Гидросфера, су айналымы

Мақсаты: Білімділік: Оқушыларды ұжымшылдықпен жұмыс істеуге ұйымдастыру, гидросфера  туралы ғылыми түсінік қалыптастыру. Әртүрлі білім көздері мен жұмыс жасауға дағдыландыру.

Дамытушылық:  Оқушылардың өз беттерінше жұмыс істеп шығармашылық  ойларын өсіру.

Тәрбиелік: Өз ойларын еркін жеткізуге, қорытынды жасай білуге дағдыландыру

Сабақтың көрнекілігі: Дүниежүзі картасы, плакат, таратпа материалдар, презентациялар

Сабақтың түрі: аралас сабақ

І. Ұйымдастыру кезеңі: Оқушылармен  амандасу,  сабаққа психологиялық дайындық жасау. Көңіл күйді көтеру.

Миға шабуыл: Жерде неше географиялық қабық бар? Біз үлкен жер қабығын оқып бітірдік. Ол қандай жер қабығы?

 Дұрыс литосфера, яғни тас қабығы.

ІІ.Үй тапсырма

Сұрақ жауап

1. Литосфера дегеніміз не?

2. Тау жынысы дегеніміз не?

3. Жер сілкіну дегеніміз не?

4. Жанартау дегеніміз не?

5. Таулар дегеніміз не?

Тауларды биіктігіне қарай нешеге бөлінеді?

6. Жазық дегеніміз не? Биіктігіне қарай жазықтар нешеге бөлінеді?

Үй тапсырмасын тексерудің келесі кезеңі

Картамен және терминдік сөздермен жұмыс

Таулар: Гималай, Тянь-Шань, Кордильер, Анд, Алтай аталғандарды картадан көрсету керек.

Термин сөздер: Ядро, мантия, сейсмограф, гейзер, лава, магма, эхолот.

ІІІ.Білімді жан-жақты тексеру

Семантикалық карта

Нысандар

Эверест шыңы

Орта таулар

Ойпат

Қарақия ойысы

Мариана шұңғымасы

Хантәңірі шыңы

200 м-ге

11022 м

8848 м

1000-2000 м

6995 м

132 м

ІҮ. Жаңа сабақ

Ой тастау

Жаңа сабақ тақырыбын  айтпас бұрын оқушыларға ой тастау керек. Ыбырай Алтынсариннің  «Өзен» өлеңін оқу арқылы қандай қабатты оқитынымызды  өздері пайымдау керек.

Таулардан өзен ағар сарқыраған

Айнадай сәуле беріп жарқыраған

Желсоқса, ыстық соқса бір қалыпта

Аралап тау мен тасты арқыраған

Көңілің суын ішсең ашылады

Денеңде бар дертіңді қашырады

Өксіген оттай жанып жануарлар

Өзеннен рақат тауып басылады.

Ү. Жаңа сабақты бастау

-Жер бетіндегі бар тіршілік иесі үшін гидросфераның маңызы өте зор екендігін барлығымыз өте жақсы білеміз.

1. Анықтама.

Жердің су қабығы – ГИДРОСФЕРА

Гидросфера (грекше гидро – су,  сфера - шар)

Шолпан планетасында су тек газ күйінде

Марс планетасында су тек мұз түрінде

Жер планетасында   сұйық күйінде

Гидросфера құрамы:

 Гидросферадағы барлық судың мөлшері, 6 млрд  м³

Мұхиттар ,теңіздер - 96,5 %

Мұздықтар ,тұрақты қор-1,7 %

Жер асты су- 1,7%

Өзен, көл, батпақ, атмосферадағы су – 0,06 %

Табиғаттағы су айналымы үлкен су айналым

Кіші су айналым

Д.ж су айналым

 Тынық 180млн км²

Атлант 92 млн км ²

Үнді мұхиты 75 млн км ²

Солтүстік мұзды мұхит 14 млн км ²

Дүниежүзілік мұхит бөліктері: 

 Теңіздер - мұхиттың суының қасиеті мен жануарлар дүниесі жөнінен оқшауланып тұратын бөлігі. Материкке сұғына еніп жатса ішкі теңіз деп, материктердің маңына орналасқан теңіздерді шеткі теңіз дейміз.

Шығанақ - мұхиттың немесе теңіздің құрлыққа сұғына еніп жатқан бөлігі.

Бұғаздар – екі немесе аралдардың жағаларын қысып шектеп тұрған енсіз су айдыны.

ҮІ. Бекіту.

«“Ең ерекше” кестесін толтыру»

1 Дүниежүзіндегі ең терең көл. Максимум тереңдігі 1637 м.

2 Дүние жүзіндегі ең үлкен мұхит. Ауданы.179,5 млн км²

3 Ең биік сарқырама, биіктігі 1054 м.

4 Ең ірі теңіз-көл. Ауданы 371 мың км², ұзындығы 1200 км, ені 320 км.

5 Ең ірі өзен бассейні. Ауданы 7 млн км² жуық

6 Ең ұзын өзен. Ұзындығы 6671 км.

7 Ең кіші мұхит. Ауданы 14 млн км².

VII. Бағалау

VIII. Үйге тапсырма

1. Гидросфера және дүние жүзілік су ресурстары. Су айналымын оқу.

2. « Су » тақырыбында мақал – мәтел, тиым сөздер жинақтау.