Жылу ??былыстары.

Сыныптан тыс сайыс сабағы

(танымдық ойын)

Тақырыбы:

«Жылу құбылыстары»

Өткізген: Қ.Тілеуқабылова

2014 -2015 оқу жылы

Сыныптан тыс сайыс сабағы

(танымдық ойын)

Сабақтың тақырыбы: «Жылу құбылыстары» тарауын қайталау.

Мақсаты : Оқушылардың танымы мен талғамын өсіру, дүниетанымын

кеңейту,ойлау қабілнтін, сөйлеу тілін дамыту, физика пәніне

қызығушылығын арттыру.

Барысы: 1. Ұйымдастыру кезеңі.

2. Оқушыларды екі топқа бөлу (молекула, табиғат).

3. Ойын шарттарымен таныстыру.

Ойынның шарттары:

1. Қанат қақты. (әр топқа 6 сұрақ қойылады)

2. Шырқау (әр топқа 3 есеп)

3. Серпілу (жұмбақтар қою)

4. Шарықтау (сөзжұмбақ шешу)

5. Жерұйық (мұндағы сұраққа жауап берсе ұпай екі еселенеді, ал жауап бермесе ұпай екі есе азаяды)

І. Қанат қақты.

Сұрақтар:

1. Заттың қатты күйден сұйық күйге айналу процесі қалай аталады? (балқу)

2. Жылу мөлшері дегеніміз не?

3. Дененің температурасын қандай құралмен өлшейді?(термометр)

4. Жылу мөлшері неге тәуелді?

5. Мұз кесегі салынған сынауықты еріп жатқан 0 ⁰- тағы қардың ішіне қояды, сонда сынауықтағы мұз ери ме? (ерімейді)

6. Меншікті жылу сыйымдылығының өлшем бірлігі қандай? (Дж/кг)

7. Атомның қабықшасын құрайтын бөлшек? (электрон)

8. Сұйықтың буға айналу құбылысын қалай атайды? (булану)

9. Молекулалардың ретсіз қозғалысы қалай аталады? (жылулық қозғалыс)

10. Сұйықтың тек үстіңгі бетінен ғана емес сонымен бірге оның ішінде де бу көпіршіктерінің пайда болып қарқында жүретін процесс қалай аталады? (қайнау)

11. Оқ ататын қарулар жылу қозғалтқыштарына жата ма? (жатады)

12. Ауаның ылғалдығын анықтайтын құрал? (психрометр)

ІІ . Шырқау.

1. Массасы 20 гр алюминий кесегі суыған кезде оның ішкі энергиясы 1 кДж –ға азайды. Осы мәліметтер негізінде алюминийдің температурасы қанша градусқа өзгергенін табыңдар.

2. Массасы 100 г металл кесегінің температурасы 20 ⁰ С- тан 24⁰С-қа өзгергенде онда оның ішкі энергиясы 152 Дж-ға артты. Осы темір кесегінің меншікті жылу сыйымдылығын табыңдар.

1. Массасы 4 кг балқу температурасындағы қалайыны балқытуға қанша энергия жұмсалады?

1. Массасы 1,5 т кірпіш пеш 30 ⁰С-тан 20⁰ С-қа дейін суығанда айналасындағы денелерге қандай жылу мөлшерін береді?

1. Массасы 5 кг қыздырылған тас суда 1 ⁰С-қа суынып, оған 2,1 кДж энергия береді. Тастың меншікті жылу сыйымдылығы тең?

1. Балқу температурасындығы 100 кг темірді сұйыққа айналдыруға керекті энергияны анықтаңдар?

ІІІ.Серпілу. Жұмбақтар.

1. Алтын теңге кетеді,

Күміс теңге келеді. (күн ,ай)

1. Екі қатар тал шарбақ,

Күндіз алыстайды, қабыспайды

Түнде қабысады, жабыспайды. (кірпік)

1. Алты арқар, жеті қаз, бір бөдене. (үркер алты жұлдыз,жеті қарақша,босаға жұлдыз)

2. Пайдаланады мені жұрт

Отын және жарыққа

Қызмет етемін әрқашан

Түсіне білген адамға (ток)

1. Өмірде өлмейді , ешкімнен сұрамай

Тіліңді алмайды, тетігін бұрамай. (сағат)

1. Адам емес тілі бар,

Әрбір үйден табылар

Үй емес тұрағы,

Көшеде де тұрады. (радио)

1. Қайнау кезінде қандай құбылыстар қатар жүреді? (булану,конденсация құбылысы)

2. Көпіршіктер неліктен және қай жерде пайда болады? ( судың температурасын әрі қарай жоғарылатқанда , судың ішінде болатын еріген ауа көпіршіктері бөлініп шығады)

3. Көпіршіктер неліктен көлемін ұлғайтады? (ауа көпіршіктерінің іші су буымен толады да, олардың өлшемдері біртіндеп үлкейе береді)

4. Көпіршіктерге әсер ететін қандай күш? (көпіршіктердің өлшемдерінің үлкеюімен қатар оларға сұйық тарапынан әрекет ететін ығыстырушы күш те артады)

Жерұйық.

Бізді қоршаған табиғатта судың булану және конденсациялау процестерінің маңызы зор. Олар атмосфера мен гидросфера арасындағы күрделі өзара әсерді қамтамсыз етеді, ауа райын қалыптастырады. Ғарыштық аппарат бортынан алынған жердің көптеген фотосуреттерінен жер шарының үш қабатын көруге болады, бұл қандай қабаттар? (атмосфера, гидросфера, литосфера)

1. Физикалық құбылыс (жылулық)

2. Планета ұғымы (қыдырма)

3. Астрономиялық құрал (телескоп)

4. Физикалық ұғым (дене)

5. Табиғатты зертеудің ғылыми әдісінің бірі (бақылау)

6. Ұзындық өлшемі (литр)

7. Зат бөлшектерінің өз бетімен таралуы (диффузия)

8. Орта Азия ғалымдарының бірі (Ұлықбек)

9. Зат күйінің бірі (сұйық)

1. Денелердің өзара әрекеттесуі кезіндегі жылдамдықтардың өзгеру нәтижелерін сипаттайтын физикалық шама? (масса)

2. Дененің сапалық қасиеттерін сипаттайтын материяның түрі?

( зат)

1. Дененің өзі жанасып тұрған бетке тік бағытта түсірілетін күші ? (нормаль)

2. Атмосфералық қысымды өлшеуге арналған құрал (барометр)?

3. Химиялық элементтің қасиеттерін бойына сақтаған ең кіші бөлшек? (атом)

4. ХБЖ-де уақыттың негізгі өлшем бірлігі? (секунд)

5. ХБЖ –де ұзындықтың негізгі бірлігі? (метр)

6. Күн жүйесіндегі жетінші планета? (Уран)