ХХІ ғасыр – білімділер ғасыры болғандықтан, бүгінгі таңда заманымызға сай дені сау, ой өрісі жоғары, жан-жақты дамыған ұрпақ қалыптастыру мемлекетіміздің алға қойған аса маңызды міндеті болып тұр. Дені сау ұрпақ-еліміздің болашағы. Тәрбие мен білімнің алғашқы дәні мектепке дейінгі тәрбие ошағында беріледі. Отбасында ата-анаың ықыласы мен мейірімінен нәр алған бүлдіршін, балабақшада тәрбиешілердің шұғылалы шуағына бөленеді. Баланың бойындағы жақсы қасиеттер мен мүмкіндіктерді ашып, олардың өнегелі де тәрбиелі болып тәрбиеленуіне балабақшаның маңызы зор. Мектеп жасына дейінгі баланы дене жағынан тәрбиелеу ерекше орын алады. Мықты денсаулықтың, дененің дұрыс жетілуінің, жоғары жқмыс қабілетінің негізі нақ осы мектеп жасына дейінгі балалық шақта қаланады. Балабақшада дене жаттығулары мынандай түрге бөлінеді: таң ертеңгі жаттығу, қимылды ойындар, спорттық жаттығулар, қарапайым туризм. Таңертеңгілік жаттығу балаларды ақыл – ой адамгершілік, еңбек және эстетикалық жағынан тәрбиелеу жұмысын жүзеге асыруға, олардың сергек, шат көңілді және кұні бойы белсенді болуларына ықпал етуі тиіс. Таңертеңгі жаттығу балаларды сауықтыру мен тәрбиелеудегі бағалы ұқрал болып табылады. Таңертеңгі жаттығумен жүйелі айналысушылар да ұйқышылдық жоғалады, эмоционалдық өрлеу басталады, қабілеттілігі артады. Балаларды тәртіптендіреді.Сөйтіп таңертеңгі жаттығу жасау алдында мүлде ерекше міндеттер қойылмайды, атап айтқанда: бала организмін «ояту», оны әрекетшіл қалыпқа келтіру, жан-жақтылыққа, бірақ бұлшық ет жүйесіне жайлап ықпал ететіндей, организмнің жүрек, тынысы және басқа функцияларының қызметін белсендіру, ішкі органдар мен сезім органдарының жұмысын стимулдау, тұлғаның дұрыс, жүрістің жақсы қалыптасуына ықпал ету, табанның қисайып кетпеуін болдырмау. Егер балалар күн сайын таңертең дене жаттығуын жасауға дағдыланса және мүдделі болса, ертеңгілік жаттығу сонысымен құнды. Осындай пайдалы әдет адамда өмір бойында сақталады. Баланың бақытты болуы үщін, дененің сау болуы үшін үлкен қамқорлық жасауымыз керек. Дені сау баланың ақыл-ойы айқын, өз-өзіне сенімді, жан-жағына қуанышпен шаттана қарайтындай болуы шарт. Бала денсаулығының мықты болып, қозғалыс, дене құрылысының дұрыс жетілуі мектепке дейінгі кезкеңде қалыптасады. Бала организмінің қызметін жетілдіру, қабілетін арттыру ең басты міндетіміз. Организмнің қорғаныс қабілеті нашар қалыптасқан кішкентай балалар сыртқы ортаның қолайсыз әсерлеріне тез ұшырайды. 3-5 жас аралығында баланың денесін шынықтыру кезінде басты фактор оның қимыл әрекетінің қаншалықты дұрыс жолға қойылғандығымен байланысты, себебі мақсатты орындатқан қимыл-қозғалыс жаттығулары бұлшық еттерге қан жүкіртіп, ағза қоегін арттырады.
Таңертеңгі жаттығу балалар бақшасында күнді ұйымдасқан түрде бастауға мүмкіндік береді, күн кестесін дәл орындауға ықпал етеді.Бір уақыттың ішінде бірге жүргізілген бір қалыпты қимыл қызметінде жүгіріп, секіріп, үлгеріп, алып ұшқан балалар тынышталады, ал белсенділігі төмендері белсенділенеді. Мұның бәрі балардың барлығының да көңіл күйін бірдей етеді, сергітеді, оларды келесі оқу іс-әрекетке даярлайды. Сөйтіп таңертеңгілік жаттығуды бірден ұйқыдан кеін емес бір шама уақыт өткен сқң жасағанда оың тәрбиелік маңызы кеңейеді. Ол күн кестесінің бөлінбес қйымдастырушы сәті болады, балардың бір тәртіпке, жинақылыққа үйретеді. Таңертеңгі жаттығу жылдың жылы мезгілдерінде алаңда, ал суық кездерде залда өткізіледі. Белгілі бір тәртәппен іріктелінген дене жаттығуларының үйлесуі комплекс деп аталады.Бір ғана комплекстің өзі екі апта бойы қайталанылады. Егер комлекстің жекелеген жаттығулары тым қарапайым болса, балаларды қызықтырмаса немесе жалықтырмаса онда ол тәрбиешінің өалауына қарай күреленуі мүмкін. Таңертеңгілік жаттығулар арнайы бәр уақытта таңғы асқа дейін жүргізіледі, жаттығуға қатысу үшін, ата-аналар балаларын балабақшаға кешіктірмей алып келуі абзал. Таңертеңгілік жаттығуды балабақша тәрбиешісі дене шынықтырушы жүргізеді. Таңертеңгілік жаттығулар өткізілетін бөлмелерді балалар келер алдында, алдын-ала бірнеше минут бұрын желдетіп алуыңыз абзал. Жаттығу кешендерін таңдап алу кезінде, көп балалаы топтарының қызығушылығы туралы ұмытпау керек. Күнделікті 2 апта бойы бір жаттығуды орындағаннан балалардың жаттығуға деген қызығушылығын төмендетуі мүмкін. Таңдалған жаттығу кешендерңн жаңа жаттығулармен алмастырып отыру керек. Жаттығуларды қысқа және түсінікті етіп түсіндіріңіз. Жаттығуларды көрсету және оны түсіндіруді алдын ала ойластыру керек. Балалрды мектепке дайындығын арттыру үшін, даярлық топқа баратын балалар болса, онда оларға түсіндіру бойынша тапсырмаарды беру керек. Жаттығуларды балалрдың дұрыс орындауын қадағалаңыздар.
Кіші топтарда күнделікті таңертеңгілік жаттығулар ұйымдастырылады. Таңертеңгілік жаттығулар жиыны ай сайын ауыстырылады. Жиынға енген таңертеңгі жаттығулар дене шынықтыру ұйымдастырылған қимыл әрекеттерде мотивациялық бөлімінде пысықтау мақсатымен қайталанады. Әр топтама өзгертілмей, бір ай бойы, жылдың жылы мерзімінде таза ауауда, салқын мерзімде өткізіледі. Таңертеңгілік жаттығуларды балалрға толық мақсатымен жаттығулар түрлі жан-жануарларға еліктеу әдісімен ұйымдастырылады.
Таңертеңгілік жаттығулар арнайы жүйемен орындалады. Жаттығуларды орындау үшін, сәби жасындағы балаларды шеңбер бойынша тұрғызу қолайлырақ. Орындалатын әрбір жаттығуды 4-5 қайталауға болады. Жаттығуларды орындау алдында балалрды денесінің икемділігін дайындау үшін, шеңбер бойлап түрлі қалыпта жүру, жүгіру жаттығулары орындалады. Жаттығулар:
Бірінші: бас, мойын, иық, қол бұлшық еттеріне.
Екінші: бел, кеуде бұлшық еттеріне.
Үшінші: бөксе, сан, тізе бұлшық еттеріне жасалады. Жаттыулардан соң,көңілді, қызықты, қимылды ойын ұйымдастырылады.
Ортаңғы топтарда күнделікті таңертеңгі жаттығулар ұйымдастырылады. Таңертеңгі жаттығулар әр айда екі рет ауыстырылады. Бұл жаттығулардан кейін негізгі қимылды дамытатын жаттығулар ұйымдастырылады. Орындалатын жаттығулар- рет қайталанылады. Ең соңында жаттығулардан кейін көңілді,қызықты, қимылды ойын ұйымдастырылады.
Ересектер топтарында таңертеңгілік жаттығулар алдыңғы топтағыдай арнайы жүйемен орындалады. Орындалатын әрбір жаттығулар 5-6 рет қайталанылады.
Даярлық топтың таңертеңгілік жаттығуының ұзақтығы 10-12 минут жүргізіледі. Жаттығуды алдымен бас жаттығуынан бастап, содан кейін қолға, иыққа, белге, аяққа жасалады.
Қол, дене, аяққа арналған жалпы дамыту жаттығулары:
Ересектердің көрсетуі мен ауызша айтыуна сәйкес дене жаттығуларын орындау, гимнастикалық атрибуттарды (жалауша, шар, сақина, гантель және т.б) қолдануға үйрету.
Негізі қимылдар:
Бір уақытта үш негізгі қимылдарды орындау ұсынылады.
Жүру және жүгіру.
Топқа бөлініп және бүкіл топпен, жұптасып, шеңбер бойымен қол ұстасып, қарқынды өзгерте отырып, жүкірумен алмастырып және керісінше (тәрбиешінің соңынан), бағытты өзгертіп, шашырап, заттарды айналып өтіп, алға қарай қырындап жүру. Аяқтың ұшымен жүру. Жіптен, қырлы бөренеден көбектен атттап жүру. Топқа бөлініп және бүкіл топпен түзу бағытта, әр түрлі бағытта (бірін-бірі итермей ), бірінің соңынан бірі, бірқатармен тәрбиешінің соңынан жүгіру.
Таңертеңгілік гимнастика бала ағзасын белсенді етуге,жұмыс қабілеттілігін жоғарлатуға, тұлғаның дұрыс түзулігін қалыптастыруға бағытталады. Оның амалдары: қарапайым түрдегі жаттығулар, су процедурасы, шынығу, массаж. Таңертеңгілік гимнастиканың ұзақтығы 2-4 жасқа дейінгі балалрға 5-6 минут, 4-5 жасқа дейінгі баларға 6-7 минут, 5-6 жас баларға 8-10 минут 6 жастағы баларға 10-12 минут созылады. Таңертеңгілік гимнастиканың құрылымы мынандай болуы мүмкін: жүру,жүгіру жаттығулары, қол және иық жаттығулары, кеуде, арқа іш еттеріне арналған жаттығулар, қысқа жүгіру және ағзаны қалпына келтіретін жүру жаттығулары. Таңертеңгілік гимнастикалық жаттығулары баларды жалықтырып жібермеу үшін 7-10 күнде жаттығулар кешені 2-3 жаңа жаттығулар кіргізіп отырған дұрыс болады.
Қорыта айтқанда балалар бақшасындағы таңертеңгілік жаттығулардың ерекшелігі - баларды дұрыс қимылдауға үйрету. Бұл жағдайдағы баларда кеңістіктегі орнын бағдарлай білуі, қимылды айқын, дәл, тәрбиеші ұсынған екпінде, ырғақта, бағытта орындауы, әр баланың, қимылы бүкіл ұжымның қозғалысы мен үйлесуі пісіп, жетіледі. Таңертеңгілік жаттығудың ұйымдастырушылық және тәртіптеушілік үлкен маңызы бар.
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Просмотр содержимого документа
«Таңертеңгілік жаттығулардың маңыздығы.»
Таңертеңгілік жаттығулардың маңыздығы.
ХХІ ғасыр – білімділер ғасыры болғандықтан, бүгінгі таңда заманымызға сай дені сау, ой өрісі жоғары, жан-жақты дамыған ұрпақ қалыптастыру мемлекетіміздің алға қойған аса маңызды міндеті болып тұр. Дені сау ұрпақ-еліміздің болашағы. Тәрбие мен білімнің алғашқы дәні мектепке дейінгі тәрбие ошағында беріледі. Отбасында ата-анаың ықыласы мен мейірімінен нәр алған бүлдіршін, балабақшада тәрбиешілердің шұғылалы шуағына бөленеді. Баланың бойындағы жақсы қасиеттер мен мүмкіндіктерді ашып, олардың өнегелі де тәрбиелі болып тәрбиеленуіне балабақшаның маңызы зор. Мектеп жасына дейінгі баланы дене жағынан тәрбиелеу ерекше орын алады. Мықты денсаулықтың, дененің дұрыс жетілуінің, жоғары жқмыс қабілетінің негізі нақ осы мектеп жасына дейінгі балалық шақта қаланады. Балабақшада дене жаттығулары мынандай түрге бөлінеді: таң ертеңгі жаттығу, қимылды ойындар, спорттық жаттығулар, қарапайым туризм. Таңертеңгілік жаттығу балаларды ақыл – ой адамгершілік, еңбек және эстетикалық жағынан тәрбиелеу жұмысын жүзеге асыруға, олардың сергек, шат көңілді және кұні бойы белсенді болуларына ықпал етуі тиіс. Таңертеңгі жаттығу балаларды сауықтыру мен тәрбиелеудегі бағалы ұқрал болып табылады. Таңертеңгі жаттығумен жүйелі айналысушылар да ұйқышылдық жоғалады, эмоционалдық өрлеу басталады, қабілеттілігі артады. Балаларды тәртіптендіреді.Сөйтіп таңертеңгі жаттығу жасау алдында мүлде ерекше міндеттер қойылмайды, атап айтқанда: бала организмін «ояту», оны әрекетшіл қалыпқа келтіру, жан-жақтылыққа, бірақ бұлшық ет жүйесіне жайлап ықпал ететіндей, организмнің жүрек, тынысы және басқа функцияларының қызметін белсендіру, ішкі органдар мен сезім органдарының жұмысын стимулдау, тұлғаның дұрыс, жүрістің жақсы қалыптасуына ықпал ету, табанның қисайып кетпеуін болдырмау. Егер балалар күн сайын таңертең дене жаттығуын жасауға дағдыланса және мүдделі болса, ертеңгілік жаттығу сонысымен құнды. Осындай пайдалы әдет адамда өмір бойында сақталады. Баланың бақытты болуы үщін, дененің сау болуы үшін үлкен қамқорлық жасауымыз керек. Дені сау баланың ақыл-ойы айқын, өз-өзіне сенімді, жан-жағына қуанышпен шаттана қарайтындай болуы шарт. Бала денсаулығының мықты болып, қозғалыс, дене құрылысының дұрыс жетілуі мектепке дейінгі кезкеңде қалыптасады. Бала организмінің қызметін жетілдіру, қабілетін арттыру ең басты міндетіміз. Организмнің қорғаныс қабілеті нашар қалыптасқан кішкентай балалар сыртқы ортаның қолайсыз әсерлеріне тез ұшырайды. 3-5 жас аралығында баланың денесін шынықтыру кезінде басты фактор оның қимыл әрекетінің қаншалықты дұрыс жолға қойылғандығымен байланысты, себебі мақсатты орындатқан қимыл-қозғалыс жаттығулары бұлшық еттерге қан жүкіртіп, ағза қоегін арттырады.
Таңертеңгі жаттығу балалар бақшасында күнді ұйымдасқан түрде бастауға мүмкіндік береді, күн кестесін дәл орындауға ықпал етеді.Бір уақыттың ішінде бірге жүргізілген бір қалыпты қимыл қызметінде жүгіріп, секіріп, үлгеріп, алып ұшқан балалар тынышталады, ал белсенділігі төмендері белсенділенеді. Мұның бәрі балардың барлығының да көңіл күйін бірдей етеді, сергітеді, оларды келесі оқу іс-әрекетке даярлайды. Сөйтіп таңертеңгілік жаттығуды бірден ұйқыдан кеін емес бір шама уақыт өткен сқң жасағанда оың тәрбиелік маңызы кеңейеді. Ол күн кестесінің бөлінбес қйымдастырушы сәті болады, балардың бір тәртіпке, жинақылыққа үйретеді. Таңертеңгі жаттығу жылдың жылы мезгілдерінде алаңда, ал суық кездерде залда өткізіледі. Белгілі бір тәртәппен іріктелінген дене жаттығуларының үйлесуі комплекс деп аталады.Бір ғана комплекстің өзі екі апта бойы қайталанылады. Егер комлекстің жекелеген жаттығулары тым қарапайым болса, балаларды қызықтырмаса немесе жалықтырмаса онда ол тәрбиешінің өалауына қарай күреленуі мүмкін. Таңертеңгілік жаттығулар арнайы бәр уақытта таңғы асқа дейін жүргізіледі, жаттығуға қатысу үшін, ата-аналар балаларын балабақшаға кешіктірмей алып келуі абзал. Таңертеңгілік жаттығуды балабақша тәрбиешісі дене шынықтырушы жүргізеді. Таңертеңгілік жаттығулар өткізілетін бөлмелерді балалар келер алдында, алдын-ала бірнеше минут бұрын желдетіп алуыңыз абзал. Жаттығу кешендерін таңдап алу кезінде, көп балалаы топтарының қызығушылығы туралы ұмытпау керек. Күнделікті 2 апта бойы бір жаттығуды орындағаннан балалардың жаттығуға деген қызығушылығын төмендетуі мүмкін. Таңдалған жаттығу кешендерңн жаңа жаттығулармен алмастырып отыру керек. Жаттығуларды қысқа және түсінікті етіп түсіндіріңіз. Жаттығуларды көрсету және оны түсіндіруді алдын ала ойластыру керек. Балалрды мектепке дайындығын арттыру үшін , даярлық топқа баратын балалар болса, онда оларға түсіндіру бойынша тапсырмаарды беру керек. Жаттығуларды балалрдың дұрыс орындауын қадағалаңыздар.
Кіші топтарда күнделікті таңертеңгілік жаттығулар ұйымдастырылады. Таңертеңгілік жаттығулар жиыны ай сайын ауыстырылады. Жиынға енген таңертеңгі жаттығулар дене шынықтыру ұйымдастырылған қимыл әрекеттерде мотивациялық бөлімінде пысықтау мақсатымен қайталанады. Әр топтама өзгертілмей, бір ай бойы, жылдың жылы мерзімінде таза ауауда, салқын мерзімде өткізіледі. Таңертеңгілік жаттығуларды балалрға толық мақсатымен жаттығулар түрлі жан-жануарларға еліктеу әдісімен ұйымдастырылады.
Таңертеңгілік жаттығулар арнайы жүйемен орындалады. Жаттығуларды орындау үшін, сәби жасындағы балаларды шеңбер бойынша тұрғызу қолайлырақ. Орындалатын әрбір жаттығуды 4-5 қайталауға болады. Жаттығуларды орындау алдында балалрды денесінің икемділігін дайындау үшін, шеңбер бойлап түрлі қалыпта жүру, жүгіру жаттығулары орындалады. Жаттығулар:
Бірінші: бас, мойын, иық, қол бұлшық еттеріне.
Екінші: бел, кеуде бұлшық еттеріне.
Үшінші: бөксе, сан, тізе бұлшық еттеріне жасалады. Жаттыулардан соң,көңілді, қызықты, қимылды ойын ұйымдастырылады.
Ортаңғы топтарда күнделікті таңертеңгі жаттығулар ұйымдастырылады. Таңертеңгі жаттығулар әр айда екі рет ауыстырылады. Бұл жаттығулардан кейін негізгі қимылды дамытатын жаттығулар ұйымдастырылады. Орындалатын жаттығулар- рет қайталанылады. Ең соңында жаттығулардан кейін көңілді ,қызықты, қимылды ойын ұйымдастырылады.
Ересектер топтарында таңертеңгілік жаттығулар алдыңғы топтағыдай арнайы жүйемен орындалады. Орындалатын әрбір жаттығулар 5-6 рет қайталанылады.
Даярлық топтың таңертеңгілік жаттығуының ұзақтығы 10-12 минут жүргізіледі. Жаттығуды алдымен бас жаттығуынан бастап, содан кейін қолға, иыққа, белге, аяққа жасалады.
Қол, дене, аяққа арналған жалпы дамыту жаттығулары:
Ересектердің көрсетуі мен ауызша айтыуна сәйкес дене жаттығуларын орындау, гимнастикалық атрибуттарды (жалауша, шар, сақина, гантель және т.б) қолдануға үйрету.
Негізі қимылдар:
Бір уақытта үш негізгі қимылдарды орындау ұсынылады.
Жүру және жүгіру.
Топқа бөлініп және бүкіл топпен, жұптасып, шеңбер бойымен қол ұстасып, қарқынды өзгерте отырып, жүкірумен алмастырып және керісінше (тәрбиешінің соңынан), бағытты өзгертіп, шашырап, заттарды айналып өтіп, алға қарай қырындап жүру. Аяқтың ұшымен жүру. Жіптен, қырлы бөренеден көбектен атттап жүру. Топқа бөлініп және бүкіл топпен түзу бағытта, әр түрлі бағытта (бірін-бірі итермей ), бірінің соңынан бірі, бірқатармен тәрбиешінің соңынан жүгіру.
Таңертеңгілік гимнастика бала ағзасын белсенді етуге,жұмыс қабілеттілігін жоғарлатуға, тұлғаның дұрыс түзулігін қалыптастыруға бағытталады. Оның амалдары: қарапайым түрдегі жаттығулар, су процедурасы, шынығу, массаж. Таңертеңгілік гимнастиканың ұзақтығы 2-4 жасқа дейінгі балалрға 5-6 минут, 4-5 жасқа дейінгі баларға 6-7 минут, 5-6 жас баларға 8-10 минут 6 жастағы баларға 10-12 минут созылады. Таңертеңгілік гимнастиканың құрылымы мынандай болуы мүмкін: жүру,жүгіру жаттығулары, қол және иық жаттығулары, кеуде, арқа іш еттеріне арналған жаттығулар, қысқа жүгіру және ағзаны қалпына келтіретін жүру жаттығулары. Таңертеңгілік гимнастикалық жаттығулары баларды жалықтырып жібермеу үшін 7-10 күнде жаттығулар кешені 2-3 жаңа жаттығулар кіргізіп отырған дұрыс болады.
Қорыта айтқанда балалар бақшасындағы таңертеңгілік жаттығулардың ерекшелігі - баларды дұрыс қимылдауға үйрету. Бұл жағдайдағы баларда кеңістіктегі орнын бағдарлай білуі, қимылды айқын, дәл, тәрбиеші ұсынған екпінде, ырғақта, бағытта орындауы, әр баланың, қимылы бүкіл ұжымның қозғалысы мен үйлесуі пісіп, жетіледі. Таңертеңгілік жаттығудың ұйымдастырушылық және тәртіптеушілік үлкен маңызы бар.
