытай тіліндегі мағынасы «Аспан тау» дегенді білдіреді. Бұл қандай тау? Жауабы: Тянь – Шань

1. Температурасы, ылғал мөлшері, топырағы, өсімдіктері, жануарлары бірдей болып келетін ірі табиғат кешенін табиғат зонасы деп атайды. қазақстанның табиғат зоналарын ата?

Жауабы: Орманды дала, дала, шөлейт, шөл зонасы

IV кезең «Бекет»

Топ жанашырларына сұрақ беріледі, әр топ жанашырлары өз топтарына ұпай жинауға қатысады.

1 топ жанашырларына сұрақ

1. Табиғаттың қолайсыз атмосфералық құбылыстарын ата?

Жауабы: Қуаңшылық, аңызақ, үсік, көктайғақ, шаңды дауылдар

1. Солтүстік Мұзды мұхит алабының басты өзені. Ол үш мемлекеттің аумағынан ағып өтеді. Бұл қандай өзен? Жауабы: Ертіс

2 топ жанашырларына сұрақ

1. Арал теңізі алабының өзені (ертедегі аты - Сейхуан). 4 мемлекеттің: Қырғызстан, Тәжікстан, Өзбекстан және Қазақстан аумаағынан өтеді. Бұл қандай өзен? Жауабы: Сырдария

1. Бұл алап Сарыарқа мен ертіс маңы жазығы аралығында орналасқан. Ашық әдіспен өндірілетін болғандықтан, еліміздегі көмірдің ең арзаны болып табылады. Көмір алабын ата? Жауабы: Екібастұз

V кезең: «Асу» Бейне сұрақ

Төрт терезені таңдайды. Суреттердің мәнін, мағынасын ашу.

VI кезең: «Жерұйық»

Алғаш қырғыз «Манасын» жазып алған,

Қашқарияға өзгеден бұрын барған.

Кім еді орыстың географиялық қоғамына,

Қазақтан тұңғыш рет мүше болған.

Шоқан Уәлиханов

Қорытынды: Жеңіске жеткен командалар марапатталады.

Қымбатты оқушылар! Бүгінгі «Атажұрт» этногеографиялық ойыны аяқталды. Ойын барысында өз білімдеріңізді сарапқа салдыңыздар, біліктіліктеріңізді көрсеттіңдер. Сіздерді өз елін шын сүйетін, оның дамуы мен көркеюі жолында қызмет ететін нағыз патриоттар болады деп сенемін.